ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod dolor passionis Christi pervenit usque ad superiorem rationem ut est natura, licet non ut est ratio. Hanc ponit sanctus Thomas, 3. Sententiarum, dist. 15, q. 2, art. 3, q 2, ubi sic dicit : " Loquendo, inquit, de dolore proprie dicto, sic, quantum ad laesionem, quae est materiale in eo, se extendit in Christo ad omnes potentias animae, secundum quod in essentia animae radicantur; ad quam etiam laesio corporis pervenit, secundum quod est forma ejus. Sed quantum ad perceptionem laesionis, quae est formale in dolore, sic consistit in solo tactu, cujus solius est percipere laesivum, inquantum laedit, scilicet inquantum corporaliter conjungitur. Loquendo autem de dolore secundum quod large etiam tristitia dolor dicitur, tristitia non potest esse in ratione sicut in subjecto, sed solum sicut in ostendente illud quod est voluntati repugnans; nisi ratio accipiatur prout comprehendit vim apprehensivam et affectivam, in qua est tristitia sicut in sub- DISTINCTIO XVI. ET XVII. - QUAESTIO I. Z43 jecto; quamvis non tristitia quae est passio, quae solum est in parte sensitiva. Nulla autem virtus apprehensiva ostendit nisi suum objectum. Objectum (a) autem superioris rationis sunt bona aeterna, ex quibus nihil erat contrarium voluntati Christi. Unde in ratione superiori, secundum quod ad objectum suum comparatur, non poterat esse tristitia in Christo. Poterat autem esse quantum ad rationem inferiorem, cujus objectum sunt res temporales, in quibus aliquid contrarium voluntati ejus aliquo modo accidere poterat : sicut ipsa laesio corporis erat contra aliquam voluntatem Christi, qua mortem naturaliter refutabat; et similiter etiam mala humani generis ei displicebant. Unde in ratione inferiori poterat esse tristitia, etiam secundum quod ad sua objecta comparatur. Et quia unaquaeque potentia ad naturam pertinet secundum quod in essentia animos radicatur, quae est essentialis pars totius natura, rationem autem potentiae habet secundum comparationem ad objectum, ideo dicitur a quibusdam, quod dolor passionis perveniebat usque ad superiorem rationem inquantum est natura, secundum quod laesio corporis ad essentiam animae perveniebat, et ulterius ad omnes potentias, secundum quod in essentia animae radicantur; non autem perveniebat ad eam inquantum est ratio, quia, secundum quod ad objectum suum comparatur, nullum detrimentum ex passione corporis sentiebat, cum (6) in contemplatione divinorum non impediretur. Et hoc etiam quidam aliis verbis dicunt, scilicet quod patiebatur ut est natura corporis, non autem ut est principium humanorum actuum. Et sic etiam dicunt quod ratio inferior patiebatur, et ut est natura, et ut est ratio. Quamvis etiam aliter posset intelligi distinctio qua distinguitur ratio ut natura, et ratio ut ratio : quia ratio ut natura, dicitur secundum quod judicat de eo quod est secundum se bonum vel malum, naturae conveniens aut nocivum; ratio autem ut ratio, secundum quod judicat de eo quod est (v) bonum vel malum in ordine ad alterum. Contingit enim quandoque aliquid in se consideratum, esse naturae nocivum, quod tamen, in ordine ad finem aliquem, est eligendum; sicut ustionem, quae est bona propter sanitatem. Et sic etiam mors Christi erat in se quidem mala, inquantum erat nocumentum naturae; in ordine autem ad finem redemptionis humani generis, erat optima. Et sic etiam ratio inferior, ut ratio, non tristabatur de morte, sed solum ut natura. Et sic dicta distinctio erit de ratione secundum quod comparatur ad objectum. "

