ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod diarii as est virtus. Hanc probat sanctus Thomas, 2" 2 , q. 23, ait. 3, sic : " Humani actus bonitatem habent secundum quod regelantur debita regula et mensura. Et ideo humana virtus, quae est principium bonorum actuum hominis, consistit in attingendo regulam humanorum actuum : quae est duplex, scilicet humana ratio, et ipse Deus. Unde, sicut virtus moralis diffinitur per hoc quod est secundum rectam rationem , ut patet, 2. Ethicorum (cap. 6); ita etiam attingere Deum constituit rationem virtutis theologic;?, sicut supra (2" 2 , q. 4, ait. 5, et q. 17, art. 1 ) dictum est de fideetspe. Unde, cum charitas attingat Deum, quia conjungit nos Deo, ut palet per Augustinum, ^e Moribus Erclesiae (cap. 11 ), dicentem : Charitas est virtus quirciitii vera et rectissima affectione conjungit nos Deo, qua eum diligimus (6), consequens est charitatem esse virtutem. "

Hice. ille. Item, ibidem, in solutione primi, sic dicit : ((Philosophus in 8. Ethicorum (cap. 1) non negat amicitiam esse virtutem, sed dicit quod est virtus vel cum virtute. Posset enim dici quod est virtus moralis circa operationes qua sunt ad alterum , sub alia tamen ratione quam justitia : nam justitia est circa operationes qiiae sunt ad alium sub ratione debiti legalis; amicitia autem sub ratione cujusdam debiti amicabilis et moralis, vel magis sub ratione beneficii gratuiti, ut patet per Philosophum, 8. Ethicorum (cap. 13). Potest tamen dici quod non est virius per se ab aliis distincta. Non enim habet rationem laudabilis et honesti, nisi ex objecto, sci- (x) arguitur. - arguit Pr. (S) Verba Augustini sunt : Virtus illa dicta est, guae ipsius animi nostri rectissima allectio est : si in alio est, favet ut conjungamur Deo; si in nobis est, ipsa conjungit.

licet secundum quod fundatur super honestate virtutum. Quod patet ex hoc quod non quaelibet amicitia habet rationem laudabilis et honesti;sicut palet in amicitia utilis et delectabilis. Unde amicitia vir-tuosa magis est aliquid consequens ad virtntes quam sit virtus. Nec est simile de charitate, quae non fundatur principaliter super virtute humana, sed super bonitate divina. "

Haec. ille. Ex quibus potest formari talis ratio pro conclusione : Omnis habitus ex natura sua elicitivus actus conformis divinae regulae et attingens ad ipsam divinam regulam per modum objecti immediati, est virtus humana theologica. Sed charitas est hujusmodi (x). Igitur, etc. Secunda conclusio est quod objectum charitatis est Deus inquantum es( beatiticativus vel beatitudinis objectum. Hanc ponit sanctus Thomas, 2 2 , q. 23, art. 4, ubi sic dicit : " Actus et habitus specificantur per objecta. Proprium autem objectum amorisestbonum; et ideo ubi est specialis ratio boni, ibi est ratio specialis amoris. Bonum autem divinum, inquantum est beatitudinis objectum, habet specialem rationem boni; et ideo amor charitatis, qui est hujus boni, est specialis amor. Unde et charitas est specialis virtus. "

