Syllabus Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.

Lucii Caecilii Firmiani Lactantii De Opificio Dei, Vel Formatione Hominis, Liber, Ad Demetrianum Auditorem Suum. 9

Caput primum.—Prooemium et adhortatio ad Demetrianum. Ibid.

Cap. II.—De generatione belluarum et hominis. 14

Cap. III.—De conditione pecudum et hominis. 16

Cap. IV.—De imbecillitate hominis. 20

Cap. V.—De figuris animalium et membris. 24

Cap. VI.—De Epicuri errore; et de membris eorumque usu. 27

Cap. VII.—De omnibus corporis partibus. 20

Cap. VIII.—De hominis partibus, oculis et auribus. 33

Cap. IX.—De sensibus eorumque vi. 39

Cap. X.—De exterioribus hominis membris, eorumque usu. 40

Cap. XI.—De intestinis in homine, eorumque usu. 48

Cap. XII.—De utero et conceptione, atque sexibus. 53

Cap. XIII.—De membris inferioribus. 58

Cap. XIV.—De intestinorum quorumdam ignota ratione. 60

Cap. XV.—De voce. 62

Cap. XVI.—De mente et ejus sede. 64

Cap. XVII.—De anima, deque ea sententia philosophorum. 68

Cap. XVIII.—De anima et animo, eorumque affectionibus. 70

Cap. XIX.—De anima eaque a Deo data. 73

Cap. XX.—De seipso et veritate. 76

Analysis libri de Ira Dei. 77

Liber De Ira Dei Ad Donatum. 79

Caput primum.—De sapientia divina et humana. Ibid.

Cap. II.—De veritate, deque ejus gradibus, atque de Deo. 81

1123 Cap. III.—De bonis et malis in rebus humanis, eorumque auctore. 84

Cap. IV.—De Deo, deque ejus affectibus, Epicurique reprehensione. 85

Cap. V.—De Deo Stoicorum sententia; de Ira et gratia. 88

Cap. VI.—Quod Deus irascatur. 92

Cap. VII.—De homine et brutis, ac religione. Ibid.

Cap. VIII.—De religione. 96

Cap. IX.—De providentia Dei, deque sententiis illi repugnantibus. 98

Cap. X.—De mundi ortu et rerum natura, et Dei providentia. 100

Cap. XI.—De Deo, eoque uno, cujusque providentia mundus regatur et constat. 110

Cap. XII.—De religione et Dei timore. 114

Cap. XIII.—De mundi et temporum commodo et usu. 115

Cap. XIV.—Cur Deus fecerit hominem. 122

Cap. XV.—Unde ad hominem peccata pervenerint. 123

Cap. XVI.—De Deo ejusque ira et affectibus. 124

Cap. XVII.—De Deo, cura et ira. 126

Cap. XVIII.—De peccatis vindicandis, sine ira fieri non posse. 131

Cap. XIX.—De anima et corpore, deque providentia. 135

Cap. XX.—De peccatis et Dei misericordia. 137

Cap. XXI.—De ira Dei et hominis. 139

Cap. XXII.—De peccatis deque iis recitati versus sibyllae. 141

Cap. XXIII.—De ira Dei et peccatorum punitione, deque ea sibyllarum carmina recitata; castigatio praeterea et adhortatio. 143

Cap. XXIV.—Dissertatio de Lactantii libro de Ira Dei, auctore le Nourry. O. S. B. 147

Caput primum.—Analysis hujus libri. Ibid.

Cap. II.—De hujus libri auctore, titulo, argumento, aetate, quave scribendi ratione ab illo compositus, ac quomodo Ciceronem imitatus sit. 153

Cap. III.—Quibus Lactantius rationibus ad hunc librum conficiendum adductus sit, et quis Donatus, cui eum nuncupat; de hujus libri in capita divisione, et capitum argumentis; de codicibus manuscriptis et editis, ac variorum in eum observationibus. 155

Prolegomena in librum de mortibus persecutorum. 157

Disquisitio de auctore libri cui titulus. Lucii Caecilii de Mortibus Persecutorum, qui Firmiano Lactantio tribui solet, auctore Nicolao de Lestocq, doctore ac socio Sorbonico, Ecclesiae catholicae Ambianensis decano, vicario generali episcopi Ambianensis, et abbate sancti Axeoli. Ibid.

Appendix de duobus locis codicis manuscripti libri de mortibus persecutorum, quorum immutatae quaedam voces in textu editionis Domini Le Nourry. 171

Henrici Dodwelli dissertatio de ripa Striga. 175

§ Primus.—Ripa haec non maris erat, sed fluvii. Ibid.

§ II.—Striga vox gromatica et castrensis. Ibid.

§ III.—Castra Romana, ut plurimum cadrata. Castrorum fixorum frons Oriens, mobilium hostis. Ibid.

§ IV.—Frontem itaque castrorum strigam veteres latus scamnum appellabant. 177

§ V.—Coloniae romanae pro castrensi disciplina dispositae. Praetenturae coloniarum strigae. Ibid.

§ VI.—Agrorum, castrorum, provinciarumque praecipue Romanorum limites fluvii. Ibid.

§ VII.—Praetenturarum Illyricarum limes Danubius. Provinciae Illyricianae ripenses ab ejusdem Danubii ripa. Ibid.

