ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod nec divina essentia, nec proprietas personalis divina, potest uniri alicui creatura; corporeae, per modum formae, proprie loquendo de forma. Hanc ponit sanctus Thomas, 1 p., q. 3, art. 8 : (( Impossibile, inquit, est Deum aliquo modo in compositionem alicujus venire, neque sicut principium formale, neque sicut principium materiale. Primo quidem, quia supra (1 p., q. 2, art. 3) diximus Deum esse primam causam efficientem. Causa autem efficiens (a) cum forma rei factae (6) non incidit in idem numero, sed solum in idem specie : homo enim generat hominem (y). Materia vero cum causa efficiente non incidit in idem numero, neque in idem specie; quia hoc est in potentia, illud vero in actu. Secundo, quia, cum Deus sit causa efficiens prima, ejus est primo et per se agere. Quod autem venit in compositionem alicujus, non est primo et per se agens, sed magis compositum : non enim manus agit, sed homo per manum; et ignis calefacit per calorem. Unde Deus non potest esse pars alicujus compositi. Tertio, quia nulla pars compositi potest esse simpliciter (S) prima in entibus ; neque etiam materia et forma, quae sunt primae partes compositorum. Nam materia est in potentia; potentia autem est posterior actu simpliciter. Forma autem quae est pars compositi, est forma participata : sicut autem participans est posterius eo quod est per essentiam, ita et ipsum participatum; sicut ignis in ignitis est posterior eo qui est per essentiam. (6) faclae. - perfectas Pr. (1) general hominem. - generationem. Pr. Ostensum est autem (1 p., q. 2, art. 3) quod Deus est primum ens simpliciter. "

Haec ille. Eamdem conclusionem probat, 1. Contra Gentiles, cap. 27, ubi sic dicit : " Ostenso quod Deus non sit esse omnium, similiter ostendi potest quod Deus non sit alicujus rei forma. Nam divinum esse non potest esse alicujus rei (a) quidditas, qiiae non sit ipsum esse, ut ostensum est (cap. 22). Quod autem est ipsum esse divinum, non est aliud quam Deus. Impossibile est igitur Deum esse alicujus alterius formam.

Amplius : Forma corporis non est ipsum esse, sed essendi principium. Deus autem est ipsum esse. Non ergo Deus est forma corporis.

Item : Ex unione formae et materiae resultat aliquid compositum, quod est totum respectu materia; et formae. Partes autem sunt in potentia respectu totius. In Deo autem nulla est polentialitas. Impossibile est igitur Deum esse formam unitam alicui rei.

Adhuc : Quod per se habet esse, nobilius est eo quod habet esse in alio. Omnis autem forma alicujus corporis habet esse in alio. Cum igitur Deus sit ens nobilissimum, quasi prima essendi causa, non potest esse alicujus forma. "

Hrec ille. Secunda conclusio est quod nec deitas, nec proprietas personalis Verbi Dei, est unita Immanitati Christi, nec ejus carni, ut forma. Hanc ponit heatus Thomas, 4. Contra Gentilia, cap. 32 : " Manifestum est, inquit, ex praemissis (lib. 1, cap. 27), quod Deus forma (6) corporis esse non potest. Cum igitur Verbum Dei sit Deus, ut supra (lib. 4, cap. 3) ostensum est, impossibile est quod Verbum Dei sit forma corporis, ut sic carni pro anima esse possit. Nec solum Deus non potest esse forma corporis, sed nec etiam aliquis supernorum spirituum supercoelestium. "

