DEFENSIONES THEOLOGIAE DIVI THOMAE AQUINATIS IN TERTIO SENTENTIARUM

 Tomus V

 DISTINCTIO I.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III. PONUNTUR RESPONSIONES

 DISTINCTIO II.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO III.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO IV.

 OUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO V.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS III.

 QUAESTIO II.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 QUAESTIO III.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO VI.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO VII ET VIII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO IX.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO X.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XI.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS 11.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XIII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XIV.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 QUAESTIO II.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS 11.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XV.

 QUESTIO UNICA

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS 11.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XVI ET XVII.

 QUAESTIO UNICA

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XVIII, XIX ET XX.

 QUAESTIO UNICA.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXI ET XXII.

 QUAESTIO UNICA.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXlll.

 QUAESTIO UNICA.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS 11.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXIV.

 QUAESTIO UNICA.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXV.

 QUAESTIO UNICA.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXVI.

 QUAESTIO UNICA.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXVII. XXVIII. XXIX. ET XXX.

 QUAESTIO UNICA

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS 11.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXXI ET XXXII.

 QUAESTIO UNICA

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXXIII.

 QUAESTIO UNICA.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXXIV. ET XXXV.

 QUESTIO UNICA

 ARTICULUS 1.

 ARTICULUS 11.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXXVI.

 QUAESTIO UNICA.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod Filius Dei non assumpsit naturam humanam in universali, proni universalis est, nec ali individuis separatam vel abstractum. Hanc ponit sanctus Thomas, 3 p., q. 4, ait. 4, ubi sic dicit : " Natura hominis, vel cujuslibet alterius rei sensibilis, praeter esse quod in singularibus habet, dupliciter potest intelligi : uno modo, quasi per seipsam esse habeat praeter materiam, sicut Platonici posuerunt; alio modo, sicut in intellectu exsistens, vel humano, vel divino. Per se (inidem subsistere non potest, ut probat Philosophus, 7. Metaphysica (I. c. 28, 51 et seq.) : quia ad naturam speciei rerum sensibilium pertinet materia sensibilis, quic ponitur in ejus diffinitione, sicut carnes et ossa in diffinitione hominis. Unde non potestesse quod natura humana praeter materiam sensibilem sit. Si tamen esset hoc modo subsistens natura humana, non fuisset conveniens ut a Verbo Dei assumeretur. Primo quidem, quia ista assumptio terminatur ad personam ; hoc autem esset contra rationem forniae communis, ut sic in persona indi-vidueliir. Secundo, quia natura; communi non possunt attribui nisi operationes communes ei naturales, secundum quas homo nec moretur nec demeretur; cum tamen illa assumptio ad hoc. facia sit, ut Filius Dei in natura assumpta nobis moreretur. Tertio, quia natura sic exsistens, non est sensibilis; Filius autem Dei assumpsit naturam humanam, ut hominibus in ea visibilis appareret, secundum illud Baruch 3 (v. 38) : Post hiee in (ereis risus est, ei ciimhnminibiis conservatus est.

Similiter etiam non potuit assumi natura humana a Filio Dei, secundum quod est in intellectu divino : quia sic nihil aliud est quam natura divina; et per hunc modum ab aeterno esset in Filio Dei humana natura.

Similiter non convenit dicere quod Filins Dei assumpsit humanam naturam prout est in intellectu humano : quia hoc nihil aliud esset quam quod (y.) intelligeretur assumere humanam naturam; et sic, si non assumeret eam in rerum natura, intellectus esset falsus ; nec aliud esset ista liumanae natura; assumptio (6) quam fictio quaedain incarnationis, ut Damascenus (de FUI. orlli., lib. 3, cap. ii) dicit. "

Haec sanctus Thomas.

