DUBIA.

Hic sunt tria dubia. Primum, de primo exemplo. Secundum, de secundo. Tertium, de his exemplis in communi ,

Circa primum sic proceditur.

i. Videtur enim falsum esse quod dicit, quod solaris radius manifestius splendet in propinquiorem materiam, scilicet caelestem, et obscurius in crassioribus : ubi enim lux magis manifestatur, magis videtur : sed corpus caeli (quod est hic dictum prima materia recipiens lumen) non est visibile nisi quantum ad partes luminosas, sicut aer videtur : ergo in eo non magis manifestatur radius solis.

2. Praeterea, Lux ubi est, necessario videtur, quia seipsa videtur : sed in corpore caeli non videtur lux a nobis de nocte, cum tamen irradiet ipsum sol : ergo non est maxime lucidior omnibus.

3. Praeterea, Avicenna dicit, quod " corpora spissa magis splendent, sicut " crystallus magis quam aqua : " ergo videtur quod falsum dicit, quod in crassioribus materiis obscuriorem habet apparitionem.

Solutio. Dicimus, quod Dionysius vocat hic lucidiorem, et primo recipientem lumen receptum a sole per inspissationem partium : aliae vero partes caeli quae raritatem quamdam habent, recipiunt lumen solis per diaphaneitatem, sicut aqua vel aer : et illa quae sunt retentiva luminis, lucidiora efficiuntur, et magis visibilia, unde et luminaria dicuntur, quasi vasa luminis. Et si dicatur, quod in superioribus non sunt rarum et densum, quae sunt qualitates tangibiles inferiorum, dicendum, quod non per eamdem rationem sunt in superioribus et in inferioribus. Et per hoc patet solutio ad primum.

Ad secundum dicendum, quod haec est falsa, quod lux videatur ubicumque est : sol enim dum. est in occasu, illuminat totum superius hemisphaerium : unde non potest esse, quod post unam horam qua ascendit quindecim gradibus, retrahat ejus lumen plus quam a tot gradibus ex parte orientis : et ita tota alia pars hemisphaerii est illuminata : unde cum non videamus lumen in parte illa, oportet quod non ubicumque lumen sit, ibi videatur. Et est etiam contra suppositio nes in libro de Crepusculis, quarum una est, quod " lumen non videtur nisi trans-" missum ad videntem. " Alia est : " Lumen non videtur nisi in corpore " spisso. " Unde lux non videtur nisi luminosum immittat in directum videntis vel reverberetur ab aliquo spisso, et propter hoc cum sol jam occidit, non potest videri lumen ejus, nisi quamdiu reverberatur a nubibus, cum a corpore caeli non possit reflecti, et non fit motus luminis ad videntem, sed potius a vidente. Et est simile de specie visibili, quae per actum luminis manifestatur : licet enim species rei quae est, prius generetur in aere circulariter ad majus spatium, ita quod etiam ante me sit praesens, non tamen possum eam videre nisi per reflexionem a speculo : quia motus ejus non est ad videntem, sed a vidente.

Ad tertium dicendum, quod Avicenna loquitur de spisso diaphano, propter cujus inspissationem fit aliquid lucidum, ut patet in crystallo, qui est aqua inspissata. Sed Dionysius loquitur de spissitudine quae est per inspissationem aeris in aquam, et deinceps in terram, et sic efficitur non recipiens lumen nisi in superficie : unde non dixit spissiora, sed crassiora.

Circa secundum sic proceditur.

1. Videtur enim esse falsum quod dicit de igne : " Ignis enim non tangit nisi im-" mediatum : et si non tangit, non agit : " et si non agit, non sequitur alteratio, " ut dicitur in XVI de Animalibus. Ergo non agit in remotum, sed tantum in immediatum.

2. Praeterea, Si ignis tangit frigidum tactu physico, oportet calidum fieri in illo : sed in eo est frigus : ergo erunt contraria simuI : hoc autem est impossibile : igitur ignis non potest tangere, et sic nec agere in ea quae non sunt cognata, ut frigida.

3. Praeterea, Agere fortius et remissius in magis et minus distantia est virtutis deficientis. Talis autem non est virtus di-

vina : ergo non competit sibi hujusmodi exemplum.

