ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit haec Prima conclusio : Quod in ipsa conceptione Christi beata Virgo nihil active operata est, sed solam materiam ministravit; operata est tamen ante conceptionem aliquid active, praeparando materiam ut esset apta conceptui. Hanc conclusionem ponit sanctus Thomas, 3 p., q. 32, art. 4, ubi sic dicit : " Quidam dicunt beatam Virginem aliquid active esse operatam in conceptione Christi, et naturali virtute et supernaturali. Naturali quidem virtute : quia ponunt quod in qualibet materia naturali est aliquod activum principium ; alioquin credunt quod non esset transmutatio (t) naturalis. In quo decipiuntur; quia transmutatio (6) dicitur naturalis propter principium intrinsecum, non solum activum, sed etiam passivum : expresse enim dicit Philosophus, 8. Physicorum (t. c. 32), quod in gravibus et levibus est principium passivum motus naturalis, et non activum ; nec est possibile quod materia agat ad sui formationem , quia non est actu, nec est possibile quod aliquid moveat seipsum, nisi dividatur in duas partes, quarum una sit movens et alia mota, quod in solis animatis contingit, ut probatur in 8. Physicorum (t. c. 27). Supernaturali autem virtute : quia dicunt ad matrem requiri quod non solum materiam ministret, quae est sanguis menstruus, sed et semen, quod commixtum virili semini virtutem activam habeat in.generatione; et quia in beata Virgine, nulla fuit facta resolutio seminis propter integerrimam ejus virginitatem, dicunt quod Spiritus Sancius supernaturaliter ei tribuit virtutem activam in conceptione corporis Christi, quam aliae matres liabent per semen resolutum. Sed hoc non potest (x) Sed. - Om. Pr. stare : quia, cum quaelibet res sit propter suam operationem, ut elicitur, 2. de Caelo (t. c. 17), natura non distingueret, ad opus generationis, sexum maris et faeminae, nisi esset distincta operatio maris ab operatione faeminae ; in generatione autem distinguitur operatio agentis, et patientis; unde relinquitur quod tota virtus activa sit ex parte maris, passiva autem ex parte femina; : propter quod in plantis in quibus utraque vis commiscetur, non est distinctio maris et faeminae. Quia ergo beata Virgo non hoc accepit ut esset pater Christi, sed mater, consequens est quod non accepit potentiam activam in conceptione Christi, sive (a) aliquid egerit, ex quo sequitur ipsam patrem fuisse Christi, sive nihil egerit, ut quidam dicunt, ex quo sequitur hujusmodi polentiam activam sibi frustra fuisse collatam. Et ideo dicendum est quod in ipsa conceptione Christi, beata Virgo nihil active operata est, sed solam materiam ministravit; operata tamen est ante conceptionem aliquid active, praeparando materiam ut esset apta conceptui. "

Haec ille. Eamdem conclusionem ponit, 3. Senlent., dist. 3, q. 2, art. 1, ubi, reprobatis tribus opinionibus, sic dicit : " Ad esse matrem, solum sufficit materiam ministrare; quod non sufficit ad esse patrem. Propter quod beata Virgo mater dicitur, et non pater. Et hoc quidem videtur secundum intentionem Philosophi, secundum quam perfectissime salvatur virginitas matris, et vera maternitas; unde est fidei maxime consona. Hanc igitur viam tenendo, dicendum videtur quod in conceptione prolis invenitur triplex actio. Una quae est principalis, scilicet formatio et organizatio corporis (6); et respectu hujus actionis agens est tantum pater, mater vero solum materiam ministrat. Alia autem actio est praecedens istam actionem, et est praeparatio ad ipsam. Cum enim generatio naturalis sit ex determinata materia, eo quod unusquisque actus in propria materia fit, sicut dicit Philosophus, 2. de Anima (t. c. 26), oportet quod formatio prolis fiat ex materia convenienti, et non ex quacumque. Unde oportet esse aliquam virtutem agentem, per quam (y) praeparetur materia ad conceptum. Sicut autem (b) dicit Philosophus, 2. Physicorum (t. c. 25), ars quae operatur formam, principatur et imperat ei quae pReparat materiam ; sicut ars compaginans navem ei quae complanat ligna. Et ideo virtus quae praeparat materiam ad conceptum, est imperfecta.respectu ejus quae ex materia praeparata prolem format. Haec autem virtus praeparans, est matris, quae est imperfecta respectu virtutis activae quae est in patre. Unde Philosophus dicit in 15. de Animalibus (de Gener.

animal., lib. 1, cap. 20), quod mulier est sicut puer, qui nondum potest generare. Tertia actio est concomitans vel sequens principalem actionem. Sicut enim locus facit ad bonitatem generationis, ita et dispositio matricis operatur ad bonam dispositionem prolis, quasi praebens fomentum; et hoc est quod dicit Avicenna, in capitulo de diluviis : Matrix non facit (a) nisi ad meliorationem concepti. Secundum hoc, ergo, dico quod in principali formatione vel actione formationis corporis Christi, nihil fuit, ex parte beatae Virginis, quod esset activum : sed illud quod beata Virgo ministravit, se habuit materialiter tantum ad hanc actionem ; virtus autem divina fecit totum quod fit in aliis conceptionibus (6) per virtutem seminis quod est a patre; et ideo Damascenus (de Fid. Orth., lib. 3, cap. 2) dicit divinam virtutem, quasi divinum semen. In secunda vero et tertia actione, beata Virgo aliquid active operata est, sicut et aliae matres; unde et vera mater fuit. "

Haec ille in forma. Ex quibus potest formari talis ratio : beata Virgo fuit mater Christi, et non pater. Sed ad matrem non pertinet nisi materiam ministrare; non autem aliquid active operari ad formationem et organizationem prolis, quia hoc est solius patris. Ergo beata Virgo nihil active operata est ad illam organizationem. Minor probatur per hoc quod dicit Philosophus, 15. de Animalibus [de Gener, animal., lib. 1, cap. 20) : Vir dat formam et principium motus, faemina corpus et materiam; sicut accidit in lacte coagulato, quod corpus exit ex lacte, et coagulatio ex coagulo. Et post pauca subdit : Manifestum est quod mas est operans, et faemina patiens; sicut erit scamnum ex carpentario et ligno.

