ARTICULUS III.

PONUNTUR IIKSPONSIONRS tj 1.

Ad aroumknta contii: primam CONCLUSIONEM Ad argumenta Henrici et multorum aliorum.

Quantum ad tertium articulum, respondendum est Abjectionibus antedictis. Et ideo Ad primum contra primani conclusionem, respondet Durandus (dist. 2, q. 1), negando majorem. " Non enim oportet quod illa sola natura sit assum-ptibilis ad unitatem divinae personae, cujus aliqua potentia est elevabitis ad visionem et fruitionem Dei. B Et ad prinuun probationem, respondet : " Cum dicitur quod, sicut se habet esse naturale ad posse naturale, etc, - concedendum est. " Sed cum dicitur quod natura assumpta, per assumptionem habet esse divinum et supernaturale,

dicit quod " falsum est : natura enim assumpta nullum esse intrinsecum sibi habet, quod non habuisset, si sibi fuisset derelicta, et haberet, si sibi relinqueretur; sed per assumptionem fit quod suum esse naturale et intrinsecum habet in supposito divino. Et eodem modo, potentia naturae assumpta; non debet babere aliam operationem quam naturalem, ex vi assumptionis; sed illam habet in supposito divino, ita ut dicatur esse illius suppositi tanquam operantis. Quod autem per assumptionem natura assumpta non acquirat esse supernaturale, cui correspondeat in potentia posse supernaturale, quale ponunt, scilicet ut possit in visionem et fruitionem divinae essentiae, patet. Quia esse et posse sibi correspondentia sic se hahent, quod potentia nunquam potest in actum operationis suae, nisi natura habeat actu esse : sicut videmus in naturalibus, ex quibus ipsi similitudinem sumunt; nulla enim res potest habere operationem naturalem, nisi habeat esse naturale. Ergo, si posse in visionem divinae essentiie correspondeat esse assumpto, impossibile esset quod aliqua creatura videret Deum per essentiam, nisi esset actu assumpta a persona divina; quod est manifeste falsum et erroneum. Item : Si, elevata natura ad divinum esse per assumptionem, necesse sit potentiam elevari ad posse in divinam operationem, non solum oporteret quod una potentia elevaretur ad tale posse, sed omnes potentiae illius natura : quia non ponitur elevatio potentia ad tale posse, nisi propter elevationem essentias ad tale esse; omnes autem potentini supponunt naturam, et in ipsa fundantur; ergo, ea elevata, omnes elevantur. Hoc autem est falsum : quia tunc natura bumana non esset assumptibilis; (lilia non omnes potentias ejus sunt elevabiles ad visionem et fruitionem divinam, ^ei] solum intellectus et voluntas elevantur. Ergo elevatur potentia, elevata essentia proportionaliter : quia, sicut non elevatur essentia ut habeat intrinsece et inhaerenter aliquod esse quod prius non habebat, sed solum ut sit altioris suppositi; sic elevatur potentia, non ut babeat aliquod posse quod prius non habebat, vel aliquem actum, sed quia ipsa et actus ejus sunt altioris suppositi tanquam operantis ".

Hice Durandus.

In quibus, licet dicat multa vera, tamen principalis radix solutionis est contra fundamenta sancti Tliomae, in hoc quod ponit quod natura assumpta non habet esse supernaturale, sed solum illud idem esse quod habuisset, vel haberet, sibi derelicta. Hujus enim falsitas alias ostendetur. Et ideo, dimissa illa solutione, quam Durandus traxit a Godofrido, 5. Quodlibeto, q. 5, amplector solutionem Bernardi de Gannato, quam ponit ibidem, contra Godofridum, in his verbis : " Major, inquit, principalis rationis est falsa, quod scilicet nihil est elevabile ad esse supernaturale, quod non habet potentiam elevabilem ad operationem supernaturalem : quia non est simile de esse, ad quod fit assumptio, inquantum fit ad unitatem suppositi, et de cognitione, ad quam non fit assumptio; unde remanent distinctae operationes, sicut naturae. Minor etiam falsa est : quia potentiae, etiam infame, in Christo, elevabantur aliquo modo ad operationes supernaturales, inquantum erant quasi instrumenta Dei operantis; sicut manus Christi habebat operationem supernaturalem, inquantum erat instrumentum divinitatis, quia ad tactum ejus curabantur infirmi.

Iterum. Non est simile deesse et operatione : finia esse immediate consequitur essentiam, quae substaiitificatur in divino supposito, et per consequens esse, mediante essentia; sed operatio non respicit essentiam nisi quasi mediate, scilicet mediante potentia; quam non necesse est elevari, quia non fundatur immediate in divino supposito sicut essentia, sed fundatur in essentia aniniie. Et ideo non mirum si elevatur essentia, quae substanti Meatur in divino supposito, non autem potentia, qu-,0 fundatur in essentia non (a) secundum quod elevata, sed secundum quod est talis essentia : non enim potentia animae Christi consequitur animam illam secundum quod est assumpta, sed inquantum est talis essentia; et ideo non oportet quod elevetur, elevata essentia. Et propter hoc, falsum est quod dicit Godofridus, quod, elevata essentia, oportet quod elevetur potentia proportionaliter. Si enim potentia; consequerentur essentiam illam inquantum est elevata, tunc verum esset (") quod proportionaliter elevarentur : sicut nec albedo Christi, vel risibilitas, fuit in aliquo elevata, nisi per accidens, inquantum inerant illi divino supposito ; non tamen inquantum divinum, sed inquantum factum suppositum naturae liumanae. Patet ergo per hoc ad primam probationem qua probatur major. Quia Deus potest alicui naturae conferre esse supernaturale, absque hoc quod conferat ei operari supernaturaliter : quia esse consequitur essentiam immediate ; quia etiam facta est assumptio in unitatem suppositi, cujus ponimus unum esse; non autem sic est de operatione. "

H;ec Bernardus; et bene, ac conformiter principiis sancti Thomae.

