ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod prudentia non potest esse sine virtute morali. Hanc probat sanctus Thomas, l 2", q. 58, art. 5, ubi sic dicit : " Prudentia sine virtute morali esse non potest. Cujus ratio est : Quia prudentia est recta ratio agibilium, non solum autem in universali, sed in particulari, in quibus sunt actiones. Recta autem ratio praeexigit principia, ex quibus ratio procedit. Oportet autem rationem circa particularia procedere non solum ex principiis universalibus, sed etiam ex principiis particularibus. Circa principia quidem universalia agibilium homo recte se habet per naturalem intellectum principiorum, per quem homo cognoscit quod nullum malum est agendum, vel etiam per aliquam scientiam practicam. Sed hoc non sufficit ad recte ratiocinandum circa particularia. Contingit enim quandoque quod hoc universale principium cognitum per intellectum vel scientiam, corrumpitur in particulari per aliquam passionem : sicut concupiscenti, quando (6) concupiscentia vincit, videtur hoc esse bonum quod concupiscit, licet sit contra universale judicium rationis. Et ideo, sicut homo disponitur ad recte se habendum circa universalia principia per intellectum naturalem, vel per habitum scientiae; ita, ad hoc quod recte se habeat circa principia particularia agibilium, quae sunt fines, oportet quod perficiatur per aliquos habitus, secundum quos fiat quodammodo homini connaturale recte judicare de fine. Et hoc fit per virtutem moralem : virtuosus enim judicat recte de fine virtutis; quia qualis iniusquisque

(6) quando. - quandoque Pr. est, talis videtur ei finis, ut dicitur, 3. Ethicorum (cap. 5). Et ideo ad rectam rationem agibilium, qua; est prudentia, requiritur quod homo habeat virtutem moralem. "

Haec ille. Ex quibus potest forman talis ratio : Recta ratio circa particularia agibilia non potest esse nec haberi sine recta aestimatione principiorum particularium, ex quibus procedit syllogismus practicus. Sed ad hoc (a) requiritur virtus moralis; et prudentia est hujusmodi (6) recta ratio, ex hujusmodi Ij) principiis procedens. Igitur prudentia non potest haberi sine virtute morali. Secunda conclusio est quod nulla virtus moralis potest haberi sine prudentia. Hanc probat sanctus Thomas, ubi supra (l 2", q, 58), art. 4, ubi sic dicit : " Virtus moralis potest quidem esse sine quibusdam intellectualibus virtutibus, sicut sine sapientia, scientia et arte; non autem potest esse sine intellectu et prudentia. Sine prudentia quidem esse non potest virtus moralis. Quia virtus moralis est habitus electivus, idest, faciens bonam electionem. Ad hoc autem (S) quod electio sit bona, duo requiruntur. Primo, ut sit debita intentio finis; et hoc fit per virtutem moralem, quae vim appetitivam inclinat ad bonum conveniens rationi, quod est finis debitus. Secundo, ut homo recte accipiat ea quae sunt ad finem; et hoc non potestesse nisi per rationem recte consiliantem, judicantem et praecipientem ; quod pertinet ad prudentiam et ad virtutes sibi annexas. Unde virtus moralis sine prudentia esse non potest. Et per consequens, nec sine intellectu : per intellectum enim cognoscuntur principia naturaliter nota, tam in speculativis quam in operativis; unde, sicut recta ratio in speculativis, inquantum procedit ex principiis naturaliter cognitis, intellectum praesupponit principiorum, ita etiam prudentia, quae est recta ratio agibilium. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio : Nullus habitus electivus secundum rectam rationem, potest esse sine recta ratione consiliante, judicante, praecipiente. Sed hoc modo se habet virtus moralis ad prudentiam. Ergo non potest esse sine prudentia. Tertia conclusio est quod qualuor virtutes cardinales sunt connexae, ita quod qui habet unam, habet omnes quatuor. Hanc ponit sanctus Thomas, 1" 2", q. 65, art. 1, ubi sic dicit : " Virtus, moralis potest accipi dupliciter: scilicet vel perfecta, vel imperfecta. Imper- (a) hor.

