ARTICULUS II.

PONUNTUR OBJECTIONES Contra primam et secundam conclusiones Argumenta Joannis de Ripa. - Quantum ad secundum articulum, arguitur contra conclusiones, potissime contra primani et secundam. Nam Joannes de Ripa, in suis determinationibus et in suis scriptis, nititur probare quod divina essentia potest esse realiter forma creaturae intrinseca; cujus oppositum dicunt tres conclusiones praemissae. Primo igitur arguitur sic. Quidquid perfectionis LIBRI III. S est in creatura, et entitati perfectionali correspondet, attribuendum est Deo simpliciter, licet sub modo perfecto et non limitato. Sed in qualibet forma creata, est perfectionis influere iniluxo intrinseco; hoc enim provenit ex communicatione sine entitatis. Ergo hoc potest attribui divinae essentis, sub modo simpliciter perfecto et illimitato. - Confirmatur. Nam ubi iste modus arguendi deficeret, excluderetur omnis modus probandi quamcumque causalitatem in Deo : omnis enim modus causalitatis in creaturis est quodammodo imperfectus (a), eo quod sit limitatus, et annexus dependentia; et cuidam delicientiae a perfecta et totali causalitate. Excluderetur etiam omnis modus probandi de Deo aliquam perfectionem simpliciter : nam in creaturis qualibet denominatio perfectionis simpliciter, est potentialis et limitata; diceretur ergo quod, quamvis hujus perfectiones in creaturis sint melius esse quam non esse (6), quia tamen necessario sunt modis imperfectionis admixtio, non possunt attribui enti universaliter perfecto. Dicetur forte, quod major est vera de omni eo quod non habet necessario imperfectionem annexam ; dare autem esse alicui per informationem, necessario ponit limitationem et compositionem.

Sed ista responsio non valet : Tum quia non percipit vim argumenti. Argumentum enim non probat nisi quod Deus potest esse forma intrinseca creaturae. Utrum autem informative, vel subsistenter et terminative, argumentum non limitat. Sufficit enim argumento, quod divina essentia sit communicabilis realiter, et per consequens intrinsece. Sic enim voco communicationem intrinsecam, prout distinguitur a communicatione quae est per participationem, quae est per esse creatum communicatum creatura. Immo potius argumentum implicite probat et concludit communicationem divinae essentiae per modum formae subsistentis, qui (y) est modus perfectionis, quam per modum formae informantis.

Tum ijiii(i ponit formio informativae necessario annecti compositionem (o); quod falsum est de omni forma accidentali, licet verum sit de omni forma constitutiva. Seeundo principaliter arguit sic. Primum efficiens agit ad extra tam perfecte simpliciter sicut agit ad intra; agit enim ad extra secundum ultimum sui posse. Ergo possibile est ad extra correspondere sibi aliquid adaequate in esse potentiae; quod non est possibile nisi per actualitatem formalem divinitatis et communicationem sui proprii immensi gradus essendi. Consequentia decimatur : quoniam virtus cujuslibet potentiae activae, vel perfectio, non concluditur solum per suum agere, sed etiam per toria) imperfectus. - imperfectius Pr. minum actionis, qui, caeteris paribus, reddit actionem perfectiorem. Confirmatur sic ratio. Deus ad extra est immense potens, tam intensive quam extensive. Ergo Deus ad extra potest habere terminum adaequatum. Vel ergo ad extra potest producere aliquid simpliciter immensum; et hoc est impossibile; vel potest per suum agere communicare aliquid simpliciter immensum, puta divinum esse; et habetur intentum. Quod autem Deussit immense potens ad extra, tam intensive quam extensive, probatur. Primo (a) : nam posse activum, est perfectio simpliciter in Deo; ergo est formaliter immensum. Vel ergo ad intra; vel ad extra. Si secundum, habetur propositum (6). Si primum,

