ARTICULUS II.

PONUNTUR OBJECTIONES ^1.

Contra primam conclusionem Argumenta Scoti.

Quantum ad secundum articulum, arguitur contra conclusiones. Et quidem eontra primam, arguit Scotus, in quaestione 18 super septimum Metaphysicae, ubi probat multipliciter, quod universale est aliquid in re, et quod ubicumque est individuum aliquod, ibi est universale in sua universalitate. Et ponit tres conclusiones. Prima est, quod universale, objective sumptum, quantum ad lationem universalis, et prout distinguitur a singulari, non est simpliciter per se per actum intellectus. Quam probat multipliciter. Primo : quia, secundum illos oppositae partis, universale est proprium objectum intellectus; igitur praecedit potentiam et actum potentiae, ex 2. de

II) a verbo ratiocinatur usque ad homo, om. Pr. NTENTIAllUM Anima (t. c. 331.

Ad hoc respondetur tripliciter. Primo, quod universale est objectum intellectus possibilis (a) : et ideo praecedit eum ; sed non intellectum agentem. Secundo, quod universalitas non est objectum intellectus, secundum quod quid est; sed solum universalitas est conditio objecti, vel modus necessarius, non modus counitus, sed sub quo cognoscitur objectum. Tertio, quod hoc est verum in potentia, quia objectum in actu, et potentia in actu, simul sunt et non sunt, 2. ile Anima (t. c. 52).

Contra quamlibet responsionem arguitur. Et primo, contra primam. Quia quidquid est per intellectum agentem, est pura intentio et accidens intentionale ; ergo nullum universale est in genere substantiae, et consequenter nulla predicatio in quid superiorum de inferioribus. Item, universale praecedit sensum, quia est objectum ejus, et non singulare, ut dicit se alias probasse ; ergo praecedit intellectum agentem. Item, intellectus agens et possibilis (6) sunt eadem potentia, quia alias quilibet homo haberet duos intellectus. Si autem sint duae vires ejusdem potentiae, non est vis ad propositum ; sed unius potentiae unum est objectum : quare praecedit utrumque. Item, secundum hoc non esset aliqua generatio univoca sine consideratione intellectus agentis.

Dicetur quod generans et generatum non habent aliquam unitatem realem, sed similitudinem.

Sed contra hoc. Quia proximum fundamentum similitudinis realis est unum, 5. Metaphysica: (t. c. 20); sed non generans neque generatum; ergo aliquid commune utrique. Contra secundam solutionem arguit modo objecti. -

Quia tunc nullo considerante (y) non esset universale in actu; et ita scientia habitualis non esset objecti universalis in actu.

Item. Objectum, inquantum est prius in actu, non intelligitur sub hoc modo; ergo vel sub nullo modo, vel sub opposito, quia ut est objectum determinat sibi aliquem modum.

Item. Aut ille modus est factus ab intellectu, aut non. Si non, habetur (a) propositum. Si sic, ergo non est necessarius in objecto, quia prius fuit objectum intellectum sine illo modo causato per intellectum objecti.

Item. Quia ad hoc possunt adduci rationes factae contra primam solutionem. Contra tertiam solutionem arguit.

Quia objectum etiam in actu est prius natura potentia et actu, licet simul tempore; ergo in illo priori naturai, liabent esse simpliciter. - Item. Actu habuit diffinitionem universalis, scilicet aptum natum esse in pluribus.

Item. Movens, inquantum movens, est in actu. - Item. Actu movens actuat motum et non econtra. Item, secundo principaliter ad conclusionem primam. Subjectum scientiae, inquantum subjectum, praecedit intentionem et intellectionem. Sed (a), ut sic, est universale :

quia, ut sic, est primo tale;

quia etiam, ut sic, habet propriam passionem adaequatam;

quia etiam, ut sic, est incorruptibile;

quia etiam, ut sic, est a nobis diffinibile. Igitur, etc.

