ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES (j A.

Ad argumenta contra primam CONCLUSIONEM I. Ad argumenta Scoti. - Quantum ad tertium articulum, restat obiectionibus respondere. Et idcirco dico quod Ad primum Scoti, respondit dudum sancius Thomas, 9. Quodlibeto, art. 3, in solutione tertii, ubi sic arguit : " Generatio est mutatio ad esse. Sed in Christo est quaedam generatio temporalis, de qua, Mattli. 1 (v. 18), Christi autem generatio sic erat: quae non potest terminari ad esse aeternum ; ergo terminatur ad aliquod esse temporale et creatum. Ergo in Christo est duplex esse, cum in ipso sit manifeste esse increatum. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod generatio temporalis terminatur ad esse suppositi aeterni, non ut per eam esse simpliciter incipiat, sed quod incipiat esse suppositum humanae natura. J

Haec ille.

Ex quihus patet in forma responsio ad argumentum Scoti (a) : quia argumentum falsum assumit, scilicet quod esse divinum non possit esse terminus temporalis generationis. Nec valet probatio : quia non est generaliter verum, quod omnis generatio termineturad aliquod esse novum et noviter productum ; sicut palet in generatione novae carnis in homine, et in suscitatione Lazari, in quibus nullum esse actualis exsistentiae noviter creatur, producitur aut generatur, sed solum aliquid noviter trabitur ad esse actualis exsistentiae praeexsistens. Conceditur tamen quod in omni generatione substantiali acquiritur novum esse essentiae. Hanc solutionem extense ponit Bernardus de Gannato, in Impugnationibus Godofridi, 4. Quodlibeto, q. i, ubi Godefridus sic arguit : " Omnis nativitas terminatur ad esse. Sed in Christo ponimus duas nativitates. Ergo duo esse exsistentiae. " Ecce argumentum ejus. Sequitur responsio Bernardi : " Cum, inquit, dicit arguens, quod omnis nativitas terminatur ad esse,

dicendum est quod verum est, inquantum per se terminatur ad suppositum, ut patet, 7. Metaphysica (t. c. 22). Si ergo in Christo, praeter duas nativitates, ponamus duplex esse, oporiet nos in eo ponere duo supposita. Unde dicendum quod utraque nativitas, sicut terminatur per se ad unum suppositum, ita ad unum exsistere; sed divina terminatur ad illud suppositum, inquantum communicatur ei divina natura ; humana autem nativitas terminatur ad illud, inquantum communicatur ei natura humana. Utraque enim natura communicatur illi supposito, cum sit suppositum duarum naturarum, j

Haec ille. (a) Scoti. - Om. Pr. jie libui in. s Ad secundum respondit sanctus Thomas, in praedicto Quodlibeto, in solutione primi, quod est tale : a Vivere, secundum Philosophum, in 2. de Anima (t. c. 37), viventibus est esse. Sed in Christo non est tantum unum vivere; cum sit in eo et vita creata, qua vivit corpus per animam, et vita increata, qua vivit Verbum per seipsum. Ergo neque in Christo est tantum unum esse. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod vivere dicit esse quoddam specificatum per speciale essendi principium ; et ideo diversitas vilae consequitur diversitatem principiorum vivendi; sed esse magis respicit ad suppositum subsistens. "

Haec ille.

Ad hoc etiam argumentum solvit Bernardus de Gannato, ubi supra : " Vivere, inquit, si accipiatur pro esse simpliciter, unum est in Christo, cum debeatur supposito, sicut et esse; licet illud vivere habeat relationem ad vilam divinam et humanam. Si autem vivere accipiatur secundum quod est actus vitro, et non pro esse simpliciter, sic dicendum est quod duo vivere sunt in Cbristo, id est, duo aei iis vita:, sicut duae scientia, et duae voluntates, scilicet divina et humana; sed hoc non tollit unitatem esse simpliciter, licet tollat unitatem esse essentia:. Ponit etiam pluralitatem esse accidentalium in Christo, quae bene ponimus in eo secundum quid, ut esse album, et esse quantum, et sic de aliis, quae supponunt simpliciter exsistere, et tamen addunt sua propria exsistere secundum quid ; et de talibus nullus negat quin sint plura in Cbristo. Sed cum formae accidentales in Christo habeant (a) sua propria et distincta exsistere, sicut in aliis hominibus, quare etiam natura humana non dat suum esse proprium et distinctum ab exsistere divino? Dicendum quod hoc ideo est, quia formae accidentales habent in Christo quidquid habent in aliis, scilicet subjectum in actu ; et ideo faciunt in eo quidquid faciunt in aliis. Sed natura humana in Christo non habet quod habet in aliis : quia in aliis habet suppositum proprium et distinctum ab omni alio, et ideo dat sibi esse simpliciter; sed in Christo non habet proprium suppositum distinctum a divino, sed ipsa trahitur ad (6) suppositum divinum, et ideo non dat sibi esse s-impliciter. "

Haec Bernardus, et bene.

Sed responsio sancti Tliomae est compendiosior, quae stat in hoc, quod in Christo dicitur duplex vivere, non propter duplex esse, sed propter duplex principium vivendi, ad quod vivere habet respectum : non quidem quod esse suppositi divini, vel ejus vivere, realiter principietur ab aliquo principio a se realiter distincto, sed solum secundum modum intelligendi. Ad tercium dicitur quod creatio animae Christi terminabatur ad esse essentia: ipsius animae Christi, quod est distinctum ab esse divino. Item, terminabatur ad esse exsistentia: divini suppositi, illo modo quo prius dictum est : non quidem quod illud esse noviter crearetur, sed quia suppositum divinum, quantum ad suum esse, novum respectum acquisivit, quia noviter fuit animatum, sicut et noviter humanatum et incarnatum ; et quia illud esse noviter extendebat se ad aliquid ad quod non prius, et novo modo specificabatur, quia poterat dici Christus habere non solum esse divinum, immo esse animatum, esse corporeum, esse humanum. Ad hoc propositum, Bernardus, ubi supra, sic dicit : " Esse exsistentiae, simpliciter est esse; quod debetur supposito sicut enti, nalurae autem vel formae sicut principio. Unde ejus est exsistere simpliciter, cujus est esse simpliciter. Solius autem suppositi est esse simpliciter in actu. Ergo solius suppositi est exsistere simpliciter. Et ideo, cum in Christo non ponamus nisi unum suppositum, non possumus ponere in eo nisi unum esse exsistentia: simpliciter. Quod quidem habet respectum ad naturam divinam et humanam ; et, secundum hoc, illud esse dicitur divinum et humanum. Unde potest dici quod Christus habet esse humanum; licet hoc idem esse sit idem quod divinum, quia unum est. Plura autem esse essentia: bene ponimus in Christo, b