Item ibidem arguit sic: cc Assumptio humanae naturae facta est ad communem omnium salutem. Sed natura, prout est in individuis, recedit a sua communitate. Ergo Filius Dei debuit naturam humanam assumere, prout est ab individuis omnibus abstracta. " Ecce argumentum. Et respondet : " Filius Dei incarnatus, est communis omnium salvator, non communitate generis, vel speciei, quae attribuitur natura ab individuis separata , sed communitate causae (y), prout Filius Dei incarnatus, est universalis causa salutis humanae. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio : Filius Dei assumpsit humanam naturam, prout est in reruni natura, et in individuo. Sed in rerum natura, et extra intellectum, non est universalis. Igitur non assumpsit naturam universalem, nec in sua universalitate. Item, 1. Senteni., dist. 25, q. 1, art. 3, sic dicit: " Duplex est communitas : scilicet rei, et rationis. Et dico communitatem rei, quando aliquid unum et idem convenit pluribus. Et talis communitas non est nisi in divinis personis. Nec aliqua talis communitas est in Trinitate, nisi essentia , et eorum quae ad essentiam pertinent, ut attributorum et operationum et negationum et relationum essentialium. Alia est communitas rationis fundata in re; sicut dicimus quod ratio animalis est communis homini et asino. Sed ratio fundata in re, est duplex (o) : quia quaedam est communis, sicut ratio animalis; et quaedam est specialis, sicut ratio hominis. "

Haec ille. Ex quibus patet quod, secundum eum, nulla natura creata est universalis extra intellectum. Idem ponit, 1 p., q. 30, art. 4 et q. 44, art. 3 (ad 3 ""). Item, q. 85, art. 2, in solutione secundi, sic dicit : " Per intellectum in actu, duo importantur : scilicet res quae intelligitur, et hoc quod est ipsum intelligi (s). Et similiter, cum dicitur universale abstractum, duo intelliguntur: scilicet ipsa natura rei, et abstractio sive universalitas. Ipsa igitur natura cui accidit intelligi vel abstrahi, vel intentio universalitatis, non est nisi in singularibus; sed hoc ipsum quod est intelligi vel abstrahi, vel intentio universalitatis, est in intellectu. Et hoc possumus videre per simile in sensu : visus enim videt ,y) iiiiisae. - esse Pr. 18) iliiplex. - triplex Pr. (i) intelligi. - intelligitur Pr, INTENTI ARUM colorem pomi sine ejus odore; si ergo qiiaeratur ubi sit color qui videtur sine odore, manifestum est quod color qui videtur, est in pomo; sed quod sit sine odore perceptus, hoc accidit ei ex parle visus, inquantum in visu est similitudo coloris, et non odoris. Similiter, humanitas quae intelligitur, non est nisi in hoc vel in illo; sed quod humanitas quae intelligitur, apprehendatur sine conditionibus individualibus, quod est ipsam abstrahi, ad quod sequitur intentio universalitatis, accidit humanitati, secundum quod percipitur ab intellectu, in quo est similitudo naturae speciei et non individualium principiorum. "

Haec ille. Totam hanc conclusionem cum sua probatione ponit similiter, 3 p., q. 2, art. 5, in solutione secundi, ubi exponens dictum Damasceni (de Fid. orth.), lib. 3 (cap. 3), dicentis quod in Domino nostro Jesu Christo non est communem speciem accipere, sic dicit : " Verbum Damasceni potest intelligi dupliciter. Uno modo, ut referatur ad naturam humanam ; quae quidem non habet rationem communis speciei, secundum quod est in uno solo individuo, sed secundum quod est abstracta ab omni individuo, prout in nuda contemplatione consideratur (a), vel secundum quod est in omnibus individuis. Filius autem Dei non assumpsit humanam naturam prout est in sola consideratione intellectus, quia sic non assumpsisset ipsam rem naturae humanae; nisi forte diceretur quod ipsa natura humana esset quaedam idea separata, sicut Platonici posuerunt hominem sine materia; sed tunc Filius Dei non assumpsisset carnem, contra illud quod dicitur, Lucie ultimo (v. 39) : Spiritus carnem et ossa non habet, sicut me videtis habere. Similiter etiam, non potest dici quod Filius Dei assumpserit naturam humanam prout est in omnibus individuis ejusdem speciei, quia sic omnes homines assumpsisset. Relinquitur ergo, ut Damascenus dicit (ibid., cap. 11), quod assumpsit naturam humanam in atomo, id est, in individuo; non quidem in alio individuo, quod sit suppositum vel hypostasis illius naturae, quam in persona Filii Dei. "