Confirmatur. Quia primum principium primo actu complexo concipitur; ergo termini ejus primo actu incomplexo concipiuntur. Sed, ut sic, est terminus universalis; quia universaliter sumptibilis.

Secundo, confirmatur. Quia, si objectum, inquantum objectum, non esset ante actum intellectus, universale non posset ab intellectu comparari ad plura extra. Ad rationem istam forte dicitur quod universale, ut est subjectum scientiae, non est in se reale, sed in suis inferioribus.

Contra. Scientia denominatur a suo proprio objecto; ergo nulla scientia est proprie realis.

Item. Quomodo scientiae libri Priorum et Porphyrio essent scientiae reales, cum sint de universali?

Item. Quomodo ens factum ab intellectu, est superius essentiale praedicatum in quid de rebus primae intentionis?

Item. Quomodo passio realis habet subjectum proprium et adaequatum ens rationis?

Item. Quare plus ad metaphysicum pertinet ens universale quam ens verum, cum utrumque sit factum ab intellectu, et per consequens in eo?

Item. Quomodo enti reali sicut individuo et enti rationis, sicut ponunt speciem, est commune genus univocum?

Item. Quare inter universalia est ordo essentialis secundum sub et supra?

Item. Quomodo scientia est necessariorum simpliciter, quia neque signa neque actus sic sunt necessaria?

Item. Sciendo aliqua de universalibus, nihil sciremus de rebus, sed tantum de conceptibus nostris ; nec mutaretur opinio nostra a vero in falsum propter mutationem in exsi-tenlia rei. Per ista media probat suam primam conr elusionem. Secundo loco, probat hanc secundam conclusionem, quod universale, proprie et simpliciter sumptum, scilicet objective, et ut est objectum intellectus, et subjectum scientiae realis, et diffinibile, non est partim ab intellectu, et partim in re. Hanc probat, Tum, quia omne tale est ens per accidens. Probatio. Quia aggregat in se res diversorum generum, etc. Confirmatur per locum a minori : quia substantia et accidens simul causant ens per accidens, cum tamen utrumque sit reale; ergo multo magis ens reale et ens rationis.

Ad hoc potest dici quod non est ens per accidens, quia est ibi proportio determinata, quia potentia in re, et actus per intellectum.

Contra. Quia : aut simpliciter est in re et secundum quid ab intellectu, et tunc habetur propositum tertiae conclusionis : aut econtra, et hoc improbatur in praecedenti conclusione : aut aequaliter ab utroque, aut (a) saltem per se ab utroque, et tunc est ens per accidens, et tunc pertinet ad metaphysicum. Item, ad principale. Nullum partim a re et partim ab intellectu, habet unam diffinitionem; quia, ut habetur, 7. Metaphysica (t. c. 42), oportet diffinitum esse unum, et diffinitionem esse unam, non quocumque modo, sed quidditative : tum quia alias non haberet passionem unam adaequatam ; tum quia non esset intelligibile unico actu; tum quia non esset in eodem genere praedicamentali.

Ad hoc dicitur quod universalia secundum se non sunt in genere, sed inquantum sunt in inferioribus.

Contra. Per se in praedicamento magis dividit praedicamentum (6) quam per accidens; ergo quot sunt particularia, tot erunt praedicamenta.

Dicitur quod non, quia singularia sunt ejusdem rationis.

