ARTICULUS 11.

PONUNTUR OBJECTIONES Sj 1.

Contra primam conclusionem I. Argumenta Durandi. -Quantum ad secundum articulum, arguendum est contra conclusiones. Et quidem, contra primam arguit Durandus(dist. 23, q- 3), probando quod officium, vel effectus, aut activitas habitus, non sit determinare actum vel potentiam ad actum. Et quod habitus non sit necessarius ad determinandum actum, probat : Quia determinatio actus est solum secundum rationem universalis et particularis aut singularis. Non enim in rerum natura invenitur aliquis actus qui non sit (o) hujusmodi. - hujus.

determinatus in esse naturae secundum singularitatem, et ad esse moris secundum bonitatem vel malitiam, si sit deliberatus. Sed, secundum conceptum nostrum, possumus intelligere actum in universali, qui, ut sic, indifferenter se habet ad istum actum vel illum, et ad bonum vel malum. Et sicut universale non differt realiter a singulari in quo est, sic actus indeterminatus et deferminatus non differunt realiter, sed solum secundum conceptum : quia quod indeterminate concipitur, determinate exsistit; ita quod sua realis exsistentia in rerum natura, est sua realis determinatio ex seipsa formaliter, et non per aliquid ipsi adveniens. Et hoc quantum ad esse naturae. Sed determinatio actus ad bonum, quantum ad esse morale, non est ex sola singularitate suae realis exsistentiae, quia actus malus singulariter exsistit, sicut etiam bonus; sed est formaliter bonus ex conformitate ad rectam rationem, et malus ex difformitate ad rectam rationem. Hoc praemisso, patet primo (a), quod potentia determinatur in seipsa per habitum formaliter; et secundo, inquirendum est an ipsa determinetur per habitum ad determinatum (6) actum. Primum est de se clarum : quia omne subjectum quod est in potentia ad suscipiendum plura sibi invicem incompossibilia, recipiendo unum, determinatur per ipsum, sic quod, illo inexsistente, non potest recipere alterum; sed potentiae rationales, sunt in potentia ad recipiendum habitus bonos et malos, qui (y) ad invicem sunt incompos-sibiles; ergo potentia quae recipit unum eorum, determinatur peripsum, sic quod, illo inexsistente, non est indifferens ad recipiendum alterum. Sed quia habitus habet ordinem ad actum, ideo videndum est an determinet potentiam ad producendum vel recipiendum determinatum actum. Et dicendum est quod ad determinationem actus in esse natura , nihil facit habitus bonus vel malus. Cujus ratio est : Quia effectus communis requirit causam communem ; sed determinatio actus in esse naturae, cum sit sua realis singularitas, est effectus communis omni actui exsistenti in rerum natura, sive sit ante habitum, sive post, sive sit bonus, sive sit malus; ergo causa talis (S) determinationis est communis omnibus actibus, sine quacumque exceptione. Habitusautem non est sic communis etiam(e) generaliter acceptus, cum ante omnem habitum fuerint actus praedicto modo determinati; et multo minus acceptus in speciali.Quare, etc. Et haec ratio non solum probat quod babitus non sit causa per se talis determinationis, sed etiam quod nullo modo determinet vel inclinet potentiam ad actum sic determinatum : quia nihil determinatur nec detergi primo.

Om. Pr. V. -- 19 J90 LIBRI III. S minari potest ad id quod est omnibus commune (determinatio enim fit ad aliquid speciale); sed singularitas est communis omnibus actibus in rerum natura exsistentibus; ergo nulla potentia determinatur ad producendum actum singularem. Item : ad illud ad quod potentia de sui natura est sic determinata quod non potest in oppositum, non indiget aliquo determinante; sed quaelibet potentia, ex natura sua, est sic determinata ad producendum vel recipiendum actum singularem, quod nullo modo potest in oppositum (actus enim universalis nec produci potest, nec recipi); ergo nulla potentia potest determinari ad producendum vel recipiendum actum determinatum determinatione singularitatis, quae est secundum esse naturae. De determinatione autem actus ad bomini vel malum secundum esse morale, aliter dicendum est. Ad hanc enim (x) determinationem, quamvis nihil faciat habitus per se, facit tamen per accidens. Quod enim habitus nihil faciat per se ad talem determinationem, patet : Quia bonitas et malitia actus moralis consistunt in conformitate vel (Informitate ejus ad rectam rationem; conformitas autem et dif-formitas sunt respectus, vel relationes, ad quas non est per se et immediate aliqua actio, sed solum mediante fundamento, ut patet ex ."J. Physicorum (t. c. 10); et ideo nihil potest esse per se causa talis conformitatis vel difformitatis, seu bonitatis et malitiae, nisi illud quod est per se causa entitatis actus secundum esse naturae, quae est fundamentum talium. Constat autem quod habitus non est per se causa entitatis actus secundum esse naturale : quia nullus effectus potest poni sine sua causa per se; sed actus qui sunt ante habitum, sunt determinata; entitatis, in qua fundatur conformitas ad rectam rationem , vel diflbrmitas ad eamdem : actus enim quibus generatur habitus bonus, sunt determinate boni; et illi quibus generatur malus habitus, sunt determinate mali. Ergo habitus non est per se causa talis determinationis. II. Alia argumenta Durandi.

