ARTICULUS III. PONUNTUR RESPONSIONES

Sj 1.

AD ARGUMENTA CONTRA PRIMAM CONCLUSIONEM Ad argumenta Scoti.

Quantum ad tertium articulum, restat prafatis obiectionibus, Dei cum adjutorio, respondere. Et ideo Ad primum contra primam conclusionem, dicitur quod in divina praescientia, aut providentia, aut praedestinatione, nulla est prioritas aut posterioritas natura ex parte actus divini, quasi unus sit prior alio, nec ex parte objectorum ut cadunt sub actu intellectus aut voluntatis, quasi hoc prius natura sit scitum aut volitum quam aliud; cum divinus intellectus unicum actum habeat, quo simul natura fer- 6 tur in omnia sua objecta, potissime creata, sine quocumque discursu aut ordine reali, et similiter divina voluntas, ut probat sanctus Thomas, 1 p., q. 14, art. 7. Conceditur tamen quod est ibi ordo rationis ex parte ratiocinantis, scilicet intellectus nostri, qui intelligit successive ea quae in objecto sunt simul. - Ulterius, conceditur quod inter objecta praevisa et praevolita est ordo volitus et praeordinatus a Deo; praevidit enim et praevokiit hunc effectum esse propter alium, et ordinari ad alium, et causari ab alio causalitate efficientis aut finis aut formae. Et ideo conceditur quod Deus praevidit electos esse priores reprobis, et gloriam gratia, et praedestinationem, gloriam, gratiam, redemptionem esse priores casu aut peccato.

Conceditur ulterius, quod nullus est praedestinatus praecise propter hoc quod alius est praevisus casurus, ad hunc sensum quod praevisio casus sit causa praedestinationis stantis; sed tamen concedi potest, quod aliquem nunquam casurum et firmiter staturum Deus praedestinavit ad sublevandum casurum, sicut Christum ad sublevandum Adam.

Conceditur ulterius, quod Deus, quia ordinatissime vult, hoc est, vult rectissimum ordinem in suis volitis, non in sua volitione, quia, inquam, sic rectissime vult, ideo vult animam Christi esse proximiorem ultimo fini et feliciorem ac beatiorem caeteris beatis, et alios ordinari ad illam, et non illam ad alios : ita quod tota prioritas se teneat ex parte objectorum inter se; non autem ex parte actus volendi in se, nec ut tendit in objecta, quasi actus sit prior actu, aut idem actus prius quacumque reali prioritate tendat in hoc objectum creatum, quam in aliud. Ad hunc sensum sanctus Thomas, 3(a) Sententiarum, dist. 10, q. 3, art. 1, q 3, concedit quod " praedestinatio Christi est causa praedestinationis nostrae : efficiens, inquantum ipse est mediator nostrae salutis; et formalis, inquantum I in filios Dei, ad ejus imaginem, praedestinamur; et finalis, inquantum nostra salus in ejus gloriam redundat ". Item, 3 p., q. 24, ari. 4, ubi sic dicit : " Si consideretur praedestinatio secundum praedestinationis actum, praedestinatio Christi non est causa nostrae praedestinationis; cum uno et eodem actu. Deus praedestinaverit Christum et nos. Si autem consideretur praedestinatio secundum praedestinationis terminum, sic praedestinatio Christi est causa nostrae praedestinationis. Sicenim Deus praeordinavitnostram salutem, ab aeterno praedestinando, ut per Jesum Christum compleretur. Sub praedestinatione enim aeterna non solum cadit illud quod fiendum est in tempore, sed etiam modus et ordo secundum quem complendum est in (6) tempore. " - Haec ille. -Item, ibidem , in responsione ad 3 ", sic dicit : " Si Christus non fuisset incarnandus, Deus praeordinasset homines salvari per aliam causam. Sed quia praeordinavit incarnationem Christi, simul cum hoc praeordinavit ut esset causa nostrae salutis. " -Haec ille. - Item, 3 p., q. 1, art. 3, in solutione quarti, sic dicit : a Praedestinatio praesupponit praescientiam futurorum; et ideo, sicut Deus praedestinat salutem alicujus hominis per orationem aliorum implendam, ita etiam praedestinavit opus incarnationis in remedium humani peccati. "

Haec ille.

Ex quibus omnibus patet quod argumentum multa falsa assumit, potissime tria. Primum est, quod prius natura Deus praedestinet omnes electos quam praevideat aliquid circa peccatores. Secundum est, quod in divinis actibus sit ordo naturae ex parte actuum in se, aut ut tendunt in objecta creata. Tertium est, quod Deus prius velit unum quam aliud, prioritate naturae : quia non solum falsum est quod in Deo actus intellectus sit natura prior actu voluntatis; immo falsum est quod idem actus intellectus aut voluntatis prius natura tendat in unum objectum quam in aliud, potissime loquendo de objectis creatis.

