ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES Ad argumenta contra secundam conclusionem I. Ad argumenta Aureoli. - Quantum ad tertium articulum, restat respondere obiectionibus supradictis. Et quidem Ad primum, quod est Aureoli, dicitur primo, quod prima consequentia ibidem facta, non valet. Nam ipsa et omnia dicta sequentium argumentorum (y) fundantur in quadam falsa opinione de intensione formarum et earum remissione; quae videlicet ponit quod intensio formae fit per additionem gradus ad gradum, et formae ad formam, in eodem subjecto primo et adaequato, et consequenter quod remissio formae fit per subtractionem unius gradus vel partis formae a forma totali. Haec autem opinio falsa est, et contra mentem Philosophi et sancti Thomae, sicut manifeste patet ex dictis ejus, tam in Summa quam in Scriptis, 1. Sentent., dist. 17 (q. 2) recitatis. Forma enim non intenditur illo modo, nec remittitur; sed potius ejus intensio fit per hoc quod perfectius esse dat suo subjecto, et perfectius actuat subjectum , et perfectius participatur a subjecto, sine quacumque additione formae ad formam, aut gradus ad gradum. Unde tota imaginatio Aureoli, et Occani, et Adae, et Gerardi Odonis, et si qui alii sunt, fundatur in falso. Dicitur secundo, quod, dato quod intensio formae, vel remissio, fieret modo quo illi fingunt, argumentum nil concluderet. Nam Gregorius de Arimino, qui tenet illum modum intensionis et remissionis, et tamen asserit Deum posse producere formam infinitam intensive, puta charitatem vel gratiam, faciliter responderet ad illud argumentum. Diceret nempe, quod Deus a tali forma infinita intensive posset subtrahere et removere aliquem gradum, et aliquam partem formae, et eamdem partem residuo readdere, sicut prius abstulit. Nec valet probatio in oppositum, cum dicit quod tali infinito nulla posset fieri additio. Diceret quippe Gregorius, quod immo : quia, sicut infinite multitudini partium proportionalium continui permanentis, vel successivi, potest fieri subtractio, vel additio, sicut patet manifeste; ita infinite multitudini partium gradualium formae spiritualis et inexfensae.

