ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES I 1.

Ad argumenta contra primam CONCLUSIONEM I. Ad argumenta Scoti.

Quantum ad tertium articulum, respondendum est obiectionibus supradictis. Et ideo Ad primum contra primam conclusionem, negatur minor, scilicet quod Christus habuerit non esse simpliciter post esse; quia in Christo non est, nec fuit nisi unicum esse simpliciter, quod est aeternum, ut patet ex praecedentibus. Et ad probationem, dicitur quod Christus in morte sua non perdidit esse simpliciter, sed esse hominem. Et cum dicitur quod Christus habuit non vivere post vivere, etc;

negatur : quia Christus semper habuit vivere, licet non semper habuerit vivere humanum. Immo, in istis consequentiis est fallacia consequentis, arguendo a negatione inferiorum ad negationem superiorum, ut sic dicendo : Christus in morte habuit non esse hominem, igitur habuit non esse ; vel : Non vixit vita humana, igitur non vixit vita. Sicut enim ex assumptione naturae humanae non advenit Filio Dei aliquod novum esse simpliciter, sed nova habitudo esse personalis praeexsistentis ad naturam humanam, ut scilicet persona illa jam dicatur subsistere, non solum secundum naturam divinam, sed etiam secundum humanam (ut ponit sanctus Thomas, 3 p., q. 17, art. 2; et 3. Sentent., dist. 8, q. 1, art. 4, q 1, in solutione secundi, ubi sic dicit : (c Quamvis in Christo sit unum esse, tamen, secundum illud, habet respectum ad duas naturas; et (a) ita nativitas est duplex, secundum duplicem respectum qui acquiritur persona? ad duas naturas acceptas per generationem. "

Haec ille); sic proportionaliter dicendum est quod Christus in morte non perdidit aliquod esse simpliciter, quod prius haberet, sed esse ejus aeternum desiit habere respectum ad aliquid ad quod prius habuit respectum, scilicet ad humanitatem, licet quaelibet pars humanitatis remanserit unita personae divinae. Et similiter, si vivere dicat esse simpliciter cum habitudine ad principium vivendi, puta naturam humanam et divinam, tunc in Christo fuit duplex vivere, non quidem propter duplex esse, sed propter duplicem habitudinem ad principium vivendi; et sic, quia in morte desiit una illarum (6), ideo desiit unum vivere, scilicet humanum, non desinente aliquo esse simpliciter. Ad secundum dicitur quod non est simile de creato et increato, et de mortali et immortali; quia mori potius conceditur de Christo, quam creari. Cujus ratio est : quia, sicut dicit sanctus Thomas, 3. Sententiarum, dist. 21, q. 1, art. 3, in solutione secundi, " nomen creaturae non magis se habet ad naturam quam ad suppositum vel personam; et ideo non potest dici simpliciter ratione naturae; praecipue cum creatio respiciat esse, quod magis videtur ad personam quam ad naturam pertinere. "

Haec ille.

Et post, in solutione quinti, sic dicit : " Ea quae sunt partis tantum, et parti nata convenire, dicuntur de toto ratione partis; sicut homo dicitur crispus propter capillos; et ita mors, quae est conditio corporis, potest praedicari de persona. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod mori praedicatur de Christo sine additione, quia tale praedicatum est proprietas pariis, scilicet corporis; creari autem est tale praedicatum, quod ita natum est convenire toti sicut parti; ideo unum conceditur de Cbristo ratione naturae humanae, non autem aliud. De hoc diffuse loquitur, 3 p., q. 16, art. 4, etc. Item, 3. Sententiarum, dist. 11, q. 1, art. 4, sic dicit: " Natura (y) et suppositum naturae in quibusdam differunt re et ratione, sicut in compositis; in quibusdam autem ratione et non re, sicut in divinis. Sed differentia quae est secundum rationem, est differentia oppositionis; quia (o) natura et suppositum habent intentiones oppositas; et ideo ea qua pertinent ad rationem naturrc, nullo modo praedicantur de supposito, neo in abstracto, nec in concreto, neque in divinis, neque in humanis : sicut Pater non dicitur commune tribus, nec Petrus dicitur forma totius. Differentia autem quae est secundum rem, non est oppositionis, sed est sicut principii (a) formalis ad formatum ; et ideo illa quae secundum rem ad naturam pertinent, possunt praedicari de supposito, sicut natura praedicatur, scilicet in concreto. Quia autem unio facta est in supposito, ut scilicet idem sit suppositum humanae naturae et divinae, ideo de illo supposito possunt praedicari ea quae consequuntur secundum rem utramque naturam, sicut et ipsae naturae de ipso praedicantur : quia enim divina natura praedicatur de Filio Dei in abstracto et in concreto, ideo et proprietates ejus possunt utroque modo praedicari de ipso; quia vero natura humana praedicatur in concreto tantum, ideo proprietates naturae humanae in concreto tantum praedicantur. Nec differt utrum fiat praedicatio secundum nomen quod significat divinam naturam, ut Verbum, vel humanam, ut Jesus, vel utramque, prout (6) significat Christus; quia per omnia supponitur idem suppositum. Sed tamen hoc suppositum non constituitur per naturam humanam, sed natura humana advenit ei jam ab aeterno praeexsistenti in alia natura. Unde duo singulariter inveniuntur in compositione naturae humanae ad istud suppositum, scilicet quod unitur ei, et quod se habet ad ipsum per modum partis, secundum quod illud suppositum in duabus naturis subsistit. Et ideo a praedicta generalitate excluduntur ea quae important unionem, et iterum quae nata sunt de se convenire naturae et personae, quae non possunt praedicari de supposito nisi cum additione, sicut ea quae sunt partis de toto, v

