ARTICULUS II.

PONUNTUR OBJECTIONES Contra secundam conclusionem I. Argumenta Aureoli.

Quantum ad secundum articulum, arguitur contra conclusiones. Et quidem contra secundam arguit Aureolus (Reportat. 3. Senteni., q. 18), probando quod gratia animae Christi nullo modo sit infinita in actu. Primo sic. Nam, si sic, ergo Deus ab illa potest removere aliquem gradum (initum. Quod autem remanebit, adhuc erit infinitum ; et ex nulla parte poterit sibi fieri additio. Igitur tali formae infinite non poterit per divinam potentiam addi pare amota; quod est contra divinam potentiam : quia, sicut illum gradum amovit, ita potest readdere. Secundo sic. Nullum participabile potest esse infinitum actu. Ergo, etc. Antecedens patet : quia, si illud participabile est infinitum actu, jam pervenit ad finem et ad terminum, quia actus finit et terminat ; modo omni finito et terminato repugnat esse infinitum actu. Tertio sic. Gratia, secundum te, potest augeri in infinitum intensive. Ergo in Christo non est summa gratia.

Nec valet si dicas quod gratia in Christo arctatur ex capacitate animae, quae non potest recipere gratiam infinitam ; quia ista responsio interimit fundamentum tuum. Dicis (6) enim quod non repugnat charitati augeri in infinitum ex parte objecti; nec ex parte formae; nec ex parte capacitatis, quia capacitas charitatis crescit, secundum te, crescente charitate.

Item, dicis quod illa capacitas non est aliud quam conatus voluntatis, ultra quem conata) intelligeMiae. - intellectiva Pr. (6) Dicis. - dicimus Pr. tum data est Christo gratia; non igitur capacitati correspondet gratia.

Item : Quando datur aliqua forma quae mere et immediate respicit potentiam sine aliqua dispositione, potentia potest illam formam secundum omnem gradum recipere; quia respicit eam aequaliter (a) secundum omnem gradum (ut patet de aere respectu luminis; recipit enim lumen candelae, et lunae, et solis, indifferenter). Sed gratia respicit voluntatem immediate et mere, sine aliqua dispositione, ut ultimate dispositam, et sine omni alia dispositione; quia, licet mereri requirat in voluntate aliquam dispositionem, tamen voluntas immediate potest, sine alia dispositione, gratiam recipere.

Item : Gratia meretur augeri; si igitur in Christo fuit, potuit et debuit augeri, ex quo augmentabilis fuit; quod tamen non tenetur.

Forte dices quod arctatur in Christo ex fine ad quem ordinatur, scilicet ex unione ad divinum suppositum ; quia Christus habuit tantam gratiam, quanta requiritur ad hoc.

Contra : Aut intelligis quod (6) gratia est dispositio ad unionem naturaliter; et tunc ex natura sua non potest augeri in infinitum, quia dispositio naturalis non augetur in infinitum , maxime ultra illud ad quod natura disponit. Si autem ista sit dispositio voluntaria, ex divina ordinatione, tunc, stante unione, in Christo potest augeri gratia, secundum divinam voluntatem; et per consequens, non est summa quae potest sibi dari. Et sic patet quod implicat contradictionem, dicere ex una parte quod in Christo est summa gratia, et ex alia parte quod gratia potest augeri sine statu.

Haec Aureolus, in forma. II. Argumenta Durandi.

Arguit Durandus (dist. 13,q. 1). Primo. Quia capacitas Christi finita, non est susceptiva perfectionis infinitae. Sed anima Christi, cum sit ejusdem rationis cum aliis animabus nostris, est finitae capacitatis. Ergo gratia recepta in ipsa, non fuit infinitae perfectionis. Secundo arguit : Quia perfectio meriti, vel radicis merendi, non excedit perfectionem proemii. Sed gratia comparatur ad gloriam, vel ad visionem beatam, ut principium merendi ad praemium (-f). Ergo, cum visio beata in Christo, non fuerit infinita (alioquin operatio humana in Christo aequata fuisset operationi (3) divinae), sequitur quod gratia ejus non fuit infinita. -

Haec Durandus. III. Argumenta Adae, Occam et Gerardi Odonis.