Haec ille. - Item, post pauca : " Esse dicitur actualitas formae, non ut habeat (s) esse per se; immo sic esse est actualitas suppositi; sed per se est actualitas formae ut principii, quia ista actualitas est in supposito a forma sicut a principio. Et quia in Christo forma humana non habet suppositum distinctum a divino supposito, sed innititur divino supposito, ideo non dat aliud esse exsistentiae simpliciter abesse divino,licet det aliud esse essentiae. "

Item, post : " Exsistere simpliciter, non convenit formae substantiali, nec accidentali, sed supposito tantum. Sed exsistere per accidens, convenit formae substantiali, inquantum est pars suppositi, quod per se exsistit; sicut et generari, per se convenit supposito, per accidens formae substantiali. Accidentibus autem convenit exsistere, eo modo quo sunt entia, scilicet secundum quid ; unde aliud exsistere (6) habet unum accidens in subjecto, et aliud aliud ; quae (f) omnia illa exsistere fundantur in uno exsistere simpliciter, quod est suppositi. Unde dicendum quod natura humana, in Cbristo, habet exsistere, non per se : quia nec tale exsistere habet in Petro, quasi scilicet sit ipsius natura: humana: ut formaliter consideratur (5); sed sic esse est Petri ut suppositi, ipsius autem nalurae humanae quasi per accidens. Ita, in Cbristo, est unum exsistere simpliciter, quod est suppositi divini, et per accidens natura: humana:; H7 licet, per se, illud exsistere sit naturae divinae, quia divina natura est suum exsistere, sicut et suum esse, natura autem humana non. Et ideo non est quaerendum exsistere simpliciter naturae humana; in Christo, sed suppositi (a); cum nec in aliis hominibus natura habeat simpliciter exsistere, sed suppositum suum. Sed in hoc tamen est differentia, quia in Christo natura humana innititur alteri supposito, quod tamen efficitur humanum ex unione naturae humana; ad ipsum : ita quod non habet ibi suppositum suum proprium, distinctum a supposito divino ; in aliis autem habet proprium suppositum. "

Haec ille. Ex quibus patet quod nec naturae humanae, nec animae humanae, dum est conjuncta, debetur proprie exsistere; sed supposito, in quo sunt, debetur tale esse, per se et primo; formis autem, quasi per accidens et secundario. Et ideo non oportet quod creatio animae Christi terminetur ad aliquod esse exsistentiae per se, et seorsum correspondens ipsi animae, sed ad esse suppositi divini. Nec est inconveniens aliquam novam productionem terminari ad esse antiquum, sicut dictum est in solutione primi. Nec est de ratione productionis, quod per ipsam aliquod novum esse producatur. Sufficit enim communicatio esse sine ejus productione; sicut etiam in (6) individuarum personarum productione, nullum esse actualis exsistentiae producitur. In creatione ergo animae Christi, esse divinum communicatur ipsi animae, et non producitur, etc. Ad quartum patet solutio per praedicta. Conceditur enim quod productio etconservalio naturae assumptae a Verbo terminatur ad esse divinum ; quod tamen non producitur, nec conservatur, sed efficitur esse humanum, et communicatur naturae humanae. De qua communicatione dicit beatus Thomas, 3. Scn-tent., dist. 6, q. 2, art. 3 : " Ad rationem totius duo pertinent. Unum scilicet, quod esse totius compositi pertinet (y) ad omnes partes; quia partes non habent proprium esse, sed sunt peresse totius. Aliud est, quod partes componentes causant esse totius. Secundum autem primani et tertiam opinionem, neutrum horum invenitur in Christo. Quia opinio prima dicit quod hic homo habet suum esse proprium ; unde esse divinae personae ad ipsum non pertinet. Similiter, tertia opinio dicit quod est esse superadditum ad esse divinae personae accidentaliter; unde anima et corpus non dicuntur partes personae (o), sicut nec accidentia subjecti. Unde neutra ponit peronam Verbi compositam. Sed secunda ponit unum esse in Christo; unde esse divinae personae pertinet ad utramque naturam. Non tamen illud esse causatur ex conjunctione naturarum, sicut esse compositi causatur ex conjunctione componentium. Unde, secundum hanc opinionem, persona Christi, post incarnationem, potest dici aliquomodo composita, inquantum salvatur ibi aliqua conditio compositi. Non tamen est ibi vera ratio compositionis; quia deficit altera conditio, etc. "

Haec ille.

Ex quibus patet quomodo esse divinae personae communicatur naturae humanae assumptu;.

Item, eadem quaestione, art. 2, in solutione primi argumenti, sic dicit : " Forma facit esse; non ita quod illud esse sit materiae vel formae, sed subsistentis. Quando igitur compositum ex materia et forma est per se subsistens, acquiritur ex illa forma illi composito esse absolutum per se. Quando autem non est per se subsistens, non acquiritur per formam esse illi composito; sed subsistenti cui hoc adjungitur, acquiritur respectus, secundum esse, ad hoc quod ei additur : sicut, etc, " ut allegatum est in praecedenti quaestione, solvendo ad secundum contra secundam conclusionem. Ait quintum dicitur quod, si natura assumpta dimitteretur (a) a Verbo, exsistens in rerum natura, oporteret sibi dari novum esse actualis exsistentiae; vel potius, ipsa daret proprio supposito tale esse. Et ideo negatur assum plum argumenti. Et de hoc dictum est in probatione secunda? conclusionis. Item, sanctus Thomas, 3. Sentent., dist. 5, q. 3, art. 3, in solutione tertii, sic dicit : a Separatio dat utrique partium totalitatem , et in continuis dat etiam utrique esse actu ; unde, quia, supposito quod Verbum hominem deponeret, subsisteret homo ille per se in natura rationali, ex hoc ipso acciperet rationem personae. "

Haec ille.