Haec ille. Secunda conclusio est quod Filius non assumpsit quamcumque personam, hypostasim, subsistentiam, nec aliquod suppositum creatum. Hanc ponit sanctus Thomas, 3 p., q. 4, art. 2, ubi sic dicit : " Aliquid dicitur assumi, ex eo quod ad aliquid sumitur. Unde illud quod assumitur, oportet praeintelligi assumptioni; sicut illud quod movetur localiter, praeintelligi motui. Persona autem non praeintelligitur in natura humana assumptioni, sed magis se habet ut terminus. Si enim praeintelligeretur : vel oporteret quod corrumperetur, et sic frustra esset assumpta; vel quod remaneret post unionem, et sic essent dua? personae, una assumens, et alia assumpta, quod est erroneum, ut supra ostensum est. Unde relinquitur quod Filius Dei nullo modo assumpsit humanam personam. "

Haec ille. Item, q. 2, art. 2, in solutione tertii, sic dicit : " Dei Verbum non assumpsit naturam humanam in universali, sed in atomo, id est, in individuo, sicut Damascenus (de Fid. orth., lib, 3, cap. 11) dicit; alioquin oporteret quod cuilibet homini conveniret esse Dei Verbum, sicut convenit Christo. Sciendum tamen quod non quodlibet individuum in genere substantias, etiam in natura rationali, habet rationem personae; sed solum illud quod per se exsistit; non autem illud quod exsistit in alio perfectiori. Unde manus Socratis, quamvis sit quoddam individuum, non tamen est persona; quia non per se exsistit, sed in quodam perfectiori, scilicet in suo toto. Et hoc etiam potest significari in hoc quod persona dicitur individua substantia : non enim manus est substantia completa, sed pars substantiae. Licet igitur humana natura sit quoddam individuum in genere naturae, quia tamen non per se separatim exsistit, sed in quodam perfectiori, scilicet in persona Verbi Dei, consequens est quod non habeat propriam personalitatem. " Item, 3. Sentent., dist. 5, q. 3, art. 3, sic dicit: a Sicut, inquit, supra dictum est (ibid., q. 1, art. 1, q 3), assumens non est assumptum. Unde, si persona Dei assumpsisset personam hominis, persona Dei non esset persona hominis; et sic essent duae personae; quod est haereticum. Unde non conceditur quod persona sit assumpta. Et etiam : quod assumitur, trahitur ad aliquid completius, ipsum incompletum exsistens; et hoc est contra rationem personae, quae maximam completionem importat. " Item, ibidem (arg. sed contra), dicit : a Quod assumitur, aliquo modo unitur. Sed persona non unitur personae : quia sic essent duae personae, quod esse non potest; vel una composita ex duabus, quod etiam est impossibile, cum persona pars esse non possit. " Item, ibidem, in solutione tertii argumenti, sic dicit : " Separatio dat utrique partium totalitatem, et in continuis dat etiam utrique esse actu. Unde, quia, supposito quod Verbum Dei hominem vel humanitatem deponeret, subsisteret homo ille per se in natura rationali, ex hoc ipso acciperet rationem personae. "