Contra : Nam, si aliquod tale sit, sit ergo posse generare Filium. Sed contra : Nam tale non est immensum ex hoc quod est posse notionale, sed quia posse essentiale. Ergo generare sibi correspondens, est producere essentiale, et non notionale. Ergo, cum ad intra communicetur esse essentiale, sequitur quod, sicut Pater communicat Filio plenitudinem essentiae et potentiae, ita communicat sibi posse generare, et eodem modo communicat sibi actum generandi; quod est haereticum. Secundo : quia, si posse ad extra non sit formaliter immensum , sed solum posse agere ad intra, sequitur quod Spiritus Sanctus non habet posse formaliter immensum. Confirmatur secundo. Quia, si Filius in divinis haberet praecise esse quo distinguitur a Patre per originem, et non esse divinitatis, sequitur quod Filius non esset formaliter immensus; alias in divinis essent tria formaliter immensa. Ergo nec tunc producere terminatum ad Filium , esset formaliter immensum. Ergo nec posse productivum, cui tale producere esset adaequatum, esset formaliter immensum. Ergo, si tale posse est formaliter immensum, hoc est : vel quia per tale posse producitur esse formaliter immensum, puta esse divinitatis ; et hoc est haereticum ; vel quia tale esse communicatur. Et tunc quiero ultra : Aut tale esse communicatum Filio, correspondet Filio per productionem Patris; vel non. Si sic, ergo Filium esse Deum, est a Patre productive, velut productio est. Consequens est falsum (y); cum divinitas sit idem realiter Filio, nec divinitas possit esse terminus productionis per se, nec Filius in esse divinitatis, sed solum in esse quo distinguitur realiter a Patre. Si non, ergo tale esse non arguit producere intensius vel minus intensum; ergo nec formaliter immensum. Et in hoc apparet distinctio communicationis ad intra et ad extra : nam creatura non potest habere eam ad extra, nisi per agere praevium, et ideo dependenter et potentiali) Primu. - Oin. Pr. (;) secundum. - Ad Pr. (- I muli. - Ali Pr. liter; ad intra autem non per aliquod producere, sed per primum communicare, prout contra omne agere distinguitur. Ex quo apparet quod, quantumcumque Filio correspondeat esse immensum formaliter, non tamen per posse productivum ut sic, sed solum per viam communicativam. Et sequitur quod respectu nullius ad intra, est posse activum divinum essentiale; et ideo omne posse divinum activum, est ad extra. Ex quo habetur propositum, quod Deus potest agere ad extra secundum totale posse ac ultimum sui posse. Nam : vel Deus non habet (a) formaliter ultimum sui posse, et sic sequitur quod non est infinitae potentiae intrinsece; vel habet; ergo secundum illud potest agere. Illud enim est possibile, quo posito, nullum sequitur inconveniens. Igitur, si agit ad extra secundum ultimum sui posse, nullum sequitur impossibile. Ergo secundum eum potest habere terminum adaequatum sui agere ad extra ; et habetur propositum. Tertio arguitur sic principaliter : De facto divina essentia est unita secundum totam latitudinem divinitatis animae Christi et corpori, utrique parti et toti communicans esse ut forma intrinseca. Igitur. Assumptum probatur auctoritate Apostoli, ad Colossenses, 2 (v. 9) : In Christo habitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter. Hoc non potest intelligi per solam unionem ad hypostasim ut distinguitur contra essentiam; cum hypostasis, ut sic, non sit formaliter infinita, ut per hoc quod unitur hypostasi Verbi, uniretur divinitati, cum secunda unio sit incomparabiliter perfectior; et per consequens, si communicatur sibi per unionem plenitudo divinitatis, communicatur sibi divina essentia secundum omnem perfectionem essentialem. Confirmatur sic : Si in Christo habitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter, et nonnisi per unionem, quantum ad propositum pertinet, et eadem est unio divinitatis tam corpori (6) quam animae sicut toti composito; igitur carni Christi per unionem communicata est plenitudo divinitatis. Sed per plenitudinem divinitatis non potest intelligi nisi esse essentiale divinum; sicut patet per Magistrum, 3. Sentent., dist. 5, ubi dicit quod plenitudo divinitatis est divinitas, quae est ipsa natura prout distinguitur contra personam ; tale autem esse naturae est ut sit esse formale. Ergo divina natura, in esse naturae et formae, communicata est carni Christi; et habetur intentum. Item. Si caro Christi est unita divinitati : vel ergo divinitati in esse divinitatis; vel solum in esse personae. Si primum, ergo in esse formae. Si secundum, ergo ex tali unione non redditur homo Deus : nam Verbum non est Deus per rationem personalem, sed per rationem essentialem ; ei^go nec unio ad divinitatem in esse personali, praecise denominabit aliquid esse divinum. Si enim unitas realis personalitatis cum divinitate non sufficit ad hoc quod Verbum per personalitatem dicatur Deus, quanto magis unio quaecumque realiter distinctorum. Et ideo nihil potest denominari Deus ex unione ad divinitatem praecise in esse subsistentiae, nisi sit in esse essentiali. Item. Hugo, in libello de Sapientia animx Christi, dicit : " Anima Christi habet omnia per gratiam, quae in Deo sunt per naturam. Accepit enim anima Christi plenitudinem divinitatis, plenitudinem sapientiae, plenitudinem virtutis (a). Totum quod Deus est, accepit : non quia in illud essentialiter mutata, sed quia ineffabiliter unita. Accepit, non ut illud essentialiter fieret, sed ut cum (6) illo personaliter unum esset, j