Ad illam autem maximam, quae dicit quod infinito non potest fieri additio, responsum est in prima distinctione (a) 2. Sententiarum (q. 1, ad 5 " et 6" quorumdam contra concl. 2 ). Tamen, pro nunc, dicitur quod tali multitudini infinite non potest fieri additio se habens in certa proportione ad illud infinitum cui fit additio; potest tamen fieri additio et subtractio partis non habentis talem proportionem. Dicitur tertio, quod argumentum nullo modo vadit ad propositum sancti Thomae : quia nec ipse, nec conclusio nostra dicit quod gratia animae Christi sit infinita intensive, aut secundum esse vel aquationem subjecti, sed solum secundum quamdam illi-mitationem rationis gratiae. Et de hoc dictum fuit satis in probatione conclusionis. Et iterum adducitur dictum sancti Thomae, de Veritate, q. 29, art. 3, ut melius ejus intentio videatur. Dicit enim sic, ibidem : " Sciendum quod finitum et infinitum circa quantitatem considerantur et intelliguntur, secundum Philosophum, 1. Physicorum. Est autem duplex quantitas : scilicet dimensiva, qiiae secundum extensionem consideratur; et virtualis, quae attenditur secundum intensionem. Virtus enim rei est ejus perfectio, secundum illud Philosophi, 7. Physicorum (t. c. 18) : Unumquodque perfectum est quando altingit propriae virtuti; et sic quantitas virtualis uniuscujusque formae attenditur secundum modum suae perfectionis. Utraque autem per multa diversificatur : nam sub quantitate dimensiva continetur longitudo, latitudo, et profundum, et numerus (a) in potentia; quantitas autem virtualis in tot distinguitur, quot sunt naturae ^A formae, quarum perfectionis modus totam mensuram quantitatis facit. Contingit autem illud quod est secundum unam quantitatem finitum, esse secundum aliam infinitum. Et hoc patet, si utraque quantitas accipiatur dimensiva : potest enim intelligi aliqua superficies finita secundum latitudinem, et infinita secundum longitudinem. Patet etiam, si accipiatur una quantitas dimensiva, et alia virtualis : si enim intelligatur corpus album infinitum, non propter hoc albedo intensive infinita erit, sed solum extensive, per accidens; poterit enim aliquid albius inveniri. Patet nihilominus idem, si utraque quantitas sit virtualis : nam in uno et eodem diversa quantitas virtualis attendi potest, secundum diversas rationes eorum quae de ipso praedicantur : sicut ex hoc quod aliquid dicitur ens, consideratur in eo quantitas virtualis, quantum ad perfectionem essendi; et ex hoc quod dicitur sensibile, consideratur in eo quantitas virtualis (6) ex perfectione sentiendi; et sic de aliis. Quantum igitur ad rationem essendi, infinitum esse non potest nisi illud in quo perfectio essendi includitur, quae in diversis infinitis modis variari potest. Et hoc modo solus Deus infinitus est secundum essentiam : quia ejus esse non limitatur ad aliquam determinatam perfectionem, sed in se includit omnem modum perfectionis ad quem (y) ratio entitatis se potest extendere; et ideo ipse est infinitus secundum rationem essendi. Haec autem infinitas nulli creaturae competere potest; nam cujuslibet creaturae esse est limitatum ad perfectionem propriae speciei. Si ergo intelligatur aliqua anima sensibilis, quae habeat in se quidquid potest concurrere ad perfectionem sentiendi qualitercumque, illa quidem (o) anima erit finita secundum essentiam, quia esse suum limitatum est ad aliquam perfectionem essendi, scilicet sensibilem (t), quam excedit perfectio intelligibilis; esset tamen infinita secundum rationem sensibilitatis, quia ejus sensibilitas ad nullum determinatum modum sentiendi limitaretur. Et similiter dico de gratia habituali Christi : quia est finita secundum essentiam, quia esse suum est limita) numerat. - majus Pr. tatum ad aliquam speciem entis, scilicet ad rationem gratiae; est tamen infinita secundum rationem gratiae, quia cum infinitis modis possit considerari perfectio alicujus quantum ad gratiam, nullus eorum defuit Christo, sed habuit in se gratiam secundum omnem plenitudinem et perfectionem ad quam ratio hujus speciei, quae est gratia, potest se extendere. Et hunc intellectum manifeste ponit Glossa, Joan. 3, dicens : Ad mensuram dat Deus Spiritum hominibus; Filio vero non ad mensuram; sed, sicut totum ex seipso genuit Filium suum, ita incarnato Filio suo totum Spiritum suum dedit, non particulariter, non per subdivisionem, sed universaliter et generaliter. Augustinus etiam dicit ad-Dardanum (de Praesentia Dei, cap. ult.), quod Christus est caput, in quo sunt omnes sensus; sed in aliis Sanctis quasi solus tactus est, quibus datus est Spiritus ad mensuram. Sic ergo dicendum quod gratia Christi finita fuit secundum essentiam, sed infinita fuit secundum perfectionem rationis gratiae. "

Haec ille.

Item, ibidem, in solutione quarti, sic dicit : " Forma est principium actus. Secundum autem (a) quod habet esse in actu, non est (6) possibile quod a forma cujus est essentia finita, procedat actio infinita secundum intensionem. Unde et meritum Cbristi non fuit infinitum secundum intensionem actus; finite enim diligebat et cognoscebat. Sed habuit quamdam infinitatem ex circumstantia personae, quae erat dignitatis infinitae : quanto enim major est qui se humiliat, tanto ejus humilitas laudabilior invenitur. "

Haec ille. - Ex quibus apparet quod non intendit ponere quod gratia animae Christi sit infinita intensive, hoc est, quoad essentiam ; nec quoad esse gratiae, sic quod infinite actuet suum subjectum, et sic ultimate quod nullum subjectum posset a forma talis speciei plus actuari, nec aliqua forma ejusdem speciei esse actualior; sed est infinita quoad rationem gratiae, id est, non limitata, modo praeexposito, eo modo quo lux solis est infinita, ut prius dictum fuit. Ad secundum argumentum (y) ejusdem Aureoli, negatur antecedens; quia, secundum mentem sancti Thomae, albedo separata ab omni subjecto, esset (8) actu infinita, et tamen esset participabilis.