Ex (pio patet quod in tali casu natura bumana haberet aliud esse, non primo, sed secundario, ab esse quod nunc habet.

De hoc Bernardus, ubi supra : a Si humanitas Christi sibi dimitteretur, tunc ipsa exsisteret per modum suppositi, et fieret suppositum ; et sic ipsa haberet tunc exsistere illius suppositi, quod esset pure humanum, sicut modo habet suppositi sui, quod est divinum et humanum ; unde non acquireretur sibi proprium exsistere vel subsistere, sed supposito per se, et humanitati ex consequenti. "

Haec ille. Ad sextum, negatur minor. Nam rami inserti, et praecisi, non est eadem exsistentia; et tamen est idem ramus. Item, pars in toto, et (6) separata a toto, est eadem ; et tamen non habet eamdem exsistentiam, ut patet per praedicta. Ad septimum, conceditur totum consequens, scilicet quod natura unita praecedit, non quidem duratione, sed naturali prioritate, relationem unionis sui ad Verbum, secundum esse actuale : quia, ut superius dietum fuit, talis relatio consequitur actionem per quam ex humanitate et Verbo aliquo modo fit unum ; ita quod unitas et indivisio eorum precedit illam relationem, secundum esse actuale. Non tamen sequitur quod illud esse actuale, sit creatum. Ideo argumentum nil concludit contra nos. Ad confirmationem, negatur minor. Tum (a) quia imaginatur prioritatem natura habere diversa signa vel instantia, in quorum uno sit causa et non ejus effectus; quae imaginatio falsa est, quia talo prius non est prius in quo, sed a quo. Secundo, quia assumit aliud falsum, scilicet quod quandocumque forma, vel anima, est actus materiae, det sibi esse actualis exsistentia. ; quod falsum est, nisi quando constituunt proprium suppositum. Et de hoc habitum fuit in probatione primae conclusionis, et in solutione quarti argumenti. De hoc sanctus Thomas, 3 p., q. 17, art. 2, in solutione quarti, sic dicit : (( Anima in Christo dat esse corpori, inquantum facit ipsum actu animatum ; quod est dare ei complementum (fi) natura et speciei. Sed si intelligatur corpus perfectum per animam absque hyposlasi habente utrumque, hoc totum compositum ex anima et corpore, prout significatur (y) nomine humanitatis, non significatur (5) ut quod est, sed ut quo aliquid est. Et ideo ipsum esse est personae subsistentis, secundum quod habet habitudinem ad talem naturam; cujus habitudinis causa est anima, inquantum perficit humanam naturam informando corpus. "

Haec ille.

Item, q. 33, art. 3, sic dicit: (( Proprie dicimus Deum factum hominem; non autem proprie dicimus quod homo factus sit Deus : quia scilicet Deus assumpsit sibi id quod est hominis; non autem praeexstitit id quod est hominis, quasi per se subsistens, antequam a Verbo assumeretur. Si autem caro Christi fuisset concepta antequam susciperetur a Verbo, habuisset aliquando aliquam hypostasim prater hypostasim Verbi Dei; quod est contia rationem incarnationis, secundum quam ponimus Verbum Dei esse unitum humanae natura et omnibus partibus ejus in unitate hypostasis. Nec fuit conveniens quod hypostasim praeexsistentem humanae natura, vel alicujus pariis ejus, Verbum Dei sua assumptione destrueret. Et ideo contra fidem est, dicere quod caro Christi prius fuerit concepta, et postmodum a Verbo Dei assumpta. " - Ilaec ille.

Ex quibus patet quod erroneum est ponere naturam humanam, in aliquo signo, habuisse esse actualis exsistentia: ante sui assumptionem : quia tunc, pro illo signo, habuisset proprium suppositum; quia subsisteret, in illo signo, cum esset, et non in alio esset, sed per se esset. Ad octavum dicitur quod positio nostra non tenet quod Verbum habeat tantummodo respectum ad naturam assumptam: inimo, ut alias visum est, respectus ille sequitur unitatem et indivisionem duarum naturarum in Christo in esse personali. Ideo argumentum non est contra nos. Immo, est contra factorem suum : Quia ipse non ponit aliquem modum unitatis inter personam Verbi et naturam humanam, nisi per quemdam respectum dependentiae; et non ponit indivisionem in quocumque esse. Modo, sicut arguit sanctus Thomas, 3. Sentent., dist. 6, q. 2, ari. 2, " quaecumque differunt secundum esse, unum eorum non praedicatur de altero; sed Deus est homo, et econtra; ergo est unum esse Dei et hominis. " Item, " omne (x) quod habet per se esse, est subsistens ; si ergo in Christo est duplex esse, sunt ibi duo subsistentia (6), et duae hypostases; )) hypostasis autem non praedicatur de hypostasi a se distincta; et sic ista est falsa, Deus est homo. Quod autem divinum esse communicetur naturae assumptae, saepius dictum est. Item, prater loca superius allegata, hoc ponit in praesenti distinctione, articulo slatim allegato. Item, dist. 13, q. 3, ait. 1 (ad 7 ""), ubi dicit quod persona unitur naturae immediate quantum ad esse. Item, 3 p., q. 6, art. 6, sic dicit : " Gratia unionis est ipsum esse personale, quod gratis divinitus datur (y) humanae naturae in persona Verbi (o); quod quidem e;t terminus assumptionis. " Ad lKiiiiiiii respondit Bernardus de Gannato, ubi supra. Nam Godofridus facit istud argumentum, quasi in forma, dicens quod " exemplum sancii Thomae adductum de adventu novi pedis, vel manus, non valet. Quia forma totius formaliter informat pedem advenientem; et quia a forma est esse, ideo non habet aliud esse quam esse quod praecedebat. Sed non sic est hic; quia divinitas divini suppositi non informat formaliter naturam humanam ". Haec sunt verba Godofridi.