Haec Hugo. Quarto principaliter arguitur sic : Esse personale divinum, est realiter unibile et communicabile creaturae. Ergo et esse essentiale. Antecedens probatur : Nam personalis subsistentia naturae increatae potest esse per unionem personalem subsistentia naturae creatae. Consequentia probatur : Nam minus videtur repugnanter se habere ad communicabilitatem esse essentiale, quod est esse quidditatis, ex sui natura communicabilis, quam esse personale, etiam secundum omnes philosophos. Sed non repugnat esse personale increatum uniri realiter creaturae, sic scilicet quod essentia divina et creatura communicent realiter in esse personali. Ergo nulla repugnantia est ut quodcumque esse essentiale divinum, sit illo modo communicabile creaturae. Confirmatur. Nam esse essentiale divinum, est realiter communicabile ad intra; non autem esse personale. Engo, si esse personale non repugnat communicari ad extra, multo minus esse essentiale. Quinto principaliter arguitur sic : Quodcumque esse divinum essentiale, est ex se communicabile; nam de facto communicatur ad intra. Ergo, si non est communicabile creaturae, hoc est quia creatura non habet polentialitatem ad tale esse. Sed contra : Nam potentialius creaturae ad esse personalitatis increatae, non est potentialitas creaturae intrinseca, sed sola potentialitas non repugnantiae, quas non est aliud quam potentia agentis divina, et obedientialis (y) in creatura. Ergo non plus creatura habet ex se potentialitatem et aptitudinem ad esse personale increatum , quam ad esse essentiale. Ergo ad utrumque, vel ad neutrum. Secundum non est dicendum. Si detur primum, habetur propositum.

Confirmatur : Nam non minus est supernaturale creaturae esse personale increatum, quam esse essentiale. (a) virtutis.

unitatis Tr. ln)cum.

in Pr. LIBRI lU, S Ergo tota potentiales creaturae ad utrumque, est potentia agentis; et per consequens, qua ratione unum est possibile per primum agens, eadem ratione et reliquum. Sexto arguitur sic. Si in creatura est repugnantia et impossibilitas ad (a) esse essentiale increatum : vel talis provenit ex imperfectione creaturae, puta quia non est elevabilis ad tam perfectum esse; vel ex parte divinoe essentia;. Non primum : nam, etsi, per impossibile, divinum esse personale esset tam formaliter immensum sicut esse essentiale, non minus creatura esset assiimptibilis ad tale esse, immo magis, ut videtur; nam tunc esset intensius esse subsistentia; quam nunc est, et perfectius posset esse tam naturae propriae quam alienae subsistentia; tum etiam, quia, secundum nonnullos theologos, esse divinae subsistentia; et personae est formaliter immensum. Sidetur secundum,