§ VIII.—Idem probatur e castris stativis in Danubii ripa frequentissimis, et ab Historia. Praetenturarum Romanarum qualia munimenta. Explicatur adversus Rhenanum Tertullianus. Ibid.

§ IX.—Idem ex Attilae provincia Romanis erepta. 179

§ X.—Ripam Danubii egressi aliquando, sed raro Romani. 180

§ XI.—Quominus saepe egrederentur impediebat opinio de fatalibus imperiorum terminis. Nullam tamen provinciam transdanubianam, retinebant aetate Diocletiani. Ibid.

§ XII.—Convenit haec ripae strigae mentio cum consilio atque itinere Diocletiani. Ibid.

Henrici Dodwelli chronologia persecutorum, item Stephani Baluzii chronologia Diocletianea, prout ratio temporum exegit, intermixtae. Additi sunt insuper cujusque anni consules, aliique rerum eventus. 181 et seq.

Lucii Caecilii Firmiani Lactantii Liber Ad Donatum Confessorem, De Mortibus Persecutorum. 190

1124 Caput primum. Ibid.

Cap. II. 193

Cap. III. 198

Cap. IV. 200

Cap. V. 201

Cap. VI. 203

Cap. VII. 204

Cap. VIII. 206

Cap. IX. 207

Cap. X. 209

Cap. XI. 211

Cap. XII. 213

Cap. XIII. 214

Cap. XIV. 215

Cap. XV. 216

Cap. XVI. 217

Cap. XVII. 219

Cap. XVIII. 220

Cap. XIX. 225

Cap. XX. 227

Cap. XXI. 228

Cap. XXII. 230

Cap. XXIII. 231

Cap. XXIV. 233

Cap. XXV. 235

Cap. XXVI. Ibid.

Cap. XXVII. 238

Cap. XXVIII. 239

Cap. XXIX. 240

Cap. XXX. 242

Cap. XXXI. 243

Cap. XXXII. 244

Cap. XXXIII. 246

Cap. XXXIV. 249

Cap. XXXV. 250

Cap. XXXVI. 251

Cap. XXXVII. 252

Cap. XXXVIII. 254

Cap. XXXIX. 256

Cap. XL. 257

Cap. XLI. 258

Cap. XLII. Ibid.

Cap. XLIII. 259

Cap. XLIV. 260

Cap. XLV. 262

Cap. XLVI. 264

Cap. XLVII. 266

Cap. XLVIII. 267

Cap. XLIX. 270

Cap. L. 272

Cap. LI. 273

Cap. LII. 274

Lactantii Fragmenta. 275

Incerti Auctoris Phoenix Lactantio Tribuitur. Ibid.

Incerti Auctoris Carmen De Passione Domini. 283

Venantii Honorii Clementiani Fortunati, Presbyteri Italici, Ad Felicem Episcopum, De Pascha. 285

Caecilii Symphosii Aenigma. 289

Stephani Baluzii Tutelensis Notae in librum de Mortibus Persecutorum. 297

Caput primum. 302

Cap. II. Ibid.

Cap. III. 304

Cap. IV. 306

Cap. V. Ibid.

Cap. VI. 307

Cap. VII. Ibid.

Cap. VIII. 308

Cap. IX. 312

Cap. X. 314

Cap. XI. 315

Cap. XII. 316

Cap. XIII. 317

Cap. XIV. 319

Cap. XV. 320

Cap. XVI. 322

Cap. XVII. 324

Cap. XVIII. 329

Cap. XIX. 331

Cap. XX. 334

Cap. XXI. 336

Cap. XXII. 337

Cap. XXIII. Ibid.

Cap. XXIV. 338

Cap. XXV. 341

Cap. XXVI. 343

Cap. XXVII. 345

Cap. XXVIII. 347

1125 Cap. XXIX. 348

Cap. XXX. 354

Cap. XXXI. 356

Cap. XXXII. 357

Cap. XXXIII. 358

Cap. XXXIV. 359

Cap. XXXV. Ibid.

Cap. XXXVI. 361

Cap. XXXVII. 363

Cap. XXXVIII. 364

Cap. XXXIX. Ibid.

Cap. XL. 365

Cap. XLI. Ibid.

Cap. XLII. Ibid.

Cap. XLIII. 366

Cap. XLIV. 367

Cap. XLV. 370

Cap. XLVI. 372

Cap. XLVII. Ibid.

Cap. XLVIII. 373

Cap. XLIX. 374

Cap. L. 377

Cap. LI. 378

Stephani Baluzii epistolae duae in quibus explicantur et illustrantur duo loca ex libro Lactantii de Mortibus Persecutorum. 379

Praefixa est initio observatio viri doctissimi de altero eorumdem locorum. Ibid.

Illustrissimi viri Petri Valeri Diazii, consiliarii regis Hispaniarum in supremo consilio Aragonum, sententia de quodam loco Lactantii corrupto. Ibid.

Illustrissimo doctissimoque viro Petro Valero Diazio, consiliario regio, Stephanus Baluzius Tutelensis. 380

Clarissimo viro Henrico de Noris, Augustiniano, Stephanus Baluzius Tutelensis. 381

Joannis Columbi notae in Lactantium. 385

Perlustrissimo et amplissimo viro D. Gisberto Cupero, ab ordinibus Transisalaniae ad illustrissimorum et praepotentium faederatorum Belgii ordinum generalium conventum delegato, inclytae reipublicae Daventriensium consuli, Joannes Columbus. Ibid.