Haec ille. Item, 1" 2 , q. 109, art. 3, in solutione primi, sic dicit : tu. Charitas diligit Deum super omnia eminentius quam natura. Natura enim diligit super omnia prout est finis et principium naturalis boni; charitas autem secundum quod est objectum beatitudinis, et secundum quod homo habet quamdam societatem spiritualem cum Deo. Addit etiam charitas, supra dilectionem naturalem Dei, promptitudinem quamdam et dilectionem, sicut et quilibet babilus virtuosus addit supra actum bonum qui fit ex sola naturali ratione hominisvirtutis habitum non habentis. " - Ilice ille. Item, 2" 2 , q. 23, art. 1, sic dicit : " Secundum Philosophum, 8. Ethicorum (cap. 2 et 3), non quilibet amor habet rationem amicitiae, sed amor qui est cum benevolentia, quando scilicet sic amamus aliquem ut ei bonum velimus. Si autem rebus amatis non bonum velimus, sed ipsum earum bonum velimus nobis, sicut dicimur amare vinum vel equum, aut aliquid hujusmodi (6), non est amor amicitia;, sed cujusdam concupiscentiae; ridiculum enim est dicere quod aliquis habeat amicitiam ad vinum vel equum. Sed nec benevolentia sufficit ad rationem amicitiae, sed requiritur qiiaedam mutua amatio; quia amicus est amico amicus. Talis autem mutua benevolentia fundatur super aliqua commuta) hujusmodi. - hujus Pr. (o) hujusmodi.

hujus Pr. DISTINCTIO XXVII. XXVIII. XXIX. ET XXX. - QUAESTIO I. 355 nicatione. Cum igitur sit aliqua communicatio hominis ad Deum, secundum quod nobis suam beatitudinem communicat, super hac communicatione oportet aliquam amicitiam fundari. De qua quidem communicatione dicitur, 1. Corinthior. 1 (v. 9) : Fidelia Deus per quem vocati estis in societatem Filii ejus. Amor autem super hac communicatione fundatus, est charitas. Unde manifestum est quod chari (as est quaedam amicitia (a) bominis ad Deum. "

Haec ille. Item, q. 2(i, art. 1, sic dicit : a Dilectio charitatis tendit in Deum sicut in principium beatitudinis, in cujus communicatione amicitia charitatis fundatur. "

Haec ille. Ex quibus potest sic argui : Illud est formalis ratio objecti charitatis, secundum quod charitas tendit in suum objectum, scilicet Deum, differenter ab aliis habitibus et moribus. Sed sic se habet ratio beatificalivi, vel objecti beatitudinis, aut principium beatitudinis, ad Deum, ut in ipsum tendit charitas. Igitur, etc. Tertia conclusio est ^uod ex charitate lioiiio plus debet diliijere Deum quam seipsum. Hanc ponit sanctus Thomas, 3. Senteni., dist. 29, q. I, art. 3, ubi sic dicit : " Cum objectum amoris sit bonum, dupliciter aliquis tendere potest in bonum alicujus rei. Uno modo, ila quod bonum illius rei ad alterum referat, sicut quod bonum unius rei opto (6) alleri, si non habet (y), vel complacet milii, si habet, sicut amat quis vinum inquantum dulcedinem vini praeoptat, et in hoc gaudet quod eo fruatur, non quod vinum ipsum habeat bonum; et hic amor vocatur a quibusdam amor concupiscentia?. Amor autem iste non terminatur ad rem quae dicitur amari, sed relleelitur ad rem illam cui optatur bonum illius rei. Alio inodo amor fertur in bonum alicujus rei, ita quod ad rem ipsam terminatur, inquantum bonum quod habet, complacet quod habeat, et bonum quod non habet, optatur ei; et hoc est amor benevolentiae, qui est principium amicitia?, ut dicit Philosophus, 9. Ethicorum (cap. 5). Unde gradus charitatis secundum hunc modum amoris attendendi sunt; quia charitas amicitiam includit. Bonum autem illud unusquisque maxime vult salvari, quod est sibi magis placens; quia hoc est appetitui informato per amorem magis conforme. Hoc autem est bonum suum. Unde secundum quod bonum alicujus rei est vel aestimatur magis bonum ipsius amantis, hoc amans magis salvari vult in re amata. Bonum autem ipsius amantis magis invenitur ubi perfectius est. Et ideo quia pars quaelibet est imperfecta in seipsa, perfectionem autem habet in suo toto, ideo etiam naturali amore pars plus tendit ad conservationem sui totius, quam sui ipsius; unde et naturaliter animal opponit brachium ad defensionem capitis, ex quo pendet salus totius. Et inde est quod particulares homines seipsos morti exponunt pro conservatione communitatis, cujus ipsi sunt pars. Quia ergo bonum nostrum in Deo perfectum est, sicut in prima et universali causa honorum et perfecta, ideo bonum in ipso esse magis naturaliter complacet quam in nobis ipsis. Et ideo amore amicitia; naturaliter Deus ab homine plus seipso diligitur. Et quia charitas naturam perlicit, ideo etiam secundum charitalem Deum supra seipsum homo diligit, et supra omnia alia particularia bona. Charitas autem supra naturalem dilectionem ipsius addit quamdam associationem in vita gratia. . Quidam autem dicunt quod aliquis natura-literaiiiore concupiscentia? Deum plus seipso diligit, inquantum divinum bonum est sibi delectabilius, sed amore amicitiae plus seipsum naturaliter quam Deum diligit, dum plus vult se esse et vivere et habere aliqua bona quam Deum, sed charitas ad hoc naturam elevat, ut etiam per amicitiam aliquis Deum plus diligat quam seipsum. Sed prima opinio probabilior est; quia inclinatio natura? hominis, inquantum est homo, nunquam contradicit inclinationi (a) virtutis, sed est ei conformis. "