Haec ille. - Item, eadem quaestione, art. 2, in solutione quarti, sic dicit : " Totum denominatur a proprietate partis, quando illa proprietas nullo modo nata est convenire nisi illi parti, sicut crispitudo capillis, et claudicatio pedi. Sed creatio non tantum naturae, sed etiam personae nata est convenire, et etiam personae, vel supposito magis proprie. Et ideo non potest dici de supposito, quod sit creatum, quia natura est creata. Et per hoc patet solutio ad quintum. Quia nasci ex matre non est natum convenire supposito hominis, nisi per hoc quod corpus traducitur a matre. Unde non habet repugnantiam temporaliter nasci ad aeternaliter nasci (y) : quia unum naturam humanam respicit, et alterum naturam divinam ; quarum unam habet Christus a Patre aeter-naliter, alteram a Matre temporaliter. Sed creatum et increatum utrumque potest respicere suppositum, ratione esse, quod est suppositi. "

Haec ille.

Sicut autem ille dicit de nasci temporaliter, ita dicendum est de mori. Ad tertium, negatur consequentia ; quia Christus aliter se habet ad naturam divinam quam ad humanam. Unde hoc argumentum quasi in forma solvit sanctus Thomas, 3. Sentent., dist. 12, q. 1, art. 1, ubi arguit sic (arg. 2) : " Iste homo demonstrat suppositum utriusque naturae, divinae scilicet et humanae. Sed, ratione divinae naturae, potest dici, Iste homo fuit semper. Ergo, cum incipere conveniat humanae naturae, sicut esse ab aeterno divinae, ratione humanae naturae potest dici. Iste homo incipit esse. " Ecce argumentum, quod est simile argumento Scoti. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod, quamvis illud suppositum sit utriusque naturae suppositum, tamen, quantum ad aliqua, se habet (V) aliter ad naturam divinam quam ad humanam. Quia est idem re cum natura divina, et constitutum (6) in esse per ipsam, secundum modum intelligendi; unde quandocumque fuit natura divina, fuit ipsum suppositum. Non autem ita se habet ad naturam humanam ; et ideo non oportet quod, incipiente humana natura, ipsum incipiat. "

Haec ille.

Similiter, in proposito, dico quod, licet naturae humanae repugnet esse creatorem, non tamen repugnat supposito ejus, quod potqst esse aliud ab ea. Sed creari non solum repugnat natura; divinae, immo cuilibet suo supposito; quia semper est idem cum ea, nec potest ab ea realiter distingui. Ad quartum respondet sanctus Thomas, 3 p., q. 16, ait. 8, in solutione secundi, ubi sic dicitfj) : a Omnes proprietates naturae humanae possunt aliqualiter dici de Christo, sicut et divinae. Unde Damascenus dicit in tertio libro (de Fid. orth., cap. 4), quod Christus, qui Deus et liomo dicitur, creatus est et increatus, passibilis et impassibilis (S). Sed tamen illa quae dubitationem babent circa alterutram naturam, non sunt dicenda absque determinatione. Unde et ipse postea, alibi (lib. i, cap. 5), subdit : Ipsa una hypostasis, scilicet Christi, et increata est divinitate, et creata est humanitate. Sicut et e converso, non esset dicendum sine determinatione, (e) Christus est incorporeus, vel impassibilis, ad evitandum errorem Manichaei, qui posuit Christum verum corpus non habuisse, nec vere passum esse; sed dicendum est, cum determinatione, quod Christus, secundum divinitatem, est incorporeus, et (t.) est impassibilis. "

Haec ille. Ad quintum dicitur sicut dicit sanctus Thomas, ibidem , in solutione primi, quod t aliquando sancti doctores, causa brevitatis, determinatione omissa. nominatione creatura? utuntur circa Christum; est tamen in eorum dictis subintelligenda ". - Haec ille. Ad sextum dicitur sicut ad praecedens. Unde sanctus Thomas, 3. Sentent., dist. 12, q. 1 , art. 1, in solutione primi, sic dicit (a) : " Talia et similia verba intelligenda sunt cum determinatione, ut Magister dicit in littera; quamvis illa determinatio, causa brevitatis, intermittatur. "

Haec ille. II. Ad argumenta Durandi.