Ad quod respondit Bernardus : ie Quod, inquam, dicit arguens, quod divinitas non informat naturam humanam in Christo;

dicendum quod non oportet quod informet naturam humanam, quia ipsius non est esse (e) simpliciter; sed sufficit quod divinitas informet suppositum naturae humanae. Et hoc est verum, loquendo secundum rationem; quia divinitas se habet ut forma respectu suppositi, licet sit idem realiter quod suppositum divinum. Ex hoc ergo quod divinitas sic informat suppositum divinum, quod est idem cum supposito naturae humanae in Christo, sequitur quod natura humana, quae non habet exsistere nisi sui (a) omne.

esse Vv.

(i) Verbi.

Om. Pr. suppositi, non habeat aliud esse ab esse (x) quod divinitas dat supposito. Et ideo natura humana assumitur ad idem esse (6), sicut pes ad esse (y) compositi. Unde exemplum bonum est. "

Haec Bernardus. - Ex quibus patet solutio ad argumentum. Quia non oportet quod Verbum informet humanam naturam, ad hoc quod humana natura trahatur ad esse Verbi; sufficit enim quod sit suppositum ejus : quia nec animal informat pedem, cum pes trahitur ad esse animalis ; sed quia forma dans esse animali, informat suppositum pedis, ideo dat ex consequenti esse ipsi pedi. II. Ad argumenta Aureoli.

Ad primum Aureoli, necatur antecedens in forma : quia esse non est actus essentias sicut illius quod formaliter exsistit, sed sicut illius quo aliquid formaliter exsistit; et ideo nec actuat essentiam primo, sed suppositum essentias; sed secundario actuat essentiam, inquantum suppositum, cui debetur exsistere, exsistit in tali natura. - Item, falsum est, cum dicitur quod humanitas in Christo potentialis est respectu sui esse. De hoc Bernardus, ubi supra : " Natura humana in Christo habet esse (c), quale debetur fornice in supposito. Non autem debetur formio substantiali in supposito per se esse U), sed ipsi supposito, et ex consequenti formas, et quasi per accidens; et sic omnino est in Christo. Unde dicendum quod humana natura habet esse in Christo formaliter, sicut in aliis, id est, esse suppositi. Ex consequenti, ipsa etiam dat esse supposito, scilicet esse essentia ; et facit illud suppositum o;se formaliter hominem, et animal, et sic de aliis quae sunt essentialia homini. Sed quod dicit, quod omnis forma humana informans materiam, oporiet quod det esse;

dicendum est quod quando forma humana sic informat materiam, quod non supponit aliquid quod habeat esse simpliciter, sicut est in aliis a Christo, tunc ipsa dat esse simpliciter; quod tamen non est ipsius, sed suppositi. Sed in Christo aliqualiter natura humana degenerat in activis, secundum Damascenum, quia advenit supposito habenti esse simpliciter; et ideo non dat sibi esse simpliciter, sed esse hoc, id est, humanum : sicut etiam forma accidentalis, quia advenit habenti esse simpliciter, non dat esse simpliciter, sed esse hoc, scilicet accidentale esse. Hoc tamen esse, quod dat humana natura, licet adveniat enti in actu, non est accidentale, id est, quod sit in genere accidentis, sicut album esse, quod dat albedo Christo; sed est in genere substantioe per reductionem, sicut et ipsa : esse enim quod humana natura dat Christo, facit Christum per se esse in genere substantias, et animalis, et corporis. Nec est intelligendum quod illud esse humanum, quod formaliter dat natura humana, sit aliud abesse simpliciter divini suppositi; immo est idem simpliciter. Sed, secundum quod illud esse simpliciter, quod est divinum, refertur ad naturam humanam ut sibi unitam, vel magis supposito, cujus proprie est esse, secundum hoc, dicitur humanum. Non ergo natura humana in Christo dat esse simpliciter, quia illud est aslernum : sed trahitur ad illud esse simpliciter; et ipsa facit formaliter illud esse divinum, esse humanum. In aliis autem a Christo, facit utrumque : quia et dat esse simpliciter; et illud esse simpliciter, facit formaliter esse humanum. Sed in Christo facit tantum unum, quia advenit enti simpliciter. "

Haec ille. Ad secundum respondit sanctus Thomas, 3. Sen-tent., dist. G, q. 2, ait. 2, ubi ai-guit sic (arg. 2) : " Unum est esse Filii Dei et Patris. Si ergo unum esse est hujus hominis et Filii Dei, unum erit esse hujus(Y) hominis et Dei Patris. Sed nulla est major unio quam ea quae est aliquorum secundum esse unum. Ergo humanitas est unita Deo Patri. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : i Dicendum est, inquit (6), quod aliud est de Deo et de aliis omnibus rebus : quia in Deo essentia subsistens est; unde sibi secundum se debetur esse; immo ipsa est suum esse subsistens; unde essentia a persona non differt secundum rem ; et ideo esse essentia est etiam esse persona?; et tamen persona et essentia ratione differunt. Quamvis igitur unum sit esse, tamen potest considerari vel prout est essentiae; et sic non unitur sibi humanitas in esse divino; unde non unitur Patri : vel potent considerari secundum quod est personas; et sic unitur in esse divino. "

Haec ille.

Ex quibus patet Solutio ad argumentum : quia prima consequentia ibidem facta non valet, nec sua probatio similiter. II. Ad argumenta aliorum.