Si autem quis dicat quod saltem concedendus est ibi ordo rationis ex parte ratiocinantis, etsi negetur ex parte ratiocinabilis; et sic priussecundum rationem Deus voluit gloriam animae Christi quam redemptionem humani generis, quia majus bonum prius vult secundum rationem, et sic pro illo priori voluit incarnationem per se et secundum se, et non propter aliud ; ergo, cessantibus posterioribus commodis, adhuc incarnatio fuisset, quia voluntas divini beneplaciti semper adimpleretur, etc;

dicitur quod inter majus bonum et minus bonum potest esse dupliciter ordo : scilicet per se, et per accidens. Per se quidem, sicut inter bonum naturae, gratiae, et gloriae; et bonorum taliter ordinatorum, Deus prius secundum rationem vult majus quam minus, sicut gloriam gratia, et gratiam natura. Per accidens autem, sicut inter duas gratias, aut duas glorias nullum essentialem ordinem inter se habentes; et talium bonorum non est necessarium majus esse prius volitum secundum rem, aut secundum rationem. Et sic non oportet concedere quod Deus prius re, aut ex natura rei, aut secundum rationem, voluerit gloriam animae Christi quam redemptionem generis humani; immo potest esse quod prius secundum rationem voluerit secundum bonum quam primum. Ad secundum dicitur primo, quod sanctus Thomas, 3. Sentent., dist. 1, q. 1, ari. 3, tenuit illum modum glossandi auctoritates Sanctorum, quem tangit arguens, esse probabilem; sed in Summa repudiavit eumdem tanquam praesumptuosum.

Dicitur secundo, quod anima Christi non fuit praedestinata ad tantam gloriam, propter solam redemptionem generis humani, si sit sensus quod illa redemptio fuerit principalis finis gloriae animae Christi, aut suae gratiae, vel naturae, quin potius, sicut superius dictum est, totalis gloria hominum beatorum ordinatur sicut in finem in gloriam animae Christi.

Dicitur tertio, quod redemptio humani generis fuit finis, sine quo non fuisset gloria animae Christi talis et tanta qualis et quanta nunc est. Vel, si redemptio humani generis non fuit finis gloriae animae Christi, fuit tamen finis incarnationis ; aliud enim est dicere hoc, et aliud illud.

Dicitur quarto, quod incarnationis Christi multiplex potest assignari finis : scilicet proximus et remotus; vel partialis et totalis. Proximus finis est redemptio electorum ; remotus vero perfectio universi, vel gratia Dei, vel ipse Deus. Similiter omnia ista sunt finis totalis; singulum vero eorum potest dici finis partialis. Modo non est inconveniens, magnum bonum occasionari propter minus bonum, tanquam propter finem proximum aut partialem. Et de hoc sanctus Thomas, 3p., q. l,art. 3, in solutione tertii: " Nihil, inquit, prohibet ad aliquid majus naturam humanam esse perductam post peccatum. Deus enim permittit mala fieri, ut inde melius aliquid eliciat. Unde dicitur, Roman. 5 (v. 20) : Ubi abundavit iniquitas, superabundavit gralia. Unde et in benedictione cerei paschalis dicitur : 0 felix culpa, quae talem ac tantum meruit habere Redcmpto-reml "

Haec ille.

Item, 3. Senteni., dist. 1, q. 1, art. 3, in solutione quinti, sic dicit : " Sicut dicit Apostolus, Rom. 5 (v. 20), Ubi abundavit delictum, superabundavit et gratia. Unde non est inconveniens si aliquod bonum ex peccato Deus eliciat, quod sine peccato non fuisset; ut patet in multis virtutibus, ut in patientia, et poenitentia, et hujusmodi. Et ita etiam ex peccato hominis hoc optimum Deus potuit elicere, ut Deus incarnaretur; propter quod Gregorius (a) dicit : 0 felix culpa, etc. "

Haec ille.

Dicitur quinto, quod ex positione nostra non sequitur quod Deus praedestinaverit prius Adam quam Christum, si ly prius dicat prioritatem durationis, aut perfectionis, aut aliam prioritatem realem. Si vero dicat prioritatem rationis, non ex parte rationabilis, sed ex parte nostri intellectus ratiocinantis, non est inconveniens. Intelligimus enim primo, quod Deus voluit gloriam suam et bonitatem suam manifestari generaliter in productione perfecti universi; secundo, quod in illo universo voluit esse aliquas creaturas intellectuales et rationales beatas; tertio, quod praevidit casum aliquarum creaturarum rationalium, quas praedestinaverat; quarto, quod decrevit lapsas reparare per incarnationem Filii sui; quinto, quod voluit animam Christi esse priorem caeteris in gratia et gloria, et omnes alias, et beatitudinem, et gratiam, et redemptionem earum ordinari in gloriam animae Christi. (a) Haec verba inveniuntur in benedictione cerei paschalis. - QUAESTIO I. 7 Ad tertium patet responsio per jam dicta; quia consequens ad quem deducit, non est inconveniens, loquendo de prioritate rationis. Unde breviter : praedestinatio caeterorum electorum prior est praedestinatione animae Christi, secundum rationem intelligendi ; sed praedestinatio animae Christi prior est praedestinatione aliorum, secundum viam perfectionis et causalitatis exsecutivae (a) effectus temporalis : ut prima prioritas sit quasi prioritas intentionis; secunda vero sit quasi prioritas exsecutionis.