Haec ille. Item, cap. 35 : " Si, ut Eutyches posuit, humana natura et divina fuerunt duae ante unionem, sed ex eis in unione conflata est una natura, oportet hoc esse aliquo modorum secundum quos ex multis natum est fieri unum. Fit autem unum ex multis : uno quidem modo, secundum ordinem tantum, sicut ex multis domibus fit civitas, et ex multis militibus lit exercitus; alio modo, ordine et compositione, sicut ex partibus domus conjunctis et per contactum et per colligationem (j) fit domus. Sed hi duo modi non competunt ad constitutionem unius naturae ex pluribus. Ea igitur quorum forma est ordo vel compositio, non sunt res naturales, ut sic eorum unitas possit dici unitas naturae. Tertio modo, fit unum ex pluribus per commixtionem (o), nUAESTIO II. 03 sicut ex quatuor elementis lit corpus mixtum. Et hoc etiam nullo modo competit ad propositum. Priiiit) quidem, quia mixtio non est nisi eorum qua communicant in materia, et qii;e nata sunt agere et pali ad invicem; quod quidem in his esse non potest, quia Deus est omnino immateriatis ot(x) impassibilis. Seeundo, quia ex his quorum unum multum excedit aliud, mixtio lieri non potest. Si quis enim guttam vini mittat in mille amphoris aqua , non erit mixtio, sed corruptio vini; propter quod (?; etiam nec ligna igni immissa dicimus misceri igni, sed ab igne consumi, propter excellentem ignis virtutem. Virtus autem Dei in infinitum humanam naturam excedit, cum virtus Dei sit infinita. Nullo modo igitur potest fieri mixtio utriusque naturae. Terlio, quia, dato quod fieret mixtio, neutra natura remaneret salva. Miscibilia enim in mixto non salvantur. Si igitur sit facta vera mixtio utriusque naturae, divina? scilicet et humaiiae, tunc neutra natura remaneret, sed tertium aliquid (f); et sic Christus neque esset Deus, neque esset homo. Non igitur sic potest intelligi quod Eutyches dicit, ante unionem fuisse duas naturas, post unionem vero unam in Domino Jesu Christo, quasi ex duabus naturis sit constituta una natura. Relinquitur igitur quod hoc intelligatur, quod altera tantum earum remanserit post unionem. Aut igitur fuit in Christo sola natura divina, et illud quod videbatur in eo humanum, fuit phantasticum, ut dicit Manichanis; aut divina natura conversa est in humanam, ut Apollinaris dixit; contra quos supra (cap. 29, 31, 32 et 33) disputavimus. Relinquitur igitur hoc esse impossibile, ante unionem fuisse duas naturas in Christo (s), post unionem vero unam.

Amplius Nunquam invenitur ex duabus naturis manentibus (ieri unam; eo quod quaelibet natura est quoddam totum, ea vero ex quibus aliquid constituitur cadunt in rationem partis. Unde, cum ex anima et corpore fiat unum, neque corpus neque anima potest dici natura, sicut nunc loquimur de natura; quia neutrum habet speciem completam, sed utrumque est pars unius naturae. Cum igitur natura humana sit quaedani natura completa, efsimiliter natura divina, impossibile est quod concurrant in unam naturam , nisi vel utraque vel altera corrumpatur; quod esse non potest, cum ex supradictis pateat unum Christum verum Deum et verum hominem esse. Impossihile est igitur in Cbristo tantum esse unam naturam.

Item : Ex duobus manentibus una natura constituitur : vel sicut ex partibus corporalibus; sicut ex membris constituitur animal, quod hic dici LIBUI I II. SENTENTI AltUM non potest, cum divina natura non sit aliquid corporeum; vel sicut ex materia et forma constituitur aliquid unum, sicut ex anima et corpore constituitur animal; quod etiam non potest dici in proposito : ostensum est enim in primo libro (cap. 17 et 27), quod Deus neque forma neque materia alicujus esse potest. Si igitur Christus est verus Deus et verus homo, ut ostensum est, impossibile est quod in eo sit tantum una natura. - Adhuc : Subtractio vel additio alicujus essentialis principii variat speciem rei, et per consequens mutat naturam, quae nihil aliud est quam essentia quam significat diffinitio ; et propter hoc videmus quod differentia specifica addita et subtracta diffinitioni facit differre secundum speciem, sicut animal rationale, et ratione carens specie differunt, sicut in numeris unitas addita vel subtracta facit aliam et aliam (a) speciem numeri. Forma autem est essentiale principium. Omnis igitur additio formae facit aliam speciem et aliam naturam, sicut nunc loquimur de natura. Si igitur divinitas Verbi addatur humanae naturae sicut forma, faciet aliam naturam; et sic Christus non erit humanae naturae, sed cujusdam alterius, sicut corpus animatum est alterius naturae quam illud quod est corpus tantum.

Adhuc : Ea quae non conveniunt in natura, non sunt similia secundum speciem : ut homo et equus. Si autem natura Christi sit composita ex natura humana et divina, manifestum est quod non erit natura Christi in aliis hominibus. Ergo non erit similis nobis secundum speciem ; quod est contra Apostolum (S) dicentem, Hebraeo-rum, 2 (v. 17), quod debuit per omnia fratribus similari.

