DEFENSIONES THEOLOGIAE DIVI THOMAE AQUINATIS IN TERTIO SENTENTIARUM

 Tomus V

 DISTINCTIO I.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III. PONUNTUR RESPONSIONES

 DISTINCTIO II.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO III.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO IV.

 OUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO V.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS III.

 QUAESTIO II.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 QUAESTIO III.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO VI.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO VII ET VIII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO IX.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO X.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XI.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS 11.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XIII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XIV.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 QUAESTIO II.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS 11.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XV.

 QUESTIO UNICA

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS 11.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XVI ET XVII.

 QUAESTIO UNICA

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XVIII, XIX ET XX.

 QUAESTIO UNICA.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXI ET XXII.

 QUAESTIO UNICA.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXlll.

 QUAESTIO UNICA.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS 11.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXIV.

 QUAESTIO UNICA.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXV.

 QUAESTIO UNICA.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXVI.

 QUAESTIO UNICA.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXVII. XXVIII. XXIX. ET XXX.

 QUAESTIO UNICA

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS 11.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXXI ET XXXII.

 QUAESTIO UNICA

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXXIII.

 QUAESTIO UNICA.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXXIV. ET XXXV.

 QUESTIO UNICA

 ARTICULUS 1.

 ARTICULUS 11.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XXXVI.

 QUAESTIO UNICA.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

ARTICULUS II.

PONUNTUR OBJECTIONES 5j 1. - Contra primam conclusionem I. Argumenta Scoti.

Quantum ad secundum articulum arguitur contra conclusiones. Et quidem contra primam arguit Scotus (dist. 6, q. 1), probando quod in Christo sit aliud esse exsistentiae ab esse aeterno. Primo. Quia terminus generationis est esse exsistentia, vel aliquid habens tale esse, ex 5. Physicorum (t. c. 7) : nam terminus generationis est aliquod esse per generationem acquisitum. Sed Filius Dei vere generatur ex matre temporaliter, secundum Damascenum (de Fid. orth.), lib. 3, cap. 12. Ergo illius generationis terminus est aliquid habens esse exsistentiae : non autem esse increatum, quia illud non fuit effectum per generationem temporalem; igitur aliud esse. Secundo sic. Nam vivere viventibus est esse, 2. de Anima (t. c. 37). Sed in Christo fuit alia vita ab increata : aliter non esset vere mortuus; mors enim est privatio vitae; sed vita increata privari non potuit; et ila fuit in eo aliud vivere. Tertio. Anima Christi creabatur. Creatio autem terminatur ad aliquod actualiter exsistens. Ergo fuit aliqua exsistentia actualis animae, inquantum terminans creationem; sed non increata; ergo creata, vel saltem alia ab increata. Quarto. Illam naturam quam Verbum personavit, tota Trinitas producit in ratione causae efficientis et conservantis. Sed causalitas causae efficientis et conservantis non terminatur nisi ad aliquod exsistere, et non increatum; ergo ad exsistere creatum. Quinto. Si natura humana dimitteretur a Verbo, non oporteret sibi acquiri aliquod esse per generationem, nec per creationem ; ettamen ipsa dimissa, ex quo dimissa est, non est annihilata, nec ens in potentia tantum, ut anima Antichristi ante creationem ; ergo haberet aliquod esse in actu ; et non novum, quia per nullam mutationem positivam; ergo illud quod modo habet. Sexto. Natura angeli (a) posset assumi a Verbo; et illa non potest manere eadem, nisi maneat sua exsistentia, secundum te. Igitur, etc. Septimo. Fundamentum relationis naturaliter praecedit relationem ; et secundum esse actuale, praecedit rationem (6) relationis actualis. Sed unio ista fuit relatio actualis. Igitur ejus fundamentum praecessit naturaliter, secundum esse actuale. Sed illud fundamentum erat ipsa natura totalis (y). Igitur. Confirmatur. Quia prius natura anima perficit corpus, quam natura esset nata assumi; et in illo priori, forma fuit actus materiae; et consequenter, dabat sibi esse, quod non corrumpebatur per assumptionem. Octavo arguitur contra rationem opinionis tuae. Si Verbum habet tantummodo respectum rationis ad naturam assumptam, cum per respectum rationis nullum suppositum dicatur esse formaliter aliquid , ergo Verbum , inquantum est homo, non esset formaliter aliquid. Conseqviens est contra illud capitulum, de Hereticis (Extra, lib. 5, tit. 7, cap. 7): Cum Christus, etc. Nono. Quia pars adveniens toti, ideo non dat esse, sed recipit, quia perficitur a forma totius; quia. si remaneret distincta (a) sicut prius, non reciperet esse totius, sed haberet esse proprium, vel nullum. Sed natura humana unita Verbo, non informatur Verbo, sed manet simpliciter distincta. Igitur, vel nullum esse habet, vel habet esse proprium. II. Argumenta Aureoli.

