Caput XXXIII.

0777C

Jam decimus et Octavus annus. Ejus regni. Interpretes imperii nempe Caesarei Galerii Maximiani, kalendis martiis anni Christi 292 (mendose enim excusum 392) initi. Pagius , in Critica Baron., ad annum Christi 311, num 11. Item Columbus supra. A quibus dissentit Baluzius.

Percussit eum Deus insanabili plaga. Ideoque anno 309, quo annum 18 inchoavit. Pag. Sed aliter Baluzius in eodem loco. Consulantur super caeteris Cuperus et Columbus.

Ulcus malum in, etc. Zozimus, τραῦμα δυσίατον. Edit. Oxon. et Cantabrig., addente solum ultima: Vide Euseb. Hist., l. VIII, c. 16.— Ulcus malum. Cacoethes. Tol .

Medici secant, curant. Primo aspectu legendum putaveram secant, urunt. Nunc nihil mutandum videtur. Boherellus .—Servari debere verbum curant ostendit paucis interjectis haec pericope: Nova ex 0777D integro cura. Vide vero quid hic loci insertum velit Columbus.

Medici secant, curant. Les chirurgiens coupent, tranchent. Maucr .—Ad verbum chirurgi secant, exsecant. Neque certe negandum quin noster per medicos id proprie medicorum genus intellexerit, qui vulnerarii sunt, et chirurgi a manuum operatione vocantur. Sed quis umquam curare pro exsecare usurpavit? Addo fovere et curare paulo post tamquam synonyma conjungi hoc ipso capite, ubi certo certius fovere secare non est.

Inducta jam cicatrice scinditur vulnus. Baluzius antea, et post illum quoque caeteri editores: Inductam jam cicatricem scindit vulnus; nisi quod quam hodie praefert emendationem Baluzius (utraque enim lectio aliqua ex parte veteris libri correctio est), eam ipse dudum proposuerat ad calcem primae suae editionis, et hac etiam notula diserte probaverat Oxoniensis 0778A editio an. 1680, legendum: Inducta cicatrice scinditur vulnus. Sequitur clarissimi collegae de altera Baluzii emendatione judicium.

Inductam jam cicatricem scindit vulnus. Latine loquentium consuetudo postulat ut legatur: inductam cicatricem rescindit vulnus. Simile mendum delevi in epistolis ad Atticum. Graev .— Vulnus. De ulcere, quod male curatum, nec persanatum, venulam aliquam eroserat. Alias vulnus divisio cutis est, et subjectae carnis cum sanguine: ulcus cum pure. Tollius .—Reliqua quae ad hunc locum pertinent habes supra apud Baluzium et apud Columbum.

Vix tamen cruor sist. Imo, vix tandem, etc. Boherellus .—Corrigo tandem. Gale .—Qui nihilominus alibi, tamen, inquit, pro tandem, ut saepe Marcellinus.

Tamen perducitur. Legendum, tamen. Edit. Ox. 1684; item Cant.—Iterum tamen, pro tandem. Boherellus .

Rursus levi corporis m . . . etc. Sagaciter Nic. Heinsius, 0778B et postea Oxonienses lacunam sic supplendam viderunt: Rursus levi corporis motu vulneratus. Gr.—Supple motu. Edit. Oxon. et Cant.

Vulneratus. Emendo vulneratur. Gale .— Vulneratus. Mirum in tam facili conjectura haesitatum. Lege: vulnere rescisso. Toll .—Parebunt imperio qui volent. Sed vereor equidem, ut talia aliis probare aeque facile sit ac audere. Aliter certe tolerabiliusque. Gale .

Albescit ipse: Interpres, Pallescit.

Cessere magistri Phillyrides Chiron Amythaoniusque Melampus. Ex III Georg., cum prius mendose legeretur Phyllides, Cirona, Metonius, Melamphius. Edit. Cant., item Ox. an. 1684.—Recte. Sic enim prima Baluzii, et Oxoniensis anni 1680. Sed aliae postea:

Cessere magistri,
Phillyrides Chiron, Amythaoniusque Melampus,
ex sequente, sine dubio, notula minoris editionis 0778C Oxon. ad antiquam lectionem.

« Phyllides, Cirona, Metonius, Melamphius. Corruptissimus locus, et interpunctio pessima. Baluzius, quasi integer esset, nullum videtur mendum agnoscere; quodque imprimis mirandum est, priora nomina separata legit, quae tamen procul dubio sunt connectenda. Chironem enim Phillyrae filium fuisse, poetae passim testantur: hinc apud Virgilium Phillyrides dicitur: de eodem Hesiodus in Theog:

. . . τὸν δ᾽ ἕτρεφεν οὕρεσι Χείρων
Φιλλυρίδης. . . .
Legendum itaque Phillyrides Chiron. Loco vero Metonius, Melamphius, quae postrema nomina quasi medicorum fuisse agnoscere videtur Baluzius, substitue, Amythaoniusque Melampus.» Virg., III Georg. Edit. Oxon. 1680.

