ARTICULUS II.

PONUNTUR OBIECTIONES Si.

Contra secundam conclusionem Argumenta Durandi.

Quantum ad secundum articulum, arguitur contra conclusiones. Et quidem contra secundam conclusionem arguit Durandus (dist. 31, q. 3). Primo, probando quod non sit haereticum, nec contra Sacram Scripturam, ponere quod habitus fidei possit remanere in patria. Quia Sacra Scriptura nihil dicit contra possibilitatem remanendi; sicut patet discurrendo per totum decimumtertium capitulum primae Epistolae ad Corinthios, ubi haec materia specialius tangitur et expressius quam in aliis locis, et per omnia alia loca Scriptura; quia nunquam invenitur unum verbum quod dicat expresse, vel ex quo possit efficaciter deduci quod habitus fidei non possit in patria manere. Et si aliquis dicat quod immo, adducat illam auctoritatem, quia nondum est per aliquem adducta. Ergo dicere quod habitus fidei possit in patria remanere, nullo modo est haereticum; quia nullo modo Scriptura dicit contrarium. Item. Scriptura recte intellecta, nullo modo est contra actualem remanentiam habitus fidei in patria. In eodem enim capitulo, ubi de hoc agitur, dicitur sic (v. 8) : Sive prophetice evacuabuntur, sive lingua cessabunt, sive scientia destruetur. Et subdit similem causam sicut de fide. Dicit enim de scientia (v. 9 et 10) : Quoniam ex parte cognoscimus, et ex parte prophetamus; cum autem venerit quod perfectum est, evacuabitur quod exparte est; sicut de fide subdit (v. 12) : Videmus nunc per speculum et in aenigmate, tunc autem facie ad faciem. Ex quo arguitur tripliciter Primo sic : Sicut Scriptura dicit fidem evacuari in patria, sic eadem Scriptura, et in eodem capitulo, dicit donum prophetice, et donum linguarum, et scientiam, cessare et destrui. Sed, secundum Doctores, scientia non destruetur secundum habitum. Donum etiam linguarum in se non cessabit, quin sciant loqui variis linguis; quidquid sit de actu. Donum autem prophetia? fuit in Christo, secundum Doctores; et ipse vocat se prophetam, Mattli. 13 (v. 57), ubi dicit : Non est propheta sine honore, nisi in patria sua; Christus autem secundum mentem fuit beatus. Ergo, cum haec non evacuentur secundum habitum, videtur quod nec fides; saltem hoc non potest ex Scriptura convinci, quia de pari (ot) loquitur de omnibus illis et (6) de fide per totum capitulum. Secundo sic : Quia Apostolus evacuationem fidei, et doni linguarum, et scientia?, comparat perfectioni aetatis, dicens (ibid., v. 11): Cum essem parvulus, loquebar ut parvulus, sapiebam utparvulus, etc.; cum autem factus sum vir, evacuavi quae erant parvuli. Sed quando ex parvulo fit vir, nec potentia per quam loquebatur, sapiebat vel cogitabat, nec habitus bonus, si quem habebat ad hos actus, evacuantur. Ergo nec habitus praedicti evacuantur in patria.

Si dicatur quod non est simile de fide et aliis habitibus, quia de essentia (y) aliorum habituum non est imperfectio (8), sed de essentia fidei est imperfectio, et ideo, adveniente perfectione, alia non evacuantur, quia non habent ad eam oppositionem, sed solum fides, quae ei (t) opponitur;

dico quod non valet ad propositum. Quia ex Scriptura non habetur illa differentia; sed, si sit, hoc est ex natura talium habituum; quod adhuc non credo verum, et patebit infra. Cum igitur ex Scriptura nullo modo habeatur illa differentia, dicere quod non evacuetur plus habitus fidei quam alii, de quibus de pari fit ibi mentio, non est contra Scripturam; et ideo non est haereticum; quod solum inquirimus pro nunc, quia post inquiremus an sit falsum. Teftio. Quia Scriptura loquens de evacuatione istorum, exponit seipsam, ostendens quod hoc inteU ligitur quoad actus, dicens (v. 11): Loquebar ut parvulus, sapiebam ut parvulus, etc; et postea (v. 12) : Videmus nunc per speratum et in aeiria-mate, etc. Ergo ex Sacra Scriptura non potest haberi quod evacuentur habitus, sed actus; quod etiam recipit expositionem, ut post dicetur. Sic igitur patet quod nullo modo est contra Scripturam recte intellectam, prout circumstantia Scriptura; exponit seipsam (quic est optima expositio, secundum Augustinum, Octoginta trium auaestionum, q. 09), dicere quod babitus fidei possit remanere vel remaneat in patria. Ulterius arguit quod babitus fidei possit remanere in patria sine actu. Primo. Quia Paulus in raptu vidit Deum; et tamen in eo mansit habitus (idei, secundum Doctores. Ergo habitus fidei potest stare cum visione.