4. Praeterea, Ignis non adest omnibus aequaliter quae magis et minus distant ab eo, sicut Deus : ergo non videtur quod similitudo aliquid valeat ad propositum .

5. Praeterea, Frigus fortius agit in ea qu sunt magis calida : propter quod ex nube calidissima generantur grandines, quae sunt perfectae congelationis : ergo similiter videtur, quod caliditas ignis magis agat in minus cognata.

6. Praeterea, Videmus sensibiliter, quod silex et alia dura magis recipiunt de calore quam tenuia : et ita videtur falsum dicere.

Solutio. Dicimus, quod inter omnes qualitates duae sunt simpliciter activae, scilicet calidum et frigidum, et calidum magis frigido : unde et calidum movet, frigus vero retardat motum : et ideo virtus ejus maxime habet similitudinem inter qualitates elementares ad virtutem divinam, in hoc quod pertransit super ea in quae agit proportionaliter.

Ad primum ergo dicendum, quod corpus distans licet non tangatur ab igne secundum substantiam, tangitur tamen ab eo per virtutem suam quam in mediatum agendo emittit, sed usque ad aliquid per actionem unius in alterum ex virtute ignis recepta.

Ad secundum dicendum, quod in frigido in quod agere incipit calidum, non est calor simpliciter, neque frigus, sed alterum ut tendens ad perfectionem sui, alterum ad destructionem : et sic non est inconveniens in potentia et ut in via esse contraria in eodem, imo necesse est in omni motu, quamvis simpliciter et in actu non possint esse simul.

Ad tertium dicendum, quod in igne agente accipitur proportio et ex parte agentis, cujus virtus non aequaliter imprimit in propinquum et in distans, et ex parte recipientium, quae non aequaliter possunt actionem suscipere, et quantum ad ultimum sumitur similitudo, et non quantum ad primum, et ideo exemplum deficiens est. Et per hoc pater solutio ad quartum.

Ad quintum dicendum, quod hoc est per accidens : quia frigus magis imprimit in calidum : quia scilicet per calorem extenuatur. Et ideo frigus totum penetrat. Hic autem loquitur Dionysius de effectu caloris per se. Et similiter d dum ad sextum.

Circa tertium sic proceditur, i. Videtur enim, quod haec exempla non valeant ad propositum : virtus enim quae non Impeditur, aequales habet effectus In omnibus : virtus divina cum sit infinita, non impeditur aliqua distantia : ergo non similiter agit in inferioribus virtutibus, ita quod in quibusdam magis et in quibusdam minus.

2. Praeterea, " Omnis virtus infinita " excedit omnem proportionem finitam," ut dicit Philosophus. SI igitur virtus creata Imprimit in quaedam plus et minus proportionaliter et in tanto tempore, virtus divina in infinitum excedit proportionem temporis et effectus, et ita aget in nunc et semper usque ad summum perficiendo.

3. Praeterea, Imperfectam est agens quod in nullo Inducit totam speciem, quia hic est finis : Deus autem in nullo totam speciem suam Inducit : ergo non convenit sibi agere, quia esset imperfectio in eo.

Solutio. Dicendum, quod haec exempla sunt convenientia, quantum possibile est in creaturis simile Deo accipere, deficiunt tamen, ut prius dictum est.

Ad primum vero dicendum, quod Deus non agit secundum totam virtutem infinitam,ut faciat quidquid per eam potest, licet tota agat ea. Agit enim secundum ordinem sapientiae imponentis finem unicuique naturae. Nec ex hoc sequitur, quod virtus primi non sit simplex ut habens partem et partem : quia non sic dicitur tota vel non tota, sed secundum ef-

fectum, sicut attenditur divisio cujuslibet virtutis in quantum hujusmodi.

Ad secundum dicendum, quod Aristoteles accipit proportionem in virtutibus materialibus, quas necesse est agere secundum totum posse : et ideo non est ad propositum.

Ad tertium dicendum, quod hoc est verum de agente proportionato, quod communicat cum patiente in materia, et non de agente primo : cum etiam nec sol Inducat totam speciem suam in aliquo.