ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod humanitas Christi adoranda est adoratione latriae, sed tamen ipsa non est ratio talis adorationis. Hanc ponit sanctus Thomas, 3 p., q. 25 ait. 2 ubi sic dicit: " Honor adorationis debetur proprie (a) (a) proprie. - Om. Pr. hypostasi subsistenti; tamen ratio honoris potest esse aliquid non subsistens, propter quod honoratur persona cui inest. Adoratio ergo humanitatis Christi potest dupliciter intelligi. Uno modo, ut sit ejus sicut rei adoratae; et sic adorare carnem Christi, nihil aliud est quam adorare Verbum incarnatum ; sicut adorare vestes regis, nil aliud est quam adorare regem vestitum. Et secundum hoc, adoratio humanitatis Christi est adoratio latriae. Alio modo, potest intelligi adoratio humanitatis Christi, illa quae fit ratione humanitatis Christi perfecte omni munere gratiarum. Et sic adoratio humanitatis Christi, non est adoratio latriae, sed duliae : ita scilicet quod una et eadem persona Christi adoretur adoratione latriae, propter suam divinitatem; et adoratione duliae, propter perfectionem humanitatis. Nec hoc est inconveniens : quia ipsi Deo Patri debetur honor latriae, propter divinitatem ; et honor duliae, propter dominium quo creaturas gubernat. Unde super illud Psalmi (7, v. 2), Domine Deus meus in te speravi, dicit Glossa : Domine omnium, propter potentiam tibi debetur dulia; Deus omnium, tibi debetur latria, propter creationem. " -

Haec ille. Ex quo potest formari talis ratio, pro prima parte conclusionis : Plus unitur humanitas Verbo incarnato, quam vestis regi induto. Sed eadem adoratione adoratur vestis regis, qua rex vestitus. Ergo eadem adoratione adoratur humanitas, qua Verbum incarnatum. Constat autem quod illud adoratur adoratione latriae. Igitur, etc.

Pro secunda parte arguitur sic : Nihil est ratio vel causa adorationis latriae, nisi primum principium (a), vel essentia primi principii. Sed humanitas non est primum principium, nec essentia primi principii, ut primum principium est. Igitur ipsa non est ratio adorationis latriae. Eamdem conclusionem tenet, 3. Sententiarum, dist. 9, q. 1, art. 2, q 1. Item, 3 p., q. 25, art. 1, ponit primam partem conclusionis, dicens : " In eo qui adoratur (6), possumus duo considerare : scilicet eum cui honor exhibetur, et causam honoris. Proprie autem honor exhibetur rei subsistenti : non enim dicimus quod manus hominis honoretur, sed quod homo honoretur; et si quandoque contingat quod dicatur honorari pes vel manus alicujus, hoc non dicitur ea ratione, quia hujus partes secundum se honorentur, sed quia in istis partibus honoratur totum; per quem etiam modum homo potest honorari in aliquo exteriori, puta in veste, aut in imagine, aut in nuntio. Causa autem honoris est illud ex quo ille qui honoratur, habet aliquam excellentiam : nam honor est reverentia exhibita alicui propter sui excellentiam. Et ideo, si in uno homine sunt plures causae honoris, puta praelatio, scientia et virtus, erit quidem illius hominis unus honor ex parte ejus qui honoratur, plures tamen secundum causas honoris : homo enim est qui honoratur, et propter scientiam, et propter virtutem. Cum igitur in Christo tantum sit una persona divinae et humanae naturae, et etiam una hypostasis, et unum suppositum, est quidem una ejus adoratio, et unus honor, ex parte ejus qui adoratur; sed ex parte causae qua adoratur, possunt dici esse plures adorationes, ut (a) scilicet alio honore honoretur propter sapientiam increatam, et alio propter sapientiam creatam. Si autem ponerentur in Christo plures hypostases, seu personae, sequeretur quod simpliciter essent plures adorationes. Et hoc est quod in synodis reprobatur. Dicitur enim in capitulis Cyrilli : Si quis audet dicere assumptum hominem coadorari oportere Verbo Deo, quasi alterum alteri, et non magis una adoratione honorificat Emmanuelem, secundum quod factum est caro Verbum, anathema sit.