Item, ante praedicta, sic dicit : " Natura quaecumque nata per se subsistere, ita potuit assumi a persona divina, sicut natura humana, propter illi natationem divini suppositi. Unde, quia quodlibet suppositum creatum est limitatum, ideo oporiet quod sit suppositum natura limitata;; cujus contrarium est in divino supposito, quod potest esse suppositum non solum divina? naturae, aut duarum naturarum, sed omnium naturarum quae nata? sunt habere supposita. Ista autem assumptio directe et primo fit ad unitatem suppositi divini, cujus est esse; non autem ad operationem : quia, licet, secundum communiorem opinionem, in Christo ponatur unum esse, non tamen ponimus in Christo unam operationem, immo distinctas operationes, secundum distinctas naturas; ergo certum est quod non est facta assumptio ad unitatem operationis, sicut ad unitatem suppositi et esse. Et inde est quod natura assumpta non de necesse oportet quod elevetur quantum ad operationem ; quia nec assumptio fit ad unitatem operationis, sed operantis. Licet enim Christus sit unus operans, tamen in eo sunt muUae operationes, secundum multas naturas; unde forte Christus clarius non videbat oculis corporalibus quam alii. Unde non oportuit quod operationes natu ile assumptae elevarentur, vel etiam potentius sensitiva? ipsius, ad operationes supernaturales, quantum est de se ; sed solum potentia? ad hoc elevabiles. Ergo, cum potentiae sensitiva non fuerint elevatio ad operationes supernaturales, potest persona divina assumere naturam cujus nulla potentia elevetur ad operationem supernaturalem.

Nec valet si arguitur quod operatio sequitur esse rei, esse autem est elevatum, ergo et operatio. Quia operatio sequitur conditionem formae a qua principiatur; unde, secundum majorem vel minorem intensionem caloris, calidum magis vel minus calefacit. Cum ergo in natura assumpta remaneant potentiae in propriis naturis, quia assumptio non fit in natura, remanebunt operationes naturales sine aliqua elevatione; nisi, ex speciali dono gratiae gratum facientis, potentiae elevabiles eleventur. "

Hice Bernardus. Ad secundam probationem (ot), respondet Durandus, quod " non oportet quod majus non possit communicari ei cui non potest communicari minus, nisi majus et minus sint ejusdem rationis, vel saltem minus includatur in majori : sicut minus est volare quam intelligere; et tamen homo, qui potest intelligere, non potest volare. Elevatio autem potentiae ad visionem et fruitionem divinam, et elevatio naturae ad unitatem divinae personae, non sunt unius rationis; nec unum includitur in alio; sunt enim separabilia. Vel potest dici, ad minorem, per interemptionem : quia assumi in unitatem divinae persona?, non est majus, accipiendo majus pro meliore et digniore, quam videre Deum et frui Deo. Sicut enim melius est concipere Deum mente quam carne, si luce ad invicem separentur, ut dicitur in libro de Sancta Virginitate; pari ratione, melius est et dignius videre Deum per essentiam, quam uniri Deo per subsistentiam, si haec ad invicem separentur. Et quod dicit Augustinus super Joannem, non sic accipiendum est, quasi sit melius et dignius assumi quam filium Dei fieri; sed quia major (6) dignatio ostensa est in uno quam in alio; et ideo, dato illo, datur confidentia de alio. Vel, dato quod majus esset assumi quam filium Dei fieri, in natura qua capax est utriusque, puta in homine, in quo proposito loquitur beatus Augustinus ; tamen, in creatura quae non est capax divina filiationis, ut est creatura irrationalis, majus esset filium Dei fieri quam assumi; quia primum implicat contradictionem, secundum autem non. d

Haec Durandus.

Et quasi eamdem responsionem ponit Bernardus de Gannato, in Impugnationibus Henrici, Quodlibeto 13, q. 5, ubi sic dicit : a Ista? dua? uniones non sunt comparabiles, cum non sint ejusdem rationis, nec ordinis. Posse autem minus, ubi aliquid potest majus, tenet in his quae sunt ejusdem rationis : ut qui potest portare centum, potest portare quinquaginta; et qui non potest quinquaginta, non potest centum. Sed tamen, licet majus sit producere hominem quam asinum, non sequitur quod qui potest producere hominem, possit producere asinum. Et ideo, licet majus sit assumi ad unitatem in persona quam in gratia, non oportet quod omnis creatura quae potest assumi ad personam, possit assumi ad unitatem in gratia.

Praeterea : Licet minus sit assumi ad gratiam quam ad personam, tamen ad illud minus plus requiritur; sicut ad (a) secundam probationem. - secundum IV. (6) major. - minor IV. esse intellectuale plus requiritur quam ad esse simpliciter. Non potest autem minus, illud quod potest majus, quando ad minus plus requiritur quam ad majus. Ad assumptionem autem in persona, non requiritur nisi quod sit subsistibilis, id est, potens assumi ad esse subsistentia;; quod invenitur in omni individuo substantiae; sed ad habere gratiam, requiruntur potentiae intelligibiles. Et ideo non valet. Similis modus arguendi est : Majus est esse hominem quam esse animal; ergo negative, e converso, quod non potest esse homo, non potest esse animal. Et non valet.