hos Pr. (6) hujusmodi.

hujus Pr. (y) hujusmodi.

hujus Pr. (5) autem.

ergo Pr. fecta quidem virtus moralis, ut temperantia, vel fortitudo, nihil aliud est quam inclinatio in nobis exsistens ad aliquod opus de genere bonorum faciendum, sive talis inclinatio sit in nobis a natura, sive consuetudine. Et hoc modo accipiendo virtutes morales, non sunt connexae. Videmus enim aliquem ex naturali complexione, vel ex aliqua consuetudine, promptum esse ad opera liberalitatis; qui tamen non est promptus ad opera castitatis. Perfecta autem virtus moralis, est habitus inclinans ad bonum opus bene agendum. Et sic accipiendo virtutes morales, dicendum est virtutes morales esse connexas, ut fere ab omnibus ponitur. Cujus ratio duplex assignatur, secundum quod diversimode aliqui (a) virtutes cardinales distinguunt. Quidam enim distinguunt eas secundum quasdam generales conditiones virtutum : utpote quod discretio pertineat ad prudentiam, rectitudo ad justitiam, moderantia ad temperantiam, firmitas animi ad fortitudinem, in quacumque materia ista considerentur. Et, secundum hoc, manifeste apparet ratio connexionis : non enim firmitas habet laudem virtutis, si sit sine moderatione, vel rectitudine, aut discretione. Et eadem ratio est de aliis. Et hanc rationem connexionis assignat Gregorius, 22. Moralium, (cap. 1), dicens (S) quod virtutes, si sint disjuncta: (y) non possunt esse perfecta? secundum rationem virtutis : quia nec prudentia est vera, quae justa et temperans et fortis non est. Et idem subdit de aliis virtutibus. Et similem rationem assignat Augustinus, 6. de Trinitate (cap. 4).

Alii vero distinguunt praedictas virtutes secundum materias. Et, secundum hoc, assignatur ratio connexionis ab Ari-stotele, 6. Ethicorum (cap. ult.). Quia, sicut supra dictum est (l 2 , q. 58, art. 4), nulla virtus moralis potest haberi sine prudentia, eo quod proprium virtutis moralis, est facere rectam electionem, cum sit habitus electivus. Ad rectam autem electionem non solum sufficit inclinatio in finem debitum, quod est directe per habitum virtutis moralis, sed etiam quod aliquis recte eligat ea quae suntad finem; quod fieri non potest nisi per prudentiam, quae est consiliativa, et judicativa, et praeceptiva eorum quae sunt ad finem. Similiter etiam prudentia non potest haberi, nisi habeantur virtutes morales : cum prudentia sit recta ratio agibilium, quae, sicut ex principiis, procedit ex finibus agibilium, ad quos aliquis recte se habet per virtutes morales; unde, sicut scientia speculativa non potest haberi sine intellectu principiorum, ita nec prudentia sine virtutibus moralibus. Ex quo manifeste sequitur virtutes morales esse connexas. "

Haec ille. Idem ponit, 3. Sententiarum, dist. 36, q. i,

(a) aliqui. - aliqua Pr. art. 1; et, de Virtutibus in communi, in quaestione de Virtutibus cardinalibus, art. 2. Ex quibus potest formari talis ratio : Quandocumque aliqua sic se habent, quod non possunt esse sine aliquo tertio, nec illud tertium sine quolibet illorum, talia sunt perfecte connexa. Sed quatuor virtutes cardinales sic se habent, quod tres illarum, quae sunt morales, non possunt esse sine prudentia; nec aliqua illarum trium potest esse sine prudentia; nec prudentia, quae est intellectualis, potest esse sine tribus aliis moralibus. Igitur illae quatuor habent perfectam connexionem. Et in hoc primus articulus terminatur, etc.