Haec ille. Simile ponit, 3 p., q. 46, art. 7, ubi sic dicit : " Totum dicitur respectu partium. Partes autem animae dicuntur esse ejus potentiae. Sic igitur dicitur anima tota pati, inquantum patitur secundum suam essentiam, vel inquantum secundum omnes suas potentias patitur (a). Sed considerandum est quod aliqua potentia animae dicitur pati dupliciter. Uno modo, passione propria; quae quidem est secundum quod patitur a suo objecto; sicut si visus patiatur ex superabundantia visibilis. Alio modo, patitur aliqua potentia passione subjecti super quod fundatur; sicut patitur visus, patiente sensu tactus in oculo, super quem fundatur visus, puta cum oculus pungitur aut distemperatur per calorem (6). Sic igitur dicendum quod, si intelligamus totam animam ratione suae essentiae, sic manifestum est animam Christi totam passam esse : nam tota essentia animae conjungitur corpori, ita quod tota est in toto, et tota in qualibet parte corporis; et ideo, corpore patiente et disposito (7) ad separationem ab anima, tota anima patiebatur. Si vero intelligamus totam animam secundum omnes potentias ejus, sic, loquendo de passionibus propriis potentiarum, patiebatur quidem secundum omnes vires inferiores; quia in singulis viribus inferioribus (5) animae , quae circa temporalia operantur, inveniebatur aliquid quod erat causa doloris Christi. Sed, secundum hoc, ratio superior non patiebatur in Christo ex parte sui objecti, scilicet Dei, qui non erat animae Christi causa doloris, sed delectationis et gaudii. Secundum autem illum modum passionis quo potentia aliqua dicitur pati ex parte sui subjecti, sic omnes potentiae animae Christi patiebantur : omnes enim potentiae Christi radicantur in essentia ejus, ad quam perveniebat passio, patiente corpore, cujus est actus. "

Haec ille. Simile dicit, de Veritate, q. 26, art. 9. Ex quibus potest formari talis ratio pro conclusione : Illa potentia rationalis quae (e) patitur ex parte subjecti, et non ex parte objecti, patitur ut natura, et non ut ratio. Sed superior ratio animae Christi erat hujusmodi, tempore passionis Christi. Igitur, etc. Secunda conclusio est quod inferior ratio vel voluntas Christi, ut natura considerata, nolebat absolute passionem aut mortem Christi; licet, considerata ut ratio, vellet illam. Hanc ponit sanctus Thomas, 3 p., q. 18, ubi, art. 3, sic dicit : a Voluntas quandoque accipitur pro potentia, et quandoque pro actu. Si ergo voluntas accipiatur pro actu, sic oportet in Christo ponere ex parte rationis duas voluntates, id est, duas species (C) actuum voluntatis. Voluntas enim, et est finis, et est eorum quae sunt ad finem; et alio modo fertur in utrumque : nam in finem fertur simpliciter et absolute, sicut in id quod est secundum se bonum; in id autem quod est ad finem, fertur cum quadam comparatione, secundum quod habet bonitatem ex ordine ad aliud. Et ideo alterius rationis est actus voluntatis, secundum quod fertur in aliquid secundum se volitum, ut sanitas 0); quae a Damasceno (de Fid. orth., lib. 2, cap. 22, et lib. 3, cap. 14) vocatur de^ci;, id est, simplex voluntas, et a magistris vocatur voluntas ut natura; et alterius rationis est actus voluntatis secundum quod fertur in aliquid quod est volitum solum ex ordine ad alterum, sicut est sumptio medicina?; quem quidem voluntatis actum Damascenus (ibid.) vocat jSGuXr,aiv, id est, consiliativam voluntatem, a magistris autem voluntas ut ratio. Haec autem diversitas actus non diversificat potentiam; quia uterque actus attenditur ad unam communem rationem objecti, quod est bonum. Et ideo dicendum est quod, si loquamur de potentia voluntatis, in Christo est una sola voluntas essentialiter (6) humana, et non participative dicta. Si vero loquamur de voluntate quae est actus, sic distinguitur (y) in Christo voluntas quae est ut natura, quae dicitur Cencre, et voluntas ut ratio, quae dicitur f)ouXr,i7t;. "

^ Haec ille.