Ad primum Durandi, dicitur secundum sanctum Tliomam, 3 p., q. 16, art. 8, in solutione tertii, quod est tale : " Principalior pars hominis est anima quam corpus; sed Christus, ratione corporis quod traxit de Virgine, dicitur simpliciter esse natus de Virgine ; ergo, ratione animae quae creata est a Deo, debet simpliciter dici quod Christus sit creatura. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod de nativitate ex Virgine nulla dubitatio potest esse quod conveniat persona? Filii Dei, sicut potest esse de creatione; et ideo non est similis ratio utrobique. "

Haec ille.

In tertio autem Sententiarum, dist. 11, q. 1, art. 2, in solutione quinti, respondet quod " nasci ex matre, non est natum convenire supposito hominis, nisi per hoc quod corpus traducitur ex matre, etc. ", ut recitatum est in solutione secundi Scoti. Potest etiam dici quod ista, simpliciter et sine additione loquendo, est falsa, Christus, vel Filius Dei factus est, sicut et ista, Christus creatus est. De hoc sanctus Thomas, 3. Sentent., dist. 7, q. 2, art. 1, sic dicit: " Cum dicitur, Deus factus est homo, hoc participium factus potest se tripliciter habere in locutione ista. Uno modo, quod feratur ad totam propositionem, ut sit sensus, est factum quod Deus sit homo ; et sic est vera; quamvis hic intellectus non possit haberi secundum proprietatem locutionis : tum quia non est de illis quae hahent determinare compositionem, sicut necessarium et contingens; tum quia, cum sit adjectivum masculini generis, requirit substantivum. Secundo, dictum participium potest determinare alterum extremum compositionis absolute; et sic, sive determinet praedicatum , sive subjectum, locutio est falsa : omnis enim determinatio potest praedicari de determinato; haec autem est falsa, Deus factus est; et similiter ista, Ille homo, demonstrato Christo, factus est, nisi aliud addatur; quia supponit suppositum aeternum, juxta secundam opinionem. Tertio modo, participium potest determinare subjectum in comparatione ad praedicatum; et si.c locutio vera est secundum omnes opiniones. Et non obstat quod videtur ponere fieri circa Deum : quia hoc fieri, quod participium importat, non est nisi fieri rationis; quia unio qua Deus dicitur esse homo, est quidem secundum rem in natura humana, sed secundum rationem in Deo, sicut sunt aliae relationes quae dicuntur de Deo ex tempore. Et quia non dicitur factus homo (a), nisi quia relatio unionis de novo advenit ei postquam non fuit, ideo, sicut relatio illa non ponit aliquam rem novam in Deo, sed dicitur tantum secundum rationem intelligentis, ita etiam et factus homo non importat circa Deum nisi fieri rationis, sicut etiam cum dicitur (Psalm. 89, v. 1) : Domine, refugium factus es nobis. " - Haec ille.

Ex quibus patet quod ista simpliciter non debet concedi, Christus factus est.

Tunc ad probationem illius, Quia generari simpliciter, est fieri simpliciter, etc,

respondet sanctus Thomas, 3 p., q. 16, art. 6, in solutione primi, ubi arguit sic : et Cum homo significet substantiam, fieri hominem est (6) fieri simpliciter. Sed haec est falsa, Deus factus est simpliciter. Ergo haec est falsa, Deus factus est homo. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod fieri hominem est fieri simpliciter, in omnibus his in quibus humana natura incipit esse in supposito creato de novo. Sed Deus dicitur factus homo, ex eo quod natura humana incepit esse in supposito divinae naturae ab aeterno praeexsistente. Et ideo Deum fieri hominem, non est Deum fieri simpliciter. "

Haec ille.

Ex quibus apparet quod non omne generari simpliciter, est fieri simpliciter, nisi per talem generationem aliquod novum suppositum constituatur. Sed non sic est in proposito : quia temporalis Christi generatio potest dici generatio simpliciter, quia per eam acquiritur nova natura substantialis; sed non potest dici factio simpliciter, quia per eam nullum novum esse acquiritur simpliciter, nec aliquod novum suppositum constituitur. Ad secundum dicitur primo, quod esse substantiale actualis exsistentiae, non debetur nisi soli supposito, ut quod estens actu in rerum natura; partibus autem aut naturis non debetur tale esse, nisi ut quo. Secus est de esse essentiae.

Dicitur secundo, quod in Christo non est nisi unum esse actualis exsistentiae substantiale, ut alias (dist. 6) visum fuit.