Lectori benevolo. S. 387

De libro hoc testimonia et judicia aliquot. 388

Hieronymus in ecclesiasticorum scriptorum catalogo. Ibid.

Notae Joannis Columbi in librum de Mortibus Persecutorum. 389

In titulum. Ibid.

In caput primum. 390

In cap. II. 393

In cap. III. 395

In cap. IV. 396

In cap. V. Ibid.

In cap. VI. 397

In cap. VII. Ibid.

In cap. VIII. 401

In cap. IX. 402

In cap. X. Ibid.

In cap. XI. 403

In cap. XII. 406

In cap. XIII. Ibid.

In cap. XIV. 407

In cap. XV. Ibid.

In cap. XVI. 408

In cap. XVII. 409

In cap. XVIII. 410

In cap. XIX. 411

In cap. XX. Ibid.

In cap. XXI. 412

In cap. XXII. 413

In cap. XXIII. Ibid.

In cap. XXIV. 414

In cap. XXV. 415

In cap. XXVI. Ibid.

In cap. XXVII. 416

In cap. XXVIII. Ibid.

In cap. XXIX. 417

In cap. XXX. Ibid.

In cap. XXXI. 418

In cap. XXXII. 419

In cap. XXXIII. Ibid.

In cap. XXXIV. 422

In cap. XXXV. 423

In cap. XXXVI. 424

In cap. XXXVII. Ibid.

In cap. XXXVIII. 425

In cap. XXXIX. Ibid.

In cap. XL. 426

1126 In cap. XLII. 426

In cap. XLIII. 427

In cap. XLIV. Ibid.

In cap. XLV. 429

In cap. XLVI. Ibid.

In cap. XLVII. 430

In cap. XLVIII. Ibid.

In cap. XLIX. 431

In cap. L. 432

Nicolai Toinardi monitum lectori. 435

Notae Toinardi Aurelianensis in librum de Mortibus Persecutorum. Ibid.

In cap. primum. Ibid.

In cap. II. 435

In cap. III. 439

In cap. IV. 441

In cap. V. 445

In cap. VI. Ibid.

In cap. XI. Ibid.

In cap. XIII. 447

In cap. XV. Ibid.

In cap. XVII. 449

In cap. XVIII. 450

In cap. XX. 456

In cap. XXIV. Ibid.

In cap. XXV. Ibid.

In cap. XXVI. Ibid.

In cap. XXVII. 457

In cap. XXIX. Ibid.

In cap. XXX. Ibid.

In cap. XXXII. Ibid.

In cap. XXXIII. 459

In cap. XXXVII. Ibid.

In cap. XXXIX. Ibid.

In cap. XLIV. 461

In cap. XLVI. Ibid.

In cap. XLVIII. Ibid.

In cap. L. Ibid.

In cap. LI. 462

In cap. LII. Ibid.

Gisberti Cuperi Notae. 463

Praefatio. Ibid.

Notae in Lactantium. 471

Caput primum. Ibid.

Cap. II. 472

Cap. III. 475

Cap. IV. Ibid.

Cap. V. 477

Cap. VII. 482

Cap. VIII. 483

Cap. IX. 485

Cap. X. 491

Cap. XI. 493

Cap. XII. 501

Cap. XIII. 502

Cap. XIV. 503

Cap. XV. Ibid.

Cap. XVI. 504

Cap. XVII. 505

Cap. XVIII. 506

Cap. XIX. 510

Cap. XX. 515

Cap. XXI. 516

Cap. XXII. 518

Cap. XXIII. 521

Cap. XXIV. 522

Cap. XXV. 523

Cap. XXVI. 525

Cap. XXVII. 527

Cap. XXVIII. Ibid.

Cap. XXIX. Ibid.

Cap. XXX. 529

Cap. XXXI. Ibid.

Cap. XXXII. 530

Cap. XXXIII. 531

Cap. XXXIV. 532

Cap. XXXV. 534

Cap. XXXVI. 536

Cap. XXXVII. 540

Cap. XXXVIII. 542

Cap. XXXIX. Ibid.

Cap. XL. 548

Cap. XLI. 549

Cap. XLII. Ibid.

Cap. XLIII. 554

Cap. XLIV. Ibid.

Cap. XLV. 563

Cap. XLVI. 564

1127 Cap. XLVII. 563

Cap. XLVIII. Ibid.

Cap. XLIX. 566

Cap. L. 568

Cap. LI. 571

Pauli Baudri Notae in librum de Mortibus Persecutorum. 587

Praefatio. Ibid.