Haec ille. Item, 2 2 , q. 20, ari. 3, sic dicit : o A Deo duplex bonum accipere possumus, scilicet bonum natura , et bonum gratia?. Super communicatione autem bonorum naturalium nobis a Deo facta, fundatur amor naturalis, quo non solum homo in integritate suae natura super omnia diligit Deum, et plus quam seipsum; sed etiam quaelibet creatura suo modo, id est, vel intellectuali, vel animali, vel saltem naturali amore, sicut lapides, et alia qua? cognitione carent; quia unaquaeqne pars naturaliter amat plus bonum commune totius quam particulare bonum proprium. Quod manifestatur ex opere: quaelibet enim pare habet inclinationem principalem ad actionem communem utilitati totius. Apparet etiam hoc in politicis (6) virtutibus, secundum quas cives pro bono communi dispendia propriarum rerum et personarum interdum sustinent. Unde multo magis hoc verificatur in amicitia charitatis, quae fundatur super communicationem donorum gratiae. Et ideo ex charitale debet homo magis diligere Deum qui est bonum commune omnium, quam seipsum; quia beatitudo est in Deo sicut in communi et fontali (-;) omnium principio qui beatitudinem participale possunt. "

llaec ille. Similia ponit, 1" V, q. 109, art. 3; et, 1 p., q. 00, art. 5; et multis aliis locis utitur simili probatione. Ex quibus potest formari talis ratio : Non minus diligit Deum charitas quam natura hominis in sua integritate persistens. Sed natura hominis integra diligit naturaliter Deum super omnia et plus quam seipsam. Igitur et charitas. Quarta conclusio est quod charitas inclinat ad amandum Deiimdiiplici amore, scilicet amicitiae et concupiscentia;. Hanc virtualiter ponit, 3. Senteni., dist. Ti, q. 2, art. 1, ubi sic dicit : " Amor est quaedam appetitus quietatio. Unde, sicut appetitus invenitur in parte sensitiva et intellectiva, ita et amor. Ea autem quae ad appetitum sensitivum pertinent, ad intellectum transferuntur, sicut nomina passionum. Quod autem appetitus intellectivi proprium est, non competit appetitui sensitivo, ut nomen voluntatis. Et ideo amor in utroque appetitu invenitur; sed secundum quod invenitur in appetitu sensitivo, proprie dicitur amor, eoquod passionem importat; secundum autem quod invenitur in parte intellectiva, dicitur dilectio, quae electionem includit, quae ad appetitum intellectivum pertinet. Nihilominus nomen amoris etiam ad superiorem partem transfertur, nomen autem dilectionis ad inferiorem nequaquam. Omnia autem alia nomina quae ad amorem pertinere videntur, vel includuntur ab istis, vel includunt ea quasi addentia aliquid supra dilectionem et amorem. Quia enim amor unit quodammodo amantem amato, ideo amans se habet ad amatum quasi ad seipsum vel ad id quod est de perfectione sui. Ad seipsum autem et ad ea quae sui sunt, hoc modo se habet, ut primo velit sibi praesens esse quidquid est de perfectione sua; et ideo amor includit concupiscentiam amati, qua desideratur prasentia