Contra. Quia : aut sunt ejusdem rationis realis, et tunc habetur principale propositum; aut rationis factae ab intellectu, et tunc tenet argumentum. Item. Tunc quomodo in praedicamento est ordo essentialis secundum sub et supra? Item. Quare non tractantur proprietates individuorum ? Item. Tunc praedicamenta habent unitatem rationis solum ; ergo solum differunt secundum rationem. Probatur consequentia : quia per idem est aliquid unum in se, et ali alio distinctum. Item. Quomodo tunc univoce praedicatur, cum ratio ejus essentialis non sit una, sed parlim a re, et partim ab intellectu ? Tertio loco, probat quod universale objective et proprie sumptum, est proprie et simpliciter in re, id est, secundum quid solum ab intellectu. Primo, per locum a diffinitione. Quia propria diffinitio vel descriptio universalis, secundum quod distinguitur a singularibus et a praedicabili, est aptum natum esse in pluribus, per Porphyrium et Philosophum, 1. Perihermcnias (cap. 5). Sed, circumscripto quocumque actu intellectus, res de se nata est esse in pluribus; quia, si non, ergo aptitudo repugnaret sibi, nec conferri posset sibi saltem ab intellectu, quia tunc pari ratione posset dari Socrati talem aptitudinem.

Ad hoc dicetur forte, quod ibi diffinitur universale in potentia, non in actu.

Contra. Diffinitio, vel quod datur loco diffinitionis, debet dari de re pro esse quidditativo, ut patet, 6. Topiroriim (cap. 1), et 7. Metaphysicae (t. c. 12 et 14;. Confirmatur. Quia, 9. Metaphysica (t. c. 10), dicitur quod unumquodque magis ens et magis scibile dicitur in actu quam in potente) aut. - Om. Pr. tia. Sed universale in re, est magis ens et magis scibile. Igitur, etc. Vel arguitur destructive in intellectu : Quod non est magis ens, non est magis scibile. Item. Illud est universale, de quo est scientia in actu, de quo passio est scibilis in actu. Item. Actu distinguitur per talem diffinitionem ab aliis; ergo actu in se constituitur. Item. Tunc universale actu, actu esset in pluribus; et tunc quomodo sol et phe-nix sunt universalia? Item. Quomodo intellectus reducit hanc potentiam ad actum? Aut quia facit universale esse actu in multis; et tunc commune, nullo intelligente, puta (a) natura specifica, est actu in multis individuis. Aut quia facit eam actu dici de pluribus; et tunc non est (6)ad propositum, cum hoc non sit propria ratio universalis inquantum universale, sed inquantum praedicabile, quia aliud est esse in, et aliud dici de. Item, secundo principaliter. Quia universale simpliciter non est per actum intellectus, ut probatum est in prima conclusione ; nec partim in re, et partim ab intellectu, ut patet ex secunda conclusione; engo (y) simpliciter est in re, et secundum quid ab intellectu. Item. Si nihil esset in re, nisi singulare, nulla esset unitas realis, nisi numeralis, quae est propria singulari. Consequens est falsum. Tum quia omnis differentia realis esset tantummodo numeralis; probatur : quia omne diversum, ea unitate est diversum ab alio qua in se.est unum. Tum quia omnia differentia realiter, differrent neque realiter; et tunc non esset in re aliquid, quare intellectus magis abstrahit unum conceptum ab isto albo et illo albo, quam ab albo et nigro. Consequentia probatur, scilicet quod omnia differrent aeque realiter : quia ex quo omnis differentia realis, est tantummodo numeralis, differentia numeralis erit praecisa causa differentia realis ; sed quaecumque aequaliter participant praecisam causam alicujus effectus, aequaliter participant illo, scilicet differre realiter. Tum quia differentia genere et specie, essent tantum differentia latione, et ita secundum quid; differentia autem numeralis est realiter et simpliciter; ergo sic arguendo : differunt specie, ergo numero, esset fallacia secundum quid ad simpliciter, quod est contra Aristolelem, 5. Metaphysica, cap. de Uno.

Item, ad principale. Relatio mensurae est realis, 5. Metaphysica (t. c. 20). Sed illa fundatur in aliquo universali. Probatur : quia oportet esse aliquod unum mensuram aliarum specierum ; sed non unum numero, secundum Aristolelem (ibid., t. c. 12); ergo unum specie. Item. Operatio realis primo et adaequate inest universali, ut intelligere, homini. Igitur, etc.

