ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod spes est virtus. Hanc ponit sanctus Thomas, 2 2 , q. 17, art. I, ubi sic dicit : " Secundum Philosophum, 2. Ethicorum (cap. 6), virtus uniuscujuslihet rei est quae bonum facit habentem et opus ejus reddit bonum. Oportet igitur quod ubicumque invenitur aliquis actus hominis bonus, quod respondeat alicui virtuti humanae. In omnibus autem regulatis et mensuratis, bonum consideratur per hoc quod aliquid propriam regulam attingit; sicut dicimus vestem esse bonam, quae nec excedit nec deficit a debita mensura. Humanorum autem actuum duplex est mensura. Una quidem proxima et homogenea, scilicet ratio Alia autem suprema et excedens, scilicet Deus. Et ideo omnis actus humanus attingens ad rationem aut ad ipsum Deum est bonus. Actus autem spei, de qua loquimur nunc, attingit ad Deum. Objectum enim spei est bonum futurum arduum possibile haberi. Possibile autem est aliquid nobis dupliciter. Uno modo per nos ipsos. Alio modo per alios, ut patet, 3. Ethicorum (cap. 3). Inquantum autem speramus aliquid ut posMbile nobis per divinum auxilium, spes nostra attingit ad ipsum Deum, cujus auxilio innitimur. Et ideo patet quod spes est virtus, cum faciat actum hominis bonum et debitam regulam attingentem " - Haec ille. Item, in de Virtutibus, quaestione de Spe, art. 1, sic dicit : " Habitus cognoscuntur per actus, et actus per objecta. Ideo ad cognoscendum an spes sit virtus, oporiet considerare de ratione actus ejus. Manifestum est autem quod sperare importat motum quemdam appetitivae partis vel virtutis tendentem in bonum : non quidem ut jam habitum, sicut gaudium et delectatio; sed tanquam assequendum, sicut desiderium et cupiditas. Differt tamen spes a desiderio in duobus. Primo quidem, quia desiderium est communiter respectu cuiuscumque boni, et ideo attribuitur concupiscibili. Spes autem est boni ardui, quod difficile est assequi, et ideo attribuitur irascibili. Secundo, quia desiderium est alicujus boni absolute, absque consideratione possibilitatis vel impossibilitatis illius. Sed spes tendit in aliquod bonum, sicut in illud quod est possibile adipisci; importat enim in sui ratione quamdam securitatem adipiscendi. Sic igitur in objecto spei quatuor considerantur. Primo quidem, quod sit bonum, per quod differta timore. Secundo, quod sit boni futuri per quod differt a gaudio vel delectatione. Tertio, quod sit boni ardui, per quod differt a desiderio. Quarto, quod sit boni possibilis haberi, per quod differt a desperatione. Est autem aliquod bonum possibile haberi dupliciter ab aliquo. Uno modo per propriam potestatem. Alio modo per auxilium alterius; nam quae per amicos sunt possibilia, aliqualiter sunt possibilia nobis, ut patet per Philosophum, 3. Ethicorum (cap. 3). Sic igitur quandoque sperat homo aliquid adipisci per propriam potestatem; quandoque vero per auxilium alienum : et talis spes expectationem habet inquantum homo respicit in auxilium alterius; et tunc necesse est quod motus spei feratur in duo objecta, scilicet in objectum adipiscendum, et in eum cujus auxilio innititur. Summum autem bonum quod est beatitudo oeterna homo adipisci non potest nisi per auxilium divinum, secundum illud Rom. 6 (v. 23) : Gratia Dei vita aeterna. Et ideo spes adipiscendi vitam aeternam habet duo objecta, scilicet vitam aeternam quam quis sperat, et divinum auxilium a quo sperat. Sicut etiam fides habet duo objecta, scilicet rem quam credit, et veritatem primam cui credit. Fides autem non habet rationem virtutis nisi inquantum inhaeret testimonio veritatis primae, ut ei credat quod ab ipsa manifestatur, secundum illud Gcnes. 15 (v. 6) : Credidit Abram (i) Deo, et refutatum est ei ad justitiam. Unde et spes habet lationem virtutis ex hoc ipso quod homo inhaeret auxilio divinae potestatis ad consequendum vitam aeternam. Si enim aliquis inniteretur humano auxilio proprio, vel alieno, ad consequendum perfectum bonum, absque auxilio divino, hoc esset vitiosum, secundum illud Hieremiae 17 (v. 5) : Maledictus homo qui confidit in homine, et ponit carnem brachium s-uum. Sic igitur, sicut formale objectum fidei est veritas prima, per quam sicut per quoddam medium assentit his quae credit, quae sunt materiale objectum fidei; ita et formale objectum spei est auxilium divinae potestatis et pietatis, propter quod tendit motus spei in bona sperata, quae sunt materiale objectum spei. Et sicut ea quae credimus materialiter, omnia referuntur ad Deum, quamvis aliqua eorum sint creata, sicut quod credimus omnes creaturas esse a Deo, et carnem Christi esse assumptam a Filio Dei in unitate personae; ita etiam quae materialiter sperantur, ordinantur in unum finale speratum, quod est fruitio Dei : in I. - QUAESTIO I. ordine enim ad hanc fruitionem speramus adjuvari a Deo, non solum spiritualibus, sed etiam (x) corporalibus beneficiis. "