Ulterius arguit Durandus (dist. 23, q. 4), quod habitus non reddat actum facilem vel difficilem in se. Primo sic. Quando duo actus sunt penitus similes quantum ad omnia quae sunt in eis, si unus eorum (6) sit facilis, et alter difficilis, vel unus sit facilior altero, necesse est quod hoc sit totaliter ex parte agentis, et non ex parte actus, ex quo ponitur penitus uniformis. Sed actus praecedens habitum, et actus sequens ipsum, sunt quandoque penitus consimiles quantum ad omnia quae sunt in ipsis. Ergo, cum actus sequens dicalur facilior actu praecedente, necesse est quod hoc sit tnlaliter ex parte agentis. (a) enim. - omnem Pr. (o) eorum.

e.r se Pr. Major satis patet. Sed contra minorem posset aliquis dicere quod est falsa, quia actus sequens habitum semper est intensior quam praecedens.

Sed illud non valet; quia non est verum universaliter quod actus sequens habitum sit intensiorquam praecedens. Et, dato quod sic esset, adhuc magis haberetur (a) propositum : quia, in eadem specie, actus intensior est de se difficilior; si ergo actus sequens habitum sit necessario et semper intensior quam actus praecedens, sequitur quod, quantum est de se, erit difficilior; si ergo sit operanti facilior, necesse est quod tota facilitas sit ex parte operantis. Secundo sic patet idem : Facilitas ex parte operis minuit meritum. Si ergo per habitum facilitas esset (6) conditio operis, sequitur quod habitus diminueret de merito actus; quod est falsum. Tertio sic : Quia habitus virtuosus est circa bonum et difficile. Sed, si per habitum tolleretur bonitas actus, jam habitus virtuosus non prodesset, sed obesset. Ergo similiter, si per habitum tollatur difficultas, habitus bonus plus obest quam prodest. III. Alia argumenta Durandi.

Ulterius arguit (dist. 23, q. 2), quod habitus nihil faciat de per se ad intensionem actus. Primo. Quia illud quod convenit per se habitui acquisito, convenit per se omni tali. Sed intendere actum non convenit omni habitui acquisito. Igitur, etc. Major patet : quia quod convenit per se alicui, convenit per se omni contento sub eo. Minor probatur : Quia omnis habitus acquisitus, vel esl intellectualis, vel moralis, ut dicitur in fine 1. Elicorum; sed isti habitus non faciunt per se ad intensionem actus, ut patebit; igitur, etc. Minor hujus patet, inducendo primo in habitibus intellectualibus : verbi gratia de scientia, et opinione, et fide acquisita. Quia qui cognoscit primo aliquam conclusionem ex sola auctoritate dicentis, puta credens eclipsim futuram, ex auctoritate astrologi hanc praedicentis, et nondum habens habitum, si postea firmetur in eo habitus hujus credulitatis, et de eadem vel simili conclusione non habeat nisi auctoritatem, quamvis firmius credat propter veritatem, quam forte expertus est ex dictis astrologi, tamen non clarius cognoscet veritatem dicti quam prius; licet forte adhaereat firmius; quae firmitas non est primo et solum ex auctoritate, nec ex habitu causato per auctoritatem, sed ex (y) experientia eventus rerum dictarum ab astrologo. Et si sic esset, adhuc de firmitate non quaerimus, sed de claritate cognitionis, quae sola pertinet ad intensionem actus cognoscendi: firmitas enim adhaesionis nihil facit ad claritatem cognitionis, cum opinans quandoque aeque firmiter adhaereat conclusioni opinatae sicut demonstrator (5) facilitas esset.

esset facihtas IV. (t) (V.