Potest etiam dici quod, ex parte naturae assumptibilis, non est majus illud per quod habet rationem assnniptibilitatis, quam illud per quod est unibilis Deo per gratiam; immo, multo minus; sicut ratio subsistibilitatis minus est quam ratio intellectualitatis. Et ideo major perfectio naturalis requiritur ad naturam qu;eest unibilis Deo per gratiam, (piam ad illam quae est assumptibilis in persona; licet actus assumptionis ad personam, sit major quam unio per gratiam. Licet quidam dicant, et bene, quod, si ista duo dividantur, unio in persona, et unio per gratiam, quod majus est creaturae uniri Deo pergratiam, quam uniri in persona sine gralia; sed utrumque conjunctum, majus est quam alterum, sicut fuit in Christo. "

Haec Bernardus, et bene. Ail tertiam, (a) dicit idem Bernardus, ubi supra, quod " Deus posset assumere naturam in qua esset peccatum. Quia naturam assumptam posset dimittere sibi, quantum ad suas proprias operationes, recipiendo eam unitam divino supposito; sicut Christus in passione dimissus fuit proprie paeiialitati. Et ideo, cum operatio sequatur naturam quae est principium ejus, omnis autem natura creata potest deficere, defectus autem voluntarius est peccalum, oportet ponere quod Verbum potuit assumere naturam in qua potuisset peecare; quod tamen non attribueretur supposito, nisi ratione naturae assumpta ; sicut mori et pati attribuitur supposito immortali et impassibili de se, ratione natum assumptae. Unde Deus, sine aliquo praejudicio naturae divinae vel suppositi, posset assumere naturam alicujus damnati; quia nec peccatum nec poena esset ibi, nisi ratione assumpti. Non enim creatura est assumptibilis quia bona bonitate moris, vel mala; sed quia potest substantificari in supposito divino; quod ila convenit naturae habenti malitiam moris, sicut bonitatem. Quia tamen persona assumens et natura assumpta communicant sibi idiomata, indecens esset quod assumeret naturam damnatam ; licet posset de potentia absoluta ". - Haec ille. - Item, post: " Non est, inquit, inconveniens quod illud suppositum diceretur peccator vel damnatus, si naturam peccatoris vel damnati assumpsisset; quam assumere potuit. Et, si (a) tertiam. - tertium IV. assumpsisset bominem peccatorem, haec fuisset vera, Deus peccat vel potest peccare. Per quod nullum praejudicium fieret divinae naturae vel personae; quia hoc non convenit sibi nisi ratione natum assumptae, quae nullam indignitatem poneret in natura divina, sicut nec mutationem. Haec autem non abhorrent qui considerant absolutam potentiam Dei. "

Haec ille.

Et similia dicit Durandus, 12 dist. hujus tertii (q. 2). Sed videtur mihi quod uterque deviat et a sancto Thoma et a veritate. Unde sanctus Thomas, 3 p., (j. 1, art. 1, in tertio loco, arguit sic : " Sicut distat corpus a summo spiritu, sic malitia a summa bonitate. Sed omnino esset inconveniens quod Deus, qui est summa bonitas, malitiam assumeret. Ergo non fuit conveniens quod Deus, summus spiritus increatus, corpus assumeret. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod quaelibet alia (a) conditio, secundum quam quaecumque creatura differt a Creatore, a Dei sapientia est instituta, et ad Dei bonitatem ordinata. Deus enim, propter suam bonitatem, cum sit increatus, immobilis, incorporeus, produxit creaturas mobiles et corporeas. Et similiter, malum poenae a Dei justitia introductum est, propter gloriam Dei. Malum vero culpae committitur per recessum ab arte divinae sapientiae, et ab ordine divinae bonitatis. Et ideo Deo (6) conveniens esse potuit assumere naturam creatam, mutabilem, corpoream et pcenalitati subjectam ; non autem fuit ei conveniens assumere malum culpae. "

Haec ille. - Et de hoc plus dicetur, dist. 12. Dicitur igitur aliter ad argumentum, quod, si aliqua natura rationalis assumeretur sive elevaretur (y) ad unitatem divini suppositi, ipsa non esset peccabilis. Cujus ratio est, quia tali naturae nullus actus attribueretur sicut agenti, sed solum sicut principio actionis : quia suppositum est quod agit; suppositum autem talis natum , cum sit Deus, nullo modo peccare potest, nec defective agere. De hoc sanctus Thomas, 3p., q. 19, art. 1 (ad 3 ") : " Operari, inquil, est hypostasis subsistentis, sed secundum formam, et naturam, etc. " Ad secundum patet solutio ex responsione ad secundam probationem primi (o). Ad lolium dicitur quod, si Deus assumpsisset naturam lapidis, (s) sic esset verum dicere quod Deus est lapis. Nec fuisset majus inconveniens dicere quod Deus est lapis, quam dicere quod est homo; quia in infinitum distat ab utraque natura. Ad quartum respondit Bernardus de Gannalo, ubi supra, quod " necesse estquod natura assumpta (i)et.- Ad. Pr. sublimetur quantum ad esse; quia assumitur ad esse divinae subsistentiis. Sed non est necesse quod sublimetur ad operationem beatificam, quae posterior est: non enim est necesse quod habens prius, habeat id quod est posterius, praecipue quando prius in esse suo non dependet a posteriori; et ideo, cum operari beatifice sit posterius esse vel per se vel prout est in supposito, non est necesse quod natura assumpta sit beata vel grata. Nec valet simile : quia cuilibet naturae debetur sua operatio naturalis, quam etsi non semper habeat, semper tamen potest habere illam, nisi sit aliquod impedimentum; unde ignis semper potest agere, quantum est de se, et anima rationalis intelligere; sed homo bene potest esse sine actu beatifico, et erit perfectus in natura bumana, quantum ad ejus essentialia. Et ideo intimatio persoluo assumentis ad naturam assumptam, non requirit per se nisi unum, scilicet sublimationem in esse. Sed ex quadam congruentia, in se, et in comparatione ad genus humanum, alia facta sunt in Christo. ))

Haec ille.

