Epistola II, Marcellini Papae Ad Orientales Episcopos.

1089B Ut laico clericum non liceat accusare.

I. De contentionibus inter Christianos ortis ad Ecclesiam deferendis, et ab ecclesiasticis jure terminandis. II. Quod major a minori judicari non debeat, nec episcopi ullum praejudicium inferre pontifici a quo consecrari probantur. III. Quod clericus absque permissu episcopi sui neminem ad judicium saeculare trahere praesumat, nec laico quemlibet clericum accusare liceat. IV. Quod injustum judicium metu regis, vel jussu, a judicibus factum non valeat: et quod statuta infidelium delebuntur.

Dilectissimis fratribus universis episcopis, per orientales provincias constitutis, Marcellinus episcopus.

Quid tam dulce sollicito quam quod mihi de vobis innotescunt illa quae cupio? Quid tam religiosis conveniens institutis, quam ut inter se sacerdotes pacem, quam necesse est aliis pro officio annuntiare, 1089C conservent? Plena (fateor) gratulatione suscepi, quod votiva mihi de charitate (quae inter vos est) ecclesiarum et pace, in litteris indicastis sponte mihi quidquid hortari poteram, quidquid monere, delatum est. Confirmet hoc Deus, quod est operatus in nobis (Psal. LXVII) ; et quae praecepit pro animarum salute facienda, haec ipse qui praecepit, pro ea, qua nos redemit, pietate faciat. Et his tam bonis nuntiis, nos quoque religiosam sanctorum vicem reddimus nuntiorum. Quidquid cum orientalibus, quos ad Ecclesiae corpus unitatemque revocatos, dudum Dei nostri ope litteris significavimus destinatis, denuo, cum aptum fuerit, repetitis vobiscum participamus indiciis, mox pro nostro edicto ab orientalibus missa legatio est: certa speravit, certa consuluit. 1089D Sed facimus de his, quae fuerunt dicenda, compendia ipsi potius ad instruendam notitiam vestram, quae nobis sunt responsa, dirigentes, ne quid sibi sub spatio prolixiore terrarum, aut opinio vindicet, aut error assumat, cum ad rerum fidem, ipsam teneri sufficiat veritatem. Quid autem ad continentiam nostrarum pertinet litterarum, oportuit quidem desideria plenius expedire. Quapropter scitote, 1090A vos a persecutione fratrum, et ab omni litigio abstinere debere, dicente Scriptura: Servum Dei non oportet litigare (II Tim. II) ; nec quemquam nocere, sed omnes persecutores Ecclesiae, servorumque ejus vestris redargutionibus corrigere, testante Apostolo: Argue, obsecra, increpa (II Tim. IV) .

I. Quaecumque ergo contentiones inter Christianos ortae fuerint, ad Ecclesiam deferantur, et ab ecclesiasticis viris terminentur.

II. Major autem non potest a minore judicari, nec episcopi pontifici, a quo consecrari probantur, praejudicium inferre ullum possunt. Quod si praesumptum fuisse cognoscitur, viribus carere non dubium 1090B est, nec posse inter ecclesiastica ullo modo statuta censeri.