- QUAESTIO III. Dicetur quod non ut species, vel universale, sed ut in individuis. - Contra. Aut inest universali secundum se; et habetur propositum. Aut ratione individuorum ; et tunc primo inest eis; quod est contra Aristolelem, 1. Posteriorum (t. c. 11), de habere tres respectu trianguli. Item. Contrarietas non esset oppositio realis; quia, puta, ejus extrema non sunt singularia, et oportet utrumque esse unum in se. Item. Individua ejusdem speciei et species ejusdem generis univocantur, ergo habent eamdem rationem substantie, id est, essentiae : sed non eamdemin numero,quiajam non dilTerrentnumero; nec factam ab intellectu, quia jam non esset essentiae, vel essentialis, sed intentionalis. Item. Cum omne factum ab intellectu sit accidentale, quomodo ponit Aristoteles (de Pnedicamentis, tract. 2, cap. 1) in genere substantiae per se secundas substantias ? Hem. Quomodo aliquid vere praedicatur de re affirmative, dicendo, hoc est hoc, nisi sit in re? Item. Quod quid (a) est, est una res; quia principium et causa, 7. Metaphysicis (t. c. 42 et 57). Sed (6) ipsum absolute sumptum, est diifinibile. Ergo universale, saltem quoad nos. Item. Quomodo universale est ubique, et semper, et incorruptibile, et perpetuum? Item. Quomodo materia et forma pertinent ad quidditatem rei diffinibilis, quia nec individuum, nec intentio babent diffinitionem? 5i 2.

Contra secundam conclusionem I. Argumenta Scoti.

Contra secundam conclusionem arguit idem Scotus (3. Sentent., dist. 1, q. 1), improbando quoddam inclusum in ejus probatione, et probando quod persona non addat ad naturam individuatam aliquid positivum. Primo. Quia tunc esset aliqua entitas positiva in natura humana, quae non esset assumptibilis a Verbo. Isti enim ultimae entitati, quam addit persona supra vel ultra singulare, repugnaret contradictorie communicari sicut communicatur natura supposito; et ita repugnaret contradictorie (y) assumi. Consequens videtur esse inconveniens.

Tum quia contra Damascenum (de Fide orth., lib. 3, cap. 6), quia quod est inasmimptibile, est incurabile.

Tum quia omnis entitas positiva creaturae videtur esse aeque in potentia obedientiali respectu divinae personae. Secundo. Quia sequitur quod natura quae jam assumpta est a Verbo,careret illa entitate positiva, quae tamen ponitur quasi ultima et actualissima, et (a) quiit.

quidquid Pr. ifi) Sed. - secundum Pr. (f) contradictorie. - contradictione Pr determinatissima in tali natura. Et si non videatur inconveniens concedere (a) naturam istam carere illa, arguitur quod ista natura non possit dimitti sibi, sed oportet sibi dari realitatem aliquam aliam ab ea quam habet, vel remaneret non personata (C) : quia tunc non esset personata (y) sine illa realitate, et illam non habet nunc; ergo oportet illam dari de novo illi naturae dimissae; immo sequitur quod illa non posset dimitti, et (S) esse personata : quia talis realitas non potest esse realitas naturae, nec contineri per identitatem in aliqua natura cui non est eadem ; quidquid autem non continet realitatem aliquam per identitatem, manens idem non potest eam continere per identitatem. Tertio. Quia sequitur quod natura intellectualis (s) posset heri et in nulla persona. Nam prius naturaliter posset fieri, et non sub illa realitate, ex quo ista non ponitur formaliter eadem sibi; et in secundo instanti naturae, in quo assumitur a Verbo, non esset necesse Verbum eam assumere. Posset igitur tunc illam non assumere : et ita relinqueretur sibi; et sic non esset personata aliqua personalitate, nec creata, nec increata. Quarto. Quia nulla videtur entitas positiva, quae non sit possibilis dependere ad Verbum, et ita communicabilis, eo modo quo natura dicitur communicari supposito, ut qua suppositum dicitur ens in natura, puta humanitate dicitur homo, et hac humanitate hic (Q homo. II. Argumenta Aureoli.