Viro illustri atque reverendissimo D. Emmanueli A Schelstrate, Eccl. D. Petri canonico, et Vaticanae bibliothecae primo custodi, Jacobus Tollius. 592

Pauli Baudri Notae. 594

Caput primum. 596

Cap. II. 606

Cap. III. 639

Cap. IV. 644

Cap. V. 646

Cap. VI. 650

Cap. VII. 652

Cap. VIII. 656

Cap. IX. 660

Cap. X. 667

Cap. XI. 677

Cap. XII. 682

Cap. XIII. 687

Cap. XIV. 689

Cap. XV. 694

Cap. XVI. 700

Cap. XVII. 705

Cap. XVIII. 710

Cap. XIX. 719

Cap. XX. 725

Cap. XXI. 727

Cap. XXII. 733

Cap. XXIII. 735

Cap. XXIV. 741

Cap. XXV. 747

Cap. XXVI. 750

Cap. XXVII. 757

Cap. XXVIII. 760

Cap. XXIX. 761

Cap. XXX. 768

Cap. XXXI. 770

Cap. XXXII. 775

Cap. XXXIII. 777

Cap. XXXIV. 781

Cap. XXXV. 786

Cap. XXXVI. 789

Cap. XXXVII. 794

Cap. XXXVIII. 798

Cap. XXXIX. 800

Cap. XL. 804

Cap. XLI. 807

Cap. XLII. 808

Cap. XLIII. 809

Cap. XLIV. 811

Cap. XLV. 817

Cap. XLVI. 820

Cap. XLVII. 824

Cap. XLVIII. 826

Cap. XLIX. 834

Cap. L. 835

Cap. LI. 837

Cap. LII. 838

Dissertatio in Lucii Cecilii librum de Mortibus Persecutorum, ad Donatum confessorem, Lucio Firmiano Lactantio hactenus adscriptam. 839

Caput primum.— Analysis hujus libri, et de illius unico codice manuscripto, titulo atque argumento, et cur ac quo tempore a Lucio Cecilio editus fuerit. 840

Articulus primus.—Analysis hujus libri. Ibid.

Art. II.—De hujus libri manuscripto codice, quam imperfectus sit et quam foede a librario latinae linguae penitus ignaro corruptus. 848

Art. III.—De vero genuinoque hujus libri titulo et argumento. 850

Art. IV.—Quibus rationibus ad hunc librum scribendum Cecilius impulsus fuerit, ac quo tempore illum in lucem protulerit. 851

Cap. II.— De libri hujus auctore, et Donato confessore, cui nuncupatur, ac de tribus judicibus, quorum jussu variis ille propter Christi confessionem suppliciis affectus est. 853

Articulus primus.—Proponuntur argumenta quibus plurimi hunc librum Firmiano Lactantio vindicari posse putaverunt. Ibid.

Art. II.—Proferuntur argumenta ex hujus libri titulo desumpta, quibus confici posse videtur Firmianum Lactantium 1128 non esse auctorem. 855

Art. III.—Exponuntur alia argumenta quibus demonstrari potest hunc librum a Firmiano Lactantio non esse profectum, et iis opposita diluuntur. 859

Art. IV.—Exponuntur alia argumenta ex variis Cecilii opinionibus petita, quibus ostenditur hunc librum a Firmiano Lactantio non esse scriptum. 865

Art. V.—De Donato, cui liber nuncupatur, ac tribus judicibus Flaccino, Hierocle et Priscilliano, quorum jussu variis ille propter Christi confessionem suppliciis affectus est. 868

Cap. III.— De variis hujus libri editionibus, variarumque in illum observationibus et notis. 871

Articulus primus.—De variis hujus libri editionibus. Ibid.

Art. II.—De variorum in hunc librum notis et observationibus. 872

Cap. IV.— Novae in hunc librum notae et animadversiones, ac primum de Christo Domino ejusque discipulis. 873

Articulus primus.—Expenduntur ea quae Cecilius tradidit de tempore et anno quibus Christus Dominus mortuus est, et utrum illius eadem ac Lactantii ea de re fuerit sententia. Ibid.

Art. II.—De iis quae Cecilius a Christo Domino ad vitam revocato ad suum usque in coelos ascensum acta fuisse commemorat. 875

Art. III.—Utrum Cecilius recte dixerit Evangelium Christi, ineunte Neronis, sive Decii imperio, per omnes orbis terrae partes fuisse disseminatum. 877

Art. IV.—Quid Cecilius censerit de Petri Romam adventu, de tempore quo eadem in urbe supremum pontificatum tenuit, de miraculis ibidem ab illo editis, ejusque et Pauli apostoli interitu. 882

Cap. V.— Examinantur ea quae Cecilius de Christianorum moribus et quibusdam eorum dogmatibus tradidit. Ibid.

Articulus primus.—Quantum christiani ab iis quae gentium diis immolata erant abhorrent; utrum Maximinus imperator omnium primus jusserit cibos venales diis antea libari quam mensis apponerentur, et de nobilissimo martyre qui vivus ob conscissum Diocletiani edictum exustus est. Ibid.

Art. II.—De summa christianorum potestate in daemones, quos in sacrificiis a Diocletiano factis signo crucis dominicae fugaverunt, ac utrum et quomodo fas eis fuerit his ethnicorum sacrificiis interesse. 886

Art. III.—De crucis dominicae signo quod Constantino Magno apparuit, et cujus virtute insignem de Maxentio reportavit victoriam, ubi et de sacris imaginibus. 890

Art. IV.—De templis antiquorum christianorum eorumque possessionibus, de operum bonorum meritis, et utrum Cecilius aliquid de Christi millenario in terris regno tradiderit. 891

Cap. VI.— De primis Ecclesiae christianae persecutoribus eorumque interitu. 893

Articulus primus.—Quam recte Cecilius asserat primam in christianos persecutionem a Nerone Augusto fuisse excitatam; quam inepte a Tollio mendacii propterea accusetur, quod hujus persecutionis causam in Petri apostoli praedicationem refundat, asseratque Neronis corpus caruisse sepultura, quo jure Cecilius eos delirationis arguat, qui eumdem Neronem Antichristi praecursorem fore finxerunt. Ibid.

