ARTICULUS II.

PONUNTUR OBIECTIONES S1-

Contra primam conclusionem I. Argumenta Aureoli.

Quantum ad secunda) dispositionem.

comparationem Pr. (6) in. - Om. Pr. dum articulum, arguitur contra conclusiones. Et quidem, contra primam arguit Aureolus, probando quod aenigma, vel inevidentia, non sit de ratione objecti formalis fidei. Primo. Quia objectum fidei est directe objectum intellectus; ergo non habet pro formali ratione nisi illud quod directe continetur sub objecto formali intellectus. Modo inevidentia, cum sit privatio, non continetur directe sub objecto intellectus. Secundo. Quia inevidentia est quaedam denominatio objecti in ordine ad potentiam, et est respectus rationis, vel privatio; et tale quid non potest esse objectum fidei, quae est virtus theologica. Terlio. Quia impossibile est quod privatio sit formalis conditio objecti habitus positivi, qui babitus tendit in rationem positivam. Modo fides est babitus positivus; inevidentia autem est ratio privativa. Quarto. Quia objectum fidei est verum, cui adheretur propter auctoritatem; sed accidit auctoritati, quod sit evidens aut inevidens. II. Argumenta Durandi.

Arguit etiam (i) Durandus(dist. 24, q.l). Primo. Quia (6) formalis ratio objecti cujuslibet habitus cognoscitivi non potest esse negati a, vel privativa. Sed fides est nabitus cognitivus; ratio autem non visi est ratio negativa. Ergo ratio non visi non potest esse formalis ratio objecti fidei. Minor est nota de se. Major probatur. Quia primuni in quod tendit habitus cognitivus, non potest esse negatio, vel privatio; quia privationes non cognoscuntur nisi per babitus, nec negationes nisi per affirmationes. Sed primum in quod tendit habitus cognitivus, est objectum, secundum formalem rationem objecti. Ergo formalis ratio objecti babitus cognitivi non potest esse negativa, vel privativa. Et haec fuit major. Sequitur ergo conclusio. Secundo arguit idem : Quia formalis ratio objecti cujuslibet habitus cognitivi non se tenet ex parte habentis, sed ex parte obiecti; ut palet inducendo in omuibus. Sed ratio non viai tenet se ex parte habentis fidem. Ergo non est latio formalis objecti fidei. Minor patet : quia objectum est visum vel non visum, quia actus videntis cadit aut non cadit super ipsum. Terlio. Si formalis ratio objecti fidei esset cs.-e(y) non visum, fortiori ratione, formalis ratio objecti visionis esset esse visum. Sed huc est falsum. Ergo et illud. Major patet : quia oppositi babilus debent babere objecta formalia (i) oppositarum rationum; fides autem et visio, secuudum te, sunt oppositi habitus; ergo, si formalis ratio objecti fidei est esse non visum, opposita ratio, scilicet esse visum, esset formalis ratio objecti visionis. Quod autem hoc sit falsum, probatur: quia objectum, secundum suam formalem rationem, est praevium actui; sed esse visum non est praevium actui visionis, immo ex hoc aliquid dicitur visum, quia actus visionis cadit super ipsum; ergo esse visum non est formalis ratio objecti visionis. Quarto. Quia ad formalem rationem objecti cuiuscumque habitus cognitivi, habent attributionem quaecumque pertinent ad considerationem illius babitus. Sed ad rationem non visi non habent attributionem quaecumque considerantur per fidem. Ergo, etc. Quinto. Quia finis cujuslibet habitus cognitivi est perfecta cognitio sui objecti, secundum formalem ejus rationem, et secundum ea quae sibi attribuuntur. Si ergo formalis ratio objecti fidei esset esse non visum, sequitur quod finis proximus et intrinsecus fidei esset cognoscere perfecte de Deo qualiter sit non visus, et quae sint illa quae sibi attribuuntur quatenus est non visus. Hoc autem est falsum. Ergo formalis ratio objecti fidei non est ratio non visi.

Haec Durandus, in forma. ijj 2.

Contra secundam conclusionem Argumenta Durandi.