Dicitur secundo, quod nulla furina actualiter et formaliter participata, est infinita quantum ad essentiam, nec quantum ad esse aut actuationem subjecti; potest tamen esse infinita quantum ad illimitationem suae rationis.

Dicitur tertio, quod non omne infinitum pervenit ad finem; immo nullum, potissime loquendo de infinitate formarum, quae (t) dicuntur infinita?, quia non sunt limitatae per aliquod susceptivum, vel quia nulla differentia formalis aut materialis restringit (a) subjectum formae ad aliquid minus tali ratione et imperfectius ea.

Dicitur quarto, quod actus receptus in potentia terminat potentiam, et ab ea quodammodo terminatur; sed secus est de actu subsistentia?. Rursus : licet actus receptus in potentia finiatur et terminetur ad capacitatem suscipientis, quoad esse; non tamen oportet quod terminetur quantum ad rationem formae, ubi concurrunt duo praedicta in probatione conclusionis. Ad tertium ejusdem, dicitur quod sanctus Thomas concedit, 2 2", q. 24, art. 7, quod charitas, quamdiu est in via, potest in infinitum augeri, et in homine qui est pure viator. Non autem asserit hoc de homine beato. Unde verba ejus, ibidem, sunt haec : et Terminus augmenti alicujus formae potest praefigi tripliciter. Uno modo, ex ratione ipsius formae, quae habet terminatam mensuram, ad quam cum perventum fuerit, non potest ultra procedi in forma, sed, si ultra processum fuerit, pervenietur ad aliam formam : sicut patet in pallore, cujus terminos per continuam alterationem aliquis transit, usque ad albedinem vel nigredinem perveniens. Alio modo, ex parte agentis, cujus virtus non se extendit ad ulterius augendum formam in subjecto. Tertio modo, ex parte subjecti, quod non est capax ulterioris perfectionis vel amplioris. Nullo autem horum modorum imponitur terminus augmento charitatis in statu viae. Ipsa enim charitas, secundum rationem suae speciei propria?, terminum augmenti non habet; est enim participatio quaedam infinite charitatis, quae est Spiritus Sanctus. Similiter etiam causa agens charitatem est infinitae virtutis, scilicet Deus. Similiter etiam ex parte subjecti terminus huic (6) augmento praefigi non potest; quia, semper (?) charitate crescente, supercrescit habilitas ad ulterius augmentum. Unde relinquitur quod charitatis augmento nullus terminus praefigi possit in hac vita. "

Haec ille.