Art. II.—De Domitiano, secundo Ecclesiae persecutore, ejusque interitu, atque eversis imaginibus et honorum titulis. 897

Art. III. Utrum Cecilius recte dixerit Romanos imperatores a Domitiano usque ad Decium fuisse bonos principes, et tunc christianorum Ecclesiam nullos passam esse inimicorum impetus, ac inde colligi possit Lactantium non esse hujus libri auctorem. 900

Cap. VII.— De aliis christianae Ecclesiae persecutoribus. 904

Articulus primus.—De Ecclesiae persecutione excitata ab imperatore Decio, ejusque funesta morte. Ibid.

Art. II.—De Valeriani imperatoris persecutione, ejusque ignominiosa servitute, ac pelle post mortem detracta. 905

Art. III.—De persecutione in christianos ab Aureliano imperatore commota, ejusque interitu. 907

Cap. VIII.— De ultimis Ecclesiae christianae persecutoribus, ac primum de Diocletiano. 908

Articulus primus.—De triplici Diocletiani, Dioclis et Jovii nomine, ejusque patria, avaritia et timiditate; de alio imperatore et duobus Caesaribus ab eo ob timiditatem creatis; utrum Hispaniam Constantio dederit regendam, quantis exactionibus et tributis omnes oppresserit; de illius, donec christianos vexare coeperit, maxima felicitate, 1129 et utrum caeteris principibus melior utiliorque reipublicae fuerit. Ibid.

Art. II.—De persecutionis a Diocletiano in christianos commotae praeludiis et exordio, quam ob causam, quibusve consiliis ad eos vexandos impulsus fuerit. 912

Art. III.—Quo anno, mense et die Diocletianus christianos torquere ac prosequi adorsus sit. 914

Art. IV.—De ecclesia Nicomediensi persecutionis initio et jussu Diocletiani eversa, deque hujusce imperatoris edicto in christianos protinus promulgato, de uno et altero regii palatii incendio, quis illius auctor ac quomodo inde Galerius Diocletianum ad christianos crudelius vexandos accendere conatus sit. 916

Art. V.—Quomodo Diocletianus saevierit in Priscam et Valeriam, in eunuchos potentissimos, et qui isti fuerint, item in presbyteros ac ministros cum omnibus suis, atque in omnis sexus et aetatis homines. Necnon in domesticos, ac qua ille aliique judices saevitia universos ad sacrificia falsis diis facienda cogere conati sint. 919

Art. VI.—Quanta Diocletiani jussu fuerit in provinciis Galerio et Herculio subjectis, christianorum carnificina; contra vero quomodo Constantius ecclesias dirui passus, christianos in Galliis incolumes, persecutionisque immunes servaverit. 922

Art. VII.—De Diocletiani vicennalibus, ac quando Romae celebrata fuerint; cur inde festinanter exierit, Ravennamque veniens, ac levi morbo correptus, nonum ibi susceperit consulatum; quo sensu inde Nicomediam per ripam strigam contendisse, ibique morti sopitus, in dementiam incidisse dicatur. 925

Art. VIII.—De colloquio quo Galerius Diocletianum imperio cedere coegit; utrum recte illi proposuerit Nervae imperatoris exemplum; quanta in hoc colloquio insolentia Galerii et Diocletiani timiditas; an recte Cecilius asserat Constantinum ibi fuisse praesentem, ac Diocletianum a Galerio impulsum et coactum sese abdicavisse imperio. 927

Art. IX.—Ubi et quomodo Diocletianus Maximum induerit purpura, eumque ac Severum, repulso Constantino, Caesares renuntiaverit; utrum vera sit ea de re Cecilii opinio; quem in locum Diocletianus, deposito imperio, sese receperit, et ubi Licinius, eo praesente, factus sit imperator. 930

Art. X.—Utrum ea vera sint, quae Cecilius narrat de privata Diocletiani vita, atque utrum ob negatum ipsi filiae suae Valeriae exulantis reditum, et eversas statuas moerore et fame consumptus interierit. 932

Cap. IX— De Diocletiani uxore Prisca, et ejus filia Valeria. 935

Articulus primus.—Quam rara Priscae et frequens Valeriae apud auctores antiquos mentio: utrum ambae christianam religionem professae sint. Ibid.

Art. II.—De Valeria et Candidiano ab ea ob sterilitatem adoptato; cur illa post Galerii viri sui mortem, Licinio relicto, confugerit ad Maximinum, ejusque nuptias rejecerit. De nigris Viduarum luctus sui tempore vestibus, ac utrum nulla imperatoris uxor secundo marito antea unquam nupserit. 937

Art. III.—De Priscae et Valeriae exilio, ac trium nobilium foeminarum, hujus amicarum, et Judaei cujusdam, qui eas adulterii falso accusaverat, atque earumdem Priscae et Valeriae supplicio et interitu. 940

Cap. X.— De Maximiano Herculio imperatore. 942

Articulus primus.—Quando et ubi Maximianus Herculius factus sit imperator; quae ejus cum Diocletiano consensio, quantaque illius avaritia ac libido, et ubi imperium primo deposuerit. Ibid.

