DUBIA.

Circa primum quaeruntur duo de sensibus in communi, secundum quod ad praesens pertinet.

Primo, Utrum in Angelis debeant diversi sensus distingui?

Secundo, de numero eorum.

Circa primum sic proceditur.

Videtur enim, quod in Angelis non debeant diversi sensus distingui : sicut enim vult Augustinus, " Visus et auditus " ad exterius quidem relati, sunt plures : " relati autem ad intellectum, sunt " unum. " Cum igitur in Angelis sint sensus tantum secundum intellectum, non debent in eis plures sensus assignari.

2. Ad idem, Sicut dicit Philosophus, " Intellectus est qui est omnia facere, et " non tantum visibilia et audibilia : " ergo cum in Angelis non sit cognitio nisi intellectiva, non habent distinctas acceptiones sensibilium : ergo non debent in eis assignari plures sensus.

3. Praeterea, Omnis potentia superior potest quidquid potest inferior, et est formalis respectu omnium inferiorum, et per consequens colligit in se omnia inferiora : sed intellectus est suprema potentia : ergo omnes sensus unite colliguntur in ipso, et sic idem quod prius.

4. Praeterea, Sicut dicit Basilius super principium Proverbiorum, " Sensus in " spiritualibus est intellectus relatus ad " praesens : " sed intellectus non diver-

cificatur secundum diversa praesentia accepta : ergo sensus in spiritualibus non sunt plures.

5. Praeterea, Diversi sensus sunt propter hoc quod diversa sunt sensibilia ad materiam relata : sed intellectus denudatus est a materia : ergo omnia sensibilia sine distinctione cognoscit intellectus : ergo non debent distingui sensus in Angelis, quae sunt intellectuales naturae.

Ad oppositum,

Potentiae passivae diversificantur secundum diversa activa diversas passiones inferentia : cum igitur sensibilia sint nata inferre passiones, videtur quod sit aliqua diversitas in intellectu recipiente distinctionem cognitionis ex ipsis.

Solutio. Dicendum, quod sensus in Angelis proprie non sunt, sed metaphorice, quamvis quidam dicant esse potentiam sensitivam et organa et in anima separata et in Angelis : sed hoc ridiculum est. Unde dicimus, quod dicitur sensus in. spirituali natura, intellectus rei praesentis : propter similem modum accipiendi ad sensum. Sic igitur dicto sensu in Angelis,non distinguuntur plures sensus secundum potentiam intellectus, sed secundum actum ejus : non enim diversa vel idem diversis rationibus cognoscitur a diversis potentiis intellectivis, sed ab eodem secundum diversos actus, non tamen secundum substantiam actus differens, sed secundum formam actuum qui sunt in diversis rationibus objectorum. Sic ergo concedimus primas quinque rationes concludentes intellectum secundum potentiam non distingui.

Ad id vero quod in contrarium objicitur, dicendum quod hoc tenet in potentiis quae sunt tantum passivae, sicut sunt potentiae sensus : sed intellectus est etiam activus : intellectus enim agens facit omnes formas in ratione simplicitatis ut recipiantur in possibili intellectu.

Circa secundum sic proceditur.

Videtur enim, quod sensus spirituales non possint dividi secundum divisionem sensus corporalis : dividuntur enim sensus corporales per hoc quod quidam cognoscant rem distantem per medium extrinsecum, ut visus, et auditus, et olfactus : et quidam rem sibi conjunctam per medium intrinsecum : sed omnibus Angelis conjunctum est beatificans : ergo in eis non potest esse talis distinctio sensuum.