Arguit Adam, 2. Sententiarum, q. 7, ubi sic dicit: Primo. In augmentatione extensiva, quae est (a) per additionem alterius ejusdem rationis prioribus semper reservatis (utpote aquae ad aquam, et per consequens humiditatis ad humiditatem, et frigiditatis ad frigiditatem, et sic de aliis), quocumque dato, potest fieri majus; et hoc, tam secundum partes ejusdem proportionis, quam secundum partes ejusdem quantitatis. Ergo, consimiliter, ita potest esse de augmentatione intensiva gratiae, quod, quacumque gratia data, potest dari et creari major a Deo. Consequentia videtur nota. Antecedens probat Adam per dicta Occam (1. Sentent., dist. 17, q. 8); cujus ratio stat in tribus propositionibus (6). Quarum prima est haec, in sententia : quod Deus non potest tot individua causare in eadem specie, quin possit plura causare. Secunda est, quod, quocumque individuo posito in aliqua specie in qua possunt esse plura, potest Deus aliud individuum ejusdem rationis, illo non destructo, causare. Tertia est, quod quaecumque sunt (y) ejusdem rationis, sunt aequaliter (8) unibilia sicut alia illius speciei, si tamen alia. Ex istis potest formari talis ratio : Si (e) posse uniri alteri suae speciei ad creationem alicujus provenientis ejusdem speciei, convenit huic individuo ejusdem speciei, simile poterit convenire, scilicet uniri alteri suae speciei ad constitutionem cujusdam totius. Sed absurdum prima facie videtur, quin, data quacumque magnitudine finita, aequalis sibi vel major sibi immediate contiguata, (Q posset concurrere ad unitatem tertiae ex ambabus resultantis. Igitur ita esse potest de augmentatione gratiae intensiva, quod ex duabus quantumcumque magnis potest fieri una major ambabus. Secundo arguit ex dictis Gerardi Odonis, qui vult probare quod non est dare maximam gratiam creabilem. Et arguit sic : Quocumque quanto, cujus speciem non variat additio quantitatis, et extra quod potest esse aliquid ejusdem rationis, potest esse majus in eadem specie. Sed quaelibet gratia possibilis, est hujusmodi. Igitur qualibet tali potest dari major. Ad evidentiam majoris, notandum quod tripliciter potest contingere quod, aliquo individuo dato, non posset Deus creare majus in specie illius dati. Primo, si illud esset indivisibile ; et hoc 8xclu-ditur in majore, per hoc quod dicitur esse quantum. Secundo, quia variatio quantitatis variat speciem; ideo non potest Deus facere unum ternarium majorem alio, quia omnis unitas addita variat speciem (et eodem modo haec est causa quare Deus non potest facere unum bicubitum majus alio); sed hoc excludi est. - esset Pr. ditur in majore, per hoc quod dicitur, riyits additio non variat speciem. Tertio, ex hoc quod in tota specie non potestesse nisi unicum individuum : sicut si tempus sit infinitum a parte ante et a parte post, secundum Philosophum, in cujus specie non sunt simul compossibilia plura individua, Deus non potest facere aliud tempus majus eo, pro eo quod non potest esse aliud individuum in specie temporis, praeter illud et partes suas (haec est etiam ratio quare repugnantia et contradictio est, quod sit aliud individuum majus et perfectius Deo); sed hoc excluditur in majore, per illam particulam, extra quod potest esse aliud ejusdem rationis. Ubicumque igitur nullum istorum impedit, ibi, quolibet dato, potest fieri majus a Deo. Sed in proposito, nihil impedit praedictorum : gratia enim est quoddam quantum; nec ejus variatio secundum magis aut minus, variat speciem ; et similiter, extra quantamcumque datam, potest dari aliud individuum : puta extra individuum gratiae in anima Christi, aliud individuum in anima Pauli. Confirmatur hoc. Quia, licet Philosophus negaret possibilitatem aliorum mundorum, vel majoris mundi, non tamen catholici. Nec magis videtur quare non possit, quantacumque data gratia, majorem gratiam facere, quam quare non possit, quantocumque corpore dato, majus facere. Unde Augustinus, Epistola 4 (i) ad Nebridium, dicit : Si minimum in corporibus esse non sinitur, cur non etiam nec maximum?