Contra secundam conclusionem arguit idem Durandus (in Prologo Sen-lent., q. 1), probando quod fides quae est habitus a Deo infusus, possit simul stare cum scientia, in eodem subjecto, et respectu ejusdem objecti, omnino et simpliciter. Primo. Quia habitus fidei infusae se extendit ad omnia quae sunt nobis tradita revelatione divina, et maxime ad illa quae non sunt ex aliis deducta. Sed de quibusdam talibus habent aliqui fideles veram scientiam. Ergo in illis sunt simul fides et scientia de eodem. Major patet de se. Minor similiter manifesta est : quia Deum esse unum, est traditum in Sacra Scriptura, sicut a Deo revelatum, et non ex alio deductum (Deut. 6, v. 4 : Audi Israel, Dominus Deus tuus unus est); de hoc autem multi fideles babent veram scientiam per demonstrationem acquisitam. Ergo habitus fidei infusa?, et babitus vene scientia;, possunt simul stare. Secundo. Quia non solum possunt simul stare habitus scientiae et fidei in eodem, et respectu ejusdem; immo actus talium habituum. Quia, respectu talium, de quibus potest a viatore haberi vera scientia, sicut est Deum esse unum, possunt simul stare actus fidei et scientia? : non quidem sic, quod sint diversi actus; sed quia auctoritas divina, et ratio demonstrativa, possunt simul concurrere ad causantium unum assensum de hoc quod Deus sit unus. Quod patet: quia concursum praedictorum non potest impedire nisi oppositio clari et obscuri, evidentis et non evidentis; sed illa non impedit; ergo. Quod autem hoc non impediat, probatur.

Ubi advertendum quod aliqua quae secundum se sola habent effectus conditionum incompossibilium, possunt concurrere ad unum effectum, qui est communis amborum. Verbi gralia : lumen quod causatur a sole, et lumen quod causatur a luna, vel a sola stella, habent conditiones ineompossibiles, scilicet clarum et obscurum; ei tamen sol et stella, quando sunt ex eadem parte hemisphaerii, concurrunt ad causandum unum lumen in medio. Non enim solus sol tunc illuminat, et stella nihil facit, cum omne lucens praesens diapbano de necessitate causet lumen; sed fit unum lumen ab utroque, non seorsum et distincte agentibus, sed simul ut unum agens. Et cum in isto lumine non sit aliud lumen, et aliud claritas ejus, sed (a) unum et idem, loquendo de re, utrumque, tam sol quam stella, est causa luminis et claritatis, non quidem totalis, sed partialis; quamvis non ex aequo : quia perfectior ratio causandi est in sole, et quasi totalis; in stella autem inferior et minima, et sensu imperceptibilis; ratio (6) tamen convincit quod sit aliqua. Et propter hunc excessum virtutis illuminativae in sole respectu stellae, qui patet quando seorsum agunt, quia tunc sol causat lumen clarum, et stella (y) obscurum, idcirco, quando simul causant unum lumen clarum, per appropriationem rationis, claritas attribuitur causalitati solis, et non stellae; quamvis, secundum rem, totum sit ab ambobus, ut a partialibus causis simul concurrentibus et tenentibus lorum unius causae totalis. Et sic patet quod aliqua quae secundum se sola habent effectus conditionum incompossibilium, possunt quandoque concurrere ad eumdem effectum, qui est communis amborum.

Ratio autem quare talis concursus est possibilis, est ista : Quia clarum et obscurum non accipiuntur hic pro habitu et privatione circa commune subjectum ab utroque realiter differens, ut sunt lumen et tenebra in aere; quia causac istorum, scilicet luminis et tenebrarum (accipiendo tenebras (0) pro pura privatione), nunquam possunt concurrere ad causandum eumdem ellectum, cum effectus unius sit formaliter privatio alterius. Sed accipiuntur hic clarum et obscuravi pro gradu perfectionis et imperfectionis in essentia luminis; nec differt realiter talis gradus a lumine; et talis perfectio et imperfectio est in effectu ex perfectione vel imperfectione suae causae, et non ex aliqua formali oppositione in causalitate : sicut quod causa imperfecta seorsum agens causat imperfectum lumen, scilicet obscurum, propter defectum perfectionis villulis; sed ipsa, conjuncta perfectiori virtuti, et tenens cum ea locum unius totalis causa? perfecta;, causat perfectum lumen, scilicet clarum; quia jam non deficit perfectio, quae prius deficiebat.