ejus. Secundo, homo in seipsum alia retorquet per affectum, et sibi appetit quaecumque sibi expediunt; et secundum quod hoc ad amatum efficitur, amor benevolentiam includit, secundum quam aliquis amato bona desiderat. Tertio, homo ea quae sibi appetit operando sibi acquirit; et secundum quod ad alium exercetur, beneficentia (a) in amore includitur. Quarto, homo ea quae sibi bona videntur implere consentit; et secundum quod hoc ad amicum fit, amor concordiam includit, secundum quam aliquis consentit in his quae amico videntur, non quidem in speculativis, quia concordia in his, secundum Philosophum, 9. Ethicorum (cap. 6), ad amicitiam non pertinet, immo discordia in his esse potest sine amicitiae praejudicio, eo quod in his concordare vel discordare voluntati non subjacet, cum intellectus ratione cogatur. Amor tamen supra quatuor praedicta aliquid addit, scilicet quie-tationein appetitus in re amata, sine qua quodlibet praedictorum quatuor esse potest. Sunt etiam quaedam, quae super amorem vel dilectionem aliquid addunt. Amatio enim addit super amorem intensionem quamdam amoris, quasi fervorem quemdam. Amicitia vero addit duo : quorum unum est societas quaedam amantis et amati in amore, ut scilicet mutuo se diligant et mutuo se diligere sciant; aliud est ut ex electione operentur, non tantum ex passione. Unde Philosophus dicit (8. Ethicorum, cap. 5) quod amatio assimilatur passioni, sed amicitia habitui. Sic ergo patet quod amicitia est perfectissimum inter ea quae ad amorem pertinent, omnia praedicta includens. Unde in genere hujus ponenda est charitas, quae est quaedam amicitia hominis ad Deum, per quam homo Deum diligit, et Deus hominem, et sic efficitur quaedam associatio hominis ad Deum, ut dicitur, 1. Joan. 1 (v. 7) : Si in luce ambulamus, sicut ipse in luce est, societatem habemus ad invicem. "

Haec ille. Item, ibidem, arguit sic (arg. 1) : " Augustinus (de Doctrina christiana, lili. 3, cap. 10) dicit (a) quod charitas est virtus qua Deum videre eoque perfrui desideramus. Hoc autem concupiscentiis est. Ergo charitas est concupiscentia. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod quaelibet amicitia concupiscentiam seu desiderium includit, et aliquid super eam addit. "

Haec ille. lieni, 2 2 , q. 26, art. 3, arguit sic (arg. 3) : " Quantum aliquis diligit Deum, tantum diligit frui eo. Sed quantum aliquis diligit frui Deo, tantum diligit seipsum ; quia hoc est summum bonum quod aliquis sibi velle potest. Ergo homo non plus debet ex charitate diligere Deum quam seipsum. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum quod hoc quod aliquis velit frui Deo, pertinet ad amorem quo Deus amatur amore concupiscentiae. Magis autem amamus Deum amore amicitiae quam amore concupiscentiae; quia majus est in se bonum Dei quam bonum quod (6) participare possumus fruendo ipso. Et ideo simpliciter homo magis diligit Deum ex charitate quam seipsum, j