Om. Pr. conclusioni demonstratae, ut dicitur, 7. Ethicorum I (cap. 3). Similiter, si quis habeat de aliqua conclusione rationem dialecticam vel (a) demonstrativam, et ex frequentatione earum (6) causetur in eo habitus opinionis vel scientiae, si, post habitum causatum, cognoscat eamdem conclusionem per idem medium per quod prius cognoscebat, non apparet quod propter hoc clarius cognoscat; licet promptior sit exire in acium cognoscendi, quia habet habitum, quo uti potest cum voluerit. Sed de promptitudine non quaerimus, sed de claritate cognitionis, quae sola pertinet ad intensionem actus. Quod autem ita sit, probatur sic : Intensio in actu cognitionis non videtur posse contingere per se, nisi ex parte luminis sub quo aliquid cognoscitur, vel objecti quod repraesentatur, vel potentiae cognoscentis, vel dispositionis potentiae per se requisita ad receptionem actus : omnia enim alia videntur se habere per accidens ad actum et ad intensionem ejus. Sed habitus intellectualis nihil horum est. Quare, etc. Major patet. Videmus enim intensionem variari in actu ex parte solius luminis : sicut illud quod videtur in lumine solis, clarius videtur quam illud quod videtur in lumine lunae, caeteris paribus. Item, ex parte praesentationis solius objecti : quia idem visibile praesentatum in eodem lumine, videtur clarius vel obscurius, ratione propinquitatis vel remotionis. Similiter, ex parte potentiae : quia idem visibile, et in eodem lumine, et in eadem distantia, clarius videt juvenis quam senex; quia potentia visiva, cum sit corporalis, est debilior vel fortior secundum conditionem corporis. Item , ex parte dispositionis per se requisitae : quia idem visibile aequaliter propinquum, et in eodem lumine, videtur intensius vel remissius ab eadem potentia aeque secundum se intensa, si diaphaneitas oculi, quae per se requiritur ad receptionem speciei vel visionis, sit alia et alia. Et forte istud coincidit cum tertio. His autem exclusis, non apparet unde posset esse varietas intensionis et remissionis in actu. Et sic patet major. Et minor similiter manifesta est : Quia habitus acquisitus non est lumen sub quo aliquid cognoscitur; supponitur etiam quod idem objectum repraesentetur aequaliter ante habitum et post, quia per idem medium repraesentativum; potentia autem intellectiva non suscipit magis et minus; habitus etiam acquisitus non est dispositio necessaria ad recipiendum actum, cum actus praecedat habitum. Quare, etc. Idem patet secundo sic. : Si potentia ei habitus per se facerent ad intensionem actus, hoc esset: aut quia habitus intenderet potentiam, quae intensa exiret in actum intensiorem; aut quia, ut quidam dicunt, potentia et habitus essent duo imperfecta (a) rei. - ei Vi:

(8) earunt. - corum Vi:

I agentia supplentia vicem unius perfecti agentis respectu actus intensi, inquantum nullum istorum agentium esset per se sufficiens ad ipsum producendum. Primum non potest dici; quia potentia intellectiva non recipit intensionem, nec iemissionem. Nec secundum potest dici. Quia illa principia quae immediate se habent ad aliquem actum, et propria virtute agunt, habent univoce rationem potentia respectu illius actus. Si ergo habitus et potentia se haberent ut duo imperfecta agentia supplentia vicem unius perfecti agentis, cum ad hoc sequatur quod quodlibet illorum immediate se habeat ad actum, et (a) virtute propria (alioquin non essent duo agentia imperfecta supplentia vicem tulius perfecti agentis, modo quo ipsi ponunt), sequeretur quod ratio potentiae univoce conveniret potentiae intellectivae et habitui. Hoc autem non est verum : quia, quamvis habitus dicantur potentiae quaedam, hoc tamen non (6) est secundum illam rationem secundum quam potentia activa vel passiva dicta simpliciter dicuntur quaedam potentia, sed secundum alium modum a praedictis distinctum, ut patet, ."). Metaphysices (t. c. 25).