Dicitur tertio, quod non omnis substantia completa est ens simpliciter per proprium esse, nisi subsistat. Et de istis multa visa sunt, dist. 6. Ad tertium responsum est in solutione primi, ubi adductum est dictum sancti Thomae, de 3. Sentent., dist. 11, q. 1, art. 2, insolutione quinti,ubi sic dicit : " Nasci ex matre, non est natum convenire supposito hominis, nisi per hoc quod corpus traducitur, etc, i ut prius. Ex quibus patet quod nasci vel generari aliter respicit naturam quam creatio : quia terminus creationis proprie est esse, quod respicit suppositum; terminus autem nativitatis est ipsa forma, vel natura. De hoc sanetus Thomas, 3 p., q. 35, art. 1, sic dicit : a. Nativitas potest alicui attribui dupliciter : uno modo, sicut subjecto; alio modo, sicut termino. Sicut subjecto quidem, attribuitur ei quod nascitur. Hoc autem proprie est hypostasis, non natura. Cum enim nasci sit quoddam generari, sicut generatur aliquid ad hoc quod sit, ita nascitur aliquid ad hoc quod sit. Esse autem proprie rei subsistentis est : nam forma quae non subsistit, dicitur esse solum quia ea aliquid est. Persona autem vel hypostasis significatur per modum subsistentis ; natura autem significatur per modum formae, in qua aliquid subsistit. Et ideo nativitas, tanquam proprio subjecto nascendi, attribuitur personae vel hypostasi, non naturae. Sed, sicut termino, attribuitur naturae : terminus enim generationis, et cujuslibet nativitatis, est forma ; natura autem per modum formae significatur. Unde nativitas dicitur via in naturam, ut patet per Philosophum, 2. Physicorum (t. c. 14); terminatur autem naturae intentio ad formam seu naturam speciei. "

Haec ille.

Ex quibus apparet quod, licet tam creari quam generari sit ipsius suppositi ut quod, tamen nasci et generari non convenit supposito nisi ratione naturae, creari vero ratione ipsius esse. Et quia Christus nullum novum esse exsistentiae accepit in sua incarnatione, accepit autem novam naturam (a); ideo potest absolute et simpliciter dici natus temporaliter ex Matre, non autem creatus, ut saepe dictum est. Ipsa autem humanitas assumpta, creata est, non autem proprie nata. Ad quartum dicitur quod, licet natura humana aliter sit pars suppositi divini quam nasus (6) vel capillus sit pars hominis, tamen non oportet quod denominet suppositum divinum absolute, sed cum determinatione, sicut dictum est in solutione quarti Scoti. Et hoc est verum, potissime quantum ad illas conditiones quae non sunt de ratione humanos natura, nec sibi proprioe, cujusmodi (y) est creatura. Unde sanctus Thomas, 3. Sententiarum, dist. 11, q. 1, art. 2, arguit sic (arg. 2) : " De quocumque praedicatur inferius, et superius. Sed creatura est genus ad hominem. Ergo, cum homo praedicetur de Christo, praedicabitur creatura. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod creatura non est superius ad hominem : quia creatio magis respicit esse quam naturam ; esse autem non est genus, nec includitur in significatione alicujus generis, ut Avicenna dicit, cum ea quae sunt in uno genere, non conveniant in uno esse, sed in natura communi. "

Haec ille. Dicitur ulterius, quod, quantumcumque humanitas praedicetur de Christo in concreto potius quam nasus (a) de homine, tamen in hoc conveniunt, quod, sicut nasus (6) non habet proprium esse, distinctum ab esse hominis, ita nec humana natura attulit novum esse Christo, ratione cujus possit dici creatus; nec constituit divinum suppositum; nec esse suppositi dependet ab illa. De hoc sanctus Thomas, 3. Sentont., dist. 6, q. 2, art. 3, sic dicit : (( Ad rationem totius duo pertinent. Unum scilicet, quod esse totius compositi pertinet ad omnes partes; quia partes non habent proprium esse, sed sunt per esse totius. Aliud est, quod partes componentes causant esse totius. Secundum autem primam et tertiam opinionem, neutrum horum invenitur in Christo : quia opinio prima dicit quod hic homo habet suum esse proprium, unde esse divinae personae ad ipsum non pertinet; similiter, tertia opinio dicit quod est esse superadditum ad esse divinae personae accidentaliter, unde anima et corpus non dicuntur partes per se, sicut nec accidentia subjecti. Unde neutra ponit personam Verbi compositam. Sed secunda ponit unum esse in Christo; unde esse divinae personae pertinet ad utramque naturam. Non tamen illud esse causatur ex conjunctione naturarum, sicut esse compositi causatur ex conjunctione componentium. Unde, secundum hanc opinionem, persona Christi post incarnationem potest dici aliquomodo compositum , inquantum salvatur ibi aliqua conditio compositi. Non tamen est ibi vera ratio compositionis, quia deficit altera conditio. Unde etiam non est in usu modernorum tenentium hanc opinionem, quod dicant personam compositam. Nec dicendum est quod dicatur composita solum secundum expositionem nominis, quasi cum alio posita; quia sic prima et tertia opinio ponerent personam compositam, sicut secunda. "