Respondetur ad hoc, quod nescitur aii Paulus in raptu fuerit in corpore vel extra corpus; quiaipse-iiiet nescivit, ut dicitur in 2. (7.) Corinthior. 12 (v. 2 et 3). Si autem anima ejus fuerit extra corpus, tunc non habuit fidem, sed solam visionem; sed, restituta corpori, rehabuit fidem sine visione; et ita nunquam fuerunt simul fides et visio.

Sed illud non valet. Quia, si nescitur an fuerit in corpore vel extra corpus, quare magis ponitur quod fuit extra corpus quam in corpore? Et quare non respondetur quod, si fuerit in corpore, stetit fides cum visione, sicut, si fuit extra corpus, non fuit fides cum visione? Nisi enim raptus esset possibilis, anima exsistente in corpore, Paulus sciens se raptum, non dubitaret an esset in corpore vel extra corpus; sed absolute dixisset quod extra corpus. Et si raptus est possibilis, anima exsistente in corpore, quare propter raptum oportet ponere Paulum mortuum? Et si de facto ponatur mortuus fuisse, tamen potuit rapi vivus : nam et Moyses fuit raptus, vel saltem vidit divinam essentiam, sicut Paulus, ut dicit Augustinus, super Genesim ad litteram (lib. 12, cap. 27 et 28): qui tamen non fuit mortuus. Doctores etiam tenent quod Paulus in raptu non fuit mortuus, sed solum abstractus ab usu sensuum. Et sic stat argumentum. Secundo. Quia fides quae est habitus acquisitus, stat cum visione corporali, et cum assensu intellectus ex visione causato. Ergo fides quae est habitus infusus, potest stare cum visione spirituali seu beata. Consequentia patet : quia omnino videtur esse simile hinc (6) et inde. Antecedens probatur : Si quis habeat habitum (idei acquisita?, videlicet per quem credat dictis alicujus astrologi de eclipsibus solis et lunae, si actualiter videat lunam eclipsari, prout praedixit astrologus, non propter hoc prior habitus fidei destruetur, immo potius condita) in 2.

infra Pr. (6) hinc. - huic Pr. illabitur; quia alias facilius et firmius crederet dictis talis astrologi, ex hoc quod vidit evenisse illud quod praedixerat astrologus.

Et si dicatur quod ad visionem eclipsis nihil facit habitus fidei, nec cum ea potest concurrere actus ejus,

non valet: quia hic non quaritur an actus fidei possit stare cum visione, sed solum de habitu; unde, dato quod habitus ad illam visionem nihil faceret, nec actus fidei cum visione stare posset, non sequitur tamen quin habitus cum ea stare posset ("). Terlio. Quia habitus opinionis potest stare cum scientiae actu. Ergo similiter potest stare cum actu visionis. Et idem est de fide acquisita, cum sit habitus opinativus. Antecedens patet : quia unus et idem homo potest habere de eadem conclusione media demonstrativa, quae causant habitum scientia?, et media topica seu probabilia, quae causant habitum opinativum; et cum exit in actum considerandi conclusionem secundum media demonstrativa, quae faciunt eum scire, non oportet quod oblitus fuerit mediorum probabilium seu topicorum, quorum habitus est opinio; et sic simul scit (6) actu, et habet opinionem secundum habitum. Et sic patet antecedens. Consequentia probatur. Quia, sicut credere et opinari opponuntur secundum eci-dens et non evidens ei quod est videre, sic opponuntur ei quod est scire, secundum certum et dubium ; et ideo, si, non obstante oppositione certi et dubii, opinio, vel fides, potest stare secundum habitum cum actu scientiae, eodem modo, non obstante oppositione evidentis et non evidentis, opinio et fides secundum habitum possunt stare cum actu visionis. Et sicut est de licie acquisita respectu visionis corporalis, sic est de fide infusa respectu visionis beatae.