Solutio. Dicendum, quod sensus corporales dupliciter possunt distingui, aut penes id quod essentialiter distinguit ipsos, scilicet per diversa objecta, sicut est in omnibus passivis essentialis distinctio per activa, eo quod passorum sunt actus activorum : per actus autem est essentialis diversitas rerum. Potest etiam eorum distinctio sumi per proprietates consequentes, sicut quod quidam accipiuntur per medium extrinsecum, et quidam per intrinsecum. Sed haec divisio non est essentialis : quia si visus per medium intrinsecum sentiret, adhuc distingueretur a tactu per diversas rationes objectorum. Unde ex similitudine sensuum corporalium distinctorum ex diversa ratione objecti, sumamus distinctionem sensuum spiritualium : non enim proprie dicuntur de eis, ut dictum est. Potest igitur intellectus accipere suum objectum maxime distans sub ratione veri, aut sub ratione boni. Sub ratione autem veri accipit, accipiendo rem ipsam in se, et sic est visus spiritualis, sic etiam visui corporali res ipsa offertur : aut sub quibusdam signis, scilicet speciebus et creatis immissis a Deo in intellectus agentes ad voluntatem ejus cognoscendam, et sic est auditus, sicut etiam auditus corporalis accipit rem ut contingit ipsam significari per vocem. Si. vero in ratione boni, aut prout conjungitur secundum substantiam aut secundum quod recipit ab ipso quasdam sua vos emanationes, et sic est spiritualis olfactus, ad modum quo corporalis odoratus percipit suavitatem corporis odoriferi, vel secundum fumalem evaporationem, aut tantum secundum spiritualem transmutationem qualitatis, scilicet odoris. Si vero secundum quod conjungitur secundum substantiam, aut recipit substantiam ejus intra se, et sic est spiritualis gustus,prout contingit ipsos frui. Deo existente in ipsis per gloriam, sicut etiam corporalis gustus est sensus alimenti : aut secundum quod conjungitur secundum substantiam, ut extra ipsum existentem, et sic est spiritualis tactus, ad similitudinem etiam corporalis.

Haec autem pars in qua determinat de proprietatibus sensuum, dividitur in quinque partes secundum quod sunt quinque sensus.

Et primo agit de visu.

Secundo, de olfactu.

Tertio, de auditu.

Quarto, de gustu.

Quinto, de tactu.

Ponit autem octo proprietates visus.

i. Et dubitatur de prima, quod scilicet visus in eis significat respectum ad divina luminaria. " Luminare enim, ut dicit " Damascenus, est vas luminis : " et ita oportet quod sit in eis compositio, luminis scilicet et corporis habentis lumen : in divinis autem non. est compositio : ergo non debuit dicere luminaria.

2. Praeterea, Luminaria videntur propter accidens suum, scilicet lumen, quod per se videtur : cum igitur Deus seipso videatur, debuit dicere divinum lumen, et non luminare.

Solutio. Dicimus, quod Dionysius posuit istam proprietatem de visu spirituali, secundum quod hujusmodi divisus est contra corporalem : sicut enim in visu corporali non sistitur in lumine recepto, sed per id refertur in id a quo proceditur lumen, ita etiam visu spirituali lumen divinum, quod est theophania, sub quo videtur, ducit in visionem Dei : et ideo posuit luminare, quod utrumque nomi-

nat, et lumen scilicet et emittens lumen.

Ad primum vero dicendum, quod licet in Deo non sit compositio rerum, est tamen in eo pluralitas rationum.

Ad secundum dicendum, quod visus corporalis per se objectum est qualitas, per accidens est substantia : intellectus autem (qui visus est interior) per se objectum est substantiae, et omnia alia ordinantur ad cognitionem ejus : et ideo potius dixit lumen luminare quam lumen.

Possunt autem proprietates Istae sic accipi. Proprietas enim visus aut consequitur ipsum absolute, aut comparate ad objectum. Si absolute, aut prout est in actu, et sic est prima : aut prout est In organo, et hoc dupliciter, aut secundum lumen reddere alteri, et sic est tertia : aut secundum lumen recipere, et hoc dupliciter, secundum id quod est causans essentialiter bonam receptionem, et sic est secunda : aut secundum dispositiones consequentes, vel secundum interius, et sic est sexta : vel secundum exterius organum, et sic est septima. Si autem secundum comparationem ad objectum, aut quantum ad comparationem organi ad objectum, et sic est quinta : aut secundum excessum objecti, et hoc dupliciter, vel quantum ad formam ipsam, et sic est quarta : vel quantum ad impressionem consequentem, et sic octava,