Haec ille. - Item, in solutione secundi, sic dicit : " Persona non dicitur composita, quasi esse suum sit ex multis constitutum (hoc enim est contra rationem aeterni); sed quia ad multa se extendit, quae assumuntur ad illud esse. "

Haec ille.

Item, in solutione quarti, sic dicit : " Quamvis compositio quantum ad aliquid salvetur in incarnatione Verbi, nullo modo tamen est ibi ratio partis. Divinitas enim pars esse non potest, propter imperfectionem quae est de ratione partis. Humana autem natura similiter non potest esse pare, quia compartem non habet, vel etiam quia non causat esse personae quae dicitur esse composita. Et ideo Magister dicit in sequenti distinctione, quod inexplicabilis est illius compositionis (?), quae non est partium, ratio (o). Dicitur autem a Magistris unio exigitiva : quia tot comprehenduntur in persona, NTENTIAItUM quot exiguntur ad opus redemptionis, ut sit Deus qui posset, et homo qui deberet satisfacere. "

Haec ille.

Ex quibus apparet quod humanitas iinproprie dicitur pars Christi, et quomodo non habet proprium esse aliud ab esse suppositi aeterni.

Item, prater omnia praelicta, patet quod, dato quod esset propriissime pars, non tamen oportet quod ex ejus creatione suppositum dicatur creatum ; quia proprietas partis non denominat totum absolute, quando talis proprietas potest convenire toti et parti, et immo perfectius toti quam parti. Ad quintum, sciendum quod sanctus Thomas, 3. Sentent., dist. 11, q. 1, art. 3, arguit sic (arg. 3) : " Secundum quod dicit Magister in littera, haec est tropica locutio, Chrislus est creatura. Ergo, si Christus, secundum quod homo, sit creatura, haec etiam erit impropria, Christus est homo; quod est falsum. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Quando, inquit, cum reduplicatione est propria praedicatio (a), tunc praedicatum per se convenit ei quod reduplicatur : sicut, Christus, secundum quod homo, est animal; haec enim est per se et propria, Homo est animal; et ideo simili modo praedicatum et reduplicatio de subjecto praedicantur (6). Haec autem reduplicatio (y) non est nota per se praedicationis : haec enim non est propria, Hic homo, scilicet Christus, est creatura, nec etiam est per se, quia creatura non est superius ad hominem, significans quid est homo (o); et ideo non oportet quod, si creatura improprie dicatur de Christo, quod etiam ipse improprie dicatur homo. "

Haec ille.

Et contra hoc arguit praesens argumentum. Ad quod dicitur, quod non omnia quae conveniunt Christo cum determinatione, ratione naturae humanae, conveniunt ei perfecte. Sicut enim supra dictum est, in solutione secundi Scoti, aliqua praedicata possunt dici de Christo simpliciter et absolute, ratione naturae humanae; et illa dicuntur perfecte et proprie de illo; cujusmodi est praedicare, nasci, mori, etc. Aliqua vero dicuntur de Christo, ratione naturae humanae, non simpliciter, sed cum determinatione; et talia non est inconveniens dici de Christo imperfecte et improprie, ita ut imperfectum se teneat quoad modum nostrum loquendi. 3 2.

Ad argumenta contra secundam conclusionem I. Ad argumentum Scoti. - Ad argumentum Scoti contra secundam conclusionem, dicitur primo, quod hoc nomen Christus non importat ens per accidens, neque unum per accidens, neque totum per accidens; sed unum per se, quia duas naturas unitas in uno supposito, non quidem accidentaliter. Unde sanctus Thomas, 3. Sentent., dist. 6, q. 2, art. 1 : " Christus, inquit (a), non posset dici aliqua, nisi essent in eo duo supposita naturarum; quod negat secunda opinio, et similiter tertia. Et ideo utraque opinio dicit quod Christus est unum; sed secunda dicit quod est unum per se ; tertia vero, quod est unum per accidens, sicut homo albus. "

Haec ille.