Sciendum etiam quod praedestinatio Christi uno modo potest dici finis nostrae praedestinationis ex parte effectus temporalis, et alio modo nostra praedestinatio et redemptio potest dici finis praedestinationis Christi. Nam dupliciter aliquid potest dici finis alicujus, puta A esse finis ipsius B. Primo modo, quia B ordinatur ad acquisitionem vel conservationem ipsius A; sicut sanitas dicitur finis medicinae. Et hoc modo nostra praedestinatio, quoad terminum temporalem , est finis praedestinationis Christi; quia, sicut superius allegatum est, Deus praedestinavit opus incarnationis Christi in remedium humani peccati. Secundo modo, A potest dici finis B, quia ex ipso B provenit aliqua utilitas vel aliquod bonum ipsi A, vel ipsum A tendit in ipsum B sicut in illud cujus similitudinem et participationem desiderat. Et isto modo praedestinatio Christi est finis nostrae praedestinationis : quia salus nostra in Christi gloriam redundat, ut superius dictum est; efideo sua praedestinatio et nostra invicem se praecedunt. Praedicta autem distinctio fundatur in dictis sancti Thomae, 2. Sentent., dist. 1, q. 2, art. 3, ubi sic dicit : " Finis alicujus rei dicitur dupliciter : scilicet vel in quem tendit naturaliter; vel ex eo quod ad ipsum sicut ad finem ordinari dicitur, ut utilitatem aliquam consequatur (i), secundum intentionem et ordinem agentis. Utroque autem modo homo dicitur finis creaturarum, eie. " Item, in solutione secundi, sic dicit : a Non est homo finis omnis creatura;, sicut ultimo intentum ab omni creatura, sed sicut illud cui provenit utilitas ex omni creatura. " Item, ibidem (in corp. art.), sic dicit : a Omnis creatura corporalis tendit in assimilationem naturae intellectualis, quantum potest, quae altiori (y) modo divinam bonitatem consequitur; et propter hoc forma humana, scilicet anima rationalis, dicitur esse ultimus finis intentus a natura inferiori, ut dicitur, 2. de Anima (t. c. 37). "

Haec ille.

Vide totum capitulum, vel articulum, quia multum bene facit ad propositum: 8 Sj 2. - Ad argumenta contra secundam CONCLUSIONEM I. Ad argumenta Scoti. - Ad primum contra secundam conclusionem , dicitur primo, quod major, si intelligatur de dependentia causali ad suam causam, concedi potest, licet eam neget Occani, et Adam, 1. Senteni., dist. 1, dubio 4; et satis probabiliter; et praesertim libi illa duo quae terminant, eadem causalitate et potentia terminant; sicut est in proposito : nam quaelibet persona divina est totalis causacujuslibet creaturae, et tamen sunt tres. Si autem intelligatur de dependentia unius relativi ad aliud correlativum, falsa est : nam tali dependentia unum potest dependere ad multa; sicut idem album numero est simile multis aliis albis, et tantum dependet ab uno quantum ab alio in esse relativo; et similiter, idem quantum est aequale vel duplum multis quantis, et dependet ab uno sicut ab alio.

Et ad primam probationem majoris (ex), si sic intelligatur, dicitur quod solum arguit de prima dependentia, et non de secunda. Cum etiam secundo additur et arguitur quod major sit vera in omni genere dependentia?, quia cum dependentia alicujus fuerit totaliter terminata, etc.;

dicitur quod unum relativum terminat totaliter dependentiam alterius intensive, non autem extensive; et ideo potest terminari non ad tot, quin ad (6) plura ejusdem rationis, si sint vel esse possint : unum enim ovum non potest assimilari tot ovis, quin pluribus.

Dicitur secundo, quod dependentia naturae assumptae ad personam assumentem, non est praecise dependentia causati ad causam ; quia talis causalitas est communis tribus personis, et tres personie simul terminant omnem talem dependentiam creaturae. Sed est potius dependentia relativi ad correlativum, puta uniti (y) ad unibile, vel suppositalis ad sup-positans, et formae ad suum formabile. Et si sit (c) dependentia causati ad causam, hoc est ratione absoluti quod est in persona, et non ratione relativae proprietatis; nec plus est ad unam personam, quam ad aliam. Nullum autem relative dictum in divinis, in assumendo assumit propria vel distincta causalitate; sed dicitur assumere unum, et non dicitur assumere aliud naturam humanam, quia una persona relativa, virtute naturae, essentiae, potentiae et omnium divinorum attributorum, unit sibi naturam humanam, ita quod est illius unionis non tantum principium effectivum aut causale, sed etiam terminus relationis uniti ad unibile. De hoc sanctus Thomas, in 3 p., q. 2, art. 8, et 3. Senteni., dist. 5, q. 1, art..l, ubi ponit quod assumta) majoris. - minoris Pr. (g) ad. - Om. Pr. (v) uniti.

unibilis Pr (8) vel. - Art. Pr. ptio, ex parte assumentis, non solum dicit actionem qua fit unio naturae ad personam, trahendo eam ad tale subsistere, quod est incommunicabile pluribus suppositis aut personis, nec est compossibile cum alio subsistere in eadem natura vel persona; sed persona divina terminat dependentiam naturae, trahendo eam ad proprium subsistere; quod est communicabile pluribus suppositis; immo includit in sua significatione terminum actionis et unionis.