Haec ille. Secunda conclusio est quod imago Christi adoranda est adoratione latria?. Hanc ponit sanctus Thomas, 3 p., q. 25, art. 3, ubi sic dicit : (c Sicut dicit Philosophus in libro de Memoria et Reminiscentia (cap. 2), duplex est motus animae in imaginem : unus quidem in imaginem ipsam, secundum quod est res quaedam; alio modo in imaginem, inquantum est imago alterius. Et inter hos duos motus est differentia : quia primus motus, quo aliquid movetur in imaginem, prout est res quaedam, est alius a motu qui est in rem ; secundus autem motus, qui est in imaginem, inquantum est imago, est unus et idem cum illo qui est in rem. Sic igitur dicendum est quod imagini Christi, inquantum est res quaedam, puta lignum sculptum vel pictum, nulla reverentia exhibetur; quia reverentia non debetur nisi naturae rationali. Relinquitur ergo quod debeatur ei reverentia solum inquantum est imago. Et sic sequitur quod eadem reverentia exhibeatur imagini Christi, et ipsi Christo. Cum igitur Christus adoretur adoratione Iatriae, consequens est quod ejus imago sit adoranda adoratione lalriae. "

Haec ille. Et confirmatur per dictum Damasceni (de Fid. orth., lib. 4, cap. 16), inducentis dictum Basilii dicentis (lib. de Spiritu Sancto) : Imaginis honor ad prototypum pervenit, id est, exemplar. Eamdem conclusionem ponit, 3. Sententiarum, ubi supra (dist. 9, q. 1, art. 2, q 2), cum eadem probatione. Ex quibus potest formari talis ratio : Eadem reverentia debetur imagini Christi, inquantum est ejus imago, et ipsi Christo; et econtra. Sed ipsi Christo debetur reverentia et adoratio latriae. Igitur et ejus imagini. Tertia conclusio est quod crux Christi est adoranda adoratione iatriae. Hanc ponit sanctus Thomas, 3 p., q. 25, art. 4, ubi sic dicit : " Honor seu reverentia non debetur nisi rationali naturae. Creatura autem insensibili non Hebetur honor seu reverentia, nisi ratione naturae rationalis. Et hoc dupliciter : uno modo, inquantum repraesentat naturam rationalem; alio modo, inquantum ei aliquo modo conjungitur. Primo modo consueverunt homines venerari regis imaginem; secundo modo ejus vestimentum. Utrumque autem venerantur homines eadem veneratione qua venerantur et regem. Si ergo loquamur de ipsa cruce in qua Christus crucifixus est, utroque modo est a nobis veneranda : uno modo, inquantum scilicet repraesentat nobis figuram Christi extensi in ea; alio modo, ex contactu ad membra Christi, et ex hoc quod (a) ejus sanguine est perfusa. Unde utroque modo adoratur eadem adoratione cum Christo, scilicet adoratione latriae. Et propter hoc etiam crucem alloquimur et deprecamur, quasi ipsum Christum crucifixum. Si vero loquamur de effigie crucis in quacumque alia materia, puta lapidis vel ligni, argenti vel auri, veneramur crucem tantum ut imaginem Christi, quam veneramur adoratione latriae. "

Haec ille. Item, 3. Sententiarum, ubi supra (dist. 9, q. 1, art. 2), q 4, sic dicit : a Crux Christi, ipsa in qua Christus pependit, potest dupliciter considerari. Vel inquantum imago Crucifixi; et sic adoratur eadem adoratione qua Crucifixus, scilicet latria; unde eam alloquimur sicut Crucifixum, dicentes (6): 0 Crux ave, spes unica. Vel inquantum est res quaedam; et sic, cum non pertineat ad personam Verbi quasi pars ejus, non potest adorari eadem adoratione cum Verbo; sed adoratur inquantum est res quaedam Christi, ratione ipsius, hyperdulia (y). Sed aliae cruces non adorantur nisi ut imago; et ideo adorantur tantum latria. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio : Quandocumque res inanimata vel insensibilis honoratur ratione alicujus naturae rationalis, tunc idem honor debetur utrique. Sed crirx Christi est hujusmodi. Igitur adoranda est eadem adoratione qua Christus. Sed Christus adoratur adoratione latriae. Igitur et crux. Et in hoc primus articulus terminatur. (a) ut. - Om. Pr.