Ex hoc, ad proposiliim : Omnis cognitio veritatis, lumen quoddam est, et lumen vocatur ab Apostolo, Ephesior. 3 (v. 8 et 9), ubi dicit sic : Mihi omnium Sanctorum minimo data est gratia, illuminare, etc, id est, dare cognitionem, quae est quoddam lumen spirituale. Quaedam autem cognitio clara est, quaedam obscura. Nec talis claritas et obscuritas sunt habitus et privatio circa cognitionem, tanquam circa subjectum; quia tunc causa obscuritatis non posset concurrere cum causa claritatis ad causandum unam claram cognitionem, quemadmodum dictum est de causa luminis et tenebrarum; sed sunt gradus perfectionis majoris vel minoris, indifferentes realiter ab essentia cognitionis. Et sic isti gradus in cognitione, secundum gradum perfectionis et imperfectionis consequentur perfectionem et imperfectionem in medio causante cognitionem, et non ex aliqua formali oppositione in causalitate. Medium ergo sumptum ex auctoritate, et medium necessarium, si quodlibet eorum causet seorsum aliam et aliam cognitionem conclusionis ejusdem, istae cognitiones erunt conditionum incompossibilium : quia una erit clara et evidens, scilicet illa quae erit per medium necessarium, propter ejus perfectionem in veritate et connexione ad conclusionem ; alia vero erit obscura et (a) inevidens, quae erit per solam auctoritatem, propter defectum praedictio perfectionis, quae est in medio necessario. Sed, si auctoritati jungatur medium necessarium, jam non deficit in medio perfectio quae prius deficiebat, nec per consequens in cognitione deficiet claritas et evidentia quae prius deficiebat; immo erit una cognitio clara et evidens, causata ab illis duobus mediis, tanquam a causis partialibus simul concurrentibus et tenentibus vicem unius causae totalis. Claritas tamen illa, et evidentia, magis debet attribui, secundum rem, medio necessario quam auctoritati; quia perfectius est, et secundum se natum facere cognitionem claram et evidentem, quam secundum se non faceret auctoritas humana vel divina. Tertio arguit. Quia, ut dicit, satis durum videtur dicere quod fidelis acquirens denuo scientiam quod Deus sit unus, non teneat ipsum esse unum quia ipsemet Deus in Sacra Scriptura hoc revelavit. Quarto arguit quod in eodem, et de eadem conclusione, simul possit esse opinio et scientia. Quia medium contingens, et auctoritas humana, per se sola faciunt assensum dubium; medium autem necessarium, causat assensum certum. Et hi duo assensus non possunt simul esse in eodem homine, de eadem conclusione. Hoc tamen non obstante, pncdicta media, in ratione mediorum, possunt confoti ei. - dium Pr. currere ad causandum unum assensum, qui non erit simul nec successive certus et dubius, sed tantum certus. Et sic in assensu nulla erit oppositio aut repugnantia secundum (Y) certum et dubium, clarum et obscurum, evidens et inevidens, ut declaratum est. Et sic patet quod medium necessarium, quamvis excludat necessitatem auctoritatis humanae, et cujuslibet medii contingentis, non tamen excludit compossibilitatem eorum in ratione mediorum causantium unum assensum. Et hoc modo scientia et opinio, necnon fides, quae innititur auctoritati humanae, possunt simul esse in eodem, et de eodem : non quidem ut distincti babitus causantes distinctos actus; sed quia media, quae secundum se nata essent causare distinctos actus, ex quibus fierent in nobis distincti habitus, possunt concurrere ad causandum unum assensum. Quinto arguit. Quia huic concordat communis doctrina, quae dicit quod unus homo potest simul cognoscere eamdem conclusionem per medium probabile et demonstrativum. Et alibi dicit quod opinio potest stare cum scientia demonstrativa; quod non potest esse secundum pluralitatem actuum, sed solum eo modo quo dictum est. Sexlo arguit. Quia propria distinctio scientiae et opinionis est : quia scientia est habitus conclusionis conclusae per medium necessarium, de cujus necessitate constat evidenter scienti; opinio vero est habitus conclusionis conclusae per medium contingens, vel quod aestimatur esse contingens. Accipiendo autem sic scientiam et opinionem, constat quod actus scientia? et opinionis, scilicet scire actualiter, et opinari actualiter, si sint diversi actus secundum rem , sic non possunt esse simul : quia plures actus intelligendi non possunt esse simul in eodem intellectu, secundum cursum naturae; ergo quando scire et opinari sunt plures et distincti actus, tunc non possunt esse simul in eodem intellectu, neque de eadem conclusione, neque de diversis. Et hoc modo non contingit (S) unum et eumdem hominem simul scire et opinari, neque idem, neque diversa. Si autem plures actus intelligendi possent esse simul, nihil prohiberet eumdem hominem quandoque simul scire et opinari eamdem conclusionem, et quandoque non esset possibile. Et quod quandoque esset possibile, patet. Quia assentire conclusioni necessaria;, per medium contingens, quod aestimatur esse necessarium, est opinari. Sed tale assentire, potest esse simul cum scire; cum nullam habeat cum eo repugnantiam. Ergo tale opinari, et scire, possunt esse simul in eodem. Major patet : quia tale assentire, non est scire, cum sit per medium quod est realiter contingens; nec est actus cuiuscumque alterius babitus quam opinionis, quia quaeram quis est ille habitus, et non poterit dari, nisi fingatur novus habitus, praetcr illos de quibus locutus eA Philosophus; quare, etc. Nec obstat quod talis decipitur, estimando medium quod est contingens, esse necessarium : quia non est contra rationem opinionis decipi, tam circa conclusionem opinatam, quam circa medium per quod concluditur; opinative enim contingit verum et falsum dicere, ut habetur, 0. Ethicorum (cap. 2). Et sic patet major. Minor probatur : quia illi actus qui se habent conformiter ad conclusionem, nullam habent repugnantiam formalem, quin possint simul esse in eodem homine, (Ie illa conclusione; sed scire aliquam conclusionem, et opinari camdem per medium contingens, quod ipstimatur esse necessarium, se liabent conformiter circa conclusionem; quia per utrumque aestimatur conclusio esse necessaria, et impossibilis aliter se habere; ergo scire, et opinari sic acceptum, nullam liabent formalem repugnantiam, quin possint esse simul in eodem homine, et de eadem conclusione. Et si dicatur quod decipi opponitur ei quod est scire; sed sic opinari est decipi; ergo opponitur ei quod est scire; et sic ista non poterunt simul esse;