Contra : Nam omnis quidditas et forma, ex natura sua est communicabilis ; ergo quidquid est perfectius formaliter esse quidditatis et formae, est ex se magis communicabile; ergo, sicut quodcumque esse essentiale increatum, est immensum esse, quod dicitur formale, ita immense ex natura sua est communicabile. Confirmatur. Nam esse essentiale non est communicabile ad intra, nisi quia est esse quidditatis et formae, cui non repugnat communicabilitas. Igitur, cum in communicatione ad extra natura divina habeat esse quidditatis et formae, sequitur quod ad extra non repugnat sibi communicabilitas secundum quod est quidditas et forma, sicut nec ad intra. Septimo principaliter arguitur sic. Si esse essentiale divinum, esset ad extra communicabile realiter, major perfectio appareret in Deo quam si solum ponatur esse communicabile participative. Sed generaliter Deo est attribuendum quidquid plus manifestat divinam perfectionem. Igitur, etc. Major patet. Nam major communicabilitas divina per participationem ad extra, majorem concludit in Deo perfectionem , saltem extensive; nam communiter ponitur a theologis, quod nullus est maximus gradus participationis divini esse finitus possibilis. Ergo, cum omnis ratio communicabilis divini esse sit major et perfectior quam quaecumque communicatio per participationem et imitationem talem, sequitur quod talis communicatio realis majorem arguit in Deo perfectionem quam quaecumque per participationem. Ergo, si secunda ponitur in Deo, ratione suae bonitatis communicabilis, tanquam modus perfectionis simpliciter, multo magis alia est ponenda tanquam possibilis. Igitur, etc. Octavo arguitur sic. Qaeteris paribus, perfectior est activitas per quam perfectior gradus communicatur producto termino actionis. Sed activitas divina, est summe perfecta, in tantum quod contradictioni ad. - Om. Pr. nem includit intelligi vel cogitari majorem activitatem. Ergo non solum essentia divina est communicabilis participative, immo realiter et in se; et sic habetur intentum. Confirmatur primo. Nam Deus est proportionaliter activior quacumque creatura, sicut est perfectior. Ergo per agere divinum, aeque proportionabiliter intensius esse est communicabile creaturae, quam peragere creaturae, in qua proportione Deus excedit creaturam. Sed hoc non est possibile, nisi per divinum agere sit communicabile immensum esse; et tale esse non potest esse nisi esse divinum essentiale, quod solum formaliter est immensum. Ergo, etc. Confirmatur secundo. Nam major activitas non solum concluditur ex actione, immo ex termino actionis. Unde, si Deus, per impossibile, esset productivus solius universi quod nunc est, et aeque intense ut nunc, activitas sua, licet esset aeque perfecta intensive ut nunc est, non tamen extensive : non enim tot perfectiones creaturarum virtualiter contineret ut nunc; nec secundum tot perfectiones essentiales esset communicabilis participative ad extra ut nunc. Unde sic arguitur : Si Deus esset communicabilis participative ad extra secundum omnem perfectionem essentialem, puta esse vitae, sapientiae et hujusmodi, perfectius esset activus ad extra quam si praecise in esse simpliciter, vel in esse vitae. Ergo communicatio divini esse secundum majorem vel minorem participationem, arguit in Deo majorem vel minorem activitatem, saltem extensive. Ergo, cum realis communicatio divini esse ad extra, sit major quam quaecumque talis, sequitur quod major esset divina activitas intensive et extensive, si concedatur eum ad extra esse communicabilem realiter, quam si solum