Dicitur tertio, ad confirmationem ibidem adductam, quod non est simile de accidente respectu plurium subjectorum, et de unione naturae ad plures personas; quia dependentia accidentis ad subjectum, est principaliter (a) dependentia causati ad causam.

Dicitur quarto, ad probationem minoris, quod suppositum creatum totaliter terminat dependentiam naturae creatae, non autem suppositum increatum ; quia terminationes illae sunt alterius rationis. Suppositum enim creatum terminat dependentiam naturae suae, secundum unum esse et unum subsistere, in quo aliud suppositum creatum communicare non potest, sed diversorum suppositorum sunt diversae subsistentiae in creaturis ; non sic in divinis (6), quia divinae personae unicam habent subsistentiam, vel potius unicum personae subsistere, et unicum esse et exsistere, licet habeant distinctas personalitates. Ideo non sequitur quod eadem natura haberet plures subsistentias, si assumeretur a pluribus divinis personis; sed solum quod esset unita pluribus personalitatibus relativis. Hoc autem non esset inconveniens. Quod declarat sanctus Thomas, 3. Sentent., dist. 1, q. 2, art. 4, ubi sic arguit : " Major est distantia diversarum potentiarum animae ad invicem, quae etiam in absolutis distinguuntur, quam divinarum personarum, quae solum distinguuntur in eo quod ad aliud est. Sed anima unitur eidem membro secundum diversas potentias; quod patet, quia organa aliorum sensuum sunt etiam organa tactus, qui per totum corpus diffunditur. Igitur Deus potest uniri homini, ita quod tres personae unam naturam assumant. "

Haec ille.

Unde, si plura supposita creata, vel unum creatum et aliud increatum, haberent unicam subsistentiam, sicut habent divinae personae, tunc suppositum creatum non totaliter terminaret extensive dependentiam naturae, quin posset ulterius terminari per aliud suppositum habens eamdem subsistentiam. Sed quia nullum suppositum creatum communicat cum alio supposito in eadem subsistentia, ideo quandocumque terminat dependentiam naturae, totaliter eam terminat, tam intensive quam extensive. Item, suppositum creatum terminat dependentiam naturae, eo modo quo totum subsistens terminat dependentiam partium ; persona vero divina - QUAESTIO I. 9 terminat dependentiam naturae assumptae, eo modo quo subsistens terminat dependentiam alicujus sibi uniti, sicut subjectum dependentiam accidentis. Constat autem quod idem non potest esse pars duorum totorum subsistentium; sed idem accidens potest uniri duabus substantiis habentibus eamdem subsistentiam, sicut quantitas materias et formae. Ad secundum, negatur consequentia. Nec valet probatio per simile de supposito creato. Quia esse suppositi creati est incommunicabile alteri supposito; et ideo, ad multitudinem et distinctionem suppositorum, multiplicatur esse et subsistere, et per consequens natura, quia plura esse non conveniunt eidem naturae in numero. Esse autem et subsistere divini suppositi est communicabile tribus suppositis; et ideo, plurificato supposito, non oportet plu-rificari esse, nec naturam assumptam. De hoc sanctus Thomas, de Potentia Dei, q. 2, art. 1 : (c Natura, inquit, divina a formis materialibus in duobus differt. Primo quidem , per hoc quod formae materiales non sunt subsistentes; unde humanitas in homine non est idem quod homo, qui subsistit; divinitas autem est idem quod Deus; unde ipsa natura divina est subsistens. Aliud est, quod nulla forma vel natura (a) creata, est suum esse; sed ipsum esse Dei est ejus natura et quidditas; et inde estquod proprium nomen ipsius est, Qui est, ut patet, Exodi 3 (v. 14), quia sic denominatur quasi a propria forma sua. Forma igitur in istis inferioribus, quia non per se subsistit, oportet quod in eo cui communicatur, sit aliquid per quod forma vel natura subsistentiam recipiat; et haec est materia, quae subsistit formis materialibus et naturis. Quia vero natura vel forma materialis non est suum esse, per hoc quod in alio recipitur, acquirit esse; unde, secundum quod in diversis est, de necessitate habet diversum esse; unde humanitas non est una in Socrate et in Platone secundum esse, quamvis sit una secundum propriam rationem. In communicatione vero qua natura divina communicatur, quia ipsa est per se subsistens, non requiritur aliquid materiale, per quod subsistentiam recipiat; unde non recipitur in aliquo quasi in materia, ut sic genitus, ex materia et forma inveniatur compositus. Et iterum, quia ipsa essentia est suum esse, non accipit esse per supposita in quibus est; unde per unum et idem esse est in communicante et in eo cui communicatur; et sic manet eadem secundum numerum in utroque. "

Haec ille.