Ad primum aliorum, dicitur quod unitas ipsius esse in Christo attenditur secundum suppositum; quia unum suppositum nun potest habere plura esse simpliciter. Et ad hujus improbationem, negatur consequentia ibi facia; quia non oportet quod, si unitas suppositi arguit unitatem esse, quod similiter pluralitas suppositorum arguat pluralitatem esse, maxime ubi plura supposita relativa identilicanlur in una essentia absoluta, quae est suum esse. Unde ad hoc argumentum solvit sanctus Thomas, 3 p., q. 17, ait. 2, ubi arguit sic (arg. 3) : " In Trinitate, quamvis sint tres personas, est tamen unum esse, propter unitatem naturas. Sed in Christo sunt duas naturas, quamvis sit una persona. Ergo in Christo non est tantum unum esse, sed duo. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : i Dicendum, inquit, quod, quia persona divina est idem cum natura, in personis divinis non est aliud esse, praeter esse naturae; et ideo tres personae non habent nisi unum esse. Haberent autem triplex esse, si in eis esset aliud esse naturae, et aliud esse personae. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod tria supposita possunt habere idem esse simpliciter, si sint eadem essentia; sed unum suppositum non potest habere duo esse simpliciter, quia ex hoc sequeretur ipsum esse duo entia absoluta. Et quod hoc argumentum sit sophisticum, patet. Nam, si forma arguendi valeret, aequaliter concluderet quod in Christo sint duo esse per se subsistentia:, sicut duo esse actualis exsistentia?; quod tamen negat arguens. Quod patet, arguendo sic, sicut ipse arguit : Pluralitas per se subsistentiae, vel attenditur in Christo, etc, nil aliud mutando in argumento, nisi loco esse ponendo esse per se subsistentium Quia, sicut consequens ad quod ipse deducit, scilicet quod esse (a) actualis exsistentiae sit multiplex in divinis personis, est inconveniens; ita, et multo fortius, quod in eis sint multa esse per se subsistentiae. Causa autem quare neutrum argumentum valet, est : quia divinae personae sunt relativae; esse vero simpliciter, est absolutum, et potissime esse divinarum personarum, quod non est aliud quam esse divinae naturae; modo rationi magis consonum est quod in uno absoluto fundentur plures relationes, quam quod plura esse absoluta realiter distincta et per se subsistentia conveniant, vel fundentur in uno supposito relativo. Ad secundum dicitur quod, si argumentum valeret, non solum probaret quod in Christo sunt duo esse, immo quod in illo sunt duo supposita : quia agere, sicut supponit esse, ita et suppositum; et ideo, si ex pluralitate actionum arguitur duplex esse, ita et duplex suppositum; quod est falsum et erroneum. Ideoque dicitur quod argumentum neutrum predictorum concludit : quia, licet agere supponat esse et suppositum, non tamen sicut adaequatum principium ; sed talis adaequatio est inter operationem in genere vel specie sumptam, et formam vel naturam, quae est principium quo talis actionis : idem enim suppositum, et per idem esse exsistentiae, potest esse principium quod operationum genere distinctarum, dum tamen habeat formas eli-citivas talium operationum genere distinctas, et dantes diversa esse essentiae. Unde ad hoc argumentum quasi in forma respondet sanctus Thomas, 9. Quodlibeto, art. 3, ubi sic arguit : " Sicut esse est suppositi, ita et operatio. Sed (6) unitas suppositi non facit quin in Christo sint multae operationes. Ergo non facit quod in Christo sit tantum unum esse. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod operatio suppositi non est de integritate unitatis (a) ejus, sed sequitur ejus unitatem : nam unius suppositi invenimus multas operationes, secundum diversa operationum principia, quae supposito insunt; sicut homo aliud operatur lingua et manu. Sed esse est id (6) in quo fundatur unitas suppositi; unde esse multiplex praejudicat unitati. "

Haec ille. Ad tertium palet responsio per dicta ad quintum Scoti. Dicitur enim quod, si natura humana dimit-teretui a Verbo, tunc ipsa haberet aliud suppositum quam modo habeat; et per consequens, aliud esse actualis exsistentia? haberet, sibi correspondens secundario et ex consequenti. Et ad hujus improbationem, dicitur primo, quod, si major intelligatur de esse essentiae, vera est. Si autem intelligatur de esse actualis exsistentiae, tunc distinguitur. Quia amissio talis esse potest dupliciter contingere : uno modo, propter deperditionem antiquae formae et adventum (y) novae formae, et propter primum motum physicum, qui est alteratio; et illud quod sic perdit totaliter esse praecedens, vere corrumpitur : alio modo, propter tractum ad aliud completius et perfectius, sine quacumque deperditione principiorum essendi, sed per solum impedimentum principiorum, ne causent esse, et ne exeant in actum essendi; sicut contingit cum ramus inseritur arbori, vel gutta aquae additur amphorae; et sic illud quod taliter amittit esse praecedens, non oportet quod vere corrumpatur. Et sicut distinctum est de corruptione, ita potest distingui de generatione. Nunquam enim est vera generatio propter solam acquisitionem novi esse actualis exsistentiae, nisi illa acquisitio fiat propter acquisitionem alicujus principii essendi, potissime propter formam : quia quod sic acquirit esse sine alteratione prima, quasi nihil novum acquirit, cum illud prius haberet in potentia summe proxima; quia prius habuisset esse, quod modo habet, nisi principium essendi habuisset impedimentum; ita quod non erat in potentia ad hoc esse, nisi accidentali, et non essentiali, sicut dicimus de gravi posito sursum, 8. Physicorum (t. c. 32). De hoc satis dictum fuit, 2. Sentent., dist. 15, ubi tractabatur de pluralitate formarum. Et adducta sunt ibi dicta sancti Thomae in tractatu de Natura malcriae; de quibus hic aliqua referam. Inquii enim in illo tractatu, circa finem (cap. 9) : " Triplex est potentia, in qua aliquid dicitur esse : scilicet potentia materia?, in qua nihil est de illo quod de potentia educendum est; potentia mixti, vel materiae, quae est in alteratione, in qua, licet essentia - QUAESTIO 1. 12) formae non sit, virtus tamen est; potentia totius, secundum quam partes sunt in toto, quae est maxime actui propinqua, secundum Philosophum; unde in eis, cum nihil sit agens ad actum proprium, ut est quando harmonia est perfecta, necessario erunt essentiae formarum prope (a) sua esse. Hoc autem facilius scietur, si gradus et ordo rerum materialium diligenter discutiatur. Sciendum est igitur quod communissimus unitatis modus repertus in rehus materialibus, est unitas continuitatis. In omnibus enim rebus materialibus, haec unitas reperitur. Primum namque accidens, quod sequitur materiam, est quantitas. Super hanc autem unitatem, in diversis rebus reperitur unitas suae formae proprioe : in quibusdam autem magis, in quibusdam vero minus perfecte, ut habetur, 5. Metaphysica (t. c. 9). Unitas autem continuitatis vel quantitatis in re reperta, maxime potentialis invenitur; quia omne continuum, est unum actu, et multiplex in potentia : sicut lineae partes non sunt aliqua duo in actu , sed sunt unum actu; ipsa vero (6), scilicet linea, est (y) duo in potentia, et, facta divisione, fit (8) duo actu; sola enim divisio facit in continuis esse actu ; unde in divisione lineae non inducitur aliquid novi in ipsis divisis, sed essentia lineae eadem, quae prius erat actu una, et multiplex in potentia, per divisionem facta est multa in actu. Est tamen hic (e) similitudo cujusdam corruptionis; quia actus prior, qui erat totius, ablatus est, et potentia ducta est ad actum posteriorem per solam divisionem. Consimile penitus reperitur in lapide,et in igne,et in omnibus generabilibus et corruptibilibus inanimatis : forma enim totius in eis, perquam habent unitatem quamdam suae natura super unitatem quantitatis, secundum totam rationem formae est in qualibet parte talium rerum ; unde, facta divisione, manet essentia ejusdem formae in partibus ab invicem divisis : qualibet enim pars ignis, est ignis; et quaelibet pare lapidis, est lapis. Est tamen in istis divisionibus quaedam similitudo corruptionis et generationis : non quod novae formae per talem divisionem inducantur; sed quia esse, sive actus prior, aufertur per ipsam divisionem, et potentia ducitur ad actum proprium. Super haecautemsuntanimataimperfecla, ut plania?, et etiam quaedam imperfecta animalia, ut sunt anulosa. Et in ipsis iterum idem invenitur : quia, cum avellitur ramus ab arbore, non advenit nova forma vegetabilis, sed eadem essentia, quae una erat in arbore tota, etiam in actu uno, simul erat multiplex in potentia, et per divisionem novum esse perdit (5), et alius actus secutus est. Similiter, in anila) prope. - proprie Pr. ^) vero. - Om. Pr. (y) est.