participative. Nono principaliter arguitur sic : Si divina essentia non esset communicabilis realiter ad extra tanquam forma intrinseca, hoc videretur propter hoc quod tunc sequeretur ipsam esse componibilem et potentialem. Sed hoc non debet movere, ut [probabitur. Ergo, etc. Minor ostenditur : Nam sola forma constitutiva habet istas conditiones annexas, scilicet esse partem, esse potentialem, esse componibilem. Sed non est de ratione formae actuantis, quod sit constitutiva alicujus tertiae entitatis. Igitur, etc. Minor prosyllogismi ostenditur per duodecim media. Primo sic : Quaelibet forma constitutiva ordinatur ad ipsum constitutum velut ad finem et subsistentiam talis formae. Sed nulla forma de genere accidentis, ordinatur ad aliquod genus entis velut ad finem et subsistentiam ultimam, nisi ad genus substantiae. Ergo sola substantia potest esse finis et ultima subsistentia cujuscumque formae de genere accidentis. Sed quodlibet constitutum forma informativa, est subsistentia taris formae, et finis illius. Ergo nullum ens qiioa non est substantia, potest esse constitutum ex informatione formae accidentalis. Igitur, vel ex informatione talis formae actuantis (a) non est possibile aliquid constitui, et habetur intentum ; vel forma accidentalis est constitutiva substantiae, quod claudit contradictionem. Secundo sic : Quaslibet forma de genere accidentis, est actus alicujus substantiae, ut propriae subsistentiae. Ergo, si, ultra hoc, forma concurrit ad constitutionem tertii simul cum subjecto, sequitur quod tale tertium est subsistentia utriusque partis; partes enim sunt in potentia in toto, et quodammodo participant esse totius. Et ex hoc sequuntur ultra, duo inconvenientia. Primum est, quod talis formae accidentalis substantia non est ultima subsistentia, sed talis tertia entitas constituta; quae non est de genere substantiae; non enim est entitas per se una. Et ita sequitur quod substantia non est ultimus finis accidentis; cujus oppositum ponit Philosophus, 7. (t. c.3), et 12. Metaphysica; (t. c. 2). Sequitur secundo, quod aliqua entitas non est de genere substantiae, et tamen est finis ipsius substantiae, et propria subsistentia. Consequentia patet. Nam totum est subsistentia suarum partium essentialium ; partes enim sunt in ipso toto, et participant quodam modo esse totius. Ergo, si forma accidentalis est constitutiva, sequitur quod substantia quam informat, concurrit ut potentia ad talem constitutionem, et fit partialis entitas constituti; igitur subsistit subsistentia constituti; quod erat probandum. Tertio sic : Talis tertia entitas, si sit aliquid noviter productum ex informatione formae accidentalis, igitur, sicut est aliquid distinctum in se tam a forma quam a substantia, ita (6) habet propriam quidditatem ; et per consequens, talis forma non dat formaliter esse quale, sed (y) esse quid. Falsitas consequentis nota est. Confirmatur. Nam, si per talem formam producitur aliquid, igitur talis forma non constituit quale esse, sed quid esse; quoniam non quale, sed quid, est per se terminus talis mutationis. Sed hoc est contra naturam formae accidentalis : albedo enim dat esse album ; esse vero album, non est aliquid esse, sed est (3) aliquale esse; et per consequens, tale quod tu proponis constitutum ex albedine et subjecto, non est aliquid, nec quid, sed potius quale. Ergo ex tali informatione nunquam resultat ista tertia entitas. Quarto sic : Si ex informatione accidentis aliqua talis entitas constituitur, igitur tale est unum per se, vel unum per accidens.