Item, q. 9, art. 5, in solutione deciminoni, sic dicit : " Nullo modo concedendum est quod in divinis sit nisi unum esse; cum esse semper ad essentiam pertineat, et pnecipue in Deo, cujus esse est sua essentia. Relationes autem quae distinguunt supposita in divinis, non addunt aliud esse super esse essentiae : quia non faciunt compositionem cum essentia; omnis autem forma addens aliquod esse super esse substantiale, facit compositionem cum substantia, et ipsum esse est accidentale, sicut esse albi et nigri. Diversitas ergo secundum esse, sequitur pluralitatem suppositorum, sicut et diversitas essentiae, in rebus creatis; neutrum autem in divinis. "

Haec ille. Ad lertium dicitur quod major habet veritatem(a), quando illud quod convenit alicui ut distinguitur ab alio, est principium distinctionis unius illorum ab alio : sicut filiatio, quia competit Filio ut distinguitur a Patre, et est principium distinctionis Filii a Patre, non potest competere Patri (6). Sed, major falsa est, si intelligatur generaliter de illo quod convenit alicui ut distinguitur ab alio, quod tamen non est principium distinctionis illorum, sed concomitatur distinctionem, vel sequitur; sicut patet : nam anima rationalis convenit oculo ut distinguitur a pede, et tamen eadem anima est in utroque. Tunc dico quod incarnatio non convenit Filio ut distinguitur a Patre primo modo, sed secundo modo; et ideo potest utrique convenire. II. Ad argumenta aliorum.

Ad primum aliorum, respondet Durandus (dist. 1, q. 3), quod, " cum dicitur quod infinitati naturae attestatur quod sit in pluribus suppositis, verum est de natura quae intrinsece pertinet ad naturam ipsorum, et est tanquam fundamentum proprietatum quibus supposita constituuntur et distinguuntur; et hoc solum est divina natura et essentia. Sed esse in pluribus suppositis relativis, quasi (y) extrinsece, puta, quia sine eo essent supposita, communicatur tamen ei exsistere in talibus suppositis, non arguit aliquam infinitatem. Quod patet ex simili : circumscribendo enim a Deo supposita relativa, et ponendo unum solum suppositum absolutum, sicut ponunt Judaei et Gentiles, tanta infinitas esset in illo uno supposito, sicut nunc est in pluribus relativis; et tamen non oporteret naturam assumptam in illo supposito esse infinitam, quia non pertineret intrinsece ad naturam suppositi, sed solum ei communicaretur (6), ut suum esse finitum haberet (z) in supposito infinito. Et sic est, in proposito, de essentia unius natunc creata? finita? in pluribus suppositis divinis. "

Haec Durandus; et bene ; hoc excepto, quod dicit naturam creatam habere esse finitum in supposito infinito; hoc enim est falsum, ut alias videbitur. Posset etiam aliter dici, quod major ai-gumenli vera est, quando natura quae est in pluribus suppositis, non acquirit nec accipit esse per supposita in quibus est, sed ipsa est suum esse, et dat esse suppositis; alias major est falsa. Ad secundum dicit Durandus, quod " tota dependentia humanae naturae terminatur per unum divinum suppositum aeque perfecte, vel perfectius, quam terminaretur per suppositum proprium; quia subsistentia divini suppositi est perfectior quam subsistentia cujuslibet suppositi creati. Et tamen, hoc non obstante, potest assumi ab alio supposito divino : quia non assumitur ad novam subsistentiam, cum subsistere divinum sit tantum unum ; sed communicatur ei nova unio cum proprio alterius persona?, quae non repugnat priori unioni cum proprio primae (at) personae assumentis. Sed, si natura creata substantificaretur in supposito proprio, non posset substantificari in alieno creato vel increato, nisi assumeretur aliud novum subsistere in alio ; et illud contradicit ei quod est subsistere in seipso. Et ideo istud non est possibile sicut aliud ".

Haec Durandus, et bene.

Unde, breviter dici potest, quod natura humana ita perfecte suppositatur in supposito divino, sicut suppositaretur in proprio supposito; sed non ita incommunicabiliter. Cujus ratio superius est tacta, in solutione secundi Scoti. Ad tertium dicit Durandus, (C quod non est simile hinc inde : quia supposita creata absoluta sunt, et ideo quidquid est in eis, distinguitur distinctione ipsorum ; sed divina supposita sunt relativa, et ideo non distinguitur quidquid est in eis, sed solum relationes, non quoscumque, sed oppositae, i)

Haec Durandus, et bene.