sunt vero Pr. (o) fit. - fiunt Pr. (e) hic. - haec Pr. (0 perilit. - Om. Pr. malibus anulosis est anima actu una, sed est multiplex in potentia accidentali; unde, facta divisione, et remoto actu priori et unitate actus, sunt multa in actu. Et sic facile est videre quomodo essentia alicujus formae est in potentia accidentali ad esse, quod tamen nondum habet. Et hoc totum contingit propter imperfectionem talium formarum : quia, cum sint sub uno actu, simul sunt sub potentia multiplici, respectu diversorum esse, quae acquiruntur sine aliqua corruptione in suis essentiis, sed sola divisione facta. In animalibus vero perfectis, et precipue in homine, forma quae est una in actu, non est multiplex in potentia, ut per divisionem constituatur (a) eadem essentia sub diversis esse et diversis actibus; cum anima bominis non dividatur per se, nec per accidens. Unde, cum in homine sit unitas continuitatis cujusdam, quae manifesta est tam in carne et osse quam in aliis membris quae sibi conjunguntur propter naturam ipsam continuitatis, necessario erit in eo aliqua alia essentia formae, quae per solam divisionem a toto habeat esse actu, etc. "

Haec ille.

Et frequenter, in eodem tractatu, dicit eamdem essentiam formae successive habere diversa esse, sine quacumque generatione et corruptione. Non ergo acquisitio novi esse simpliciter, aut secundum quid, inducit generationem simpliciter, aut secundum quid ; nisi concurrat acquisitio novae formae, et principium essendi. Ad quartum dicitur quod responsio ibi data, bona est, ut patuit in solutione primorum quinque argumentorum Scoti. Tunc, ad improbationem responsionis, negatur minor. Nam, licet per mortem Christi non fuerit amissa unio animae ad Verbum, nec unio carnis ad ipsum, fuit tamen amissa unio tertiae entitatis, quae dicitur humanitas. Sed arguens in hoc fallitur, quia negat lotum distingui a partibus, ut alias (dist. 2, ad arg. contra 2 concl.) patuit. Addendum est autem illi responsioni, quod humana natura, in nativitate vel morte Christi, non solum acquisivit, vel amisit relationem unionis ad esse divinum; immo, praeter hoc, acquisivit vel amisit (6) immediate ipsum esse personale Verbi, et unitatem, et indivisionem ad illud, ut alias (2. Sentent., dist. 15, q. 1, art. 3, etc.) dictum fuit. IV. Ad argumenta Durandi.