Praeterea : Ex forma et materia semper constituitur una species, quae est praedicabilis de pluribus, actu vel potentia, quantum est de ratione speciei. Si igitur humanae naturae divina natura quasi forma adveniat, oportebit quod ex conjunctione utriusque quaedam communis species resultet, quae sit a multis participabilis. Quod patet esse falsum : non enim est nisi unus Jesus Christus, Deus et homo. "

Haec ille. Tertia conclusio est quod non est impossibile essentiam divinam uniri alieni creaturus spirituali et intellectuali, aliquomodo, per modum lormae intelligibilis et in esse intelligibili, non in esse naturali. Hanc ponit sanctus Thomas, 3. Contra Gentiles, cap. 51, ubi sic dicit : "c Considerandum, inquit, est quod substantia quae est per seipsam subsistens, vel est forma tantum, vel compositum ex materia et forma. Illud igitur quod est ex materia et forma compositum, non potest esse alteri forma; quia Maiiam et alinm. - alicui Pr. (6) Apt-stiilitm. - u]-po::itum IV forma in eo jam est contracta ad illam materiam, ut alterius rei forma esse non possit. Illud autem quod sic est subsistens ut solum sit forma, potest alteri esse forma, dummodo esse suum sit tale quod ab aliquo alio possit participari, ut patet de anima humana. Si vero esse suum sit tale quod ab altero participari non possit, nullius rei forma esse potest; sic enim per suum esse determinaretur in seipso, sicut quae sunt naturalia per materiam. Hoc autem," sicut in esse naturali vel substantiali invenitur, sic et in esse intelligibili considerandum est. Cum enim intellectus perfectio sit verum, illud intelligible eril ut forma tantum in genere intelligibilium, quod est ipsa veritas. Hoc autem soli Deo convenit : nam. cum verum (a) sequatur ad esse, illud tantum e^^ sua veritas (8), quod est suum esse; hoc autem soli Deo proprium est. Alia igitur intelligibilia subsistentia, non sunt pura forma in genere intell gib. liurn, sed ut formam in subjecto aliquo habentia : est enim unumquodque eorum verum, non veritas : sicut etiam est ens, non autem ipsum esse. Manifestum est igitur quod essentia divina potest comparari ad intellectum creatum ut species intelligibilis; quod non contingit (y) de essentia alterius substantia? separatae. Nec tamen potest esse forma alterius secundum esse naturale : sequeretur enim quod simul cum alio juncta constituerent unam naturam; quod esse non potest, cum essentia divina perfecta sit in sui natura. Species autem intelligibilis unita intellectui non constituit aliquam naturam, sed perficit ipsum ad intelligendum; quod perfectioni divinae essentiae non repugnat. "

Haec ille; ubi concludit quod impossibile est videri (3) divinam essentiam ab intellectu creato, nisi ipsa divina essentia sit forma intellectus qua intelligit. Quomodo autem intelligat divinam essentiam esse formam intellectus creati, ostendit, 4. Scntent., dist. 49, q. 2, art. 1 : " Ad videndum, inquit, divinam essentiam, accipiendus est modus quem aliqui philosophi posuerunt, scilicet Alexander et Averroes, 3. de Anima. Cum enim in qualibet cognitione sit necessaria aliqua forma, perquam res cognoscetur aut videatur, forma ista qua intellectus perficitur ad videndas substantias separatas, non est quidditas quam intellectus abstrahit a rebus compositis, ut ponit Alpharabius, nec aliqua impressio relicta in intellectu nostro a substantia separata, ut dicit Avicenna; sed est ipsa substantia separata, quae conjungitur intellectui nostro ut forma, ut ipsa sit quod intelligitur, et quo intelligitur. Et, quidquid sit de aliis substantiis separatis, tamen istum modum oportet nos accipere in visione Dei per essentiam : 4