Et bene concordat sancto Tliomae, 3. Sententiarum, dist. 2, q. 1, art. 1, q 1, ubi sic dicit : " Deus, de potentia absoluta, creaturam irrationalem assumere potuit. Nec impedit quod creatura irrationalis personalitatem non habet : quia personalitas non debetur etiam naturae humanae assumptae ratione sui, sed ratione assumentis; unde non est ibi nisi personalitas increata. Et praeterea, quamvis in natura irrationali non inveniatur persona, invenitur tamen in ea hypostasis et suppositum ; unio autem non tantum facta est in persona, sed etiam in supposito et hypostasi. Sed congruum non erat ut assumeretur : et praecipue quia natura assumpta maxime beatificatur, ut dicitur in Psalmo (64, v. 51, Beatum quem elegisti et assumpsisti; beatitudinis vero, quae in actu mentis consistit, creatura irrationalis particeps esse non potest. ))

Haec ille. g 2.

Ad argumenta contra secundam CONCLUSIONEM I. Ad argumentum Durandi.

Ad primum contra secundam conclusionem, negatur antecedens. Nec valet probatio; quia unum relativorum clauditur in intellectu alterius, et tamen realiter distinguuntur. Falsum etiam est quod idem sit conceptus totius et partium quantumcumque unitarum, cum unus referatur ad alium : partes enim unitae, sunt partes alicujus totius; et totum de quo loquimur, est totum respectu aliquarum partium unitarum. Item, partes unitae constituunt totum (a), totum vero constituitur ex partibus unitis; non est autem idem conceptus causae et causati, constituentis et ^a) totum.

Om. Pr. constituti. Item, possibile est concipi A et B sine hoc quod formetur conceptus A B, vel conceptus B A, nec conceptus unionis relativae inter A et B sufficit : quia conceptus totius alius est ab illis tribus simul aut separatim sumptis; est enim conceptus unus, non per modum acervi. II. Ad argumenta aliorum.

Ad primum aliorum, respondet Joannes de Neapoli, in suo secundo Quodlibeto, q. 7, quod ie haec praedicatio, Homo est anima et corpus, non est accipienda seu intelligenda per realem identitatem praedicati cum subjecto; sed magis est praedicatio causalis, quia scilicet anima et corpus sunt causae intrinsecae naturae humanae, materialis scilicet et formalis. Vel exponendum est sic : Homo est anima et corpus, id est, habens naturam compositam ex anima et corpore. "

Haec ille; et conformiter sancto Thomae, ut patet in probatione conclusionis. Ad secundum respondet qui supra, quod " illa auctoritas non est ad propositum, propter duo. Primo, quia Damascenus non dicit ibi, quod nullam naturam Dei Verbum deposuerit in morte; sed dicit quod nullam naturae partium, hoc est, nullam partem naturae deposuit. Et hoc est quod addit, exponendo se ipsum : Non corpas, non animam, etc. Ergo non loquitur de totali natura humana, sed solum de partibus naturae humanae. Secundo, quia I Damascenus ad litteram loquitur de Christo, non pro tempore mortis, sed pro tempore post resurrectionem. Unde dicit sic (de Fid. Ortlt., lib. 4, cap. 1): Post eant quae ex mortuis resurrectionem, omnes quidem passiones deposuit : corruptionem dico, et famem, et sitim, et somnum, et fatigationem , et laborem, et quacumque talia. Nullam autem naturis partium deposuit, non corpus, etc, ut supra. Post resurrectionem autem, non solum partes humanae naturae fuerunt unitae Verbo, sed etiam tota humana natura.

Vel dicendum quod nullam naturam semel assumptam Verbum Dei deposuit totaliter : quia etiam humanam naturam, quamvis deposuerit ut est distinguibilis a partibus, non tamen deposuit eam totaliter; quia non deposuit eam quantum ad partes ejus. Totam enim naturam compositam totaliter deponere, est deponere eam quantum ad se totam, et omnes ejus partes quas includit essentialiter; sicut et totam aliquam naturam totaliter destruere, est eam destruere quantum ad se totam, et omnes ejus partes.

Vel dicendum quod proprie loquendo, Dei Verbum humanam naturam in morte non deposuit; sed ipsa desiit esse. Deponere enim proprie aliquid, est illud remanens in esse suo desinere habere silii unitum. "

Haec ille; et bene; et concorditer sancio Thomae, :i p., q. 50, art. 3, in solutione secundi, ubi exponit verba Athanasii (de Beatit. Verbi Dei. lib. 6), quae ^unt haec : Maledictus, qui totum hominem.