Ad primum Durandi, respondit Bernardus de Gannato, ubi supra; nam hoc argumentum est Godofridi. Et ideo responsio hujus posita est in solutione secundi Scoti, recitando dicta Bernardi. Et addit Bernardus contra Godefridum dicentem quod non minus dat natura humana, in Christo, quam naturae accidentales supervenientes, etc. : " Potest, inquit Bernardus, concedi quod plus dat quantum ad esse essendi) constituatur. - constitueretur Pr. (g) vel amisit. - Om. Pr. tiae : quia dat esse in genere substantia?; formae autem accidentales quae sunt in Christo, non dant esse simpliciter, sed accidentale. Item, potest concedi quod minus dat : quia non dat esse simpliciter, cum illud praeexsistat; nec secundum quid, cum non sit forma accidentalis; formae autem accidentales dant ei esse secundum quid. Et causa hujus diversitatis visa est. " - Haec ille. Ad secundum dicitur sicut ad secundum aliorum. Negatur enim antecedens, ubi essentia est impedita, et non potentia, sicut est in Christo. Ad essentiam namque non sequitur esse, nisi constituat suppositum ; in Christo autem natura humana non constituit suppositum, quia trahitur ad aliquid perfectius. Et de hoc multa dicta sunt prius. Ad tertium dicitur quod, si major intelligatur de proprio esse creato, quod naturaliter natum est sequi humanitatem, falsa est; quia accidentia corporalia possunt sequi humanitatem, non solum quando dat supposito proprium esse, immo quando nullum esse dat. Si vero intelligatur major generaliter de quocumque esse, nihil concludit argumentum ; quia nos concedimus quod humanitas in Christo habet esse divinum personale. De hoc sanctus Thomas, in tractatu de Natura materia), multa dicit, alibi recitata, cum de pluralitate formarum in homine loqueremur, 2. Scatent, (dist. 15). Unde, inter caetera, dicit (cap. 8) : " Possibile est ponere essentiam alicujus formae in bomine, sine hoc quod eam sequatur aliquod esse substantiale, etc. " Item, plus dicit : " Non repugnat intelligere ponere essentiam formae nd quam dependeat quantitas secundum originem, sine tamen esse quod se habeat ad illam formam ut principiatum ad suum principium, etc. " Et multa similia dicit ibidem. V. Ad argumenta Joannis de Neapoli.-Ad primuni Joannis de Neapoli, patet responsio ex praecedenti quaestione. Damascenus enim, in verbis illis, loquitur de homine quoad naturam hominis, et partes ejus, et naturales ejus proprietates; nam quodlibet tale assumpsit, et curavit. Sed esse actualis exsistentiae simpliciter non est de numero dictorum ; quia nec est natura humana, nec pars ejus, nec aliquid sibi proprium, nec quid necessario consequens eam. Item , istud argumentum est contra arguentem, et quemcumque catholicum tenentem in Christo non esse duo supposita. Et eo modo quo ipse respondebit, nos respondebimus. Nam, sicut ipsi arguunt, nos arguemus sic : Quidquid Deus plantavit in natura humana, illud assumpsit; sed personalitatem et hypostasim per se subsistentem (a) plantavit in natura humana; igitur omnia ista assumpsit. Consequens est erroneum. Nec valet si dicatur quod in hoc processu est fallacia figurae dictionis, mutando unum praedicamentum in aliud. Hoc, inquam, non valet : quia similiter dicam quod ita est in argumento quod facit contra nos ; quia sub ly quidquid, quod est distributivum pro natura et ejus principiis, subsumitur esse, quod neutrum praedictorum est, immo est accidens omni naturai creatae, ut superius (1. Senteni., dist. 8) dicium est. Ad secundum patet per idem ; quia idem argumentum potest heri de personalitate et de per se subsistentia humana, quarum neutram Verbum assumpsit. Dico igitur quod perfectio hominis est duplex. Una, quae est propria humanae naturae prout distinguitur a quacumque alia natura, sicut esse risibilem, rationalem, etc; et talem perfectionem subtrahere humanae naturae in Christo, inconveniens est. Alia vero perfectio convenit homini inquantum convenit cum aliis naturis, sicut personalitas, sup-positatio, subsistentia; et talem perfectionem subtrahere naturae humanae in Christo, cum additione superioris perfectionis, non est inconveniens; quia dignius est personari et supposilari divina personalitate et divina subsistentia, quam humana.

Vel aliter dici potest, conformiter ad superiora, quod, sicut Christus suscepit humanam naturam, non autem hypostasim aut personam, ita nec assumpsit illa quae sunt propria hypostasi vel personae, cujusmodi est subsistere per se, non in alio esse.

Item, cum dicitur quod summa perfectio bominis est esse, falsum est : secundum hoc enim sequeretur quod esse esset ultima bominis beatitudo, aut felicitas; quod falsum est. Nec valet probatio : quia perfectio accidentalis, uno modo est melior perfectione substantiali ; sicut gratia et gloria, quam natura.

Et de hoc sanctus Thomas, 1 p., q. 5, ait. 1 (ad l ), sic dicit : a Licet bonum et ens sint unum secundum rem, quia tamen differunt secundum rationem, non eodem modii dicitur aliquid ens simpliciter et bonum simpliciter. Nam, cum ens dicat proprie esse in actu, actus autem habeat (oc) proprie ordinem ad potentiam, secundum hoc aliquid dicitur ens simpliciter, secundum quod primo discernitur ab eo quod est in potentia tantum. Hoc autem est esse substantiale uniuscujusqiie rei. Unde per suum esse substantiale, dicitur unumquodque ens simpliciter; per actus autem superadditos, dicitur aliquid esse secundum quid : sicut esse album significat (6) esse secundum quid ; non enim esse album aufert esse in potentia simpliciter, cum adveniat rei jam praeexsistenti in actu. Sed bonum dicit rationem perfecti quod est appetibile; et per consequens, dicit rationem ultimi. Unde illud quod est ultimo perfectum, dicitur bonum simpliciter; quod autem non habet ultimam perfectionem quam debet habere, quamvis babeat aliquam perfectionem inquantum est actu, non tamen dicitur perfectum simpliciter, nec bonum simpliciter, sed secundum quid. Sic initur, secundum primum esse, quod est substantiale, dicitur aliquid ens simpliciter, et bonum secundum quid, id est, inquantum ens; secundum vero ultimum actum, dicitur aliquid ens secundum quid, et (a) bonum simpliciter. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod esse substantiale non est maxima perfectio hominis, immo quasi minima. Et, quidquid sit de hoc, tamen esse simpliciter, cum sit proprium suppositi (6), repugnat unioni et assumptioni ad aliud suppositum. Ad tertium patet responsio per dicta ad argumentum septimum Scoti (y) et ejus confirmationem. Quia, si argumentum procederet, non solum probaret quod natura bumana prius natura babuit esse quam assumet etiir, immo quod prius natura fuilsup-positata proprio supposito; quia, pro illo priori, ipsa habuit esse per se subsistens, cum suum esse nulli inniteretur, nec esset in supposito alieno, nec in alio ut in subjecto, quod sufficit ad rationem suppositi. Dico igitur ad argumentum, quod natura humana, pro nullo signo durationis vel naturae, fuit prius perfecta quam assumpta; sed simul fuit perfecta et assumpta. Nec valet consequentia ibidem facta, Ergo fuit assumpta imperfecta (o) : quia, ut dictum est, pro nullo priori, ante sui assumptionem, fuit, nec perfecta, nec imperfecta; quia primum instans suae creationis fuit plinium instans suae perfectionis et suae assumptionis. Unde fictio est imaginari talia signa naturae, ut superius dictum est. Si autem quaeritur : Numquid prius natura, humana natura fuit perfecta quam assumpta?