III. Clericus vero cujuslibet ordinis, absque pontificis sui permissu, nullum praesumat ad saeculare judicium attrahere. Nec laico quemlibet clericum liceat accusare. Detractiones tamen et accusationes atque persecutiones inter Christianos oppido vitandae sunt: quia licet pauci simus in comparatione aliorum, si tamen unanimes fuerimus, facilius adversariis resistemus. Sanctus etenim protomartyr Stephanus lapidabatur, sed Jesus suscipiebat plagas. Ideo unicuique providendum est, ne aliquem injuste judicet aut puniat. Et Dominus in Evangelio ait: Nolite judicare, ut non judicemini: quo enim judicio judicaveritis, 1090C judicabimini (Matth. VII) . Unde et doctor gentium loquitur, dicens: Hoc igitur dico, et testificor in Domino, ut jam non ambuletis, sicut gentes ambulant in vanitate sensus sui, tenebris obscuratum habentes intellectum, alienati a vita Dei per ignorantiam, quae est in illis propter caecitatem cordis ipsorum, qui desperantes, semetipsos tradiderunt impudicitiae, in operationem immunditiae, omnisque avaritiae: vos autem non ita didicistis Christum, si tamen illum audistis, et in ipso edocti estis, sicut est veritas in Jesu, deponere vos secundum pristinam conversationem veterem hominem, qui corrumpitur secundum desideria erroris. Renovamini autem spiritu mentis vestrae, et induite novum hominem, qui secundum Deum creatus est in justitia et sanctitate veritatis. Propter quod deponentes 1090D mendacium, loquimini veritatem unusquisque cum proximo suo, quoniam sumus invicem membra. Irascimini, et nolite peccare. Sol non occidat super iracundiam vestram. Nolite locum dare diabolo. Qui furabatur, jam non furetur. Magis autem laboret operando manibus suis quod bonum est, ut habeat unde tribuat necessitatem patienti. Omnis sermo malus ex ore vestro non procedat; sed si quis bonus est ad aedificationem opportunitatis, ut det gratiam audientibus. Et nolite contristare Spiritum sanctum Dei, in quo signati estis in diem redemptionis. Omnis amaritudo et ira, et indignatio, et clamor, et blasphemia tollatur a vobis cum omni malitia. Estote autem invicem benigni et misericordes, donantes invicem, sicut et Deus in 1091A Christo donavit vobis. Estote ergo imitatores Dei, sicut filii charissimi, et ambulate in dilectione, sicut et Christus dilexit nos, et tradidit semetipsum pro nobis oblationem et hostiam Deo in odorem suavitatis. Fornicatio autem, et omnis immunditia, aut avaritia nec nominetur in vobis, sicut decet sanctos, aut turpitudo, aut stultiloquium, aut scurrilitas quae ad rem non pertinet, sed magis gratiarum actio. Hoc enim scitote intelligentes, quod omnis fornicator, aut immundus, aut avarus, quod est idolorum servitus, non habet haereditatem in regno Christi et Dei. Nemo vos seducat inanibus verbis. Propter haec enim venit ira Dei in filios diffidentiae. Nolite ergo effici participes eorum. Eratis enim aliquando tenebrae, nunc autem lux in Domino. Ut filii lucis ambulate (fructus 1091B enim lucis est in omni bonitate et justitia et veritate) probantes quid sit beneplacitum Deo. Et nolite communicare operibus infructuosis tenebrarum, magis autem redarguite. Quae enim in occulto fiunt ab ipsis, turpe est et dicere. Omnia autem quae arguuntur, a lumine manifestantur. Omne enim, quod manifestatur, lumen est. Propter quod dicit: Surge qui dormis, et exurge a mortuis, et illuminabit te Christus. Videte itaque, fratres, quomodo caute ambuletis, non quasi insipientes, sed ut sapientes, redimentes tempus quoniam dies mali sunt. Propterea nolite fieri imprudentes, sed intelligentes quae sit voluntas Dei. Et nolite inebriari vino, in quo est luxuria, sed impleamini Spiritu sancto, loquentes vobismetipsis in psalmis, et hymnis, et canticis spiritualibus, cantantes et psallentes in cordibus vestris 1091C Domino, gratias agentes semper pro omnibus, in nomine Domini nostri Jesu Christi, Deo et Patri. Subjecti invicem in timore Christi. Omne enim quod irreprehensible 1092A est, catholica defendit Ecclesia (Can. IX. Nicaenus citatus in conc. VI. Rom. sub. Symmacho) . Non licet ergo imperatori, vel cuiquam pietatem custodienti, aliquid contra mandata divina praesumere: nec quidquam quod evangelicis propheticisque et apostolicis regulis obviat, agere.

IV. Injustum enim judicium et definitio injusta, regis metu vel jussu a judicibus ordinata, non valeat: nec quidquam, quod contra evangelicae, vel propheticae, aut apostolicae doctrinae constitutionem, successoremve eorum, sive sanctorum Patrum, actum fuerit, stabit. Et quod ab infidelibus aut haereticis factum fuerit, omnino cassabitur (Hactenus conc. VI, sub Symm.) . Vos autem state in fide, viriliter agite et omnia 1092B vestra cum charitate fiant. Hujus rei gratia, ut ait Apostolus (I Cor. XVI; Ephes. V) , flecto genua mea ad Patrem Domini nostri Jesu Christi, ex quo omnis paternitas in coelis et in terra nominatur, ut det vobis secundum divitias gloriae suae virtutem, corroborari per Spiritum ejus, in interiore homine habitare Christum per fidem in cordibus vestris, in charitate radicati et fundati, ut possitis comprehendere cum omnibus sanctis, quae sit latitudo, longitudo, et profundum (sublimitas), scire etiam supereminentem scientiae charitatem Christi, ut impleamini in omnem plenitudinem Dei. Ei autem qui potens est omnia facere superabundanter, quam petimus aut intelligimus, secundum virtutem, quae operatur in nobis, ipsi gloria in Ecclesia, et in Christo Jesu, in omnibus generationibus saeculi saeculorum. 1092C Amen. Data quinto Idus Septembris, Diocletiano septimo, et Maximiano sexto viris clarissimis ( anno 299) consulibus.