- QUAESTIO II. es quia quacumque alia forma formaretur intellectus noster, non posset per eam duci in divinam essentiam. Quod quidem non debet intelligi quasi divina essentia sit vera forma intellectus nostri, vel quod ex ea et intellectu nostro fiat unum simpliciter, sicut in rebus naturalibus ex forma et materia naturali ; sed quia proportio essentiae divinae ad intellectum nostrum, est sicut proportio formae ad materiam. Quandocumque enim aliqua duo, quorum unum est perfectius altero, recipiuntur in eodem receptibili, proportio unius duorum ad alterum est sicut proportio formae ad materiam, scilicet magis perfecti ad minus perfectum ; sicut lux et color recipiuntur in eodem diaphano, quorum lux se habet ad colorem ut forma ad materiam; et ita, cum in anima recipiatur vis intellectiva, et ipsa (a) divina essentia inhabitans animam, licet non per eumdem modum, essentia divina se habebit ad intellectum sicut forma ad materiam. Et quod hoc sufficiat ad hoc quod intellectus per essentiam divinam possit Videre ipsam essentiam divinam, hoc modo potest ostendi (6). Sicutenim ex forma naturali qua aliquid habet esse, et materia, efficitur unum ens simpliciter; ita ex forma qua intellectus intelligit, et ipso intellectu, fit unum in intelligendo. In rebus autem naturalibus, res per se subsistens non potest esse forma alicujus materiae, si illa res habet materiam partem sui; quia non potest esse ut materia sit forma alicujus; sed, si illa res per se subsistens, sit forma tantum, nihil prohibet illam effici formam alicujus materiae, et fieri quo est ipsius compositi, sicut patet de anima. In intellectu autem, oportet accipere ipsum intellectum in potentia quasi materiam, et speciem intelligibilem quasi formam; et intellectus actu intelligens, erit (y) quasi compositum ex utroque. Unde, si sit aliqua res per se subsistens, quae non habeat aliquid in se praeter id quod est intelligibile in ipsa, talis res per se (o) poterit esse forma qua intellectus intelligat. Res autem quaelibet est intelligibilis secundum id quod habet de actu, non secundum illud quod habet de potentia, ut patet, 9. Metaphysicae (t. c. 20). Et hujus signum est, quod oportet formam intelligibilem abstrahere a materia et a conditionibus materiae. Et ideo, cum divina essentia sit actus purus, poterit esse forma qua intellectus intelligit. Et haec erit visio (e) beatificans. Et ideo Magister dicit, prima distinctione secundi, quod unio animae ad corpus est quoddam exemplum illius beatae unionis (S), qua spiritus unietur Deo. "

Haec ille. Eamdem sententiam ponit in de Veritate, q. 8, (y) intelligens, erit. - intellectus est Pr. art. 1 ; et quasi eadem verba. Dicit enim, multis circa hoc praemissis : " Illud quo intellectus creatus Deum per essentiam videt, est divina essentia. Non autem oportet quod divina essentia fiat forma ipsius intellectus, sed (a) quod se habeat ad ipsum ut forma : ut (6) sicut ex forma, quae est pars rei, et ex materia efficitur unum ens in actu; ita, licet dissimili modo, ex essentia divina et intellectu creato fiat unum in intelligendo, dum intellectus intelligit, et essentia divina per seipsam intelligitur. J

Haec ille. Ibidem (y) etiam dat simile exemplum (o) de luce et colore et diaphano; et adducit exemplum Magistri Sententiarum, prima distinctione secundi, supra recitatum. Ex quo patet quod sanctus Thomas non vult quod essentia divina possit esse proprie, et in esse naturali aut reali, forma intellectus creati, sed quod se habet vel potest se habere ad ipsum quasi forma : prout illud dicitur se habere respectu alterius ut forma, quod est actualius et formalius eo, et recipitur cum alio in eodem receptivo, et ambo concurrunt ad eumdem effectum ; sicut lux dicitur esse forma colorum intentionalium quae sunt in medio, quia ambo sunt in diaphano, et lux est actualior specie coloris, et ambo concurrunt ad potentiam visivam. Unde ex praedictis potest formari talis ratio : Quandocumque duo principia unius operationis, vel concurrentia sicut unum perfectum principium operationis, habentia se ut formalius et actualius et minus actuale et formale, recipiuntur in eodem susceptivo, unum eorum se habet ad aliud quasi forma ad materiam, vel actus ad potentiam. Sed divina essentia et intellectus creatus illo modo se habent respectu visionis beatificae. Igitur unum potest dici forma respectu alterius. Et in hoc primus articulus terminatur.