dicitur quod non; immo, econtra, prius natura fuit unita quam perfecta, potissime loquendo de accidentali perfectione, cujusmodi est esse, et accidentia, quae sunt extra rationem essentiae et liumanae naturae. Secus est ile perfectione essentiali, aut de propria passione essentia;. Quod patet in simili. Sancius Thomas enim, 3 p., q. 7, art. 13, quaerit similem quaestionem, scilicet : Utrum gratia habitualis in Christo sequatur unionem. Et respondet sic : " Unio humana: naturae ad divinam, quam supra (ibid., q. (j, art. 6) diximus esse ipsam unionis gratiam, praecedit gratiam habitualem in Christo, non ordine temporis, sed naturae et intellectus. Et hoc triplici ratione. Primo quidem, secundum ordinem principiorum utriusque. Principium enim unionis est persona Filii assumens naturam humanam, quae secundum hoc dicitur esse missa in mundum, quod naturam humanam assumpsit; principium autem gratiae habitualis, quae cum charitate datur, est Spiritus Sanctus, qui secundum hoc dicitur mitti, quod per charitatem mentem inhabitat. Missio autem Filii, secundum ordinem naturae, est prior missione Spiritus Sancti; sicut, ordine naturae, Spiritus Sanctus procedit a Patre et a Filio dilecto. Unde et unio personalis, secundum quam intelligitur missio Filii, est prior, ordine naturae, gratia habituali, secundum quam intelligitur missio Spiritus Sancti. Secundo, accipitur ratio hujus ordinis ex habitudine gratiae ad suam causam. Gratia enim causatur in homine ex praesentia deitatis, sicut lumen in aere ex praesenlia solis. Praesentia autem Dei in Christo, intelligitur secundum unionem humanae naturae ad divinam personam. Unde gralia habitualis Christi intelligitur ut consequens unionem hanc, sicut splendor solem. Tertio, ratio hujus ordinis accipi potest ex fine gratiae. Ordinatur enim ad bene agendum; actiones autem sunt suppositorum et individuorum; unde actio, et per consequens gralia ad ipsam ordinans, praesupponit hypostasim operantem. Hypostasis autem non praesupponitur inlatura humana ante unionem, ut ex supra dictis patet (ibid., q. 4, art. 2). Et ideo gratia unionis, secundum intellectum praecedit gratiam habitualem. "

rla-c ille.

Sicut autem ipse dicit de gratia habituali, ita dico de omni accidentali perfectione naturae humanae, potissime respiciente suppositum exsistens (a) simpliciter, propter tertiani rationem. Similiter, propter secundam, quia unio personalis est causa omnium perfectionum naturae humana?, et sic praecedit quamlibet perfectionem, sicut causa suum effectum. Non tamen oportet ibi somniare signa naturae.

Item, ibidem, in solutione secundi, sic dicit : s Sicut dispositio in via generationis praecedit perfectionem ad quam disponit, in his quae successive perficiuntur; ita naturaliter perfectionem sequitur, quam jam aliquis assecutus est : sicut calor, qui fuit dispositio ad formam ignis, est effectus profluens a forma ignis jam praeexsistentis. Humana autem natura in Christo, unita est personae Verbi a principio, sine successione. Unde gratia habitualis non intelligitur ut praecedens unionem , sed ut consequens eam, sicut quaedam proprietas naturalis. Unde et Augustinus dicit, in Enchiridione (cap. 40), quod gralia est quodammodo Christo Itomini naturalis. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod perfectiones, non solum gratuita^, verum etiam naturales humana; naturav, sequuntur, ordine naturae, unionem liumanae naturae ad Verbum. Ad quartum patet responsio ex dictis Bernardi de Gannato superius recitatis, in solutione secundi Scoti (6). Ad quintum, negatur consequentia principalis. Cujus ratio est : quia natura humana in Christo, se habet per modum partis, vel formae, et naturae substantialis; constat autem quod nunquam pars, aut forma substantialis, aut natura exsistit per esse proprium, sed solum per esse totius, aut compositi, vel suppositi; secus est de accidentibus. Et quod dicitur, quod natura humana habet se in Christo per modum accidentis,

parum valet. Quia, ut dicit sanctus Thomas, 3 p., q. 2, art. 6, in solutione secundi : ii Illud quod advenit post esse completum, accidentaliter advenit, nisi trahatur in communionem illius esse completi : sicut in resurrectione, corpus adveniet anima? praeexsistenti; non tamen accidentaliter, quia ad idem esse assumetur, ut scilicet corpus habeat esse vitale per animam ; non sic est de albedine, quia aliud esse est albi, et aliud est esse hominis, cui advenit albedo. Verbum autem Dei, ab aeterno esse completum habuit secundum hypostasim sive personam ; ex tempore autem advenit ei natura humana, quasi assumpta ad unum esse, non prout est naturae (sicut corpus assumitur ad esse animae), sed ad unum esse, prout est hypostasis vel personae. Et ideo humana natura non unitur accidentaliter Filio Dei. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod humana natura non habet in Christo illum modum accidentalitatis quem arguens putat. De praedictis, Bernardus, ubi supra, sic dicit : " Quando substantia separatur ab accidentibus in Eucharistia, non acquiritur eis novum exsistere; sed illud exsistere quod habebant in alio quando separata sunt, habent per se, virtute divina : ita ut exsistere (a) quod prius habebant, fiat exsistere simpliciter, quantum ad modum essendi, scilicet non essendo in alio; quod facit virtus divina. Non ergo datur eis novum exsistere, sed novus modus essendi; qui modus essendi per se potest vocari subsistere. Si autem natura aliqua praeexsistens in aliquo supposito, ut pes, uniretur alii per divinam virtutem, tunc suum subsistere fieret inexsistere, ita quod tunc assumeretur ad exsistere simpliciter illius suppositi cui uniretur. Nec tamen haberet aliud exsistere quam exsistere illius suppositi : quia non est aliud exsistere totius et partis; quia exsistere totius, est exsistere partium, ex consequenti, eo modo quo parles exsistunt in toto. "

Ilare ille. Ad argumentum pro quaestione, patet responsio per praedicta. Et haec de quaestione sufficiant. De qua benedictus Deus. Amen. (i) secundum.

Ad. Pr.