Art. II.—Quomodo Maximianus Herculius, resumpta purpura, Romam obsidione liberaverit et venerit ad Constantinum, quem, collocata ei in matrimonium minore filia, decipere conatus est; de secundo illius Romam reditu, ubi Maxentium imperio privare frustra conatus, inde ignominiose ejectus fuit. 944

Art. III.—Qua ratione Maximianus Herculius, ad Constantinum regressus, sese rursus purpura exuit, atque decepto Constantino eam tertio sumpserit, posteaque occupaverit Massiliam; ex qua ab illo expulsus est; ac quibus tandem dolis illum interficere molitus, poenas laqueo dederit, et de eversis ejus statuis. 945

Cap. XI. De Maxentio imperatore. 948

Articulus primus.—De Maxentii imperatoris parentibus, ac quae et quanta illius vitia; quomodo, ubi et a quibus factus sit imperator; quo sensu ille et Constantinus Magnus filii Augustorum appellentur; quae fuerit regis salutatio, et quid nomen privatus significet. Ibid.

Art. II.—An et cur Maxentius, structis sibi a patre suo Herculio insidiis liberatus, bellum Constantino indixerit; de illius cum Maximino foedere, de maxima exercitus ejus 1130 multitudine, illiusque superstitione, ac primo adversus Constantinum praelio. 951

Art. III.—Utrum ea vera sint quae Caecilius tradidit de praelio quo Maxentius a Constantino Magno victus est; quo ille ex ponte in Tiberim dejectus, ac quo anno interierit; an absolutis quenquennalibus. 953

Cap. XII.— De Maximiano Galerio imperatore. 955

Articulus primus.—De Maximiani Galerii patria, parentibus, uxore, fera barbarie, immani corporis mole; de Romulae matris ejus superstitione, ac difficili ea de re Caecilii loco; de victoria quam Galerius reportavit a Narseo, ac Caesaris nomine quod insolenter detrectavit. Ibid.

Art. II.—Quomodo Galerius Diocletianum in Christianos saevire, et imperio cedere coegerit; quid ei tunc exprobraverit; quanta iniquitate libertatem omnibus auferre conatus sit, ac contra leges jusserit torqueri decuriones, primores civitatum, egregios et perfectissimos, item matresfamilias nobiles rapi in gynaeceum, domesticos et administratores lancea emendari, et verberandos distendi ad palum in stabulo. 957

Art. III.—Quantis Galerius et quam horrendis cruciatibus christianos aliosque necaverit, ac quomodo tentaverit omnes litteras et litteratos exterminare, judicesque instituere militares. 960

Art. IV.—De immensis penitusque intolerandis exactionibus, censibus, capitationibus et tributis, quibus Galerius omnes subditos suos obruit, et ad extremam paupertatem redegit, ac de mendicis quos in mare jussit submergi. 963

Art. V.—Quas Galerius Constantino Magno struxerit insidias; quid sit sigillum, quo hic accepto ad patrem rediit; qua Galerius tristitia didicerit hunc et Maxentium imperatores factos, et laureatam Constantini imaginem acceperit; quomodo Romam obsidere conatus sit; qua confusione inde discedens permiserit Italiam a militibus vastari, ac quomodo Licinium et Maximinum imperatores nuncupaverit. 966

Art. VI.—De extremo ac pudendo Galerii morbo et edicto quod jamjam in Christianorum gratiam publicavit. 969

Art. VII.—Ubi et quando Galerius, postquam uxorem et filiam Licinio commendasset, mortuus est, ac de filio ejus Candidiano. 971

Cap. XIII.— De Severo et Maximino imperatoribus. 973

Articulus primus.—Quae fuerint Severi patria et vitia, a quo et quomodo Caesar ac deinde imperator creatus sit; quove mortis genere, post obsessam Romam, a suis desertus, vitam finierit, et de Severiano ejus filio. Ibid.

Art. II.—De Maximini patria, vario nomine, parentibus, professione, ebrietate; quomodo scutarius, protector, tribunus, Caesar et imperator factus fuerit, ac quid sit Campus Martius. 975

Art. III.—Quomodo Maximinus post Galerii mortem in provincias invadere molitus, pacem cum Licinio fecerit, ac sustulerit indulgentiam christianis communi titulo datam; cur sacerdotes maximos candidis chlamydibus ornatos, ubique constituerit jusseritque Christianorum mutilari membra, et venalia omnia animalia a sacerdotibus ethnicis immolari. 978

Art. IV.—De immensis exactionibus ac tributis, quibus Maximinus omnes, tam gentiles quam christianos, penitus oppressit 981

Art. V.—De effraenata ac perdita Maximini libidine. 983

Art. VI.—Cur et quomodo Maximinus bellum Licinio indixerit victusque sit; quo etiam modo in Tauri montis angustias fugerit, ac deinde conatus fuerit sese Tarsi in Cicilia defendere ac tueri. 985

Art. VII.—De funesta Maximini morte, ac quamdiu regnaverit, quove anno mortuus sit. 987

Art. VIII.—De Maximini uxore et liberis, ac funesta eorum morte. 988

Cap. XIV.— De Licinio imperatore. 990

Art. primus.—De Licinii patria, parentibus, vitiis, ejusque cum Galerio familiaritate; utrum ab eo Caesar simul et imperator factus sit, ac Galerius moriens ei conjugem suam et filiam in manus tradiderit. Ibid.