Item, 1. Sententiarum, dist. 17, q. 2, art. 4, dicit similia; et expresse loquitur de charitate puri viatoris. Secundo, dico quod, secundum eum, nec capacitas, nec gratia comprehensoris aut beati potest augeri, de potentia Dei ordinata ; et per consequens, nec gratia vel charitas Christi, qui simul fuit comprehensor et viator. Et de hoc sanctus Thomas, 3 p., q. 7, art. 12, sic dicit : " Aliquam formam non posse augeri, contingit dupliciter : uno modo, ex parte ipsius subjecti; alio modo, ex parte illius formae. Ex parte quidem subjecti, quando subjectum attingit ad ultimum in participatione illius formae, secundum suum modum : sicut si dicatur quod aer non potest crescere in caliditate, quando pertingit ad ultimum gradum caloris qui potest salvari in natura aeris; licet possit esse major calor in rerum natura , qui est calor ignis. Ex parte autem formae, excluditur possibilitas augmenti, quando aliquod subjectum attingit ad ultimam perfectionem quam potest talis forma habere in natura (x); sicut si dicamus quod calor ignis non potest augeri, quia non potest esse perfectior gradus caloris quam ille ad quem pertingit ignis. Sicut autem aliarum formalem est ex divina sapientia determinata propria mensura, ita et gratiae, secundum illud Sapien-tise 11 (v. 21) : Omnia in numero, et pondere, et mensura constituisti, vel disposuisti. Mensura autem unicuique formae praefigitur per comparationem ad suum finem; sicut non est major gravitas quam gravitas terrae, quia non potest esse inferior locus loco (6) terrae. Finis autem gratiae est unio creaturae rationalis ad Deum. Non potest autem esse nec intelligi major unio creaturae rationalis ad Deum, quam quae est in persona. Et ideo gratia Christi pertingit usque ad summam mensuram gratiae. Sic ergo manifestum est quod gratia Christi non potuit augeri ex parte ipsius gratiae. Sed neque etiam ex parte ipsius subjecti : quia Christus, secundum quod homo, a primo instanti suae conceptionis fuit verus et plenus comprehensor; unde in eo non potuit esse augmentum gratiae, sicut nec in beatis, quorum gratia augeri non potest, eo quod sunt in termino. Hominum vero qui sunt pure viatores, gratia potest augeri : et ex parte formae, quia non attingunt summum gratiae gradum; et ex parte subjecti, quia nondum pervenerunt ad terminum. "

Haec ille.

Similia dicit, 3. Sentent., dist. 13, q. 1, art. 2, q 2 et 3. Tertio, dico quod mens sancti Thomae fuisse videtur, quod, de potentia Dei absoluta, quantamcumque (y) gratiam informantem aliquod subjectum Deus potest in eodem subjecto intendere, augere et majorem facere. Et ad hoc ponendum, moveor ex dictis sancti Thomae, de Veritate, q. 29, art. 3, ubi quaerit : Utrum gratia Christi sit infinita. Et arguit quod sic. " (Arg. 2) Quolibet finito Deus posset facere majus. Sed Deus non potuisset Christo dare majorem gratiam, ut dicit Magister, dist. 13, libri tertii. Ergo gratia Christi est infinita.

(Arg. 3) Sed dicendum (S) quod hoc non dicitur pro tanto quod Deus non posset majorem gratiam facere, sed quia anima Christi non poterat majorem recipere; erat enim tota capacitas ejus gratia repleta.

Sed contra. Secundum Augustinum, in libro de

Natura Boni (cap. 3), bonum creaturae consistit in modo, specie et ordine; et ubi haec tria magna sunt, magnum bonum est; ubi parva, parvum. Ergo secundum hoc quod aliqua creatura crescit in bonitate, secundum hoc modus ejus crescit, et per consequens ejus capacitatis mensura ampliatur : nam modus mensuram sequitur; et ita, quanto plus augetur gratia, plus augetur capacitas. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum quod capacitas creaturae dicitur secundum potentiam rece-ptibilitatis quae est in ipsa. Est autem duplex potentia creaturae ad recipiendum. Una naturalis; quae potest tota impleri, quia haec non extendit se nisi ad perfectiones naturales creaturae. Alia autem est potentia obedientias, secundum quod potest recipere aliquid a Deo; et talis capacitas non potest impleri, quia quidquid Deus de creatura faciat, adhuc (a) remanet in potentia recipiendi a Deo. "

Haec ille.

Item, sexto loco, arguit sic : " Aut capacitas animae Christi est finita, aut infinita. Si infinita, et tota capacitas sua est plena; ergo habet gratiam infinitam. Si autem finita, quolibet autem finito potest Deus aliud majus facere; ergo potest facere majorem capacitatem quam habeat anima Christi; et sic potest facere meliorem Christum; quod est absurdum. "

Haec ille.

Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum quod capacitas animae Christi est finita, et potest Deus majorem capacitatem facere, et meliorem creaturam quam sit anima Christi, si per intellectum separetur a Verbo. Non tamen sequitur quod possit facere meliorem Christum ; quia Christus habet ex alio bonitatem, scilicet ex unione ad Verbum, ex qua parte ejus bonitate major intelligi nequit. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod mens ejus fuit, quod Deus, de sua potentia absoluta, potest omnem formam cujus creatura spiritualis est capax , et cui ex ratione suae speciei non repugnat augeri, augere et intendere secundum esse; quia capacitas subjecti ad talem formam obedientialis nunquam potest impleri totaliter. Omnia vero dicta sancti Thomae quae videntur sonare oppositum, intelligenda sunt ad hunc sensum, scilicet quod Deus non posset intendere charitatem aut gratiam Christi, quantum ad rationem gratiae; licet illam, et omnem aliam, de sua potentia absoluta, posset intendere in eodem subjecto, quantum ad esse et actuationem subjecti. Secus est de potentia ordinata, secundum quam gratia vel gloria comprehensoris non potest nec consuevit augeri (6). Ex istis patet quid sit dicendum ad argumentum Aureoli. Negatur enim prima consequentia, accipiendo consequens ad mentem sancti Thomae, scilicet quod in Christo est summa gratia, hoc modo (72 quod non est limitata secundum rationem gratioe, licet sit finita et limitata secundum esse gratiae.

Ulterius, dicitur quod responsio ibi recitata potest stare, scilicet quod capacitas animae est finita in actu, licet sit infinita in potentia; et ideo non potest recipere gratiam infinitam in actu , licet possit recipere gratiam infinitam in potentia, loquendo de potentia Dei absoluta. Ad improbationem hujus responsionis, dicitur quod illa responsio non interimit fundamentum nostrum : quia cum sanctus Thomas dicit quod capacitas animae potest crescere, etc., intelligit et loquitur de anima quae est in statu vise; cum autem dicit quod capacitas animae Christi non potest crescere nec augeri (a), loquitur de potentia Dei ordinata, secundum quam in anima beata non potest crescere gratia, nec gloria; quin tamen de potentia Dei absoluta aliter esse posset, non negat.

Ad aliam formam, dicitur quod capacitas naturalis ipsius animae potest dicere conatum voluntatis, vel voluntatem sub tali conatu, aut etiam ipsam voluntatem nudam ; sed capacitas obedientiis dicit non repugnantiam animae ad recipiendum quidquid Deus potest velle eam recipere. Ex quibus patet quod anima Christi non recipit gratiam ultra suam capacitatem.

Ad aliam formam ibidem factam, dicitur quod, loquendo de potentia Dei ordinata, major falsa est: quia simili modo probaretur quod ignis calor, aut raritas, naturaliter posset in infinitum augeri, vel lux solis et lunae ; quia in talibus forma respicit potentiam sine dispositione media. Et ad probationem, dicitur quod non omnis potentia recipiens aliquam formam sine dispositione media, respicit eam aequaliter secundum omnem gradum : quia unus gradus est sibi convenientior quam alius; vel forte talis forma non potest augeri in infinitum, secundum potentiam Dei ordinatam, sed habet certum terminum. Dico tamen quod Deus, de sua potentia absoluta, posset intendere gratiam Christi quoad esse, licet non quoad rationem gratia;.

Ad aliam formam , dicitur quod gratia meretur augeri, dum est in via, non autem dum est in suo termino. De hoc sanctus Thomas, 3. Sententiarum, dist. 13, q. 1, art. 2, q 3, sic dicit : " Augmentum non competit rei nisi secundum quod est in via ad terminum : quia, secundum quod res est in termino, tota polentialitas capacitatis impleta est ex fine implente; et ideo non habet ulterius quo crescat. Et quia anima Christi fuit ab initio conceptionis fini ultimo unita, non solum per fruitionem perfectam, sed etiam communicando in persona Verbi, ideo gratia ejus crescere non potuit. " - Hice ille. - Et intelligo capacitatem illius animae fuisse impletam modo frequenter exposito.