Militi III. SENTRNTIAItUM quem assumpsit Dei Filius, denuo assumptum vel liberatum, tertia die a mortuis resurrexisse non confitetur. Haec sunt verita Athanasii. a In illis, inquit sanctus Thomas, verbis, Athanasius non intellexit quod totus homo denuo sit assumptus, id est, omnes partes ejus, quasi Verbum Dei partes natum hnmanae deposuerit per mortem ; sed quod iterato totalitas naturae assumptio sit in resurrectione reintegrata, per iteratam unionem animae et corporis. "

Haec ille. Ad tertium respondet qui supra, quod " nullus dicit quod in homine sit aliqua forma ultimior et perfectior quam anima intellectualis. Sed dicitur quod ipsa tota natura humana differt realiter a sua forma, et est ea perfectior, sicut totum est perfectius sua parte; quamvis quantum ad durationem sit secundum quid imperfectior quam ipsa anima, quia anima humanaest incorruptibilis, natura autem humana corruptibilis. Et idcirco dicitur esse in horizonte aeternitatis, quantum ad superius, anima intellectiva. Vel hoc (licitur, quia est suprema inter omnes formas quae sunt actus materiae, ordine natura immediate exsistens post substantias separatas. Et hoc solum vult dicere Commentator, 2. Physicorum, et non quod tota natura humana non sit aliquid perfectius sua forma; Commentator enim ibi comparat animam intellectivam ad reliquas formas quae sunt actus materiae.

Ad dictum Augustini, dicitur quod Augustinus non aliud intendit, nisi quod supra animam intellectivam est solus Deus, quantum ad causalitatem; sed super eam, quantum ad perfectionem, sunt omnes substantie separata , et etiam ipsa natura bumana totalis, cum omne totum sit perfectius sua parte. "

Haec ille; et conformiter sancto Thomae, 4. Sentent., dist. 44, q. 1, art. 1, q 2, in responsione secundi, ubi dicit sic : " De humanitate et de qualibet forma totius est duplex opinio. Quidam enim dicunt quod idem secundum rem est forma totius et forma partis; sed dicitur forma partis secundum quod perficit materiam, forma autem totius secundum quod ex ea tota ratio speciei consequitur; et, secundum hanc opinionem, humanitas secundum rem non est aliud quam anima rationalis. Alia est opinio Avicennae, quae verior videtur, quod forma totius non est forma partis tantum, nec alia forma praeter formam partis; sed est totum resultans ex compositione materia. et forma , comprehendens in se utrumque; et haec forma totius, essentia vel (a) quidditas dicitur. "

Haec ille. Ad ([narium respondet qui supra, quod " totum non addit supra partes aliquam formam ; sed ipsa tota natura est aliquid realiter differens a naturis ambarum partium etiam unitarum. Nec est dicendum quod ipsa natura composita et partes ejus sint partes alicujus compositi; sed ipsae natura partium sunt partes natura composita:. Nec est verum quod Philosophus, 7. Metaphysica (t. c. 60), dicat quod essentia substantia; compositae sit simplex ; quia tale dictum clare implicat contradictionem : quidquid enim est in substantia prater ejus essentiam, est accidens; et ideo essentia substantia: compositae est composita, et essentia simplex est solius substantiae (a) simplicis. Sed Philosophus vult ibi, quod forma substantialis substantia: compositae, quae est in ea prater partes materiales, est forma simplex; ex qua tamen et materia resultat natura composita ".

Haec ille, et bene; nam, sicut ponit sanctus Thomas, supereodem loco, 7. Metaphysices (lect. 17), Aristoteles ibi loquitur de principio formali, quod non est elementum, nec ex elementis. Ad quintum respondet qui supra, quod " mors in nobis est consumptio substantioe compositae, quia per mortem talis substantia desinit et consumitur : non tamen totaliter, quia remanet in suis partibus. Tamen mors non est in nobis consumptio substantiae partialis, scilicet materiae vel formae; sed est talium substantiarum unitarum separatio ".

Haec ille, et bene. Ad sexium respondet quod " humanitas differt a partibus se tota. Et ad illud quod contra hoc arguitur, dicendum est quod differre se toto potest intelligi dupliciter. Uno modo, prout totum est distributivum pro partibus totius; et sic differre se toto ab aliquibus, est differre ab eis secundum quamlibet sui partem; et quod sic differt ab aliquo se toto, nullo modo includit illud. Et per istum modum natura composita non differt se tota a partibus suis. Alio modo potest aliquid dici ab alio differre se toto, prout totum stal pro ipsa natura tota composita; et quod hoc modo differt se toto ab aliquo, potest illud includere : quia aliquod totum potest esse alterius natura a partibus etiam unitis, et per consequens ab eis differt realiter, et tamen eas ut partes includit ".

Ha:c ille, et bene.

Et vult dicere quod, cum dicitur, A differt se toto aB, ly toto potest sumi syncategorematice, ut aequivalet huic complexo qualibet sui parte; vel potest sumi categorematice, ut aequivalet huic complexo composito ex partibus. Et in hoc sensu conceditur quod totum se toto differt a partibus. Nec tamen sequitur : Ergo secundum quamlibet sui partem differta partibus; quia unus istorum sensuum est impertinens alteri. Ad septimum respondet quod " humana natura est substantia, non materia, nec forma, sed compositum. Nec sequitur quod in bomine sit duplex compositum : quia materia et forma, etiam unita , non sunt natura composita, sed alterius natura ab ea ".

Haec ille; et bene; dum tamen bene intelligatur. Est enim duplex compositio, scilicet ex his, et cum

Itis. Loquendo de prima compositione, nec materia, nec forma est composita compolitione ex his, scilicet ex partibus diversarum rationum. Sed loquendo de secunda compositione, scilicet cum his, conceditur quod materia est composita, et forma est composita, id est, cum alio posita. Utrum autem in homine sit duplex compositum compositione exitis? credo quod sic, scilicet natura et suppositum. Unde sanctus Thomas, 3 p., q. 2, art. 1, in solutione secundi, sic dicit : " Ex anima et corpore constituitur in unoquoque nostrum duplex unitas : scilicet natiirae, et persona. . Natum quidem, sicut anima unitur corpori, naturaliter perficiens ipsum, ut ex duobus fiat una natura, sicut ex actu et potentia, vel materia et forma. Unitas vero persome constituitur ex eis, inquantum est unus aliquis subsistens in carne et anima. "

Haec ille. Ad octavum dicit qui supra, quod non est simile de toto homogeneo et de toto heterogeneo. Undeconce-ditquod totum homogeneum non est aliud quam suae partes unitas, sed totum heterogeneum est aliud a suis partibus etiam unitis. Quod autem totum homogeneum non sit aliud a partibus suis unitis, probat per duas rationes adductas ad probandum antecedens hujus argumenti. Contra : Sed apparet mihi quod utrumque lotu ii i oiffert a suis partibus, sicut olfactus a sua causa, et constitutum a constituente, et posterius a priori. Dico igitur aliter, negando antecedens.