dicendum est ad hoc, quod scire et decipi circa idem, opponuntur, nec possunt esse simul; sed scire et decipi circa diversa, non opponuntur, nec sunt incom-possibilia in eodem; alioquin qui sciret unam conclusionem, non posset decipi circa quamcumque aliam; quod est falsum. Modo, in proposito nostro, scire et decipi non sunt circa idem. Quia opinans non decipitur circa conclusionem, quae est eadem respectu utriusque actus, sciendi scilicet (V) et opinandi, quia opinans aestimat eam esse necessariam, sicut vere est; sed solum decipitur circa medium, quod aestimat esse necessarium, cum tamen sit conligens. Non est autem idem medium sciendi et opinandi, sed aliud. Propterquod, tale decipi non opponitur ei quod est scire eamdem conclusionem per aliud medium. Et sic patet quod si (6) plures actus intelligendi possent esse simul, nihil prohiberet eumdem hominem scire et opinari eamdem conclusionem, quando opinans aestimat medium quod est contingens, esse necessarium. Si autem opinans aestimet medium suum esse contingens, lune tale opinari non potest esse simul in eodem cum scire. Septimo arguit quod habitus scientiae et opinionis possint (y) stare simul in eodem, et de eadem conclusione. Quia illi habitus sunt compossibiles, qui causantur ex actibus compossibilibus. Sed quia non est possibile, secundum.cursum liaturae, quod plures actus intelligendi sint simul in eodem intellectu, neque de eodem objecto, neque de diversis; tamen (a) scilicct. - Om. Pr. supponendum est (") quod scire et opinari non sint distincti actus intelligendi, quia medium contingens, quod de se natum esset causare opinionem, et medium necessarium, quod de se natum est facere quod homo vere sciat, possunt simul concurrere ad causandum unum et eumdem assensum de eadem conclusione : ut sic scientia et opinio dicantur stare simul, si medium necessarium, quod est scientificum, et medium contingens, quod natum est facere opinionem, possint concurrere ad causandum unum assensum de eadem conclusione. Tunc advertendum est quod medium contingens, vel aestimatur esse necessarium, vel contingens. Si aestimetur esse necessarium, tunc potest concurrere cum alio medio vere necessario, ad causandum eumdem assensum de eadem conclusione. Cujus ratio est : Quia pro omni sensu vel assensu idem est judicium de duobus mediis necessariis, et de duobus, quorum unum est necessarium, et aliud est contingens, si aestimetur esse necessarium. Sed duo inedia necessaria possunt concurrere ad faciendum unum assensum. Ergo et inedium necessarium, et contingens, quod aestimatur necessarium, possunt simul concurrere ad idem. Major patet : quia assensus conclusionis, ut deducta est ex mediis vel principiis, totaliter dependet ex assensu et aestimatione principiorum seu mediorum, et non ex natura mediorum secundum se, nisi quatenus cadunt sub aestimatione deducentis; et ideo media quae aestimantur similia, possunt consimiliter concurrere ad causandum eumdem assensum, dato quod non sint similia in re. Minor etiam de se patet : quia, si quis haberet plura media necessaria ad eamdem conclusionem, posset ea copulare ir eadem demonstratione, loco unius medii; et sic ex eis haberet unum assensum de eadem conclusione. Si vero medium contingens aestimetur esse contingens, adhuc tale medium potest concurrere cum medio necessario, ad causandum eumdem assensum. Quia, quamvis habens medium necessarium et evidens, non indigeat auctoritate, nec medio contingente; tamen medium necessarium non excludit compossibilitatem medii contingentis. Quod patet : quia, si medium contingens non posset concurrere cum medio necessario, ad causandum eumdem assensum, hoc erit propter oppositionem evidentis ei inevidentis, certi et dubii; sed istud non impedit : quia, ut supra deductum est, medium necessarium, et medium contingens, quando seorsum accipiuntur, nata sunt causare assensus conditionum incompossibilium, quia unus est certus, alius est dubius; sed quando simul accipiuntur, causant unicum assensum certum, et nullo modo dubium. Ex quibus apparet quod assensus scientificus (6), et opinativus, possunt in idem concurrere. Ergo simitu) supponendum est. - supponendo Pr. (8) scientificus. - stimulus Pr. liter habitus scientia;, et opinionis, modo superius exposito. g 3.