Secunda conclusio (y) est quod beata Virgo veraciter et proprie dicitur et est mater Dei et hominis. Hanc ponit sancius Thomas, 3 p., q. 35, art. 3; nam probat quod beata Virgo est mater Christi. Ubi sic dicit (o) : " Beata Virgo est vera et naturalis mater Christi. Sicut enim supra dictum est (3 p., q. 5, art. 2), corpus Christi non est de caelo allatum, sicut Valentinus haereticus posuit, sed de Virgine matre sumptum, et ex purissimis sanguinibus ejus formatum ; et hoc solum requiritur ad rationem matris, ut ex supradictis patet (3 p., q. 31, art. 5). Unde beata Virgo vere est mater Christi. "

Haec ille.

In quarto vero articulo sic dicit : " Omne nomen significans (e) in concreto aliquam naturam, potest supponere pro qualibet hypostasi illius naturae. Cum autem unio incarnationis sit facta in hypostasi, manifestum est quod hoc nomen Deus potest supponere pro hypostasi habente humanam naturam et divinam. Et ideo quidquid convenit humanae naturae et divinae, potest attribui illi personae, sive secundum quod pro ea supponit nomen significans (a) divinam naturam, sive secundum quod pro ea supponit nomen significans (6) humanam naturam. Concipi autem et nasci personae attribuitur et hypostasi secundum naturam illam in qua concipitur et nascitur. Cum ergo in ipso principio conceptionis fuerit humana natura assumpta a divina persona, consequens est quod vere possit dici de persona divina esse conceptum et natum de Virgine. Ex hoc autem aliqua dicitur mater alicujus, quod eum concepit et genuit. Unde consequens est quod non potest negari, beatam Virginem esse matrem Dei, nisi ponendo quod humanitas prius fuisset subjecta conceptioni et nativitati quam homo ille fuisset filius Dei, sicut Photinus posuit : vel quod humanitas non fuisset assumpta in unitate personae vel hypostasis Verbi Dei, sicut posuit Nestorius; quorum utrumque est erroneum. Unde haereticum est negare beatam Virginem esse matrem Dei. "

Haec ille. Eamdem conclusionem ponit, 3. Sentent., distinctione praesenti, q. 2, art. 1 et 2. Et intendit talem rationem : Quaecumque femina concipit et gignit hypostasim et personam divinam, eo modo qui competit fceminae, vere potest dici Mater Dei. Sed beata Maria est hujusmodi. Ergo, etc. Tertia conclusio est quod Spiritus Sanctus non debet dici pater Christi secundum deitatem, nec secundum humanitatem. Hanc conclusionem ponit beatus Thomas, 3 p., q. 32, art. 3, ubi sic : " Nomina paternitatis et filiationis et maternitatis generationem consequuntur. Non tamen quamlibet; sed tantum proprie generationem viventium, et praecipue (y) animalium : non enim dicimus quod ignis genitus sit filius ignis generantis, nisi forte secundum metaphoram ; sed hoc solum dicimus in animalibus, quorum generatio est magis perfecta. Nec tamen omne quod in animalibus generatur, filiationis nomen accipit; sed solum illud quod generatur in similitudinem generantis : unde, sicut dicit Augustinus (Enchirid., cap. 39), non dicimus quod capillus qui nascitur ex homine, sit filius hominis; nec etiam dicimus quod homo qui nascitur, sit filius seminis : quia nec capillus habet similitudinem hominis, nec homo qui nascitur habet similitudinem seminis, sed hominis generantis. Et si quidem perfecta sit similitudo, erit perfecta filiatio, tam in divinis quam in humanis; si autem sit similitudo imperfecta, est et filiatio imperfecta : sicut in homine est quaedam similitudo imperfecta Dei (a), et inquantum creatus est ad imaginem Dei (6), et inquantum recreatus secundum similitudinem gratiae; et ideo utroque modo potest homo dici filius Dei, quia scilicet est creatus ad imaginem Dei, et quia est ei per gratiam assimilatus. Est autem considerandum quod illud quod dicitur de aliquo secundum perfectam rationem, non est dicendum de illo secundum rationem imperfectam; sicut, quia Socrates dicitur homo naturaliter, secundum propriam rationem hominis, nunquam dicitur homo secundum illam significationem qua pictura hominis dicitur homo, licet forte ipse assimiletur alteri homini. Cbristus autem est Filius Dei secundum perfectam rationem filiationis. Unde, quamvis secundum humanam naturam sit creatus et justificatus, non tamen debet dici filius Dei, neque ratione creationis, neque ratione justificationis, sed solum ratione generationis aeterna , secundum quod est Filius solius Patris. Et ideo nullo modo debet dici filius Spiritus Sancti, nec etiam totius Trinitatis. "

Haec ille. Eamdem conclusionem ponit, 3. Sentent., praesenti distinctione, q. i, ari. 2, quam probat eisdem rationibus et auctoritate Augustini (Enchiriil., cap. 38 et seq.) quam Magister recitat in littera. Et in hoc primus articulus terminatur.