VXadprimam ejus probationem, dicitur primo, quod solum probat quod totum non est alterius natura: numero in actu a suis partibus; sed cum hoc stat quod lota natura et partes ejus differunt, sicut ens in actu ab entibus in potentia. Dicitur secundo, quod non omnia inseparabilia secundum esse et intelligi, sunt idem realiter; sicut patet de duabus relationibus realibus oppositis. Unde, quamvis totum sit inseparabile a partibus, non tamen sequitur quod sit idem cum eis.

Ad secundum probationem, qu;e procedit specialiter de quantitate, dicitur quod, licet concedatur quod impossibile sit duas lineas in actu esse in eodem situ, non tamen est impossibile, immo verum, duas lineas, quarum una est in actu et alia in potentia, esse in eodem situ. Modo, ex liqe quod ponimus totum homogeneum, sicut unam lineam, esse aliud a suis partibus, non sequitur duas lineas in actu esse in eodem situ ; sed solum quod duae linea , quarum una est in actu et alia in potentia, sunt in eodem situ; nec idem situs est adaequatus cuilibet illarum, sed est totalis unius, et partialis alterius. Et de hoc in suo simili loquitur sanctus Thomas, in tractatu de Principio individttationis, vel de Natura malrriae, si tamen ille tractatus est suus, in hunc modum (cap. 9) : tt Ex predictis, inquit, facile est videre triplicem differentiam potentiae, in qua aliquid dicitur esse : scilicet potentiam materiae, in qua nihil est de illo quod de potentia dicitur educendum; et potentiam mixti, vel materiae, quae est in alteratione, in qua, licet essentia formae non sit, virtus tamen est; et potentiam totius, secundum quam partes sunt in toto, quae est maxime propinqua actui; unde in eis, cum nihil sit agens ad proprium actum, ut est quando harmonia est perfecta, necessario erunt essentia: formarum prope sua esse. Hoc autem facilius scietur, si gradus ei ordo materialium diligenter discutiatur. Sciendum esl igitur quod communissimus unitatis modus repertus in rebus materialibus, esl unitas continuitatis (a). In omnibus enim rebus materialibus haec unitas reperitur. Primum namque accidens quod sequitur materiam, est quantitas. Super hanc autem unitatem, in diversis rebus invenitur unitas suae propria fornix : in quibusdam autem magis perfecte, in quibusdam vero minus, ut habetur, 5. Metaphysica (t. c. 8, etc). Unitas autem quantitatis in re reperta, maxime potentialis invenitur; quia omne continuum est unum in actu, et multiplex in potentia : sicut line;e partes non sunt aliqua duo in actu, sed sunt unum in actu, ipsa scilicet linea; sunt vero duo in potentia, et, facia divisione, fiunt actu; sola enim divisio in continuis facit esse actu; unde in divisione linea non inducitur aliquid novi in ipsis divisis, sed eadem essentia lineae, qua prius erat actu una et multiplex in potentia, per divisionem facta est actu inulta. Est tamen hic similitudo cujusdam corruptionis; quia actus prior qui erat totius, sublatus esl, et potentia ducta est ("6) ad actum posteriorem per solam divisionem. Consimile penitus reperitur in lapide, et igne, et in omnibus generabilibus et corruptibilibus inanimatis : forma enim totius in eis, perquam habent quamdam unitatem natura; sua super unitatem quantitatis, secundum totam rationem formae est in qualibet parte talium rerum; unde, facta divisione, manet essentia ejusdem formae in partibus ad invicem divisis; quaelibet enim pars ignis est ignis, et qualibet pars lapidis est lapis. Est tamen in istis divisionibus quaedam similitudo corruptionis et generationis : non quod nova formae per talem divisionem inducantur: sed quia esse, sive actus prior, aufertur per ipsam divisionem, et potentia dicitur ad actum proprium. Super hice autem sunt animata imperfecta, ut plania , et quadam etiam animalia imperfecta, ut sunt animalia anulosi. Et in ipsis ilerum idem invenitur : quia, cum avellitur ramus ab arbore, non advenit nova essentia (--) vegetabilis, sed eadem essentia, qua? una erat in arbore tota, et in uno actu, simul erat (5) etiam multiplex in potentia, ei pelta) ctmlinuitalh.

miitittnttis lY. iy) essentia.