Contra tertiam conclusionem Argumenta Durandi.

Contra tertiam conclusionem arguit Durandus (3. Sentent., dist. 23, q. 7), probando quod fides non debet dici certior scientia propter adhaesionem. Primo. Quia firmitas adhaesionis improprie dicitur certitudo. Certitudo enim non stat cum falsitate; firmitas autem adhaesionis quandoque est in falsis, ut patet in haereticis, et aliis qui pertinaciter adhaerent suis opinionibus falsis; ergo firmitas adhaesionis non habet proprie rationem certitudinis. Secundo. Quia firmitas adhaesionis adhuc videtur major esse in actu scientiae, quam in actu fidei. Illi enim firmius adhaeremus, a quo difficilius recedimus. Sed homo difficilius recedit a scientia, si vere (z) sit sciens, et sciat se scire, quam a fide : ab illa enim videmus frequenter retrocedere hominem. Ergo firmitas adhaesionis videtur esse major in actu scientiae quam in actu fidei. Tertio arguit contra illud quod dicitur de certiori quoad se, vel quoad nos, quod ista distinctio non valeat. Quia, licet ista distinctio posset aliquo modo habere locum in creditis et scitis, sicut dicit Philosophus, 2. Metaiihysicw (t. c. 1), de substantiis separatis, quia notiores sunt secundum se substantiis sensibilibus, quamvis non nohis, sed potius minus iiotae; tamen in actibus et habitibus non potest habere locum illa distinctio. Cujus ratio est : quia habitus est dispositio habentis, et actus est ejus perfectio in comparatione ad objectum; et ideo non est certior actus vel habitus, nisi pro quanto (?) objectum fit nobis certius; quamvis possit dici nobilius, ex sola nobilitate objecti. Et hoc patet ex textu Philosophi, in principio libri de Anima, ubi distinguit nobilitatem scientiae, in nobilitatem quae est secundum certitudinem, et in illam quae est ex nobilitate objecti; quod non esset, si certitudo scientiae esset secundum certitudinem objecti : tunc enim omnis scientia quae esset nobilior quoad objectum, esset nobilior quoad certitudinem; quia objecta quae sunt nobiliora, ut divina, sunt certiora secundum se. Certitudo ergo actus vel babitus non est ex certitudine objecti secundum se, sed ex modo quem ponit habitus circa habentem et actum ejus. Nullo modo ergo actus vel habitus dicitur certior, nisi sit certior quoad nos. Quarto. Quia distinctio quae ponitur, 2. Meta-pli^sicae, de objectis, quod scilicet quaedam sunt notiora simpliciter et secundum se, quaedam vero notiora nobis, non videtur esse vera, nisi sane intelle) si vere. - sive Pr. ligatur. Potest enim contra eam opponi sic : Sicut nihil dicitur scibile vel scitum, nisi a scientia, sic nihil dicitur noscibile vel notum, nisi a notitia. Scientia autem et notitia sunt conditiones scientis et noscentis, et non rei scitae vel notae. Ergo nulla res erit secundum se scita vel nota, sed solum quoad nos, qui sumus scientes et noscentes. Engo ista distinctio, qua dicitur aliquid esse secundum se notum, vel notum nobis, non videtur bona.