Item : Principia qiiie per se requiruntur ad actum quemcumque perfectum in aliqua specie, videntur necessario requiri ad quemlibet actum ejusdem speciei. Sed habitus non requiritur ad quemlibet actum qui est ejusdem speciei cum actu sequente habitum; quia actus praecedentes habitum non sunt ab habitu, cum tamen sint ejusdem speciei cum actibus sequentibus. Ergo, etc. Minor jam patet. Probatur major. Primo per exemplum eorum : quia, sicut acuties et durities requiruntur in securi ad intense vel velociter secandum, ita requiruntur ad quodlibet secare. Secundo, quia eorumdem effectuum secundum speciem, differentium solum secundum (y) intensum et remissum, sunt eadem principia secundum speciem, non differentia nisi secundum intensum et remissum. Et sic patet major, ei consequenter lulu ratio. Tertio arguit sic : Illud quod natum est per se intendere actum, potest per se solum causare similem, nisi ex parte receptivi sit praevalens resistentia (o). Sed habitus, secundum se, excluso quocumque alio, non potest causare quemcumque actum. Ergo non facit per se ad intensionem actus. Minor de se patet. Major probatur. Quia, cum intensio actus attendatur secundum ipsam essentiam actus, illud quod potest per se in intensionem actus, potest per se in essentiam ejus, excluso impedimento praevalente. Dico autem excluso impedimento; quia, si agens quod intendit actum, esset irji non.

Om. Pr. v) secundum. - ":il Vi:

debilioris virtutis quam esset resistentia (a) passi, nihil causaret per se : sicut cum debilis adjungitur forti trahenti navem, et causat motum intensiorem, non oportet quod per se possit causare motum illum navis, quae forte gravior est quam sit virtus istius debilis trahentis; sed, si nihil resisteret, movens, quantumcumque debilis virtutis, ipsam moveret. Cum ergo potentiae animae nullam resistentiam habeant ad actus suos, sed, quantum est de se, sint summe disposita , sequitur quod illud quod intendit per se actus earum, possit per se solum causare talem actum secundum speciem, quamvis remissum. Et haec est major. - Haec Durandus, in forma. g 2.

Contra, secundam conclusionem I. Argumenta Aureoli.

Contra secundam conclusionem arguit Aureolus (Quodlibeto 11, art. 1), probando quod nulla forma absoluta est virtus, nisi ut includit respectum in obliquo et per modum connotati. Primo. Quia ad hoc quod aliqua forma sit virtus, oportet quod secundum illam aliquis se habeat bene vel male; bonitas autem et malitia consistunt in congruentia vel discongruentia. Secundo arguit: Quia, variato illo respectu solum, variatur virtus; immo eadem forma quae erat virtus, fit vitium, propter variationem respectus : ut taciturnitas in juvene est virtus; sed, si fiat doctor, et accipiat auctoritatem loquendi, tunc eadem qualitas fiet vitium. Hoc patet etiam in habitu corporali : quia illud quod est pulchritudo in facie, esset turpitudo in alia parte; vel econtra, turpitudo in naso esset pulchritudo in pupilla, aut alia parte; et quod est sanitas in uno, esset infirmitas in alio. Et haec omnia variantur secundum congruentiam. Igitur virtus indirecte et in obliquo includit relationem. II. Argumenta quorumdam.