Et postea, art. 5, sic dicit : " In Christo, secundum humanam naturam, ponitur duplex voluntas : scilicet sensualitatis, quae participative voluntas dicitur (o); et voluntas rationalis, sive consideretur per modum naturae, sive per modum rationis. Sed, sicut dictum est (3 p., q. 14, art. 1, ad 2 ), Filius Dei, per (e) quamdam dispensationem, ante suam passionem, permittebat carni pati et agere quae sunt ei propria; et similiter permittebat omnibus animae viribus agere quae propria erant. Manifestum est autem quod voluntas sensualitatis refugit naturaliter dolores sensibiles et corporis laesionem. Similiter etiam, voluntas ut natura, repudiat (Q ea quae sunt naturae contraria, et quae sunt secundum se mala, puta mortem, et alia hujusmodi (ti). Haec tamen quandoque voluntas per modum rationis eligere potest, ex ordine ad finem : sicut etiam in aliquo puro homine, sensualitas ejus, et etiam voluntas absolute considerata, refugit ustionem, quam voluntas secundum rationem eligit, propter finem sanitatis. Voluntas autem Dei erat ut Christus dolores et passiones et mortem pateretur, non quod ista essent a Deo volita secundum se, sed ex ordine ad finem humanae salutis. (a) sanitas. - voluntas Pr. (y) distinguitur.

dicittirPr.

ii) per. - Om. Pr. Unde patet quod Christus, secundum voluntatem sensualitatis, et secundum voluntatem rationis, quae consideratur per modum naturae, poterat aliud velle quam Deus; sed secundum voluntatem rationis, ut ratio est, semper idem volebat quod Deus. Quod (a) patet ex hoc ipso quod dicit (Matth. 26, v. 39): Non sicut ego volo, sed sicut tu. Volebat enim, secundum voluntatem rationis, impleri divinam voluntatem, quamvis dicat aliud se velle secundum aliam ejus voluntatem. "

Haec ille. Item, de Veritate, q. 26, art. 9, in solutione septimi, sic dicit: " Distinctio illa qua (6) distinguitur ratio ut ratio, et ratio ut natura, potest dupliciter intelligi. Uno modo, ita quod ratio ut natura dicatur ratio secundum quod est natura creaturae rationalis, prout scilicet fundatur in essentia animae dante esse naturale corpori; ratio vero ut ratio, dicatur secundum illud quod est proprium rationis inquantum est ratio; et hoc est actus ejus, quia potentiae distinguuntur per actus. Quia ergo dolor non est in superiori ratione, prout secundum actum proprium comparatur ad objectum , sed secundum quod (y) in essentia animae (3) radicatur, ideo dicitur quod superior ratio patiebatur dolorem ut natura, non autem ut ratio. Et simile de visu, qui fundatur super tactum, inquantum organum visus est etiam organum tactus. Unde visus potest dupliciter pati laesionem : uno modo, per actum proprium, sicut cum ab excellenti luce visio obtunditur; et haec est passio visus ut visus : alio modo, prout fundatur in actu, ut cum oculus pungitur, vel aliquo calore (s) dissolvitur; et haec passio non est visus ut visus, sed ut est quidam tactus. Alio modo potest intelligi praedicta distinctio : ut dicamus rationem, ut naturam, intelligi secundum quod ratio comparatur ad ea quae naturaliter cognoscit vel appetit; rationem vero, ut rationem, secundum quod per quamdam collationem ordinatur ad aliquid cognoscendum vel appetendum , eo quod proprium rationis est conferre. Sunt enim quosdam, quae, secundum se considerata, sunt fugienda; appetuntur vero secundum ordinem ad aliud : sicut fames et (Q sitis, secundum se considerata, sunt fugienda; prout autem considerantur ut utilia ad salutem animae vel corporis, sic appetuntur; et sic ratio, ut ratio, de eis gaudet (ti); ratio vero, ut natura, de eis tristatur. Ita etiam passio corporalis Christi, in se considerata, fugienda erat; unde ratio, ut natura, de ea tristabatur, et eam nolebat; prout vero ordinabatur ad salutem humani generis, sic bona erat et appetita) Quod. - Om. Pr. 13) animae.