Haec ille. Ex quibus arguitur sic : Quaelibet honesta et perfecta amicitia diligit amicum duplici amore, scilicet: amicitiae, volendo sibi bonum; et concupiscentiae, desiderando ejus praesentiam et convictum. Sed charitas est perfecta amicitia ad Deum. Ergo, etc. Quinta conclusio est quod in dilectione Dei potest haberi aliqualiter respectus ad mercedem. Hanc ponit sancius Thomas, 3. Senlcnt., dist. 29, XIX. ET XXX. - QUAESTIO I. q. 1, art. -i, ulli sic dicit: " Merces proprie dicitur praemium quod quis ex labore vel opere aliquo modo meretur. Praemium autem est, quod alicui in ljonum ejus redditur. Unde merces, inquantum hujusmodi (x), importat aliquid referibile per amorem ad illud cui merces redditur; mercedem enim (6) aliquis propter seipsum amat. Non tamen est de ratione mercedis quod sit finis intentionis; quia plerumque aliquis mercedem ex opere non qiiaerit, cui merces datur. Ea autem quae propter se aliquis diligit : vel sunt perfectiones illius formaliter, sicut sanitas, virtus, operatio, delectatio, et hujusmodi (y); vel sunt effectiva vel conservativa horum, aut contrariorum prohibitiva. Unde, si aliquis amat aliquid extra se propter seipsum, illud potest dici merces, inquantum ex eo aliquid in ipso relinquitur vel conservatur. Sed de ratione amicitiae est, quod amicus sui gratia diligatur. Unde amicus non habet in amicitia rationem mercedis, proprie loquendo, quamvis ea quae ex amico in nobis fiunt, rationem mercedis babere possint, sicut delectationes et utilitates, quas ex ipso amans consequitur, ratione quorum ipse amicus merces dicitur quasi causaliter, sicut Deus dicitur merces nostra, ratione eorum quae ex ipso in nobis sunt. Patet ergo quod ponere aliquam mercedem finem amoris ex parte amati, est contra rationem amicitiae. Unde charitas per hunc modum oculum ad mercedem habere non potest; hoc enim esset Deum non ponere finem ultimum, sed bona quae ex ipso consequuntur. Sed ponere mercedem esse finem amoris ex parte amantis, non tamen ultimum, ut scilicet ipse amorest quaedam operatio amantis, non est contra rationem amicitiae; quia ipsa amoris operatio, cum sit quoddam accidens, non dicitur amari, nisi propter suum subjectum, et inter ea quae propter se aliquis diligit, potest esse ordo, salva amicitia; unde et ipsam operationem amoris possum amare, non obstante amicitia, propter aliud; erit tamen contra rationem virtutis, si virtutis operatio propter aliquid aliud inferius (8) virtute, cujusmodi sunt bona temporalia, ametur. Patet ergo quod babens charitatem, non potest habere oculum ad mercedem ut ponat aliquid quodcumque finem amati, scilicet Dei : hoc enim esset contra rationem charitatis ut est amicitia quaedam ; nec iterum ut ponat aliquod bonum temporale finem ipsius amoris, quia hoc esset contra rationem charitatis ut est virtus. Tamen potest babere oculum ad mercedem ut ponat beatitudinem creatam finem amoris, non autem finem amati; hoc enim neque est contra rationem amicitiae, neque contra rationem virtutis, cum beatitudo sit linis virtutum. "

Haec ille. Ex quibus arguitur sic. Non derogat charitati ordinare (a) operationem virtutis ad suum finem, scilicet beatitudinem. Sed in sic ordinando, habet oculum ad mei eedem, cum beatitudo sit merces operum virtutum. Igitur, etc. Sexta conclusio est quod in Dei dilectione non est aliquis modus adhibendus. Hanc ponit sanctus Thomas, 2 2 , q. 27, art. 6, ubi sic dicit : " Sicut dicit Augustinus, i. super Gen. ad litteram (cap. 3), modus est quem unicui-que propria mensura praefigit. Ex qua auctoritate patet quod modus importat quamdam mensurae determinationem. Haec autem determinatio invenitur et in mensura et in mensurato, alitor tamen et aliter. In mensura enim invenitur essentialiter; quia mensura, secundum seipsam, est determinativa et modificativa aliorum. In mensuratis autem invenitur mensura secundum aliud, id est ((v), inquantum attingunt mensuram. Et ideo in mensura nihil potest accipi immodificatum; sed res mensurata est immodificata, nisi mensuram attingat, sive deficiat, sive excedat. In omnibus autem agibilibus et appetibilibus mensura est finis, quia eorum quae agimus et appetimus oportet propriam rationem ex fine accipere, ut patet per Philosophum, 2. Physicorum [t. c. 88 et 89 ). Et ideo finis secundum seipsum habet modum; ea vero quae sunt ad finem, habent modum ex eo quod sunt fini proportionata. Et ideo, sicut Philosophus dicit, i. Politica; (cap. (3), appetitus finis est in omnibus artibus absque termino et fine; eorum autem quae sunt ad finem est aliquis terminus. Non enim medicus imponit aliquem terminum sanitati, sed facit eam perfectam quantumcumque potest; sed medicinae imponit terminum : non enim dat tantum de medicina quantum potest, sed secundum proportionem ad sanitatem; quam quidem proportionem si medicina excederet vel ab ea deficeret, esset immoderata. Finis autem omnium actionum humanarum et affectionum est Dei dilectio, per quam maxime attingimus ultimum finem. Et ideo in dilectione Dei non potest accipi modus sicut in re mensurata, ut sit in ea (--) accipere plus et minus; sed sicut invenitur modus in mensura, in qua non potest esse excessus, sed quanto plus attingitur regula, tanto melius est. Ita (pianto plus diligitur Deus, tanto est dilectio melior. "