Et constat quod tertia opinio est haeretica, ut ostendii sanctus Thomas, 3 p., q. 2, art. 6. Item, 3. Sentent., dist. 6, q. 3, art. 2, sic dicit : (( Quamvis hoc quod est accidens in se, possit esse aliquo modo substantia alicui, ut color albedini; tamen quod est in se substantia, non potest esse accidens alicujus; quamvis conjunctio unius subslan-tiae ad aliam possit esse accidens, ut sic una substantia alteri accidentaliter advenire dicatur, sicut vestis bomini. Sed hoc non potest esse nisi dupliciter : vel quod conjungatur ei secundum contactum, sicut vestis homini, vel sicut dolium vino; aut sicut mobile motori, sicut angelus conjungitur corpori quod assumit. Et cum contactus non sit nisi corporum, oportet dicere quod humana natura non potest advenire divinae personae nisi sicyt motor mobili, ut dicatur Christus hoc modo assumpsisse humanam naturam, sicut angelus assumit corpus, ut oculo mortalium videatur, sicut dicitur in littera, et sicut Spiritus Sanctus visus est in columba. Haec autem assumptio non vere facit praedicari assumptum de assumente, neque proprietates assumpti vere transfert in assumentem : non enim angelus assumens corpus ad hominis similitudinem, vere est homo, neque vere habet aliquas proprietates hominis; neque Spiritus Sanctus potest dici minor seipso, propter speciem columbae in qua apparuit, ut dicit Augustinus (de Trinitate et unitate Dei). Unde patet quod haec opinio non potest dicere quod Filius Dei vere sit homo, vel vere sit passus; et ideo, cum neget veritatem articulorum, condemnata est quasi haeretica. Tamen, etiam quantum ad hanc positionem, procedit ab eodem fonte cum prima, scilicet ex hoc quod natura humana non assumeretur ad esse divinae personae. Unde prima ponebat quod assumptum habebat esse per se, in quo subsistebat; haec autem tertia ponit quod non subsistit assumptum, nec persona in eo, sed est esse accidentale superadditum. "

Haec ille.

Item , in solutione secundi, sic dicit : (c Quamvis humana natura adveniat Filio Dei post esse completum, non tamen est accidentaliter adveniens ; quia trahitur ad unionem in illo esse, sicut corpus adveniet animae in resurrectione. "

Haec ille. - Et similia dicit, ut allegatum est, 3 p., art. 6, in solutione secundi. Dico secundo, quod, posito, sed non concesso, quod hoc nomen Christus importaret totum per accidens, hoc est, duas naturas quarum una non est de ratione alterius, hoc non obstante, nunquam supponit pro natura humana, neque pro tali aggregato ex duabus naturis, divina scilicet et humana, sed semper pro supposito aeterno. De hoc sanctus Thomas, 3. Sentent., dist. 6, q. 1, art. 3, sic dicit : a In quolibet nomine est duo considerare : scilicet illud a quo imponitur nomen, quod dicitur qualitas nominis; et illud cui imponitur, quod dicitur substantia nominis. Et nomen (a), proprie loquendo, dicitur significare formam sive qualitatem, a qua nomen imponitur; dicitur vero supponere pro eo cui imponitur. Prima ergo opinio dicit quod hoc nomen homo, et quantum ad significatum, et quantum ad suppositum, non dicit nisi constitutum ex duabus substantiis; quia hoc constitutum ex duabus substantiis est hypostasis subsistens, pro qua potest fleri suppositio hujus nominis horno. Secunda vero opinio, quia dicit quod constitutum (6) ex duabus substantiis tantum, non est hypostasis subsistens, sed natura, in qua subsistit Verbum Dei, non potest ponere quod constitutum ex duabus substantiis tantum, sit suppositum cui nomen imponitur, sed forma a qua imponitur, scilicet humanitas; id vero cui nomen (y) imponitur, quod est subsistens in natura humana, est persona Verbi. Et ideo hoc nomen homo comprehendit (3) tres substantias, scilicet duas ex parte significati, tertiam vero ex parte suppositi. "

Haec ille.

Item, art. 2, in solutione quarti, sic dicit: "c Homo significat humanam naturam, et supponit pro supposito (s) subsistente in illa natura ; quorum unum est ex parte assumpti, alterum ex parte assumentis, n Item, dist. 11, q. 1, art. 4, ut recitatum est in solutione secundi Scoti contra primam : Hice nomina, Verbum, Jesus, Chrislus, supponunt pro supposito aeterno. Et advertendum est quod ens per accidens non dicitur aliquid ex eo solum quod significat duas naturas, ut res duorum praedicamentorum; sed illud solum dicitur ens per accidens, quod est compositum ex talibus duobus, et cujus natura supponit pro tali aggregato vel composito. Dicitur tertio, quod ista propositio, Album incipit esse, non potest, de virtute sermonis, illo modo distingui quem (?) ponit arguens : quia iste terminus album, licet significet albedinem, nunquam tamen potest pro illa supponere; sed communiter supponit pro subjecto albedinis. Et ideo ex sola inceptione albedinis non potest concludi quod ista sit (a) nomen.

non Pr, concedenda, Album incipit esse; sed forte quod ista est vera, Aliquid incipit esse album.