Et si dicatur quod fides non potest stare cum visione beata, non propter oppositionem quam habeat ad visionem secundum se, sed propter oppositionem quam habeat ad habitum gloriae; sicut habitus vitiosus cum actu vir-tuoso stat, et tamen habitus virtuosus non potest stare cum habitu vitioso, quia habitus non opponitur actui, sed habitui;

non valet. Quia: aut visio beata potest esse sine habitu gloriae; aut non. Si potest esse sine habitu gloriae, tunc habitus fidei potest esse cum visione beata, cum ei non opponatur. Si autem visio beata non potest esse sine habitu gloriae, cum Paulus in raptu habuerit visionem beatam, et per consequens habitum gloriae, et cum hoc Iidem secundum habitum, sequitur quod tunc fuerunt simul fides et habitus gloriae; ergo non opponuntur, quia opposita non possunt simul esse.

Nec valet si diceretur quod fuerunt simul per modum cujusdam transitus, et non per modum habitus permanentis. Quia quae possunt esse per DISTINCTIO XXXI. ET XXXII. - QUAESTIO I. unum instans, possunt semper simul esse; quia simultatem non impedit longitudo vel brevitas temporis, sed natura oppositionis. Unde, si pro illo instanti fuerunt in Paulo simul fides et habitus gloria?, necesse est quod possint simul esse semper. Quarto. Quia minus lumen non destruitur adveniente majore. Sed lumen fidei et lumen gloria; se liabent ut lumen majus et lumen minus. Ergo, etc. jj 2.

Contra mimam conclusionem (a) Argumenta Durandi.

Secundo loco arguit contra primam conclusionem (dist. 31, q. 4). Et Trimo dicit quod ponere possibilitatem actus fidei cum actu visionis, in nullo est contra Sacram Scripturam : quia in nullo loco Sacra? Scriptu ne negatur possibilitas; licet in aliquibus locis, quantum est de superficie textus, videatur negari simultas eorum de facto. Et qui dicunt oppositum, scilicet quod per Scripturam negetur componibilitas, adducant auctoritatem ad hoc, sicut adducuntur auctoritates Commentatoris et philosophorum, qui communius et crebrius allegantur; quia nondum adducta est talis auctoritas, nec puto quod possit adduci. Secundo dicit quod ponere quod de facto sint simul, adhuc non est contia Scripturam. Quia, sicut Scriptura dicit evacuari fidem, ita et scientiam, et donum linguarum; nec in his ponit aliquam differentiam, nec quoad actum, nec quoad habitum; et eamdem rationem assignat, scii icet (I. ad Cori nth., cap. 13, v. 10) : Cum venerit quod perfectum est, evacuabitur quod ex parte est: et iterum i ibid., v. 12) : Videmus nunc per speculum et in aenig-mate, tunc autem facie ad faciem. Sed, secundum omnes Doctores, scientia non evacuatur quoad actum, sed solum quoad modum imperfectionis. Donum autem linguarum, nescio si evacuabitur ibi quoad actum, vel quoad modum, si tamen laus vocalis erit in patria : quia probabile est, si Deus laudatur ibi vocaliter, quod beatus habens donum linguarum, quandoque laudabit eum in una lingua, quandoque in alia, ut sic nihil vacet in eo a laude divina. Evacuabitur tamen quoad necessitatem, sicut Glossa exponit; quia non erit necesse loqui linguis, ubi quilibet cognoscet in Deo quidquid ad ipsum pertinet. Et hoc modo, quantum est ex textu Scripturae, actus fidei evacuabitur in patria: aut quia imperfectio actus tolletur, et non actus ipse, sicut dictum est de actu scientiae; aut quia non erit necessarius, sicut nec actus linguarum; (u) Auctor posuit argumenta contra secundam conclusionem ante illa quae primae opponuntur, sequens ordinem arguentis, qui, primo loco (dist. 31, q. 3) qurerit. Utrum habitus fidei remaneat vel possit remanere in patria , et postea libui, q. 4) examinat, Utrum fides quantum ad actum possit remanere in patria.

visio enim beata excludit necessitatem fidei et actus ejus. Sed, quantum est ex dictis Scriptura;, non excludit, nec possibilitatem, nec actualem simultatem.