Undique medici nobiles trahuntur. Nullus dubito quin aeque hic legendum sit contrahuntur, ut superius 0778D legendum ostendi contraxit morbum, pro traxit, quod in libris habetur. Gr.

Confugitur ad idola. On a recours aux idoles. Quod omni quidem difficultate caret. Sed quia in antecedentibus haud negligenter praetereundum putavimus Maucroixium, pro simulacrum Dei quaeritur, vertisse: On cherche l'idole du dieu, addendo simul ad marginem: Credebant christianos habere idola in suis templis; videri autem posset non nemini clarissimus Remensis canonicus locutus potius fuisse utroque loco ex paganorum sententia, quam ex sua, addimus, ferente nunc occasione, suam semper nostro contra Maucroixium argumento vim permansuram, donec is aut alius quivis ostenderit idola interdum apud paganos fuisse simulacra deorum qui nuspiam in rerum natura existerent; quam rem, credo, nemo umquam probabit: quaeque res si revera ejusmodi est, ut ostendi nequeat, tum validum contra celebrem idoli et simulacri, vel imaginis distinctionem argumentum 0779A est, quod ubi noster, de vero Deo agens, Simulacrum Dei quaeritur scripserat, Maucroixius, uti jam dictum, transtulerit: On cherche l'idole du dien.

Dat Apollo curam. Imo, non dat Apollo curam. Gale .—Haud repugnant proxima: Malum multo pejus augetur. Sed vide tamen ut ex vulgata lectione totoque loco optimus sensus possit elici. Apollon enseigne un remède; on s'en sert; le mal en devient pire. Maucroixius . Ad verbum: docet Apollo remedium; adhibetur; malum augetur.

Dat Apollo curam. Hoc est, docet remedium. Virgilius: Da, Tityre, nobis. Doce nos, aeque ut tradere. Contra, accipere est discere. Graevius .

In tabem sedes tota dilabitur. Id est, omnes inferiores partes corporis, quibus proluviem exoneramus, putredine diffluunt, ut paulo post: majorem copiam tabescendorum viscerum pernicies secunda generaverat; et capite 35: Cum jam totius corporis membra defluerent, horrenda tabe consumptus est. Sueton., Vitell. 10: Abhorrentes quosdam cadaverum tabem detestabili 0779B voce confirmare ausus est. Exemplum non unum notamus alibi. Graevius .

Repercussis medullis, malum recidit introrsus. Medullae hic pro affluentibus humoribus ponuntur, qui introrsum repellentibus remediis cohibiti novum malum produxerunt putrescendo: unde enati vermes. Tollius .—Corrigo: Repercussum medelis malum recedit introrsus. Gale .—Nicolaus Heinsius censebat legendum esse: Repercussis medelis, id est, cum malum non admitteret medelam et remedia. Sed mihi videtur ex praecedenti verbo curare ultima syllaba bis ab oscitante librario esse repetita, scribendumque: Percussis medullis. Percusserat autem Deus insanabili plaga genitalium inferiorem partem, ut loquitur in initio capitis; nunc percutiuntur medullae, hoc est, vitalia. Sicut haerere in medullis dicuntur qui amantur penito corde, ut Comicus loquitur. Graevius .—Unice amplector, etsi alia in mentem venissent, quae ex veteribus potuissem defendere.

0779C Odoritatem non modo per palatium, sed totam civitatem pervadit. Baluzius legit: Odor teter non modo, etc. Facilior tamen emendatio est, Odor autem. Edit. Oxon. et Cant., quas secutus Pagius.—Lege: Odor is autem, vel: Odor it autem. Vossius .—Lego: Odor it autem non modo per palatium, sed totam etiam civitatem pervadit. Τὸ etiam confusum est cum τὸ totam. Boherellus .—Emendo: Odor totum non modo per palatium, sed, etc. Gale .—Nicolaus Heinsius suspicatur: Odor it autem non modo per palatium, sed totam civitatem pervadit. Quid? si legamus: Odor dirus autem non modo per palatium, quaeque postea. Graevius .

Cum jam confusi essent exitus stercoris et urinae comesti a vermibus. Veteris libri lectio, quam omnes hactenus, praeter Aboensem, editiones secutae fuerant, sic habet: Cum jam confusi essent exitus stercoris et urinae. Comestus a vermibus, etc. Dudum tantum Baluzius emendationem, quam hodie in auctoris verbis adhiberi voluit, suggesserat ad calcem tomi II 0779D Miscellaneorum; et haec insuper Doctorum de veteri scriptione judicia prodierunt.

Exitus stercoris et urinae. Comestus a vermibus. Legendum: exitus stercoris et urinae comesti a vermibus. Editio Oxon. anni 1660.—Legendum: Exitus stercoris et urinae comesti a vermibus. Aut, si mavis: Comestus est a vermibus, salva priore interpunctione. Edit Oxon. anni 1684, item Cantabr.—Comestus a vermibus. Comestur, etc. Editio Aboensis, necnon Gale .—Una mecum clarissimus Columbus Comestur, id est, comeditur, legendum vidit. Tollius .—Firmat Senecae locus: Sic estur apud illos, sic bibitur.