Contra eamdem (c,) arguit Aureolus (0). Primo. Nam dicit Aristoteles, 7. Mctapliyaicx (t. c. 20), quod in his quae sunt per se, non differt quod quid (i) est, ab eo cujus est, scilicet suppositum a natura. Ubi Commentator dicit, comm. 20, quod (( Socrates non est aliud quam rationalitas et animalitas, quae sunt quidditas ejus ". Igitur terminus animalitatis et rationalitatis quem (x) importat ly Socrates, et id quod est, non differt realiter ab ipsa quidditate. Secundo. Quia Augustinus, Contra Feli cianum (cap. 13), dicit quod, sicut totus homo transgrediendo peccavit , sic totus periit, et lotus Salvatoris beneficio indiguit; et sic totum veniendo Christus assumpsit. Et Damascenus (de Fid. orth.), lib. 3 (cap. 6), dicit quod in nullo eorum qiix

(h) Haec argumenta desumuntur ex Reportatiimibus libri tertii Sentent., quaest. praeem., 1, art. 3. (i) quod quiit. - quidquid Pr. (x) quem.

quum Pr plantavit in natura nostra Deus, Verbum in principio defecit; sed omnia assumpsit. Totum enim totus assumpsit me, et totus (a) toti unitus (6) est, ut toti (y) mihi salutem gratificaret (3). Et in libro de Duabus voluntatibus (e), dicit quod Dominus miseratus proprium plasma, totum assumpsit quod (Q aegrotavit, et totum curavit; quod enim assumptum est, hoc salvavit. Sed illae auctoritates non essent verae, si assumpsisset naturam, omisso aliquo positivo : non enim quidquid plantavit in natura assumpsisset, nisi totus totum suscepisset. Ergo personalitas et totalitas non dicit aliquid positivum additum naturae.

Et si dicatur quod assumpsit totum quod pertinet ad rationem natura, non autem totum quod pertinet ad rationem suppositi;

non valet.

Tum quia per hoc confirmatur quod suppositum non est aliquid positivum plantatum in natura; alias falsum esset illud verbum : quidquid plantavit in natura nostra assumpsit.

Tum quia generaliter verum est, quod terminus indivisibilis est ejusdem generis cum terminato, 5. Metaphysice (t. c. 22) : unde punctus est positio indivisibilis simpliciter; linea vero, positio divisibilis tantum secundum longitudinem ; superficies vero est positio divisibilis secundum duas dimensiones; corpus vero, secundum tres; et sic sunt ejusdem generis. Similiter ultimum aquae quo clauditur et terminatur, est indivisibile aquae, et aliquid pertinens ad naturam aquae. Igitur terminus humanitatis est aliquid humanitatis.

Confirmatur. Quia, cum dicitur quod terminatio humanitatis est aliud ab illa : aut intelligitur terminatio pura ; et tunc sequitur quod non sit aliud realiter ab eo quod terminat : non enim terminatio lineae differt realiter a puncto, nec terminatio corporis a superficie. Si vero intelligatur non pura terminatio, sed (ti) aliquid substratum (6) additum humanitati per quod terminetur, sicut punctus additur lineae, sic est aliquid humanitatis, ut argutum est. Tertio. Si terminatio et personalitas est aliqua entitas, vel realitas, igitur est ens; et si est ens, est quidditas, et quid, ut patet, 7. Metaphysicae (t. c. 12, 13 et 22). Et sic sequitur quod realitas illa est quosdam natura : nam hic sumimus naturam pro quidditate ; unde Boetius, in de Duabus naturis, dicit quod natura est cujuslibet rei specifica proprietas. Sed constat quod omnem naturam potest Verbum assula) lotus. - totum Pr. (6) unitus.

unitum Pr. (y) toti.

totus Pr. (2) gratificaret.

gratificet Pr. mere. Igitur naturam humanam cum illa realitate poterit assumere. Et si potuit, non omisit.