Posset etiam dici quod non est simile : quia, si idem accidens esset in diversis subjectis, haberet diversa esse, et sic esset idem et non idem; natura autem hnmana in pluribus suppositis non habet nisi unum esse. Conceditur tamen quod eam impossibile est esse in pluribus suppositis habentibus diversa esse. Ad quartum dicit Durandus, quod " Anselmus intelligit quod tres personae non possunt simul et semel assumere unum et eumdem hominem, vel humanam naturam, ita quod assumant eam ad unam personalitatem. Dicit enim sic : Impossibile est tres personas esse unam personam cum uno eodemque homine (6). Et in isto sensu conceditur quod tres personae non possunt assumere unam naturam j.

Haec ille, et bene. S 3.

Ad argumenta contra tertiam ET QUARTAM CONCLUSIONES I. Ad argumentum Scoti. - Ad primuni contra quartam conclusionem, dicitur quod, licet divina (o) Verba Anselmi sunt: Plures enim personae nequeunt unum eumdemque hominem assumere in unitatem personae (Cur Deus homo, lib. 2, cap. 9). essentia subsistat, et de se sit baec, non tamen est incommunicabilis; et consequenter, nec est de se suppositum aut persona. Unio autem naturarum, oportet quod fiat in natura, vel in persona; non autem fit in natura; ergo in persona; sed non absoluta; ergo relativa. De hoc sanctus Thomas, 3 p., q. 2, art. 1, sic dicit : " Nomen naturae, a nascendo (a) dictum, est sumptum a generatione viventium, quae nativitas vel pullulatio dicitur, ut dicatur natura, quasi nascitura. Deinde translatum est nomen naturae ad significandum principium hujus generationis. Et quia principium generationis, in rebus viventibus, est intrinsecum, ulterius derivatum est nomen naturae ad significandum quodlibet principium intrinsecum motus, secundum quod Philosophus dicit in 2. Physicorum (t. c. 3), quod natura est principium motus in eo in quo est per se, et non secundum accidens. Hoc autem principium est materia, vel forma. Unde natura quandoque dicitur materia, quandoque vero forma. Et quia finis generationis naturalis, in eo quod generatur, est essentia speciei, quam signat diffinitio; inde est quod hujusmodi essentia quandoque dicitur natura. Et hoc modo Boetius diffinit naturam, in libro de Duabus Naturis , dicens : Natura est unumquodque informans specifica differentia, quae scilicet complet diffinitionem speciei. Si ergo nunc loquamur de natura secundum quod significat (6) quod quid est, sive quidditatem speciei, vel essentiam, hoc modo accipiendo naturam, impossibile est incarnationem Verbi esse factam in natura. Tripliciter enim aliquid unum ex duobus vel pluribus constituitur :

Uno modo, ex duobus perfectis integris (y) remanentibus; quod quidem fieri non potest, nisi in his quorum forma est compositio, vel ordo, vel (6) figura : sicut ex inultis lapidibus absque aliquo ordine adunatis, per solam compositionem, fit acervus; ex lapidibus autem et. lignis secundum aliquem ordinem dispositis, et ad aliquam figuram redactis, fit domus. Et secundum hoc, posuerunt aliqui unionem esse per modum confusionis, quae scilicet est sine ordine; vel commensurationis, quae scilicet est cum ordine. Sed hoc non potest esse. Primo quidem, quia compositio, vel ordo, vel figura non est forma substantialis, sed accidentalis ; et sic sequeretur quod unio incarnationis non esset per se, sed per accidens; quod est falsum. Secundo, quia ex hujusmodi non fit unum per se simpliciter, sed secundum quid ; remanent enim plura in actu. Tertio, quia forma talium non est natura, sed magis ars ; sicut forma domus; et sic non constitueretur una natura in Christo, ut ipsi volunt.

Alio modo fit aliquid ex pluribus perfectis, sed transmutatis; sicut ex elementis fit mixtum. Et sic aliqui dixerunt unionem incarnationis esse factam per modum complexionis. Sed hoc esse non potest. Primo quidem, quia natura divina est omnino immutabilis; unde nec potest converti in aliud, cum sit incorruptibilis; nec aliquid in ipsam, cum sit ingenerabilis. Secundo, quia illud quod est commixtum, nulli miscibilium est idem in specie; differt enim caro specie a quolibet elementorum; et sic Christus nec esset ejusdem naturae cum Patre, nec cum matre. Tertio, quia ex his qua? plurimum distant, non potest fieri mixtio; solvitur enim species unius eorum, puta si quis guttam aquae amphora vini apponat; et secundum hoc, cum natura divina in infinitum excedat naturam humanam, non potest esse mixtio, sed remanebit sola natura divina. "

Sed forte dicet aliquis, quod illae rationes solum probant quod non sit facta unio in natura, ad hunc sensum quod ex divinitate et humanitate non resultat una natura; sed non probant quin natura humana sit immediate unita divinae, ita quod primus terminus unionis sit essentia divina.