Ad idem arguit Aureolus (in Quaestionibus super Reportationes libri tertii Sententiarum, q. 15). Primo. Quia esse est actus essentiae, ita quod actuat essentiam. Modo, esse divinum non actuat aliquam naturam creatam ; humanitas vero est potentialis essentia (6) respectu sui esse, et illud non amittit per assumptionem. Secundo. Quia tunc humanitas non posset assumi ab uno divino supposito, quin assumeretur ab omnibus, cum in omnibus tribus personis non sit nisi unicum esse. III. Argumenta aliorum.

Arguitur ab aliis, quorum argumenta recitat Durandus (dist. 6, q. 2). Et Primo sic (y). Quia unitas vel pluralitas ipsius esse in Christo, aut attenditur secundum suppositum, aut secundum naturas. Si secundum naturas, cum plures naturae sint in Christo, ergo et plura esse. Si secundum suppositum,

Contra : Quia, si unitas suppositi arguit unitatem esse, tunc pluralitas suppositorum argueret pluralitatem ipsorum esse. Consequens est falsum; quia tres personae divinae, cum sint tria supposita, non habent nisi unicum esse exsistentiae, propter unitatem essentiae. Ergo unitas vel pluralitas ipsorum esse non attenditur secundum unitatem vel pluralitatem suppositi, sed secundum naturam. Secundo. Quia agere supponit esse, et est suppositi, sicut et esse. Sed in Christo, non obstante unitate suppositi, praeter agere divinum, est agere humanum. Engo in Christo, praeter esse divinum, est aliud esse humanum ; et sic plura esse. Terlio. Quia, si natura humana qua? est in Christo, sibi derelinqueretur, constat quod haberet proprium esse exsistentiae aliud ab esse divino : aut ergo illud quod habebat in divino supposito; aut aliud. Si idem, habetur propositum, scilicet quod in Christo, praeter esse divinum, est aliud esse. Si aliud,

Contra : Illud quod amittit totum esse simpliciter quod prius habuit, et acquirit totaliter novum esse quod prius non habuit, tale est vere corruptum et vere generatum. Sed, si humana natura sibi derelinqueretur, amitteret totum esse simpliciter quod habuit, si in Christo solum est unum et idem esse, scilicet divinum, et acquireret V. - S ili NTENTUnUM totaliter novum esse quod prius non habuit. Ergo vere (oi) prius corrumperetur, et postea (6) generaretur; et sic non esset eadem numero quae prius ; quod est inconveniens. Minor patet. Sed probatur major : Quia sicut illud corrumpitur secundum quid, quod amittit aliquod esse, et non totum, sicut cum aqua calida infrigidatur, vel econtra; sic illud corrumpitur simpliciter, quod amittit totum esse simpliciter quod prius habuit. Et iterum : Essentia non potest manere vel conservari sine esse, quacumque virtute. Natura ergo humana, amittendo totum esse quod prius habuit: aut est corrupta per amissionem primi esse; aut non, sed requiritur quod sic amittat esse praecedens, quod nullo modo recuperet aliud. Si primum detur, babetur propositum. Si detur secundum, - Contra : Essentia amittens omne esse, et nullum recuperans, vere adnihilatur; quia natura nunquam potest manere sine aliquo esse, ut dicium est. Si ergo essentia non corrumpitur nisi amittendo totum suum esse, et nullum recuperando, nunquam poterit esse corruptio sine adnihilatione; immo non differt unum ab alio; quod est falsum. Quarto. Quia omnis generatio terminatur ad esse, et omnis corruptio ad non esse. Sed Christus, secundum humanam naturam, vere fuit genitus, et mortuus. Ergo, secundum eam, habuit aliquod esse, quod per generationem acquisivit, et quod per mortem amisit. Illud autem non fuit esse divinum, quia illud nunquam amisit. Ergo, praeter esse divinum, fuit in Christo aliquod esse creatum. Si vero dicatur quod per generationem temporalem Christi acquisitum fuit Christo esse divinum, non secundum se, quia illud prius habuit, sed quia natura humana novam relationem habuit ad ipsum ;

Contra : Quia illud per generationem acquiritur, quod per corruptionem amittitur; sed esse divinum, vel relatio ad ipsum, non est amissa per corruptionem ; ergo nec acquisita per generationem. Et sic ex hac opinione sequitur quod Christus non fuit vere natus, nec vere mortuus. Igitur, etc. IV. Argumenta Durandi.

Arguit ad idem etiam Durandus, ubi supra (dist. 6, q. 2). Et Primo sic (-f). Quia melius competit natura; humanae in Christo habere proprium esse, praeter esse suppositi, quam (3) competat accidenti habere proprium esse in subjecto, praeter esse subjecti. Sed accidens habet proprium esse in subjecto, praeter esse subjecti. Ergo natura humana in Christo habuit proprium esse, praeter esse divini suppositi. Probatur minor : Quia, si accidens non haberet in subjecto aliud esse, praeter esse subjecli, tunc non posset a subjecto separari, nisi corrumperetur, eo quod amitteret totum esse quod prius habuisset. Hoc autem falsum est, ut patet in Sacramento Altaris. Igitur, etc. Secundo. Quia intimius sequitur esse ad essentiam, quam agere ad potentiam. Sed in Christo multiplicatur agere, ad multiplicationem potentiarum (a). Ergo in ipso multiplicatur esse, secundum multiplicationem essentiarum. Terlio. Quia plus dependet quantitas et omnia accidentia corruptibilia vel communia ab esse, quam dependeat color a quantitate. Sed color non posset remanere in substantia, remota quantitate. Ergo nec quantitas, nec aliquod accidens posset remanere in natura bumana, amoto esse, quod intimius sequitur ad ipsam quam quodcumque aliud. Cum igitur in natura humana in Christo exsistente fuerit quantitas, et reliqua accidentia, necessarium est quodin ipsa fuerit proprium esse, quod praeexigitur ad omnia illa. V. Argumenta Joannis de Neapoli.