Haec ille. Ex quibus omnibus potest formari talis ratio : Omnis habitus faciens actum bonum et debitam reculam attingentem, est virtus. Sed spes de qua loquimur est hujusmodi. Ibitur, etc. Secunda conclusio est quod spes est virtus theologica. Hanc ponit sanctus Thomas, 2 2 , q. 17, art. 5, ubi sic dicit : " Cum differentiae specificae per se dividant penus, oporiet attendere unde habeat spes rationem virtutis, ad hoc quod sciamus sub qua diferentia virtutis collocetur. Constat autem quod spes habet rationem virtutis ex hoc quod attingit supremam reculam humanorum actuum, scilicet Deum, quem attingit : et sicut primam causam efficientem, inquantum ejus auxilio innititur; et sicut ultimam causam finalem, inquantum in ejus fruitione beatitudinem expectat. Et sic patet quod spei, inquantum est villus, principale objectum est Deus. Cum ibitur in hoc consistat ratio virtutis theologice, quod Deum habeat pro objecto, manifestum est quod spes est virius theologica. "

Hoec ille. Similem sententiam ponit, 3. Senteni., dist. 26, q. 2, art. 2. Ex quibus potest formari talis ratio : Omnis virtus habens Deum pro objecto est theologica. Sed spes est hujusmodi. Igitur est virtus theologica. Tertia conclusio est quod spes est virius distincto a lide et a charitale. Hanc ponit sanctus Thomas, 3. Senteni., dist. 26, q. 2, art. 3 (q 1), ubi sic dicit : "-Virtutes theologicae sunt ad ordinandum nos in finem ultimum. Ad hoc autem quod aliquis incipiat operari propter aliquem finem, oportet primo quod cognoscat illum finem; secundo, quod desideret ipsum. Sed quia voluntas est possibilium et impossibilium, nec aliquis operatur propter aliquid quod est impossibile adipisci, quamvis illud appetat, ideo oportet quod voluntas ad hoc quod operari incipiat, tendat in illud sicut in possibile (i). Et haec inclinatio voluntatis tendentis in bonum aeteruum quasi possibile sibi per gratiam, est actus spei. Et ideo spes est aliquid distinctum a fide et a charitate; quia fides facit cognitionem de fine : et inquantum ostendit finem esse bonum, sic insurgit motus charitatis; inquantum vero ostendit finem esse possibilem, sic insurgit motus spei; quia fides est fundamentum omnium virtutum praecedens omnes quantum ad naturalem ordinem actuum. "

Haec illo. Item, ibidem, in solutione primi, sic dicit : a. Idem secundum rem est objectum omnium virtutum theologicarum; sed differt (z) secundum rationem : quia inquantum est primum verum, est objectum fidei; inquantum est summum bonum, est objectum charitatis; inquantum est altissimum arduum, est objectum spei. Et (6) quia beatitudo nominat maxime arduum, cum sit status omnium bonorum aggregatione perfectus, ut dicit Boetius, ideo in diffinitione spei ponitur beatitudo. Virtutes autem et potentine non differunt ex objectis secundum differentiam realem objecti, sed secundum diversas lationes objecti, quae quidem rationes formaliter complent ipsum objectum. "

Haec ille. Item, 2 2 , q. 17, art. 6, sic dicit : a Virtus aliqua dicitur theologica ex hoc quod habet Deum pro objecto cui inhaeret. Potest autem aliquis alicui rei inhaerere dupliciter. Uno modo propter seipsam. Alio modo, inquantum ex ea in aliquid aliud devenitur. Charitas igitur facit hominem Deo inhaerere propter seipsum, mentem hominis uniens Deo per affectum amoris. Spes autem et fides faciunt hominem inhaerere Deo sicut cuidam principio ex quo aliqua nobis proveniunt. De Deo autem provenit nobis et cognitio veritatis, et adeptio perfecta; bonilatis. Fides igitur facit hominem Deo adhaerere inquantum est nobis principium cognoscendi veritatem; credimus ea vera esse quae nobis a Deo dicuntur. Spes autem facit adhaerere Deo prout est nobis principium perfectu? bonitatis, inquantum scilicet per spem innitimur divino auxilio ad beatitudinem obtinendam. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio : Illi habitus realiter distinguuntur, qui (7) habent objecta formalia distincta. Sed sic est de spe, et fide, et charitate. Igitur, etc. Et in hoc primus articulus terminatur.