Arguunt etiam (6) quidam alii, quorum dicta recitat Scotus, probantes quod virtus non sit forma absoluta, sed mera relatio. Primo. Quia, 7. Physicorum (t. c. 17), dicitur quod in justitia et virtute non est motus, eoquod sunt ad aliquid. Aut igitur intelligit Aristoteles quod sint ad aliquid solum fundamentaliter; et tunc ratio Philosophi non valet; quia sic albedo est fundamentaliter ad aliquid, et tamen ad ipsam est motus. Aut intelligit quod formaliter sint ad aliquid; et habetur intentum. Secundo. Quia habitus et virtus non requiritur propter substantiam actus, sed propter modum actus, ad faciliter et prompte agendum. Et ideo non oportet quod sit forma absoluta; sed sufficit quod sit quidam modus realis et consuetudinalis, propter modum actus. Tertio. Quia isti habitus acquiruntur per actum intellectus et voluntatis, qui sunt actus immanentes. Quarto. Quia talia corrumpuntur per cessationem actus, sine aliquo positivo corrumpente; quod non esset, si essent formae absoluta?. Quinto. Quia non plus requiritur ad agendum in potentia rationali, puta intellectu et voluntate, quam in potentia irrationali. Sed in potentia irrationali non requiritur ad bene et faciliter agendum aliqua qualitas absoluta, ut patet in brutis; equus enim, per modum consuetudinalem, sine aliqua qualitate absoluta, disponitur ad arandum, vel trahendum, et hujusmodi (et). Igitur, etc. Sexto arguitur. Quia omnes diffinitiones virtutis includunt respectum congruentias; nec unquam aliquis virtutem sine isto respectu diffinivit, nec diffinire potest. Ideo Augustinus (2. de Lib. Arb., A. Cont. Jul., et aliis locis) dicit quod virtus est bona qualitas mentis. Et Philosophus, 2. Ethicorum (cap. 6), dicit quod virtus est qiix habentem perficit; et, ibidem, dicit quod in medio consistit quoad nos; et, 7. Physicorum (t. c. 17), dicit quod est dispositio perfecti ad optimum. Quae omnia dicunt respectum ad naturam et congruentiam. Septimo. Quia nullus actus est aut intelligitur virtuosus, nisi secundum circumstantias intellectus fundaret congruentiam, ut patet ex 2. Ethicorum (cap. 6) : quia circumstantia? semper sumuntur ut congruit et oportet, quantum scilicet, et quando, et ubi, et illius gratia oportet. III. Argumenta aliquorum. - Ulterius arguunt aliqui (apud Aureolum, Quodlibeto 11, art. 1) quod virtus nec sit pura qualitas, nec purus respectus, sed ut compositum ex utroque, et ens per accidens. Primo sic. Omne quod includit res duorum praedicamentorum , qualitercumque includat, est ens per accidens; et non minus si unum in recto, et reliquum in obliquo, quam si utrumque in recto; immo plus, quia magis cadit ab unitate. Hoc patet ex 7. Metaphysicas (t. c. 12), ubi Philosophus dicit quod composita ex substantia et aliis praedicamentis non faciunt unum per se. Et idem judicium est de composito ex quibuslibet duobus praedicamentis. Sed virtus includit absolutum principaliter et in recto, et respectum in obliquo; quorum primum est in genere qualitatis, secundum in genere relationis. Ergo virtus est ens per accidens. Secundo sic. Aut virtutis essentia consistit totaliter et praecise in puro absoluto; aut non totaliter et praecise, immo respectus includitur partialiter. Sed non potest dici primum : quia, secundum hoc, tertia species qualitatis, et prima, cum sint idem in illo absoluto, non different per essentiam; similiter, virtus et vitium erit idem per essentiam, quia idem absolutum specifice habet rationem virtutis in uno, et vitii in alio; similiter, non erunt qualitates essentialiter opposita; specifice; quae omnia absona sunt. Ergo relinquitur quod detur secundum, scilicet quod virtutis essentiam ingrediatur partialiter ipse respe-tus congruentiae. Sed omnis essentia habens partem sui absolutam, et partem respectum, est ens per accidens, ut patet in patre et simili. Igitur essentia virtutis erit ens per accidens, dato etiam quod ipse respectus in obliquo sit ejus pars. Terlio sic. Absolutum sub respectu, actu fundans respectum, est, ut sic, aliquid ultra absolutum : est enim illud quod significatur (a) per hanc propositionem, scilicet quod potest adesse et abesse, manente eodem absoluto. Sed omne includens, ultra absolutum, aliquid quod potest adesse et abesse illi, est ens per accidens : includit enim duo, quorum unum accidit alteri; et ita est ens per accidens, ut patet, 5. Metaphysicae (t. c. 13), et per diffinitionem accidentis. Igitur virtus, si non praecise importat absolutum, sed ut sub respectu, necessario est ens per accidens.

Confirmatur. Quia actu fundare, nec est absolutum, cum separetur ab eo, nec respectus qui fundatur. Clarum est. Igitur erit habitudo media realis, vel rationis.