Dicitur quod, si natura humana uniretur immediate et primo naturae divinae, hoc esse non posset nisi quia traheretur ad esse naturae divinae ut est esse naturae. Si autem natura humana illo modo traheretur ad esse naturae divinae, uniretur sibi in natura; sicut corpus unietur animae in resurrectione. Et ideo sanctus Thomas sufficienter probat intentum ; potissime quia in divina natura nullum est suppositum absolutum praecedens relationes, cui posset uniri natura humana; omnis autem unio, vel est in natura, vel in supposito naturae, et ad naturam, vel ad suppositum naturae.

(( Tertio modo iit aliquid ex aliquibus non permutatis, sed imperfectis : sicut ex anima et corpore fit homo; et similiter ex diversis membris unum corpus constituitur (a). Sed hoc dici non potest de incarnationis mysterio. Primo, quia utraque natura est secundum suam speciem vel essentiam completa, divina scilicet, et humana. Secundo, quia divina et humana natura non possunt constituere aliquid per modum partium quantitativarum, sicut membra constituunt corpus, quia natura divina est incorporea; neque per modum materia? et formae, quia natura divina non potest esse forma alicujus, praesertim corporei. Sequeretur etiam quod species resultans esset communicabilis pluribus; et ita essent plures Christi. Tertio, quia Christus neque esset humanae naturae, nec divinae; differentia enim addita variat speciem, sicut unitas in numeris, ut dicitur, 8. Metaphysicae (t. c. 10). "

Haec sanctus Thomas.

Ex quibus concludit quod unio incarnationis non sit facta in natura. - QUAESTIO 1. H Ulterius, in sequenti articulo, probat quod sit facta in persona, et quod aliter nulla esset unio. Unde sic dicit : " Persona aliud significat (a) quam natura. Natura enim significat essentiam speciei, quam significat diffinitio. Et si quidem his quae ad rationem speciei pertinent, nihil aliud adjunctum inveniri posset, nulla necessitas esset distinguendi naturam a supposito naturae, quod est individuum subsistens in natura illa; quia unumquodque individuum subsistens in natura aliqua, esset omnino idem cum natura sua. Contingit autem in aliquibus rebus subsistentibus inveniri aliquid quod non pertinet ad rationem speciei, scilicet accidentia et principia individuantia ; sicut maxime apparet in his quae sunt composita ex materia et forma. Et ideo in talibus differt, etiam secundum rem, natura et suppositum, non quasi aliqua omnino separata, sed quia in supposito includitur natura speciei, et superadduntur quaedam alia quae sunt praeter rationem speciei ; unde suppositum significatur ut totum, habens naturam sicut partem formalem et perfectivam sui; et propter hoc, in compositis ex materia et forma, natura non praedicatur de supposito; non enim dicimus quod hic homo sit sua humanitas. Si qua vero res est, in qua omnino nihil est praeter rationem speciei vel naturae suae, sicut est in Deo, ibi non est aliud secundum rem suppositum et natura, sed solum secundum rationem intelligendi: quia natura dicitur, secundum quod est essentia quaedam; eadem vero dicitur suppositum, secundum quod est subsistens. Et quod est dictum de supposito, intelligendum est de persona in creatura rationali vel intellectuali; quia nihil aliud est persona, secundum Boetium (de Duabus Naturis), quam rationalis naturae individua substantia. Omne igitur quod inest alicui personae, sive pertineat ad naturam ejus, sive non, unitur ei in persona. Si ergo natura humana non unitur Verbo Dei in persona, nullo modo ei unitur; et sic tollitur totaliter incarnationis fides; quod est subruere totam fidem christianam. Quia ergo (6) Verbum habet naturam humanam sibi unitam, non autem ad suani naturam divinam pertinentem, consequens est quod unio sit facia in pei^ona Verbi, non autem in natura."

Haec ille.

Item, ibidem, in solutione primi, sic dicit : " Licet in Deo non sit aliud secundum rem natura et persona, differt tamen secundum modum significandi quia persona significatur per modum subsistentis. Et quia natura humana sic unitur Verbo, ut Verbum in ea subsistat, non autem ut aliquid addatur ei ad rationem suae naturae, vel ut ejus natura in aliquid transmutetur; ideo unio facta est in persona, non autem in natura. "

Haec ille. - Similia dicit, 3. Sentent., dist., 5, q. 1, art. 2 et 3. II. Ad argumentum Durandi. - Ad argumentum Durandi, dicitur quod unio naturae humanae ad divinam , praesupponit unionem ejus ad aliquam personam divinam.