Confirmatur. Quia, si differunt realiter, posset Deus ipsa separare realiter, absque repugnantia primi modi, quae est contradictio. Et sic separatim posset eam assumere, cum quodlibet (a) esset quaedam quidditas, et quaedam natura. Quarto. Si personalitas, perseitas, vel terminabi-litas, aut totalitas esset aliquid reale positivum, dans naturae humanae quod sit suppositum, multa sequuntur inconvenientia.

Primum est, quod Verbum divinum non posset supponere naturam humanam, nec supplere vicem illius terminationis, cum sit quid subsistens, et non sola terminatio.

Secundum est, quod Verbum non esset homo, nec ista esset concedenda, Filius Dei est homo, cum terminatio illa, si poneretur, non esset ipse homo.

Tertium est, quod angeli, et substantiae separatae, in quibus, secundum Philosophum (7. Metaph., t. c. 21, et9., t. c. 22), non differt quod quid est ab eo cujus est, non possent a Verbo assumi.

Quartum est, quod prima substantia non haberet rationem primae substantiae per ipsam essentiam, sed per realitatem distinctam ab ea; et sic secundae substantioe essent magis substantiae quam primae, quia prima, inquantum prima, non esset substantia; cujus oppositum dicit Philosophus in Praedicamentis. - Quintum est, quod nulla res subsisteret (6) per se, sed per aliud a se : sicut nec corpus terminatur per se, sed per superficiem ; unde haec non conceditur, corpus terminatur per se; et tamen haec conceditur, substantia subsistit per se.

Sextum est, quod natura substrata illi realitati (y) haberet magis rationem suppositi quam constitutum ex natura et ex illa realitate. Suppositum namque est quod primo et principaliter et maxime substat. Natura autem est hujusmodi, quoniam substat illi realitati, cui (5) tamen compositum ex utroque non substat, cum sit pars ejus.

Septimum est, quod suppositum esset quarta substantia ex tribus constituta, scilicet materia et forma et illa realitate. Igitur, cum ista sint absona, non potest illa positio poni. Quinto principaliter arguit. Quia illa realitas, aut esset de praedicamento substantiae, aut de alio praedicamento. Non de praedicamento substantiae : quia tunc essent tres substantiae per reductionem, scilicet materia et forma, et illa realitas; et quarta esset directe in praedicamento, scilicet compositum. Quod non legitur Philosephus alicubi dixisse; immo non videtur posuisse nisi duas per reductionem. Et Boetius, super Praedicamenta, cum divisisset substantiam in materiam et formam et compositum, dicit quod relictis extremis egit auctor de medio : nec mentionem facii de illa realitate; et tamen fecisset, si esset in praedicamento per reductionem. Nec putest dici quod sit de alio praedicamento : quia tunc suppositum esset ens per accidens; et prima substantia componeretur ex non substantiis, inquantum prima substantia. Sexto. Quia esse et essentia sunt idem secundum rem. Igitur, si illa realitas pertineret ad esse completum hominis, pertineret ad ejus essentiam; et per consequens, Verbum dimisisset aliquid reale spectans ad essentiam bominis ; quod est erroneum. Unde Damascenus (de Fui. ortli., lib. 3, cap. G) dicit quod Verbum assumpsit totum hominem; inimo et omnia positiva quae spectant ad hominem, assumpsit, praeter peccatum.

Haec Aureolus in forma. Multi alii arguunt contra secundam conclusionem; sed motiva eorum coincidunt cum predictis. Ideo non recito ea, quia aliquid tangetur in seqiieiili distinctione; sed in hoc secundus articulus terminatur.