Dicitur quarto, quod non est simile judicium de istis, Christus est mortuus, et, Christus incepit esse, ut prius dictum fuit. Et de hoc, in suo simili, dicit sanctus Thomas, 3. Sentent., dist. 12, q. 1, art. 1, ubi arguit sic (arg. 5): " Nasci temporaliter, est mutari de non esse ad esse. Sed iste homo est natus in tempore. Ergo est mutatus de non esse in esse. Sed omne tale incipit esse. Ergo iste homo incipit esse. " Ecce argumentum. Sequitur solutio : " Dicendum, inquit, quod nasci temporaliter ex matre, non est natum convenire supposito, nisi ratione corporis; et ideo, ratione ejus, verificatur simpliciter de supposito. Sed incipere esse, non potest verificari de eo, ratione corporis simpliciter, sed cum determinatione; et ideo haec est vera simpliciter, Iste homo est natus temporaliter; non tamen ista, Iste homo incepit esse, sed (a) est vera secundum quid. J

Haec ille. Dicitur quinto, quod in Christo non fuit aliquod esse actualis exsistentias substantiale, quo Christus essentialiter (6) exsisteret, nisi esse aeternum divini suppositi, ut saepe dictum fuit in solutione argumentorum contra primam conclusionem. Dicitur sexto, quod nullum subsistens potest dici simpliciter et absolute incipere, ex hoc quod advenit ei aliquod esse post suum esse substantiale, quo primo est extra nihil, vel ens in potentia. Nec valet probatio in oppositum ; quia supponit quinque falsa : - Primum est, quod aliquod esse simpliciter, aut substantiale, adveniat alicui post suum primum esse. Hujus oppositum alias (1. Sentent., dist. 4, q. 2, in solut. arg.; dist. 8, q. 1, in solut. arg.; 3. Sentent., dist. 6, concl. 1) visum est ex dictis sancti Thomae, 3 p., q. 17, art. 2, ubi sic dicit : " Illud esse quod pertinet ad ipsam hypostasim vel personam secundum se, impossibile est in una persona vel hypostasi multiplicari; quia impossibile est quod unius rei sit nisi unum esse. "

Haec ille. - Item, 1 p., q. 5, art. 1 (ad l ") : (t Cum ens, inquit, dicat proprie esse in actu ; actus autem habet ordinem ad potentiam, secundum hoc simpliciter aliquid dicitur ens, secundum quod primo discernitur ab eo quod est in potentia tantum. Hoc autem est esse substantiale uniuscujusque rei. Unde per suum esse substantiale, dicitur unumquodque ens simpliciter; per actus autem superadditos, dicitur aliquid esse secundum quid, etc. "

Secundum falsum quod assumit, est quod esse secundum adjacens non enuntiat, ex vi sermonis, plinium esse rei, sed sufficit quod enuntiet aliquod esse simpliciter. Hujus enim falsitas apparet ex praedictis : quia nullius rei est duplex esse simpliciter, scilicet primum et secundum; sed omne esse simpliciter cujuslibet rei est primum esse ejus. - Tertium falsum, descendens ex praecedenti, est quod incipere determinatum per esse secundum (a) potest, de virtute sermonis, dicere inceptionem in esse simpliciter secundario, et non in primario esse illius subjecti. Hoc enim supponit unius rei esse duo esse simpliciter; quod saepe negatum fuit. -- Quartum falsum, est quod Christus, vel Verbum homo, habet nunc aliquod esse simpliciter, quod ante incarnationem non habuit. De hoc satis dictum fuit prius.

Quintum falsum, est quod ista magis est concedenda, Iste homo incepit esse, quam ista, Filius Dei incepit esse. Cujus falsitas apparet: quia subjecta utrarumque pro eodem omnino supponunt; et ideo quidquid verificatur de subjecto unius, verificatur de subjecto alterius; et quidquid negatur de uno vere, negatur de subjecto alterius vere. Et haec sufficiant pro argumento Scoti. II. Ad argumenta Durandi.

Ad primum Durandi, dicitur quod ratio quam recitat, bona est; et est sancti Thomae, in multis locis, tam in Summa quam in Scriptis, ut, 3 p., q. 16, art. 7, in solutione quarti.

Nec valet improbatio, cum dicitur quod pro tanto terminus positus in subjecto dicitur teneri materialiter, quia, etc. Dicitur enim primo, quod, ad sensum sancti Thomae, ideo subjectum dicitur teneri materialiter, et non formaliter, quia (6) scilicet supponit non pro forma significata per nomen, sed pro illo quod est quasi materia formae, scilicet pro supposito formae : ut cum dico, Album currit, ly album non supponit pro albedine, sed pro materia vel subjecto albedinis; non quidem ut suppositum est formae importatae per nomen, sed ut est aliquid in se, quod potest supponi huic vel illi formae substantiali vel accidentali indifferenter; licet non repugnet sibi aliquid attribui ratione quam nomen importat, sed hoc accidit sibi ut est subjectum; et ideo dicitur quod subjectum non appellat suam formam, sed praedicatum.