Et ad probationem in oppositum, dicitur quod duplex est dependentia humanae naturae ad personam divinam. Dependet namque natura humana ad suppositum divinum : uno modo, tanquam ad illud a quo et in quo accipit esse actualis exsistentia?; alio modo, tanquam ad illud a quo accipit suppositionem et personalitatem. Loquendo de prima dependentia, dicitur quod essentia divina est primum et remotum quo terminatur illa dependentia ; sed persona est proximum quo terminatur, et proximum quod terminat; essentia (a) vero est quod remotum; unde persona, virtute naturae divinae, terminat illam dependentiam. Secundam vero dependentiam terminat persona, et sicut quo, et sicut quod; et non essentia. Tunc ad argumentum : Cum dicitur, Per illud competit personae primo uniri naturae assumptae, per quod competit ei dependentiam naturae assumptae terminare,

dicitur quod hoc verum est, si loquamur de secunda dependentia; sed in hoc sensu minor est falsa. Si vero loquamur de prima dependentia, tunc major est falsa, et minor vera. Et ad probationem minoris in sensu in quo negatur,

dicitur quod persona non terminat dependentiam secundam per suum solum subsistere, quod est commune toti Trinitati; sed per suam proprietatem subsistentem, quae includit non solum subsistere essentiale, sed, ultra hoc, relationem cui convenit tale subsistere; nec per se (?) subsistere divinum ut est naturae, sed ut est personae, ut post exponetur. Et si dicatur : quomodo differt secunda dependentia a prima, quia idem videtur dare esse (y) actualis exsistentiae, vel communicare propriam subsistentiam, et suppositare naturam?

dicitur quod non est idem : quia ad hoc quod aliquid suppositet naturam aliquam, non solum requiritur quod subsistat, sed etiam quod sit incommunicabileetproprium etdistinctum; primum convenit essentiae, non autem secundum. Ad alia quae tangit arguens (3), de concomitantia vel consequentia illarum unionum, non oportet dicere : quia neutrum illorum damus; sed potius illud quod dictum est, scilicet quod unio humanae naturae ad divinam essentiam praesupponit unionem ejus ad personam divinam. De praedictis sanctus Thomas, 3 p., q. 2, art. 6 : " Fides, inquit, catholica, medium tenens inter prodictas positiones, neque dicit esse factam unionem Dei et hominis secundum essentiam vel naturam, neque etiam secundum accidens, sed medio modo, secundum subsistentiam vel hypostasim. " Et postea, in solutione secundi, sic dicit : " Illud quod advenit post esse completum, accidentaliter advenit, nisi trahatur in communionem illius esse completi : sicut in resurrectione corpus adveniet animae praeexsistenti, non tamen accidentaliter, quia ad idem esse assumetur, ut scilicet corpus habeat esse vitale per animam; non sic est de albedine, quia aliud est esse albi, et aliud esse hominis cui advenit albedo. Verbum autem Dei ab aeterno esse completum habuit secundum hypostasim vel personam ; ex tempore autem advenit ei humana natura, non quasi assumpta ad unum esse prout est naturae, sicut corpus assumitur ad esse animae, sed ad unum esse prout est hypostasis vel personae. Et ideo humana natura non unitur accidentaliter Filio Dei. "

Haec ille.

Ex quibus patet illud quod dictum est supra, scilicet quod persona non terminat dependentiam naturae assumptae per suum subsistere prout est naturae, sed prout est suppositi vel personae, etc.

Et sciendum quod Durandus in hac materia periculosus est : nam in suo scripto, praeter illa quae allegata sunt, videtur concedere quod natura humana unita est cuilibet personae divinae; immo, ex suis dictis videtur sequi quod quaelibet persona est incarnata, sicut patet legenti eum in hac materia. Ad argumentum principale in oppositum quaestionis (a), quoad primam sui partem respondet sanctus Thomas, 3 p., q. 3, art. 6, in solutione primi, sic dicens : " Hac positione facta, dicendum est quod tres personae essent unus homo, propter unam humanam naturam. Sicut enim nunc verum est dicere quod sunt unus Deus, propter unam naturam divinam; sic verum esset dicere quod tres personae sunt unus homo, propter unam humanam naturam. Nec ly imus importat unitatem per se, sed importat unitatem in natura humana. Nec posset argui ex hoc quod tres personae essent unus homo, quod essent unus simpliciter : nihil enim prohibet dicere quod homines qui sunt plures simpliciter, sint unus quantum ad aliquid, puta unus populus; et (6), sicut dicit Doctor Augustinus, 6. de Trinitate (cap. 3), diversum est natura spiritus hominis et spiritus Dei, sed inhaerendo fit unus spiritus , secundum illudi. CorinthioruniQ (v. 17): Qui adlueret Deo, unus spiritus est. cum eo. "

Haec ille.

Ad secundam partem ejusdem argumenti, respondet sanctus Thomas, 3p., q. 3, art. 3, in solutione secundi, ubi dicit : " Circumscriptis per intellectum personalitatibus trium personarum, remanebit in intellectu una personalitas Dei, sicut (a) quaestionis.

quasi Pr. (6) et. - Om. Pr. Judaei intelligunt; ad quam polerit terminari assumptio, sicut dicimus eam terminari ad personam Verbi. "

Haec ille. Et haec de quaestione (a) sufficiant. Benedictus Deus. Amen.