Arguit Joannes de Neapoli ( Quodlibeto 1, q. 8). Primo sic. Quia, secundum Damascenum (de Fid. orlh.), lib. 3 (cap. 18), quod non est assumptibile, non est curabile. Sed quidquid est in homine, est curabile; cum totus homo fuerit curatus quantum ad totam suam realitatem. Ergo lota hominis realitas fuit assumpta; et sic assumpsit esse humanum creatum. Hanc rationem tangit Damascenus (ibid.), lib. 3, cap. 18, ubi dicit : Quod inassumptibile (6) enim, et incurabile (y). Assumit igitur totum hominem, et quod hujus est optimum, ut toti salutem congralificet (8). Secundo. Quia inconveniens est subtrahere Christo, qui est perfectus homo, ut dicitur in symbolo Athanasii, maximam hominis perfectionem. Sed (e) hoc est esse : perfectio enim substantialis major est omni accidentali, cum sit ejus finis; inter perfectiones autem substantiales, major est esse quam essentia, cum sit ejus actus. Igitur, etc. Confirmatur ratio per quoddam dictum Damasii Papae, in quadam epistola quae habetur in Historia tripartita, lib. 9, tit. 15, ubi dicitur sic : Hunc, scilicet Christum, si quis in divinitate sive humanitate minus aliquid dixerit habuisse, plenus diaboli spiritu, diaboli Gehenna; semetipsum filium demonstrabit. Et Damascenus (dcFid. orlh.), lib. 3, capitulo Q18, sic dicit : Deum perfectum et hominem perfectum dicentes Christum, omnino omnia dabimus, et quae Patris naturalia, et qux Matris naturalia.

(i) potentiarum.

priorum Pr. Tertio. Quia prius, ordine natura, humana natura fuit perfecta quantum act omnia sua naturalia et proprietates actuales vel accidentales, quam assumpta ; alias fuisset assumpta imperfecta. Sed, sic accepta, includit esse ; quia proprietates accidentales et actuales non insunt nisi exsistenti. Igitur, etc. Quarto. Quia natura substantialis, est perfectior omni accidentali. Sed accidentalis liabet proprium esse, non solum quando est per se, ut in Sacramento, sed etiam quando est in supposito alterius naturae. Igitur et natura substantialis humana, exsistens in supposito Verbi, habet proprium esse. Probatur minor. Illud quod praeexsistit formae accidentali in eodem subjecto, non potest formaliter perficere formam accidentalem : praeexsistens enim in eodem, se habet per modum informali, et non informantis; ut patet de quantitate respectu qualitatis, et de substantia respectu quantitatis. Sed exsistere substantia praeexsistit omni formae accidentali, saltem ordine nalurae et intellectus : omnis enim forma accidentalis inest exsistenti. Igitur exsistere substantiae non potest formaliter perficere formam accidentalem quamcumque. Esse autem comparatur ad essentiam ut actus ad potentiam, et perfectio ad perfectibile, utpote ipsam exsistentem denominans. Igitur forma accidentalis habet in subjecto proprium esse, praeter esse subjecti. Quinto. Quia quantitas in Sacramento exsistit per idem formaliter, per quod exsistebat quando erat in substantia panis. Ergo, e converso, natura humana per idem exsistit in Christo, per quod exsisteret, si esset per se; et sic non per esse Verbi. Consequentia patet : quia sicut quantitas naturaliter est in supposito alterius naturae, et miraculose est per se; sic est in proposito, e converso. Antecedens probatur : Quia quantitas est in Sacramento; et non potest dici quod careat omni esse, cum realiter exsistat in rerum natura. Nec potest dici quod exsistat peresse substantiae, per quod erat ante ; quia substantia non manet, et esse substantiae inseparabilius consequitur ipsam substantiam quam quaecumque proprietas suum subjectum. Nec potest dici quod exsistat per aliud esse de novo sibi adveniens; quia sequeretur quod esset aliud ens, si haberet aliud esse. Relinquitur ergo quartum membrum, quia nullum aliud posset dari, scilicet : quod quantitas exsistat per aliquod esse perficiens ipsam formaliter, aliud ab esse substantiae, quod habebat etiam quando inerat substantiae panis. Et pari ratione, humana natura exsistens in supposito Verbi, habet proprium esse, praeter esse Verbi.

Haec ille. Et in hoc secundus articulus terminatur.