Haec ille. Item, 3. Venient., dist. 27, q. 3, art. 3, sic dicit: " Modus mensurationem quamdam importat. Actus autem mensuratur ab eo quod est ratio agendi; sicut misericordia mensuratur in subventione misero facienda ex quantitate miseria; (a) ([vido ad misericordiam movet. Causa autem diligendi Deum est divina bonitas, quae est infinita. Actus autem creature est finitus, eum ex potentia finita procedat. Et ideo non potest esse commensuratus rationi dilectionis. Et per hoc in dilectione Dei non ponitur aliquis modus, ultra quem non oporteat progredi, sed quantumcumque diligat, semper ad ulteriora^) se extendit. Et propter hoc dicitur quod non habet modum, scilicet praefixum, ultra quem non oporteat progredi. "

Haec ille. Ex quibus potest sic argui : Ille actus qui habet rationem finis et mensurio, non habet modum praefixum, ultra quem vergat in excessum. Sed dilectio Dei est hujusmodi (y). Igitur.

Item : Objectum infinitae diligibilitatis non potest diligi excessive. Sed Deus est hujusmodi. Igitur, etc. Septima conclusio est quod non omnes proximi sunt ex charitate equaliter (o) diliueiidi. Hanc ponit sanctus Thomas, 2 2", q. 20, art. 7, ubi sic dicit : " Omnis actus oportet quod proportionetur objecto et agenti, sed ex objecto habet speciem, ex virtute autem agentis habet modum suae intensionis; sicut motus (s) habet speciem ex termino ad quem est, sed intensionem velocitatis habet ex dispositione mobilis et virtute moventis. Sic (ij) igitur dilectio speciem habet ex objecto; sed (v)) intensionem habet ex parte ipsius diligentis. Objectum autem dilectionis charitativa (0), Deus est; homo autem est diligens. Diversitas igitur dilectionis quic est secundum charitatem, quantum ad speciem est attendenda, in proximis diligendis, ex comparatione ad Deum, ut scilicet ei qui est Deo propinquior majus bonum ex charitate velimus; quia, licet bonum quod charitas vult omnibus, scilicet beatitudo aeterna, sit unum secundum se, habet tamen diversos gradus secundum diversas beatitudinis participationes : et hoc ad charitatem pertinet, ut velit justitiam Dei servari, secundum quam meliores perfectius participant beatitudinem; et hoc pertinet ad speciem dilectionis : sunt enim diversae species dilectionis secundum diversa bona qu:r optamus his quos diligimus. Sed intensio dilectionis est attendenda per comparationem ad ipsum hominem qui diligit. Et secundum hoc illos qui sunt silii propinquiores intensiori aflectu, diligit homo ad illud bonum ad quod eos diligit, quam (^Iniseriae.

mcnsuric^^r.