Si primum : vel substantia, vel accidens. Non primum : nam, cum talis forma ultima constitutiva sit accidens, sequitur quod substantia constituatur formaliter in esse per essentiam accidentis; quod manifeste claudit contradictionem, ut patet. Si secundum, igitur accidens est subsistentia talis formae accidentalis. Sequitur etiam, quod[substantia est pars essentialis essentiae accidentis; immo, sequitur ultra, quod substantia per modum potentiae est pars, et forma accidentalis per modum actus, ad aliquam per se entitatem concurrens. Et sequitur ultra, cum pars potentialis ordinetur ad compositum per se ut ad entitatem essentialiter perfectiorem, quod aliqua entitas de genere accidentis est perfectior quacumque substantia, sive vitali, sive non vitali : fiet (a) enim augmentum de esse resultante ex angelo (6) et aliquo accidente ipsum informante.

Si vero detur secundum, quod sit ens per accidens,

Contra. Nam, si est aliquid in se indistinctum (v), et tam a propria materia quam a propria forma distinctum ; ergo est proprie et per se unum, et non unum per accidens. Igitur. Confirmatur hoc (3). Nam, si tale constitutum est aliquid in rerum natura; ergo habet vere esse essentiae, quod est sibi essentiale, per proprium gradum essendi; igitur est per se unum. Confirmatur secundo (e). Quare dicitur unum per accidens? Vel quia illud a quo habet formaliter entitatem et unitatem, est entitas de genere accidentis; vel quia potest esse in re, et non habere talem unitatem. Non primum : quaelibet enim forma simplex, est entitas per se una, sicut albedo et hujusmodi; et tamen habet unitatem formalem, puta esse de genere accidentis. Item (Q : Secundum multos, quaelibet talis forma habet aliquid essentialiter loco materiae, et aliquid loco formae; saltem, secundum veritatem, in qualibet tali forma sunt rationes positive distinctae, quarum una est potentia, reliqua actus; quaelibet etiam talis forma continet formaliter latitudinem intensivam graduum remissorum ; ergo secundum istam potentiam nulla talis forma est entitas per se una, cum aliquod essede genere accidentis partialiter ad suum esse concurrat.

Si vero detur secundum,

Contra. Nam, si ex albedine et subjecto constituitur aliquid tertium, necessario tale tertium corrumpitur ad corruptionem vel separationem albedinis; ita quod albedo exigitur per se, ut ejus partialis entitas, ad conservationem totius, sicut anima ad esse hominis. Et ideo mirum est quomodo tale dicatur ens per accidens, cum tamen ita partes ejus constitutivae per se (S) hoc. - Om. Pr. (") Hem.

Confirmatur: nam Pr. requirantur ad esse ejus, et integrent ejus entitatem, et ad illorum separationem vel conjunctionem corrumpatur vel producatur hujus entitas, sicut in constituto per se. Quinto. Si entitati de genere accidentis non repugnet esse actum constitutivum, igitur, sicut infra genus substante est aliquid per se potentia, aliud vero per se actus, et aliquid constitutivum, ita erit in genere accidentis; et per consequens, ex duobus accidentibus potest constitui aliquid per se unum. Sed consequens est impossibile. Sexto. Si sit danda tertia entitas, etc, sequitur quod talis est per se terminus alterationis vel actionis alterativae; et per consequens, alteratio est per se productio. Cujus oppositum patet ex vi terminorum : quidquid enim alterati)r, necessario de non aliqualiter esse ad taliter esse mutatur, et non de non esse ad esse; alteratio enim est accidentalis mutatio, et non productio per se. Septimo. Nullum constitutivum ex aliqua forma, est magis (a) perfectum intensive quam talis forma. Patet : Nam quaelibet forma informativa communicatur subjecto secundum totam latitudinem esse essentialis; ergo non sub remissiori gradu constituit tertiam entitatem , quam sit suus gradus essendi. Ergo aliquid per accidens unum, est tam perfectum essentialiter in sua propria entitate, sicut ens per se unum in latitudine entium. Sed hoc est falsum, si imaginemur talia exsistentia per accidens. Octavo. Quaelibet forma substantialis, prius est actus materiae quam compositi. Ergo stat sine contradictione, quamlibet talem formam esse actum materiae, et nullum exinde compositum resultare. Antecedens probatur : Nam per hoc compositum constituitur, quod materia et forma uniuntur; ex qua unione resultat compositum. Ergo prius est materiam et formam uniri formaliter, ac per hoc, prius est formam esse actum materiae, quam compositum resultare. Confirmatur ratio. Nam, si aliqua forma est actus duorum in quodam ordine, nulla est repugnantia ipsam communicari priori sine posteriori. Sed materia et compositum sunt distincta; et materia est prius naturaliter quam compositum. Ergo nulla repugnantia est in re, quamcumque formam substantialem communicari materiae, absque hoc quod communicetur composito; sed non stat, compositum esse, et ipsam non communicari composito, cum sit forma essentialis compositi. Nono. Alia est communicatio formae respectu materiae, et alia respectu compositi; secunda enim est constitutiva, et non prima. Ergo alia est actio ad primam communicationem, et alia ad secundam. Ergo stat sine contradictione, primam actionem esse sine secunda. (a) magis. - majui Pr. Decimo. Si oppositum est verum, ergo, cum communicatio formai respectu materiae sit prior, sequitur quod communicatio formas respectu compositi est sequela primae communicationis; ergo prima communicatio est per se, et secunda per accidens. Consequentia probatur : Nam, sicut A prius producitur quam B, et necessario ad productionem A sequitur productio B, A producitur per se, et B tanquam sequela et per accidens : sic enim ponitur a Philosopho (7. Metaphys., t. c. 27), quod forma producitur per accidens ; et ideo a multis theologis dicitur, quod relatio fit tanquam sequela necessario consurgens ex fundamento et termino;

ita in pro-sito. Undecimo. Quia mutatio materiae per aquationem formae, est alia a mutatione compositi; secunda enim est productio, et non prima ; et mutatio materiae est prior; ergo est absolute possibilis sine secunda. Duodecimo. Nam forma per se producitur ab agente naturali; et est prius naturaliter quam compositum. Igitur prius actuat materiam quam compositum (i). Consequentia patet. Et antecedens probatur :