furunt IV. divisionem novum esse acquirit ts), et alius et alius actus secutus est. Similiter in animalibus anulosis est anima in actu una, sed est multiplex in potentia accidentali; unde, lacta divisione et remoto priori esse et unitate actus, sunt multa in actu. Et sic facile est videre quomodo essentia alicujus lbrmae est in potentia accidentali ad esse, quod tamen nondum habet. Et hoc totum contingit propter imperfectionem talium formarum ; quia, cum sint sub uno actu, simul sunt sub potentia multiplici, respectu diversorum esse, quae acquiruntur eis sine aliqua corruptione in suis essentiis, sed sola divisione facta, etc. " - Haec ille. - Ex quibus, et multis praecedentibus et sequentibus, ostendere conatur quod non est inconveniens duas essentias formarum unius rationis esse simul, dum tamen una illarum sit in actu, alia vero in potentia; sicut se habent formae totius et lbrmae partium : nam in totis homogeneis, non est actu nisi una forma, quae dat esse ; sunt vero ibi multae formae partium, quae non dant esse, nisi fiat divisio totius. Nec moveat quod dicit, quod partes vel formae partium sunt unum in actu, scilicet forma totius, vel ipsum totum. Loquitur enim metaphorice, quia scilicet partes constituunt totum, et sic sunt tutum. Si enim intenderet dicere quod duae partes unitae, sunt totum formaliter, contradiceret sibi ipsi : nam in verbis allegatis, et praecedentibus, et sequentibus, dicit quod formae partium sunt sine proprio esse; sed forma totius habet proprium esse, secundum eum ; ergo formae partium et forma totius differunt, sicut id quod est in potentia ab illu quod est in actu ; ideo, etc. Ad nonum dicitur quod illa auctoritas est tantum contra Joannem de Neapoli sicut contra nos : quia Philosophus ibi loquitur de omni genere partium et totius; unde, si arguit identitatem totius homogenei cum suis partibus, arguit etiam identitatem totius heterogenei cum suis partibus; quam tamen Aristoteles negat. Et quod Philosophus et Commentator loquantur de quolibet toto, patet : nam Commentator, ibidem (1. Physicorum, comrn. 17), sic dicit : " Continuum potest dividi in infinitum; et sic non est unum simpliciter : est enim unum in actu, et plura in potentia, scilicet secundum divisibilitatem. Et quia accidit in continuo, et in omni habente parles, ut multitudo ejus non solum (6) sit secundum diversitatem partium a se invicem, sed etiam secundum diversitatem partis a toto, incepit Philosophus quaerere hanc diversitatem, etc. " Quod ergo Commentator dicit in fine commenti decimiseptimi, quod " unaquaeque partium dicitur esse aliud a toto, sed omnes partes insimul non possunt dici esse aliud a toto, etc. ", Aristoteles arguit de uno toto sicut de alio. Est ergo dicendum quod omnes partes la) acquirit. - Om. IV. (6) solum. - Om. Pr. insimul non sunt aliud a toto, ad hunc sensum quod totum est inseparabile actu et potentia ab omnibus partibus insimul unitis, licet sit separabile a qualibet parte sigillatim sumpta; et ideo non est aliter separabile. Non tamen est omnes partes formaliter. Unde illa auctoritas Commentatoris sic debet solvi sicut dictum (a) Avicennae in primo loco supe-riusallegatum, vel sicut dicit sanctus Thomas in praebenti distinctione, ut allegatum fuit in probatione conclusionis (6) : partes dicuntur esse totum materialiter, non quia totum sit suae partes, sed aliquid ex partibus constitutum. Ad decimum respondet Joannes de Neapoli, quod " sicut non est dicendum quod totum aliquid reale superaddat partibus, sed quod ipsum sit realiter differens a partibus; ita non est dicendum quod faciat unum cum partibus; facere enim unum cum alio, est conditio partis, et non totius. Sed est dicendum quod ipsum est quoddam unum, realiter differens a partibus, ad cujus unitatem per se partes ejus concurrunt ".

Haec ille, et bene. De praedictis Dominus Albertus, in commento 1. Physicorum, tract. 2, cap. 3, sic dicit : " De partis autem et totius unitate atque diversitate, sciendum quod totum in forma totius unit partes, sive illius forma sit continuitas, sive alia forma, sicut est forma corporis compositi ex partibus dissimilibus non continuis. Et ideo partes relatae ad unam formam unientem eas, sunt una forma, sive sint continuae, sive non. Si autem accipiantur (7) secundum se, divisae sunt per situm tantum, vel per situm et formam partis in eo quod pars est non continua : per situm solum, sicut partes continui, quae non eumdem situm habent sub forma continuitatis; per situm et formam partis, sicut partes non continuae, ut caro, et os, et hujusmodi. Unde patet qualiter partes totius compositi sunt unum, et qualiter diversa. Nec sequitur, si sunt illo modo unum, quod sint idem : quia idem dicit unitatem absolutam ; unum autem quod unit partes, est in alio quodam unum, quod est forma totius uniens; nec sequitur (0) iterum quod, si sunt diversa, quod sint divisa; quia in alio quodam sunt unita, licet distent per situm et formam, vel per situm tantum. De modo autem quod partes sunt idem toti, dicit Averroes (1. Physicorum, comm. 17), quod totum est partes simul sumptae. Et hoc est verum de toto per compositionem partium facto. Posset tamen dici quod totum est unum cum partibus, quia (e) uniens partes; et partes unum cum toto, quia sunt in unitate totius. Diversa tamen sunt secundum rationem totius ut totum est, et secundum rationem partium ut partes sunt; quia sic relativam habent oppositionem ad invicem. "

Haec ille. Ad undecimum respondet Scotus, super Metaphysicam (lib. 8, q. 4), quod utraque solutio ibi data est bona. Et ad improbationem primu; (a), dicit quod contingit posse intelligi partes, non intelligendo totum; non tamen sequitur quod possit intelligi partes esse sine toto.

Ad improbationem secundae solutionis, dicit quod, quia actio Dei non terminatur ad quidditatem secundum se, vel secundum esse quidditativum, cum abstrahat ab actu et potentia, sed ad esse reale extra, esse aulem reale totius et partium unitarum est omnino inseparabile, ideo argumentum non valet.