[ii) ulteriora. - anteriora IV. te) motus.

modus Pr. meliores ad majus bonum. Est etiam ibi alia differentia attendenda; nam aliqui proximi sunt nobis propinqui secundum naturalem originem, a qua discedere non possunt, quia secundum eam sunt id quod sunt; sed bonitas virtutis, secundum quam aliqui appropinquant Deo, potest accedere et recedere, augeri et minui; et ideo possum charitate velle quod iste qui est mihi conjunctus sit melior altero, et sic ad majorem beatitudinis gradum pervenire possit. Est autem et alius modus, quo plus diligimus ex charitate nobis conjunctos magis, quia pluribus modis eos diligimus. Ad eos enim qui non sunt conjuncti nobis, non habemus nisi (x) amicitiam charitalis; ad eos autem qui sunt nobis conjuncti, habemus aliquas alias amicitias, secundum modum conjunctionis eorum ad nos. Cum autem bonum super quod fundatur quislibet alia amicitia honesta, ordinetur sicut ad finem ad bonum super quod fundatur charitas, consequens est ut charitas imperet actum cujuslibet alterius amicitia:, sicut ars quae est circa finem imperat arti qu;e est circa ea quae sunt ad finem. Et sic hoc ipsum quod est diligere aliquem, quia est consanguineus, vel conjunctus, vel concivis (6), vel propter quodcumque aliud hujusmodi(v) licitum, ordinabile in finem charitatis, potest charitate imperari; et ita ex charitale eliciente et imperante pluribus modis diligimus nobis magis conjunctos. "

Haec ille. Simile ponit, 3. tentent., dist. 29, q. 1, art. G; et mullis aliis locis. Ex quibus potest sic argui : Habitus qui inclinat ad diligendum aliquos intensius, et alios remissius, et ad volendum majus bonum uni quam alteri, inclinat ad inaequaliter (3) diligendum. Sed charitas est hujusmodi. Igitur, etc. Octava conclusio est quod ch.-iril.-is ferveiitiiis (liliijil amicos quum inimicos, et dilectio amici melior est quam dilectio inimici. Hanc ponit sanctus Thomas, 2" 2 , q. 27, art. 7, ubi sic dicit : " Ratio diligendi proximum ex charitate Deus est. Cum ergo quaeritur quid sit melius vel magis meritorium, utrum diligere amicum quam diligere inimicum, dupliciter possunt istir dilectiones comparari. Uno modo, ex parte proximi qui diligitur. Alio modo, ex parte rationis propterquam diligitur. Primo quidem modo, dilectio amici praeminet dilectioni inimici; quia amicus melior est et magis conjunctus : unde est materia magis conveniens dilectioni; et propter hoc actus dilectionis super hanc materiam transiens melior est. Unde ejus oppositum deterius est : pejus enim est odire (E) inaequaliter. - inessentialiter Tr. XIX. ET XXX. - QUAESTIO I. amicum quam odire inimicum. Secundo modo autem dilectio inimici praeeminet propter duo. Trimo quidem, quia dilectionis amici potestesse alia ratio quam Deus; sed dilectionis inimici solus Deus est ratio. Secundo, quia, supposito quod uterque propter Deum diligatur, fortior esse ostenditur Dei dilectio, quae animum hominis ad remotiora extendit, scilicet usque ad dilectionem inimicorum; sicut villus ignis tanto (".) ostenditur esse fortior, quanto(6) ad remotiora diffundit suum calorem. Tanto etiam ostenditur divina dilectio esse fortior, quanto propter ipsam difliciliora implemus; sicut et virtus ignis tanto est fortior, quanto comburere potest materiam minus combustibilem. Sed sicut idem ignis in propinquiora fortius agit quam in remotiora, ita etiam charitas ferventius diligit conjunctos quam remotos; et quantum ad hoc dilectio amicorum secundum se considerata, est ferventior et melior quam dilectio inimicorum. "

Hice ille. Ex ((ilibus potest sic argui: Illa dilectioquae cadit super melius objectum et est intensior ex parte subjecti, est secundum se melior. Sed sic se habet dilectio amici ad dilectionem inimici. Igitur est melior simpliciter, et secundum se. Et in hoc primus articulus terminatur.