Art. II.—De Licinii et Maximini discordia, et pace facta; de ejusdem Licinii cum Constantia, Constantini Magni sorore sponsalibus et nuptiis; de rupta dehinc eum inter et Maximinum pace; de illorum praelio et precibus ab Angelo, quidquid Tollius dixerit, Licinio dictatis et insigni illius victoria. 992

Art. III.—De edicto quod Licinius pro restituenda christianae Ecclesiae pace publicavit. 993

Art. IV.—Quomodo Licinius Maximinum insecutus ad necem sibi Tarsi in Cilicia consciendam compulerit, ac summa rerum potitus omnem superiorem tyrannorum stirpem 1131 omnesque eorum liberos extirpaverit, ubi inprimis de Valerio. 996

Cap. XV.— De Constantio Chloro et Constantio Magno imperatoribus. 999

Articulus primus.—Quam eximiae fuerint Constantii Chlori virtutes; quando Caesar factus et Maximiani Herculii gener; an et quomodo christianos tempore persecutionis in Gallis servaverit incolumes, ac passus sit ecclesias dirui; cur factus sit primus imperator, etsi a Galerio contemptus; ac quomodo Constantino ad se reverso imperium tradiderit, et ubi mortuus sit. Ibid.

Art. II.—De Constantini Magni parentibus, patria, eximiis corporis animique dotibus, ubi educatus; quanta aliorum, atque in primis Galerii in illum invidia, quibusve insidiis ab eis appetitus fuerit. 1001

Art. III.—Utrum Constantinus Magnus Diocletiani, sicut Caecilius narrat, et Galerii colloquio praesens fuerit, cognoveritque creandos Caesares, seque ab hac nuncupatione ignominiose repellendum. 1003

Art. IV.—Quomodo Constantinus contra Galerii voluntatem ad Constantium patrem suum jamjam moriturum redierit, et utrum ab illo, vel ab aliis Caesar simulque Imperator factus sit. 1005

Art. V.—Quantum Constantinus christianis faverit; cur Maximianus Herculius ad eum venerit, eique desponderit ac connubio junxerit filiam suam minorem; cur ad eum reversus sit, quasve illi adversus barbaros pugnaturo paraverit insidias; quomodo hic ab illo Massilia capta veniam impetrarit, atque illum postea in lecto occidere frustra molitus fuerit, et quam insignem Constantinus de Maxentio victoriam, viso mirabili crucis signo, reportaverit. 1007

Art. VI.—De triumphali Constantini in urbem Romam ingressu, eique decreto a romano Senatu primi nominis titulo; quamdiu ille postea Romae manserit, et ubi sororem suam Constantiam in matrimonium Licinio collocaverit, ac de restituta ab utroque christianae Ecclesiae pace ac tranquillitate. 1009

Disquisitiones dogmaticae in Lactantium, sive de ejus circa religionem sentiendi et argumentandi ratione. 1011

Caput primum.— De religione generatim spectata. Ibid.

Articulus primus.—Unde religionis et superstitionis nomen derivatum, ac utrum Cicero veram dederit utriusque illius nominis etymologiam. Ibid.

Art. II.—Quae sit vera religio, et quam inseparabili nexu cum justitia ac sapientia conjuncta sit. 1014

Art. III.—Religionem non metus causa introductam, sed a Deo institutam et insitam homini, qui idcirco corpus habet erectum, vocaturque graece ἀνθρωπος, ac religione potissimum a belluis distinguitur, hisque contraria Epicuri argumenta solvuntur. 1018

Cap. II.— Expenduntur argumenta quibus Lactantius solam religionem christianam veram esse demonstrat. 1022

Articulus primus.—Examinantur Lactantii argumenta quibus christianam religionem veram esse demonstrat ex sacrorum nostrorum vatum oraculis, quibus praedixerunt fore ut Christus, Dei Filius, homo fieret et ex virgine nasceretur. Ibid.

Art. II.—Quibus sacrorum prophetarum oraculis Lactantius praedictum fuisse demonstret fore ut Christus ex Davidis familia nasceretur, et utrum recte dixerit urbem Hierosolymam suum a Salomone accepisse nomen. 1029

Art. III.—Quibus prophetarum oraculis Lactantius demonstret praenuntiatum fuisse sempiternum Christi verae religionis auctoris sacerdotium. 1032

Art. IV.—De aliis Apollinis, Milesiis, sibyllarum et sacrorum prophetarum oraculis, quibus impia Judaeorum in Christum conspiratio, varia tormenta ante mortem ei infligenda, mortis ejus genus, solis eo moriente defectus, et ejus ad vitam reditus praenuntiabantur, ac quantum inde christianae religionis veritas stabilita sit. 1035

Cap. III.— Quomodo Lactantius veritatem christianae religionis asserat et confirmet ex veris Christi miraculis, quae a sacris nostris aliisque vatibus praedicta fuerant. 1044

Articulus primus.—Quanta evidentia Lactantius ostendat veram esse Christi religionem, quam ille veris miraculis, ab Isaïa et sibylla designatis, confirmavit. Ibid.