Quod etiam confirmatur : quia posse fundare, includit respectum potentiae, medium inter fundamentum et respectum; quare et actu fundare. Quarto sic. Ipse repectus congruentia? se habet ad virtutem ut propria passio, aut sicut pars essentiae ejus. Sed non potest poni primum. Tum quia propria passio se habet ad subjectum in secundo modo per se; et per consequens, Deus posset facere virtutem sine illo respectu; cujus oppositum dicitur. Tum quia subjectum potest intelligi sine propria passione, quamvis non e converso; et, secundum hoc, non erit ille respectus de cointellecta virtutis. Tum quia virtus acquiritur et variatur specifice ex variatione facta in solo isto respectu; et ita videturesse differentia intrinseca, reponens in specie, et non passio. Tum quia omne quod acquiritur ad solam variationem, non habet respectum partem sui, nisi sit purus respectus; solo autem statu personae (6) variato, fit vitium, quod prius erat virtus : sicut patet de taciturnitate, quae est virtus in juvene, et vitium in sene; et de albedine, quae est virius ei pulchritudo in cute, et vitium in pupilla. Non potest igitur respectus congruentiae esse propria passio virtutis, sed potius de essentia ejus, aliquo modo. Sed constat quod omne includens respectum et absolutum, est ens per accidens. Igitur idem quod prius. Quinto sic. Album est ens per accidens; unde non est in genere, propter duo significare. Sed album solam qualitatem significat, ut dicitur in Praedica-mentis (cap. de Substantia); connotat autem subjectum. Et idem dicit (a) Commentator, 5. Metaphysicae, com. 14, contra Avicennam; dicit enim quod " primo significat accidens, et secundo subjectum B. Ergo nomen quod, ultra significatum, aliquid (6) connotat, est ens per accidens. Sed virtus est hujusmodi (y). Igitur, etc. Sexto. Relativum secundum esse, est ens per accidens; ut patet in simili et aequali (o). Sed virtus est relativum secundum esse, saltem aliquae virtutes, ut justitia et amicitia : nam diffinitio relativi secundum esse, quae (e) dicit quod CZ) ad aliquid suntin) quascumque, hoc ipsum quod sunt, aliorum sunt, competit eis; amicitia enim non est ad se virtus, nec justitia, sed sunt ad alterum. Ergo saltem aliquae virtutes sunt ens per accidens. Septimo sic. Absolutum sub respectu, ut sic, vel est aliquid ultra purum absolutum, aut aliqua, aut nihil. Sed non potest dici quod nihil. Quia tunc essentia virtutis esset nihil : nam absolutum precise sumptum , non est essentia virtutis, sed ut sub respectu, per te; ut sic autem est nihil. Ergo necesse est quod vel sit aliqua pluraliter, modo acervi, et sic virtus erit acervus essentialiter, et per consequens ens per accidens; vel quod sit aliquid, et per consequens ens et unum; sed non unum per se, cum includat respectum et absolutum; ergo unum per accidens. Octavo sic. Philosophus dicit, 1. Elenchorum (cap. 13), quod si nomen et oratio idem significant, ut haec dictio duplum, et haec oratio duplum dimidii, sequiturnugatio(O). Et ideo hoc nomen duplum aliter significat dimidium (i), quam haec oratio duplum dimidii. Quaeritur ergo : an virtus praecise significet absolutum, sic quod respectus non cadat in suo significato, sicut nec dimidium (x) cadit in significatione dupli; aut significet utrumque simul, absolutum in recto, et respectum in obliquo, sicut ista oratio, duplum dimidii, significat duplum in recto, et dimidium (X) in obliquo? Si detur primum, habetur propositum, scilicet quod praecise significat absolutum, et nullo modo respectum, nec in obliquo, nec in recto; et per consequens, poterit intelligi sine respectu. Si vero detur secundum, sequitur quod, sicut hice oratio significat ens per accidens, cum dicitur duplum dimidii, sic liaec dictio virtus significat ens per accidens : quod enim duo significat, sic quod ambo cadunt in suo significato, exprimit ens per accidens. Nono sic. Non magis fundat terminative absolutum virtutis respectum congruentiae, quam absolutum albedinis respectum similitudinis : proprium est enim qualitatum, secundum eas, simile et dissimile dici; et, secundum quantitates, aequale et inequale. Sed nullum nomen est impositum (a) ad significandum albedinem, aut alias qualitates, ut stat sub respectu similitudinis, vel ut fundat ipsum. Ergoneoqualitati,ut fundat respectum congruentiae, debuit speciale nomen imponi. Declino sic. Tota ratio virtutis complete est extra intellectum. Sed respectus congruentiae complete non est extra intellectum, saltem secundum ponentes quod complementum (6) relationis est ab anima. Ergo ratio virtutis non consistit in absoluto, ut est actu sub respectu congruentiae. Confirmatur. Quia, saltem in Deo, attributum justitiae, et virtutis, et scientiae, non potest importare divinitatem ut sub tali respectu reali, quia talis non est in Deo; nec rationis, quia tunc tota ratio justitiae, scientiae, vel virtutis, non esset in Deo, circumscripto actu intellectus. Et in hoc secundus articulus terminatur.