Sed dicendum ad hoc, quod nihil dicitur scibile vel scitum, noscibile vel notum, nisi ratione scientis et noscentis. Sed non solus homo est sciens vel noscens, immo tenet infimum gradum inter creaturas intellectuales. Et ideo non omne illud quod est homini noti lis, est sim pliciter notius, immo est infime notum ; sed quod est Deo notius, est notius simpliciter, quia est notius secundum supremam notitiam; et quod est notius angelo, est notius in secundo gradu, sicut notitia angeli est media inter notitiam Dei et hominis. Et tunc (a) dictum Aristotelis verificatur hoc inodo : quia qiuc sunt sublimioris naturae in entitate, sunt per piius nola Deo et angelo, qui (6) sunt sublimioris virtutis in cognoscendo. Deus enim primo cognoscit essentiam suam, et per eam cognoscit alia. Et idem dicit Aristoteles, 12. Metaphysicae (I. c. 51), de qualibet intelligentia. Propterquod, illa quae sunt sublimioris entitatis, dicuntur notiora secundum se, quam sensibilia, quae sunt nohis notiora; quia sunt primo cognita et maxime a supremis cognoscentibus, qui (y) sunt Deus et angelus. Sed, simpliciter loquendo, nihil dicitur scitum vel notum secundum se et (3) absolute, sed solum ex habitudine alicujus scientiae vel notitiae ad ipsum. Quinto. Quia, licet aliquod creditum, puta Deum esse trinum et unum, sit secundum se notius et certius quam multa scita de creaturis, modo quo dictum est; tamen multi habitus et actus scientia sunt nobis certiores et notiores fide ei actu ejus, extensive et intensive. Extensive quidem : quia illud quod harbet plures modos certitudinis, est certius extensive; sed sic est de scientia respectu fidei; quia scientia et actus ejus habent certitudinem evidentia , et certitudinem adhaesionis (si tamen debeat dici certitudo), fides autem solum habet certitudinem adhaesionis; quare, etc. Item intensive : quia certius est, quod est dubitationi impermixtus; sed scientia nullo modo potest habere permixtam dubitationem , fides autem potest habere aliquem modum dubitationis permixtum, etiam salva fide; ergo, videtur quod scientia sit certior intensive quam fides. Sexto. Quia constat quod certioi sst scientia beatorum quam fides credentium. Sed illud non e"t ex .. - QUAESTIO 1. ratione objecti, quod est idem utrobique, scilicet divina essentia, et divina veritas; sed solum ratione modi diversi (a) quo tendit intellectus in Deum visum et creditum. Ergo, et in proposito, certior est scientia quam habemus de Deo, puta quod sit unus, quam fides qua credimus de ipso quod sit trinus, propter certiorem modum quo tendit intellectus in ipsum per scientiam, magis quam per fidem. Septimo. Quia visus est certior quam auditus. Sed fides est ex auditis, vel auditu, ut dicitur, Rom. 10 (v. 17); scientia autem est (6) intellectualis visio; et principia quarumdam scientiarum possunt resolvi usque ad aliqua corporaliter visa, ut in mathematicis. Ergo videtur quod tales scientiae sint certiores fide. Octavo. Quia Hugo, de Sacramentis, lib. 1, dicit quod fides est voluntaria adhwsio vel certitudo, supra opinionem (y), et infra scientiam constituta. Ergo certitudo fidei est infra certitudinem scientiae, et inferior ea.

Haec Durandus. Et in hoc secundus articulus terminatur.