Et si dicatur quod immo : quia imperfectio necessario evacuatur, adveniente perfectione; sed imperfectio est de essentia actus fidei; et ideo evacuatur, adveniente perfectione visionis; non sic autem est de actu scientia;, de cujus essentia non est imperfectio, quamvis sit ei adjuncta pro statu viae;

dicendum quod hoc non valet : quia ista differentia inter actum fidei et actum scientia , in nullo habetur in Scriptura, quae de pari omnino loquitur de utroque, sicut patet ex serie textus illius capituli 1. Corintliior. 13. Et ideo dicere contrarium, non est contra Scripturam. Et sic patet quod in nullo est contra Scripturam, dicere quod actus (idei et visionis possint stare simul. Tertio dicit quod , licet de facto illi duo actus non stent simul, possent tamen simul stare. Primum probat. Quia : vel essent duo actus distincti; vel unus.

Non duo. Quia beati clare vident in patria illud quod credunt viatores; propter quod, sicut modo credimus Scripturam a Deo esse inspiratam, sic beati vident Deum inspirasse sanclis dicta Scriptura;; et ideo de hoc non habent actum fidei, sed scientia;, vel visionis; nec per con-sequensde veritate dictorum Sacra? Scriptura;. Unde apud eos quasi argumentum est ex per se notis : Quidquid Deus dixit, vel dicentibus inspiravit, est verum (et haec est per se nota, etiam in lumine naturali); sed Deus dixit vel inspiravit sanctis prophetis et apostolis dicta Scripturae (et haec est etiam per se nota beatis); ergo dicta Scripturae sinit vera: ita quod haec conclusio est scita a beatis; et cognitio ejus est actus scientia?, et non fidei, quae innititur auctoritati, de qua non est evidens quod sit a Deo dicta. Et sic actus fidei, ut distinctus secundum .--e a beata visione, non est in beatis.

Item (a), nec ut concurrens in unum cum alio. Quia duo babitus non concurrunt ad unum actum, nisi propter concursum mediorum propriorum illis habitibus. Sed proprium inedium fidei infusa? non potest concurrere cum medio causante visionem beatam. Ergo, etc. Minor probatur dupliciter. Primo : quia proprium medium fidei infusa? est auctoritas Scripturae, de qua non est evidens quod sit a Deo dicta; si enim esset evidens ipsam esse a Deo dictam, magis esset medium scientia? (piam fidei; beatis autem non est inevidens, immo est evidens Scripturam esse a Deo dictam, vel inspiratam; ergo proprium medium habitus (idei deficit in beatis in patria. Secundo : quia, dato quod esset ibi tale medium, non tamen concurreret cum medio causante visionem beatam; quia visio beata, cum sit actus praecise supernaturalis, consurgit totaliter et praeeise ex causa supernaturali; et ideo totaliter et praecise est ab essentia divina effective et (a) objective, nullo alio concurrente. Et sic patet primum. Secundum probat, dicens quod, si beati non viderent nec scirent Scripturam esse a Deo inspiratam, ita quod maneret in eis proprium medium iidei habitus, sic credere et videre, si ponerentur esse duo actus secundum rem, sic possent esse simul. Quod patet : quia actus visionis, et scientius acquisite, et actus fidei, non babent oppositionem nisi secundum magia evidens et wiiims evidens. Actus enim visionis est simpliciter et summe evidens; actus vero scientia? est mediocriter evidens; actus autem fidei est secundum infimum gradum evidens; et tamen est aliquo modo evidens : cum enim sit actus intellectus positivus, est quaedam visio, quamvis obscura. Cui concordat dictum Apostoli, 1. Corinthior. 13 (v. 12), ubi sic dicit : Videmus nunc per speculam et in aenigmate, tunc autem facie ad faciem. Ecce quod utrumque actum dicit esse visionem; sed unam dicit esse claram, quia facie ad faciem; aliam vero dicit esse obscuram, quia per speculum et in aenigmate. Tunc arguitur Quarlo(fi) sic: Actusseientiaeet fidei videnturopponi visioni secundum magis evidens et minus evidens; licet, in hac apparenti oppositione, major videatur esse oppositio actus fidei ad visionem, quam actus scientia:. Sed actus scientia? stat in patria cum actu visionis, secundum Doctores. Ergo similiter actus iidei poterit stare in patria cum visione. Quamvis enim sit minus evidens quam actus scientia?; tamen, ex quo actus scientia? est compossibilis fj) cum visione, actus fidei poterit esse compossibilis (8) cum eadem. Visio enim, vel utrique opponitur, vel nulli. Si utrique, cum nullo potest stare; quia omnis oppositio, magna vel parva, impedit simultatem. Si nulli, qua ratione potest stare cum uno, potest etiam stare cum alio.