Tertio. Arguit idem Gerardus. Quocumque quanto ejusdem rationis in toto et partibus, potest Deus facere majus : quia, si totum est ejusdem rationis cum partibus suis, et aliae partes ejusdem rationis possunt inveniri, et istae possunt prioribus addi; et sic potest fieri majus. Sed gratia est ejusdem rationis in toto et partibus, quantumcumque magna detur : quicumque enim gradus ejusdem rationis additus perficit speciem, sicut (6) dicit Philosophus, de delectatione, quod quaecumque particula addita perficit eam. Igitur, etc. Quarto. Arguit sic : Quia, si quod minus videtur inesse et inest, et id quod magis. Sed minus videretur quod, quacumque figura data, possit dari major, quam de gratia; et tamen hoc est verum. Igitur et de gratia. Prima pars minoris, scilicet quod minus videatur hoc de figura, patet. Quia quaelibet figura, de sua ratione, includit unitatem et terminum ; ut patet de triangulo, in cujus diffinitione ponitur quod sit figura tribus lineis contenta. Ecce quod terminatio et finitas cadit in ejus diffinitione. Secunda pars, scilicet quod, omni figura data, pos- (a) Juxta ordinem novum, haec epistola tertia est inter epistolas primae classis. Verba Augustini sunt: Quare cum corpus nullum esse minimum sinitur, quo pacto sinamus esse amplissimiuu?

sibile sit dari majorem, patet. Quia cuiuscumque trianguli quovis latere potest clari majus, illo triangulo possibile est dari majorem triangulum. Sed quocumque latere cujuscumque trianguli, etc. Minor patet ex demonstratione qua probatur triangulum habere tres angulos aequales duobus rectis : haec enim probatur per hoc quod angulus extrinsecus aequivalet duobus intrinsecis (a); et hoc supponit latus unum in longius duci posse. Quinto. Arguit Adam ex propriis, quod, si posset Deus causare aliquam formam corporalem vel spiritualem, qua non posset majorem in eadem specie producere, non videretur Deus juste et sufficienter punire quemlibet delinquentem. Probatio consequentiae : Quia accipiamus aliquem qui circa principium mundi damnatus est aeternaliter pro culpa mortali, qua meruit, secundum Dei communem legem, puniri maxima illa poena sibi possibili; et alium qui post mille annos a principio damnationis primi, pro culpa per omnia aequali incurrit poenam damnationis aelernae; et sic de aliis gradatim. Quaero igitur : aut secundus habebit poenam intensiorem primo, vel pro semper, vel pro aliqua duratione finita, et similiter secundus et tertius (et sic habebitur intentum, quod non est dare maximam poenam possibilem secundum intensionem); vel non; et tunc non juste punietur secundus, nec aliquis posterior : nam ex quo aequaliter per omnia delinquit quoad gravitatem culpae, debet aeque graviter puniri, secundum aequivalentiam saltem ; sed hoc non esset, si praecise poena aequalis secundum intensionem infligeretur sibi sicut primo ; quia primus tunc per mille annos portasset pcenam, et ille posterior (6) non, et tamen ex nunc, praeter illos mille annos, aequaliter torquebuntur. Hoc dato, igitur, etc. Et in hoc secundus articulus terminatur.