Ad Pr. DISTINCTIO XVI ET XVII. - QUAESTIO I. bilis; et sic ratio, ut ratio, eam volebat, et de illa gaudebat. Sed hoc non potest referri ad rationem superiorem; sed tantum ad inferiorem, quae his quae sunt corporis intendit, sicut proprio objecto; unde in passionem corporis potest ferri absolute, et cum collatione. Sed ratio superior non intendit his quae sunt corporis, sicut objectis; sic enim solis aeternis intendit, ad corporalia vero respicit, de eis judicando per rationes aeternas, quibus non solum conspiciendis, sed etiam consulendis intendit. Et ita ratio superior non respiciebat in Christo ad corporis passionem, nisi in ordine ad rationes aeternas, secundum quas de ea gaudebat, inquantum erat Deo placita. Unde nullo modo, ratione propriae operationis, tristitia vel dolor in superiori ratione cadebat. Non est autem inconveniens ut eadem potentia idem velit in ordine ad alterum, quod non vult secundum se; quia potest esse quod illud quod non est in se bonum, ex ordine ad aliud accipiat quamdam honitatem ; quamvis hoc non habeat locum in superiori ratione in Christo, respectu passionis corporis, ad quam non ordinatur nisi ut ad volitam. "

Haec ille. Similiter ponit, 3. Sententiarum, dist. 17, q. 1, art. 2, q 1. Ex quibus potest formari talis ratio : Voluntas ut natura, et ratio inferior ut natura, refugit ea quae sunt secundum se mala et nociva natura. Sed passio et mors Christi erat secundum se mala ; et in Christo erat voluntas rationalis ut natura, et ratio ut natura. Igitur illa nolebat et refugiebat passionem et mortem Christi. Tertia conclusio : Quod in Christo luit quodammodo necessitas moriendi et patiendi. Hanc ponit sanctus Thomas, 3 p., q. 14, art. 2, ubi sic dicit : " Duplex est necessitas. Una quidem coactionis, quae fit ab agente extrinseco; et haec quidem necessitas contrariatur natura et voluntati, quorum utrumque est principium intrinsecum. Alia est necessitas naturalis, quae consequitur principia naturalia : puta formam, sicut necessarium est ignem calefacere; vel materiam, sicut necessarium est corpus, quod est compositum ex contrariis, dissolvi. Secundum igitur hanc necessitatem, quae consequitur materiam, corpus Christi fuit subjectum necessitati mortis et aliorum hujusmodi defectuum : quia, beneplacito divinae voluntatis. Christi carni permittebatur pati et agere quae erant propria; haec autem necessitas causatur ex principiis humanae carnis. Si autem loquamur de necessitate coactionis, secundum quod repugnat natura? corporali, sic iterum corpus Christi, secundum conditionem propriae naturae, subjacuit necessitati clavi perforantis et flagelli percutientis. Secundum vero quod talis necessitas repugnat voluntati, manifestum est quod in Christo non fuit necessitas horum defectuum, nec per respectum ad divinam voluntatem, neque per respectum ad voluntatem humanam Christi absolute, prout sequitur rationem deliberativam; sed solum secundum naturalem motum voluntatis, prout scilicet naturaliter refugit mortem et corporis nocumenta. "

Haec ille. Simile dicit, 3. Sententiarum , dist. 15, q. 1, art. 2. Ex quihus potest formari talis ratio : Omne corpus compositum ex contrariis a sua actione non impeditis, habet necessitatem moriendi et dissolvendi. Corpus Christi fuit hujusmodi (a). Igitur, etc.

Item : Corpus quod potest ab extrinseco agente vulnerari et secari, nec ex se potest tali agenti resistere, approximato tali agente, habet necessitatem coactionis ad mortem et dissolutionem. Corpus Christi fuit hujusmodi. Igitur, etc. Et in hoc primus articulus terminatur.