Ad continuationem, dicit quod ratio imaginatur falsum, scilicet non esse impossibile unum esse in aliquo signo sine alio. Hoc autem falsum est; quia aeque impossibile est unum fieri sine alio in quocumque signo, sicut esse unum sine alio (6).

Haec ille et bene. Sed quaritur, quae est potissima ratio quod totum differat realiter a partibus?

Dicitur quod hanc conclusionem satis bene probat Scotus, 8. Meta-pliysicx, q. 4, ubi probat tres conclusiones. Prima est : quod ex materia ut forma fit per se unum, et faciunt unum, sed non fiunt unum. Patet per Aristolelem, 8. Metaphysicae (t. c. 3). Tum per ordinem et naturam earum. Tum per operationes essentiales. Tum per inseparabilitatem formae a materia, et eductionem de illa. Secunda conclusio est : quod illud tumui quod fit seu integratur ex materia et forma, non est respectus, vel per se respectivum. Probatur : Tum quia nullus respectus intrinsece et quidditative componitur ex absolutis, cujusmodi sunt materia et forma. Tum quia nullus respectus est per se terminus generationis. (Hic forte dicetur quod est illud sine quo, non tamen formale et quidditativum.

Contra : Si nihil est ibi absolutum nisi materia et forma, et illa sunt duo absoluta; ergo non est ibi unus primus terminus.

Si dicatur quod non terminant inquantum sunt duo, sed inquantum unum, id est, inquantum unita sunt;

Contra : Secundum te, absolutum non resultat aliquod ex his; ergo respectus erit formalis et primus terminus; vel non erit ibi tantum unus primus terminus, sed plures. Item, materia et forma acquiritur et generatur ad generationem compositi, 7. Metaphysicae (t. c. 26 et 27); igitur compositum prius natura generatur; igitur, ultra illa duo, addet aliquod absolutum : quia alias relatio naturaliter pirecederet sua extrema, et daret eis aliquid (y) per generationem.)Tum quia omne compositum esset formaliter de genere relationis. ta) pntnae.

Om. Pr. Tertia conclusio est: quod illud constitutum estab-solutum, et aliud a materia et forma, et a relatione unionis eorum. Probatur : quia nihil constituit vel causat seipsum; sed materia et forma sunt causa. compositi. (Forte dicetur quod proprie non causant, sed integrant. Secundo, quod non sequitur aliud, quia sunt causae intrinsecae, et non extrinsecae. -Sed hoc non valet. Quia aut materia integrat seipsam, aut formam, aut relationem, aut tertium absolutum. Non seipsam : patet, quia esset pars sui ipsius. Non furinam : quia essentialiter distinguuntur, et sunt simplicia et principia; principia vero non sunt ex alterutris . I. Physicorum (t. c. 42;. Non relationem, ut probatum est; quia absolutum esset de quidditate respectivi. Ergo tertium absolutum. Et consimiliter potest argui de forma.) Tum quia, secundum aliquos, in homine non est nisi materia et anima intellectiva; sed, toto corrupto, vere remanent illa duo; ergo corruptio per se terminabitur ad secundum. Item, Philosophus dicit, 7. Metaphysices (t. c. Si) : Quod quid (") est. est principium; sed hoc non solum est forma vel materia, sed compositum. Tum quia humanitas, quae resultat ex compositione corporis et animae, est quidditativum, et non relatio, quia tunc homo essentialiter esset relativum ; nec est anima ; nec corpus, 10. Etliicorum; nec illa duo, quia tunc non esset quid unum. (Dices quod est illa duo unita.

Sed hoc non valet, nisi sequatur absolutum; quia ibi nulla esset unitas, nisi respectiva.) Tum quia relatio non potest esse nova, nulla mutatione facta in aliquo absoluto; sed, si materia et forma manent separata, tollitur relatio, vel non est eadem quae fuit ante; ei-go in aliquo absoluto est facta mutatio. (Forte dices quod materia mutatur, eo quod prius erat informata, et postea non.

Hoc non valet : quia terminus relationis formae ad materiam, vel actus ad potentiam, non est materia ut informata, sed materia tantum ; illa autem non mutatur.) Tum quia responsio de causa intrinseca, non solvit, sed confirmat propositum : quia nullum absolutum est intrinsecum respectivo ; ei^o vel materia et forma non sunt intrinseca, vel illud cujus sunt non est respectus vel respectivum. (Dices forte quod est absolutum, sed non aliud.

Contra : Si non aliud, ergo vel tantum materia est intrinseca, vel tantum forma et non materia, vel duo absoluta resultantia, vel unum aliud continens utrumque. Tria prima sunt inconvenientia. Engo quartum debet concedi.) Tum quia compositi sunt actiones reales, 1. de Anima (t. c. 64, etc). Item, compositi est subjici actionibus transmutabilibus, 1. de Anima (ibid.); et (6) compositi est per se generari et corrumpi, 8. Metaphysicae (t. c. 3). Sed horum non est causa LlltHl III. SE aliqua relatio. Krgo com positum est quid absolutum. - Hice est sententia Scoti, qui satis bene probat intentum. Ad argumentum principale in oppositum quaestionis lactum, respondet sanctus Thomas, 3. Sen-tent., in praesenti distinctione, q. 1, art. 1, q 1, in virtute, quod argumentum concludit quod Deus, de sua potentia ordinata, non potest assumere naturam irrationalem ; non autem quin possit de potentia absoluta.

Per ea etiam quae dicta sunt ad argumenta Henrici, patet responsio ad secundum argumentum. Et haec de questione sufliciant. Benedictus Deus. Amen (i).