QUAESTIO XLV.

Quomodo opus creationis caeli et terrae ante omnem diem creatum

fuerit ?

Tertio quaeritur, Quomodo hoc opus quod est creatio caeli et terrae, ante omnem diem creatum fuerit, sicut in Littera dicit Magister per verba Augustini ? Dicit enim sic: " Et hoc fuit ante omnem diem. "

Sed contra hoc est quod dicitur,

1. Genes, ii, 4, sic: Istae sunt generationes caeli et terrae, quando creatae sunt, in die quo fecit Dominus Deus caelum et terram, et non ante omnem diem.

2. Adhuc, Ibidem dicit Augustinus in Glossa marginali longa: Septuaginta alia translatio habet sic: " Hic est liber creaturae caeli et terrae, cum factus est dies, fecit Deus caelum et terram, et omne viride agri. " Super quod Augustinus: " Firmior fit sententia qua dicitur unum diem, fecisse Deum, unde alii sex dies vel septem hujus unius diei repetitione numerari potuerunt: quando Scriptura concludens cuncta quae ab initio huc usque dixerat, ait: Hic est liber creaturae caeli et terrae, cum factus est dies. " Ergo videtur, quod ista facta sint in die, et non ante omnem diem,

3. Adhuc, Glossa Bedae ibidem est super illud, Cum factus est dies : " In die quo fecit Dominus Deus caelum et terram, hoc est, in tempore. Diem enim ponit pro omni tempore, quo primordialis creatura, formata est. Haec Glossa rationem non habet, nisi omne tempus sit nox vel dies. Ex hoc sequitur, cum in nocte non fecerit, quod in die fecit, et non ante omnem diem facta sint. 4. Adhuc, Objectio Manichaei est: Si

Deus fecit caelum et terram ante omnem diem, quando tenebrae erant super faciem abyssi: tunc ipse operatus est in tenebris: non ergo verum est quod dicitur, I ad Timoth, vi, 16: Qui solus habet immortalitatem, et lucem inhabitat inaccessibilem. Si enim operatus est in tenebris, habitavit in tenebris, et non in luce inaccessibili. Et sic cum in luce inaccessibili habitans Deus, fecit caelum et terram: lux autem inaccessibilis faciat diem: dicit enim textus: " Cum factus est dies, fecit Deus caelum et terram: " videtur quod non ante omnem diem fecerit, sed in die.

Contra:

Augustinus in libro XII Confessionum: " Informem materiam fecisti ante omnem diem, " Informis autem materia dicitur caelum et terra, sicut dictum est: ergo caelum et terram fecit ante omnem diem.

Solutio. Dicendum, quod caelum et terra facta sunt ante omnem diem, naturalem scilicet et artificialem: quae dies perficitur gyratione lucis vel solis orientis et occidentis: hoc enim proprie dicitur dies, secundum quod dies dicitur potentia luminis super terram gyrantis per quatuor angulos caeli, qui sunt Oriens et Occidens: angulos medii caeli, angulus mediae terrae. Angulus medii caeli, facit meridiem: et angulus mediae terrae, facit mediam noctem. Et sic dictum est, quod caelum et terra sunt ante omnem diem.

Ad primum ergo dicendum, quod dies Ibi secundum expositionem Bedae dicitur tempus, quo illustrari sive venustat coepit materia prima ad formam caeli et ad formam terrae: quibus tamquam duobus solidis perficitur mundus sensibilis, ut dicit Plato, et paulo ante dictum est supra, in Quaestione 43. Et tunc per synecdochen dies ponitur pro tempore: eo quod dignior pars temporis dies est. A primo enim nunc temporis factura coepit caeli et terrae: propter quod etiam tempus et caelum dicuntur esse coaequaeva: et hoc ponitur pro die. Secundum vero expositionem Augustini dies dicitur angelica natura, in qua mane est conversio ad Verbum, accipiendo notitia m creaturae fiendae in Deo: vespera vero, cognitio creaturae in seipsa ut refertur ad laudem Creatoris. Et haec est dies, quae septies repetita, visione matutina et vespertina, septem facit dies, ut dicit Augustinus. Et de his supra in tractatu de cognitione Angelorum, quaestionibus de visione matutina et vespertina, multum dictum est .

Ad aliud dicendum., quod illa Glossa sumpta est ex libro VI super Genesim ad litteram: nec aliquid habet contrarietatis, quod ante omnem diem quem fecerat gyratio luminis corporalis, facta sint caelum et terra, cum facta sint in die qui est illustratio intelligentiae angelicae in Verbo de rebus faciendis et factis.

Ad dictum Bedae jam patet solutio: quia per synecdochen per diem intelligitur ibi tempus, sicut, II ad Corinth. vi, 2: Ecce nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis. Et sic verum est, quod non ante omnem diem, hoc est, non ante omne tempus fecit Deus caelum et terram: fecit enim in initio temporis, hoc est, in principio nunc temporis, a cujus decursu et fluxu tempus accepit esse sicut ab eo quod est sua substantia, ut dicit Aristoteles in IV Physicorum. De his autem multum dictum est supra in tractatu de tempore, quaestione, A quo inceperit tempus ?

Ad objectionem Manichaei dicendum est, quod error Manichaei est, quod Deus tenebrarum fecerit mundum. Dixit enim Deum includi definitione corporali, sicut alia creatura Includitur. Et ideo dixit, quod ante lucem habitaret in tenebris et includeretur. Et hic impiissimus error est: Deus enim cum sit immensus loco, et tempore, et intellectu, non includitur in aliquo, sed in omnibus est ut continens et salvans: nec umquam sibi deest lux inaccessibilis quae ipse est: ex luce enim sapientiae suae facit quidquid facit: et, sicut dicitur, Sapient, vii, 29 et 30, illa lux incomparabilis est luci omni corporali, nec umquam occidit. Dicitur enim ibi: Luci comparata, invenitur prior. Illi enim succedit nox: sapientiam autem non vincit malitia.

Ad illud quod contra objicitur, dicendum quod informis materia dicitur duobus modis, scilicet a forma distincta. Et sic informis materia significatur per caelum et terram, et facta est ante omnem diem quae gyratione luminis constituitur, ut dictum est. Dicitur etiam informis materia, ut dicit Plato, receptaculum omnis formae antequam aliquam recipiat. Et sic materia non est facta in aliquo die, nec in aliquo tempore, sed cum die et tempore, eo quod materia hoc modo dicta et tempus coaequaeva sint, ut dicit Augustinus.