Ulterius, dico quod responsio quam arguens recitat, bona est; et est sancti Thomae, 3 p. (q. 7, art. 12), ubi supra recitatum est. Et ad improbationem illius responsionis, dicitur quod gratia est dispositio ad unionem, non naturalis, sed voluntaria, ex divina ordinatione. Sed ex hoc non sequitur quod, stante unione, gratia illa possit augeri, de potentia Dei ordinata. Posset autem augeri, de potentia Dei absoluta : quia, sicut dicit sanctus Thomas, 3. Sententiarum, ubi supra (dist. 13, q. 1, art. 2), nullius rei capacitas extenditur ultra conjunctionem ejus cum suo fine; quod est verum, secundum ordinem rebus (a) a divina sapientia inditum.

Ulterius, dicitur quod nulla contradictio est dicere quod gratia potest in infinitum augeri secundum esse et actuationem subjecti, et ex alia parte ponere quod in Christo est summa gratia quantum ad rationem gratias, et quod non potest esse major gratia quantum ad rationem gratioe. II. Ad argumenta Durandi.

Ad primum Durandi, patet solutio per praedicta. Concludit enim quod gratia animae Christi non est infinita in actu quoad esse, quia capacitas finita non est susceptiva talis infiniti. Dicitur tamen quod capacitas finita susceptiva est formae infinita;, quoad aliam considerationem. Ad secundum patet per idem : nam, ut supra allegatum est, sicut visio et fruitio animae Christi sunt actus finiti secundum esse, ita et gratia habitualis ; tamen utrumque potest dici infinitum aliquomodo. III. Ad argumenta Adae, Occam et Gerardi Odonis.

Ad primum Occani et Adae, dicitur quod fundatur in falsa imaginatione, scilicet quod augmentatio et intensio formarum, maxime spiritualium, fiat per additionem formae ad formam. Hujus enim falsitatem ostendit sanctus Thomas, 2 2 , q. 24, art. 5, et in multis aliis locis. Ex quibus patet quod consequentia argumenti nulla est.

Dicitur secundo, quod, quidquid sit de potentia Dei absoluta, tamen constat, de ordinata, quod antecedens argumenti falsum est. Unde sanctus Thomas, 3 p., q. 7, art. 12, in solutione primi, sic dicit : a Si loquamur de quantitatibus mathematicis (6), cuilibet finitae quantitati potest fieri additio; quia ex parte quantitatis finite non est aliquid quod repugnet additioni. Si vero loquamur de quantitate naturali, sic potest esse repugnantia ex parte formae, cui debetur determinata quantitas, sicut et alia accidentia determinata. Unde Philosophus dicit, 2. de Anima (t. c. 41), quod omnium natura constantium est terminus, et ratio magnitudinis et augmenti. Et inde est quod quantitati totius coeli (y) . - QUAESTIO I. non potest fieri additio. Multo igitur magis in ipsis formis consideratur aliquis terminus, ultra quem non transgrediuntur. Et, propter hoc, non oportuit quod gratiae Christi posset fieri additio, quamvis sit finita secundum sui essentiam. "

Haec ille. -

Tunc ad probationem antecedentis negati, dicitur quod prima propositio est falsa, secundum viam sancti Thomae; quia in nulla specie angelica possunt, secundum eum, creari multa individua. Dicitur secundo, quod secunda propositio apud multos est dubia; quia multa instantia temporis continui consequentis motum caeli possunt esse successive, sed non simul. Dicitur tertio, quod tertia propositio manifestam continet falsitatem in partibus totius heterogenei : nam duae medietates oculi dextri sunt magis unibiles (a) naturaliter, quam medietas oculi dextri cum medietate oculi sinistri, licet sint ejusdem rationis. Et multoe aliae instantiae possunt dari.