Art. II.—Quam invicte Lactantius christianae religionis veritatem demonstret ex fugatis a Christo ejusque nomine ac crucis signo daemonibus. 1046

Art. III.—Diluuntur ethnicorum argumenta quibus frustra probare conati sunt ab Apollonio Tyanaeo similia, ac majora etiam quam a Christo fuisse miracula, aut haec ab apostolis, ut quaestum facerent, conficta. 1051

1132 Cap. IV.—Examinantur alia argumenta quibus christianae religionis veritas a Lactantio stabilitur. 1053

Articulus primus.—Quam perspicue Lactantius demonstret veram esse christianam religionem ex Judaicae legis abrogatione, ac Christianae institutione propagatione et sanctitate. Ibid.

Art. II.—Quam luculenter Lactantius christianae religionis veritatem aperuerit ex dirissimis martyrum suppliciis; ad extremum usque vitae spiritum, non sine divinae gratiae auxilio, constantissime toleratis. 1059

Art. III.—Solvuntur contraria gentilium argumenta quibus probare conabantur christianos vi, poenis et tormentis ad majorum religiones revocandos; quia iniquus foret Deus, qui eos in egestate et inopia degere permittit. 1064

Art. IV.—Diluuntur alia ethnicorum argumenta petita ex quorumdam christianorum lapsu, ac Reguli et Mutii in acerba morte constantia, ac quia christianos publicarum calamitatum causam esse dicebant. 1067

Cap. V.—De sacris Veteris et Novi Testamenti libris eorumque auctoribus, ex quibus Lactantius hausit christianae religionis instituta et documenta. 1070

Articulus primus.—De sacrae Scripturae in Vetus et Novum Testamentum divisione, divinoque sacrorum prophetarum afflatu. Ibid.

Art. II.—De Scripturae sacrae antiquitate, ac primo utrum Lactantius recte definiat quando ac quomodo Moyses Israelitas ab Aegyptiaca servitute liberaverit; quid statuat de angelo eos praecedente, et aquam scindente, ac de miraculis in deserto ab eodem Moyse factis, et ubi ac quare legem Israelitis dederit, ac quandonam mutato Hebraeorum nomine Judaei, et terra eorum Judaea appellari coeperint. 1071

Art. III.—Quot annis Moyses Trojanam cladem antecesserit, et de aliorum prophetarum ac regum seu principum sub quorum imperio hi floruerunt aetate; quot elapsis post Trojanum excidium annis David et Salomon regnaverint, ac quot inde usque ad Christi tempus numerentur; utrum Zacharias fuerit ultimus propheta, et quot ab ejus aetate usque ad Christi mortem anni fluxerint; quam recte Lactantius ex hac chronologia concludat sacros vates sua omnia de Christo oracula longe antea edidisse, quam ille homo factus sit. 1074

Art. IV.—De libris Moysis et Josue, qui primum Auses, ac deinde Josue est cognominatus; de libris Regum, seu Basilion, de libris Esdrae ac Nehemiae. 1079

Art. V.—De Psalmis, de Libris Ecclesiastici, Sapientiae, Proverbiorum, Salomoni adscriptis, ac de quibusdam citatis a Lactantio verbis, quae nunc in sacro textu desiderantur. De libris Isaiae, Jeremiae, Danielis, Oseae, Amos, Micheae, Malachiae, Zachariae; de primis Joannis evangelistae verbis, de Pauli ad Ephesios Epistola et Apocalypsi. 1084

Art. VI.—Cur et quomodo Lactantius testimoniis sacrae Scripturae ad informandos Christianos, ac Judaeos Gentilesque refellendos utatur. 1084

Appendices ad scripta sanctorum pontificum romanorum, Marcellini, Marcelli, Eusebii et Melchiadis qui in tomo sexto memorantur. 1085

Appendix prima, ad sanctum Marcellinum papam. Ibid.

Epistola prima, Marcellini papae ad Salomonem episcopum. Ibid.

Confutatur error dicentium Patrem esse Filio majorem, etc. Ibid.

Appendix secunda ad sanctum Marcellum. 1089

Epistola II.—Marcellini papae ad orientales episcopos. Ibid.

Ut laico clericum non liceat accusare. Ibid.

I.—De contentionibus inter christianos ortis ad ecclesiam deferendis. Ibid.

II.—Quod major a minori judicari non debeat, nec episcopi ullum praejudicium inferre pontifici a quo consecrari probantur. 1090

III.—Quod clericus absque permissu episcopi sui neminem ad judicium saeculare trahere praesumat, nec laico quemlibet clericum accusare liceat. Ibid.

IV.—Quod injustum judicium metu regis, vel jussu, a judicibus factum non valeat, et quod statuta infidelium delebuntur. 1091

Epistola prima Marcelli papae ad episcopos Antiochenae provinciae. 1092

De Romanae Ecclesiae primatu et auctoritate, etc. Ibid.

Epistola II Marcelli papae I, ad Maxentium tyrannum. 1096

Commonet tyrannum ut desinat saevire in christianos. Ibid