Haec ille. Item, 3. Sentent., dist. 6, q. 1, art, 2, sic dicit : c( Illud quod assumitur, secundum intellectum praecedit unionem. Si ergo homo dicatur assumptus, oportet quod intelligatur homo priusquam intelligatur assumptus. Homo autem particularis (quia universalem non assumpsit, cum non habeat esse in rerum natura ), est quid subsistens, habens esse completum. Quod autem habet esse completum in quo subsistit, non potest uniri alteri nisi tribus modis : vel accidentaliter, sicut tunica homini (et hunc modum unionis ponit tertia opinio); vel per modum acervi vel aggregationis, sicut lapis lapidi in acervo; vel aliquo accidente, sicut homo unitur Deo per amorem vel per gratiam. Et neutra harum est unio simpliciter, sed secundum quid : quarum primam (a) posuit Dioscorus, et alteram Nestorius, haeretici, ut dicit Damascenus (de FUI. orth.), tertio libro (cap. 3). Unde nullo modo concedendum est quod homo sit assumptus. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio : Nihil inas-sumptibile, et munibile (6) perfectiori, et inducens pluralitatem personarum in Christo, est assumptum a Filio Dei. Sed persona est hujusmodi. Igitur non est assumpta. Si autem persona non est assumpta ; ergo nec suppositum humanum; quia omne suppositum humanum, est persona.

De hoc sanctus Thomas, 3 p., q. 2, art. 3, sic dicit : " Quidam ignorantes habitudinem hypostasis ad personam, licet concederent in Christo unam personam et solam, posuerunt tamen aliam hypostasim Dei, et aliam hominis, ac si unio sit facta in persona et non in hypostasi (f). Quod quidem apparel erroneum tripliciter. Primo, ex hoc quod persona supra hypostasim non addit nisi determinatam naturam, scilicet rationalem, secundum quod Boetius dicit in libro de Duabus naturis, quod jiersona est rationalis naturae individua substantia ; et ideo idem est attribuere propriam hypostasim humanos naturae in Christo, et propriam personam. Quod intelligentes sancti Patres, utrumque in quinto concilio apud Constantinopolim celebrato damnaverunt, dicentes : Si cynis introducere conetur in mysterio Christi duas subsistentias, seu duas personas, anathema sit. Nec enim adjectionem personae vel snbsistentix suscepit sancta Trinitas, incarnato uno de Sancta Trinitate, Deo Verbo. Subsistentia autem idem est quod res subsistens, quod est proprium hypostasis, ut patet per Boetium in libro de Duabus naturis.

Secundo : Quia, si detur quod persona aliquid addat super hypostasim, in quo possit fieri unio, hoc nihil aliud est quam proprietas ad dignitatem pertinens; secundum quod a quibusdam dicitur, quod persona est hypostasis proprietate distincta ad dignitatem pertinente. Si ergo facta sit unio in persona, et non in hypostasi, consequens erit quod non est facta unio nisi secundum (ei) quamdam dignitatem. Et hoc est. approbante concilio vel synodo Ephesina, damnatum a Cyrillo, sub his verbis : Si quis in uno Chri-

sto dividat subsistentias j)OSt adunationem, sola copulans eas (a) conjunctione rjuae est secundum dignitatem vel auctoritatem, vel secundum potentiam, et non magis concursu secundum adunationem naturalem, anathema sit.

Tertio : Quia tantum hypostasis est cui attribuuntur operationes et proprietates naturae, et ea etiam quae ad naturae rationem pertinent in concreto : dicimus enim quod hic homo ratiocinatur, et est risibilis, et est animal rationale. Et hac ratione hic homo (6) dicitur esse suppositum, quia scilicet supponitur his quae ad hominem pertinent, eorum praedicationem recipiens. Si ergo sit alia hypostasis in Christo post hypostasim Verbi, sequitur quod de aliquo alio quam de Verbo verificentur ea quae sunt hominis, puta esse natum de Virgine, passum, crucifixum et sepultum. Et hoc etiam damnatum est, approbante concilio Ephesino, sub his verbis : Si quis personis duabus, ivi subsistentiis, ea quae sunt in evangelicis et (y) apostolicis Scripturis partitur (c) voces, aut ile Christo a Sanctis didas, aut ab ipso ile se, et quasdam quidem velut homini prester illud ex Deo Verbum specialiter intellecto lippi icat, quasdam vero velut Deo decibiles (t) soli ex Deo Patre Verbo, anathema sit. Sic igitur patet haeresim ab Ecclesia (Qolim damnatam, dicere quod in Christo sunt duae hypostases, vel duo supposita. "

Haec ille. Et in hoc primus articulus terminatur.