Ex dictis patet ad formam ibi recollectam ex illis tribus propositionibus, quod prima consequentia ibi facta non valet, ut patet ex tertio dicto contra tertiam propositionem Occam. Utrum autem, quacumque magnitudine data finita, similis ejusdem speciei sibi possit uniri, dictum est supra. Denique ultima consequentia ibi facta non valet; quia intensio formarum non fit per additionem formae ad formam. Ad secundum patet responsio ex praedictis; nam major est falsa. Et ad illius probationem, dicitur quod divisio vel causa ibidem assignata, est insufficiens : quia quod aliquo individuo alicujus speciei non possit addi majus in eadem specie, potest contingere praeter causas ibidem assignatas; utputa si forma specifica alicujus (6) individui praefigat sibi certum terminum magnitudinis et augmenti ex natura vel divina ordinatione, vel sit illimitata quantum ad rationem propriae speciei, ut supra frequentius dictum fuit. Ulterius, dico quod argumentum false imaginatur quod in specie gratiae ex duobus individuis possit constitui tertium. Ad confirmationem, dicitur primo, quod forte mundus ejusdem speciei cum isto, non posset esse majoris quantitatis, de potentia Dei ordinata, quidquid (y) sit de absoluta.

Dicitur secundo, quod non est simile de augmento quantitatis corporalis et formae spiritualis; quia prima fit per additionem vel rarefactionem, secunda nequaquam.

Dicitur tertio, quod, licet, de potentia Dei absoluta, omnis forma spiritualis accidentalis intensibilis possit in infinitum intendi secundum esse, non tamen secundum rationem propriae speciei. Ad tertium, negatur minor, quidquid sit de majore; quia gratia non habet partes, illo modo quo fingit, sine quacumque probatione, arguens. Ad quartum, negatur prima pare minoris. Nec valet ejus probatio. Quia, cum quaelibet species figurae vel numeri in sua ratione includat certum terminum, non tamen genus figurae vel numeri; et ideo, quacumque specie figurae vel numeri (i) data, contingit esse majorem. Secus est de gratia, cujus aliqua species potest esse illimitata quoad rationem gratiae, sicut est de gratia animae Christi; et ideo tali gralia nulla potest esse major quoad hoc. Unde similitudo non valet; quia nulla species numeri potest habere talem illimitationem, qualem aliqua species gratiae. Ad quintum dicitur quod, si aliquid concludat, hoc solum concludit, quod, quantamcumque posnam Deus intligat damnato, posset intensiorem secundum esse eidem infligere. Et, a simili, conceditur quod, de potentia Dei absoluta, omnis gratia creata posset intendi secundum esse. Cum quo stat quod aliqua gratia est summa infinita, et nullo modo intensibilis quantum ad perfectionem rationis gratiae : utputa quia est dare summam speciem in genere gratiae, qua non potest esse superior; non tamen summum individuum, ut ita dicam, scilicet quo non possit esse superius quoad pertinentia ad individuum, cujus est intensio secundum esse. Et similiter est dare summam poenam quoad speciem, puta privationem divinoe visionis, vel hujusmodi. Omnia haec ex praedictis elici possunt. Ad argumentum pro parte affirmativa quaestionis, respondet sancius Thomas, 3 p., q. 7, art. 11, in solutione primi. Sic dicit : " Id quod dicitur (Joan. 3, v. 34), Pater non ad mensuram dat Spiritum Filio, uno modo exponitur de dono quod Deus Pater ab aeterno dedit Filio, scilicet divinam naturam, quae est donum infinitum. Unde quaedam Glossa dicit, ibidem : Ut tantus sit Filius, quantus Pater. Alio modo, potest referri ad donum quod datum est humanae naturae, ut uniatur divinae personae; quod est donum infinitum. Unde Glossa dicit, ibidem : Sicut Pater plenum et perfectum genuit Verbum, sic plenum et perfectum unitum est humanx naturae. Tertio modo, potest referri ad gratiam habitualem, inquantum gratia Christi se extendit ad omnia quae sunt gratiae. Unde Augustias, hoc exponens (Trad. 14 in Joan.), dicit: Mensura divisio (6) quaedam donorum est. nAlii enim datur per Spiritum sermo sapientia, alii sermo scientiae (1. Cor. 12, v. 8). i Sed Christus, qui dat, non ad mensuram accepit. "

Haec ille. Et haec de praesenti quaestione sufficiant. De qua benedictus Deus. Amen. (a) numeri. - minori Pr. (") divisio. - Om. Pr.