Dicitur secundo, quod, quia hoc praedicatum, quod est incipiens esse, non verificatur sine additione de pronomine demonstrante illud pro quo supponit hoc nomen Christus, scilicet personam aeternam, ideo nec potest sine addito verificari de hoc nomine Christus.

Dicitur tertio, quod, licet multa praedicata possint vere praedicari de aliquo subjecto ratione formae significatae per subjectum, et non ratione illius pro quo supponit, ut cum dicitur, Album disgregat; hoc tamen non valet in proposito, propter duo. Primo, quia disgregare est tale praedicatum, quod non est natum convenire cuicumque supposito ex ea parte qua suppositum est, sed solum ratione albedinis significatae per subjectum et inhaerentis supposito, sicut est de ly incipere esse. Secundo, quia ly disgregare non est tale praedicatum, quod includat in suo principali significato negationem alicujus quod de per se conveniat supposito albedinis; secus est de hoc praedicato incipere esse, quod includit negationem alicujus quod de per se convenit supposito naturae humanae in Christo, scilicet non semper fuisse. Et de istis diffuse dictum est in probatione secunda; conclusionis. Ad secundum, quod est ejusdem Durandi, negatur minor reprobans rationem assignatam pro secunda conclusione.

Et ad ejus probationem, dicitur primo, quod assumit falsum fundamentum, scilicet quod in Christo sint plura esse substantialia, vel plura esse simpliciter.

Dicitur secundo, quod, dato quod in Christo essent plura talia esse, non propter hoc posset aut deberet concedi absolute, et sine additione, quod Christus incepit esse, nec quod Christus non semper fuit. Immo, quando arguitur sic, Christus non semper fuit secundum aliquod(z) esse, ergo Christus non semper fuit, est fallacia consequentis, talis ac tanta ac si argueretur sic, Christus non semper fuit lionio, ergo non semper fuit ens. Et sic in aliis similibus fatuis consequentiis, in quibus arguitur a negatione inferioris ad negationem superioris.

Dicitur tertio, quod vana est differentia quae datur ibidem inter incipere et creari, quoad hoc quod dicit, quod non est de ratione inceptionis, quod illud quod incipit esse, nunquam prius fuit simpliciter. Constat enim hoc esse contra omnes logicos recte utentes hoc vocabulo incipit. Est etiam contra impositionem et derivationem et etymologiam vocabuli : nam incipere idem est quod initium capere. Et ideo arguens in hoc est protervus. Ad tertium dicendum quod omnia quae ibi dicuntur, procedunt ex defectu verae et bonae logicae. Quia, secundum veram logicam, nunquam ista propositio, Album incipit esse, nec ista, Homo albus incipit esse, potest aut debet illo modo distingui quem (6) arguens fingit. Cum enim subjectum utriusque supponat pro vera substantia, nunquam inceptio verificabitur de tali subjecto, nisi pro inceptione alicujus substantiae, quantumcumque incipiat de novo aliquod accidens. Et ideo tota deductio penitus nihil valet. Ad argumentum factum pro parte affirmativa conclusionis, respondet sanctus Thomas. Unde ad probationem primae part s antecedentis ejusdem, respondet, 3 p., q. 16, art. 9, in solutione secundi argumenti, ubi sic dicit : t Cum hoc verbo incipit non sequitur argumentum ab inferiori ad superius. Non enim sequitur, Hoc incepit esse album, ergo ince-

pit esse coloratum; et hoc ideo, quia incipere importat nunc (et) esse, et non prius; non autem sequitur, Hoc non erat prius album, ergo non erat prius coloratum. Esse autem simpliciter, est superius adesse hominem. Unde non sequitur, Christus incepit esse homo, ergo incepit esse. "

Haec ille.

Ad probationem vero secundae partis, respondet idem, ibidem, art. 8, in solutione tertii argumenti, ubi sic dicit : a Dicendum, inquit, quod de nativitate ex Virgine nulla potest esse dubitatio quod conveniat personae Filii Dei, sicut potest esse de creatione; et ideo non est similis ratio utrobique. "

Haec ille.

Similiter dicit (3. Sentent., dist. 11, q. 1, art. 2, ad 5 ") : " Nasci ex matre, non est natum convenire supposito hominis, nisi per hoc quod corpus traducatur ex matre, etc, " sicut prius (ad secundum Scoti contra primam conclusionem) fuit recitatum. Et haec de quaestione sufficiant. De qua benedictus Deus. Amen.