Puto autem, inquit, quod nulli eorum opponitur. Quia oppositio formalis, est solum specierum quae sunt sub eodem genere proximo, id est, sicut albedo et caeteri colores sunt sub colore sicut sub genere proximo, unde sibi opponuntur, et invicem sunt incompossibiles in eodem subjecto; sed colores et sapores, quia non sunt in eodem genere proximo, non opponuntur ad invicem, nec sunt incompossibiles in eodem subjecto. Visio autem beata non videtur esse ejusdem generis proximi cum quocumque alio actu intelligendi, quem habeamus in via, sive sit actus scientiae, sive fidei : quia visio beata, est supernaturalis actus, non solum quantum ad causam suam, sicut fuit visus datus caeco nato, sed est actus supernaturalis per essentiam; unde nullus actus intelligendi, quem possumus babere ex puris naturalibus, sive scit scire, sive opinari, sive credere, ad quem non necessario requiritur fides infusa, potestesse ejusdem generis proximi cum beata visione. Unde nullam oppositionem habet ad illam, nec secundum se, nec secundum conditiones suas intrinsecas, quaecumque sint illae; et ideo possunt stare simul. Et sic patet quod actus scientia?, et fidei, possunt simul stare cum visione beata, dato quod essent diversi actus. Item : Quorum rationes praecisa? et formales sunt compossibiles, ipsa sunt compossibilia. Sed formales rationes et praecisae actus credendi, et videndi, seu sciendi, sunt compossibiles. Igitur, etc. Major palet. Minor probatur. Quia videre est assentire rei praesenti in se; scire vero est assentire alicui propter causam, vel propter notitiam causae; credere autem est assentire alicui propter auctoritatem dicentis; et in his consistit priecisa et formalis ratio eorum. Constat autem quod aliquis potest assentire alicui conclusioni, quia videt eam in se, puta videt lunam eclipsari, et quia scit causam, puta quod ex tali motu interponitur terra inter solem et lunam, et quia audivit a perito astrologo, cui credere consuevit. Igitur, etc. II. Alia argumenta Durandi.

Ulterius arguit (dist. 31, q. 5) quod imperfectio nullo modo sit de essentia actus credendi, nec alicujus alterius actus. Primo (a). Quia nulla privatio potest esse de essentia alicujus positivi; quia omne positivum constituitur intrinsece et essentialiter ex solis positivis. Cum igitur actus credendi, et omnis alius actus, sit aliquid positivum, impossibile estquod imperfectio, prout dicit privationem, sit intrinsece de essentia actus fidei, vel cuiuscumque alterius actus. Potest tamen esse conditio concomitans; quia minor perfectio deficit a majori perfectione. Et sic imperfectio concomitatur semper et inseparabiliter actum fidei, qui est praecise et totaliter a fide. Deficit enim a perfectione scientiae et visionis : quia actus visionis tendit in rem sibi actualiter secundum se praesentem ; actus vero scientiae tendit in objectum praesentatum per medium certum et evidens, de cujus certitudine constat ipsi scienti; ab utroque autem horum deficit actus fidei, cui non est praesens objectum nisi per auctoritatem dicentis, de eujus veritate non constat evidenter credenti. Et sic talis imperfectio semper concomitatur actum qui est solius fidei. Dico autem solius fidei : quia medium cui fides innititur, potest concurrere cum medio faciente scire, vel cum praesentia objecti; et tunc causatur unus actus ex tribus mediis simul conculia) Primo.

Om. Pr. DISTINCTIO XXXI. ET XXXII. - QUAESTIO I. rentibus; qui actus nonhabet illam imperfectionem quam habet actus qui est a sola fide. Secundo arguit sic : Sicut aenigma, quod attribuitur fidei, sonat imperfectionem ; sic esse ex parte, quod attribuitur scientiae ab Apostolo, 1. Corinthior. 13, sonat imperfectionem. Sed imperfectio non est de ratione actus scientiae, secundum Doctores. Ergo similiter non est de ratione actus fidei.

Haec ille. Et in hoc secundus articulus terminatur.