Clamores simul, etc. Editio Aboensis:

Clamores simul horrendos ad sidera tollit
Quales mugitus, fugit cum saucius aram
Taurus . . . . . .
quam et restitutionem Galeus, aliaeque duae editiones 0780A non proponebant modo in suis notulis, sed ex II Aeneidos firmabant.

Cocta et calida animalia. Ita recte, nam et his, et lardo praecipue vermes e corruptis membris eliciuntur. Tollius .—Non repugno. Sed, ne nescias, longe aliter Interpretes. Maucroixius nempe: On lui appliquait des animaux vivants ou de la viande chaude. Apponebantur animalia viva aut calida caro. Alter vero in hunc modum: Some living animals, and others that were boild Viva aliquot animalia, tum et alia elixa; quod ne nimis mireris, confer supra Columbum.

Queis resolutis. Accepit Maucroixius, quasi noster scripserit: «Apponebantur ad sedem fluentem cocta et calida animalia, ut vermiculos eliceret calor. Sed, postquam ita perpurgata fuerant vulnera, ut nullus amplius vermiculus appareret, inaestimabile scatebat examen: Mais, quand on en avait nettoyé ses plaies, il en ressortait une fourmilière.» At quid planius quam animalia illa non apposita fuisse vulneribus sine fasciis, quarum ope melius ulceratis partibus applicarentur, 0780B suoque loco insisterent? Obligabantur ergo cum vulneribus animalia; et, quando postea fasciae removebantur, ipsa quoque animalia resolvebantur. Est enim in mille locis resolvere, id, quod ligatum fuerat, dissolvere. Noster, cap. 46: Liciniani scuta deponunt, galeas resolvunt. Et Ovidius, III Fast., de raptis Sabinis:

Consilium dederat, parent, crinemque resolvunt;

unde, post paucos versus, de iisdem:

Ut medium campi passis tetigere capillis.
Lactantius, in epit., cap. 15: Sed et ipse daemonum princeps, auctor et machinator malorum, catenis igneis alligatus, etc. Peractis vero mille annis, ac resoluto daemonum principe.

Inaestimabile scatebat examen. In resolutis illis scilicet animalibus, quae eliciendis Galerii vermiculis apposita fuerant, et quibus cum successu istud examen 0780C adhaeserat; contra quam modo ponebat Maucroixius.

Tabescendorum viscerum. Rectius, ut alii, tabescentium. Tollius .—Columbum, quem innuit, imo et alias ejusdem conjecturas vide sis.

Pernicies secunda. Emendo, pernicies foecunda. Gale .

Inferior, sine ulla pedum forma, in utrium modum inflata discreverat. Discreverat mendosum esse certo certius est. Nam primo inflata non discernunt. Dein, si discreverat ratione significationis locum haberet, scribendum fuisset: Inferiorem . . . in utrium modum inflatam discreverat. Licet autem, ut vir doctus notat (Columbus nempe), discrescere pro decrescere accipiatur, qui tandem inflata decrescunt? Existimem igitur Lactantium scripsisse: Inferior, sine ulla pedum forma, in utrium modum inflata increverat. Justin. XI: Mirus animo increvit tumor. Liv. I: Increscens audacia. Graevius .— Discreverat. A discresco, non autem a discerno. Rarum hoc verbum. Significat autem 0780D intumescendo dilatari. Tollius .— Discreverat. Corrigo: discrepuerat. Gale .

Per annum perpetem. Ab ultimis nempe mensibus anni Christi 309, ideoque per annum et aliquot menses, quos Lactantius negligit. Pagius, in Critica Baron., ad annum Christi 311, num. 11.

Addantur Cuperus et Columbus, item Norisius in epistola, quam merito amplissimus Cuperus suae voluit praefationi subjici.

Deum coactus est confiteri. Vide exemplum aliud in Antiocho apud auctorem historiae Macchabaeorum. Tollius .

Novi doloris. Legendum forsan: Nova vi doloris. Pagius, ubi modo.—Bene Columbus: ac nova vi doloris; nisi quis immani maluerit, pro nova. Tollius .

Paulo tamen aliter Columbus ipse, et ex illo Cuperus.

Novi doloris. Emendo: et vi doloris. Gale .

0781A Dei templum. Pro quo Versio anglica: the Church of Nicomedia, templum Nicomediae.

Edictum misit huj. Scribendum: Edictum misit hujusmodi. Nic. Heinsius, item Gale. Nos dubitabimus alibi. Missum autem, vel emissum fuisse Serdica Nicomediam, idque non ante mensem martium anni Christi 311, etsi ita Valesio aliisque viris doctis placuerit, sed post kalendas martias ejusdem anni, posuit probavitque ad eum annum Pagius in Critica Baron., num. 12 et 13, cui assentimur. Confer laudatam Norisii Epistolam.