Tum quia agens primum, prius producit formam quum compositum : utrumque enim per se producit, et primum est pars secundi; igitur prius est primum quam secundum. Agens etiam naturale concurrit cum agente primo, tam ad formam quam ad compositum, et revera uterque determinatur per agens primum ; igitur prius influit ad illud ad quod sic influit primum.

Tum quia forma est causa compositi. Igitur prior est naturaliter in re extra. Ergo prius naturaliter capit esse per agens primum et secundum; et per consequens, prius educitur de potentia materiae quam compositum. Sic ergo, pro illo priore, stat ipsam esse actum materiae ante esse compositi; sed ipsa ex se determinatur ad communicationem sui respectu materiae compositi. Ergo, pro illo priori, est actus materiae et non compositi; et habetur intentum. Sic ergo duodecim mediis probatum est assumptum in nono argumento principali. Decimo principaliter arguit sic : Si negaretur possibilitas praedictae communicationis divinae essentiae ad extra, hoc videretur pro tanto, quia oporteret eam esse informativam creaturae ; hoc autem videtur divinae essentiae repugnare.

Sed istud motivum non valet : quia absolute possibile est, formam creatam actuare sine informatione; ergo non sequitur, si divina essentia actuet creaturam, quod informet eam. Assumptum probatur quintupliciter. Et Primo. Quia alia est communicatio formae respectu compositi, et alia respectu materiae, et aliud agere correspondens sibi. Igitur, circumscripta communicatione formae respectu materiae, potest adhuc forma communicari composito; et per consequens, forma potest constituere compositum, sine informatione materiae vel subjecti. Secundo. Quia ad compositum sufficiunt, ut causic intrinsecae, materia et forma : una ut potentia; reliqua ut actus. Sed forma, circumscripta communicatione respectu materiae, adhuc ultra communicatur composito. Ergo, deducta causalitate formali quam habet respectu materiae, habet aliam respectu compositi immediate. Ergo tali composito correspondet causalitas materialis. Ergo, deducta causalitate partium inter se, ponitur sufficienter causalitas, tam formalis quam materialis, secundum quam causatur compositum. Tertio. Quia forma, non ex hoc quod est actus formalis materiae, est causa formalis compositi; stat enim primum sine secundo; sed ex hoc quod communicatur composito. Materia etiam (a), non ex hoc quod materia, est in potentia ad esse formae, sed ad esse compositi. Ergo per solam communicationem in composito , deducta unione componentium inter se, compositum sufficienter capit esse. Quarto. Quia forma, secundum quodcumque esse essentiale quo communicatur materiae, communicatur etiam composito, et distincta communicatione; aliter enim prima non esset possibilis sine secunda. Quinto. Forma absolute considerata, et non ut communicata materiae, est causa formalis compositi. Ergo ipsam communicari materiae, impertinenter se habet ut causet (6) esse compositi. Consequentia patet. Sed antecedens probatur. Nam non esset verum quod forma est causa formalis compositi, sed formam informare; quod est falsum : sicut enim agens est immediata causa actionis, sive rei actio, et non agens agere; ita in proposito. Sic ergo dicendum est quod non solum est absolute possibile, formam substantialem esse formam compositi absque prima informatione materiae, sed talis prima informatio materiae non est causa constitutionis compositi. Istae sunt rationes Joannis de Ripa, quibus generaliter probat divinam essentiam posse uniri creaturae tanquam formam intrinsece actuantem; licet non concedat eam posse communicari ut formam constitutivam compositi, vel informativam subjecti. Et in hoc secundus articulus terminatur.