BALTH. CORDERII. S. J. INTERPRETATIO.

Neque enim essent, nisi rerum essentiae principiique participes exsisterent. Cuncta igitur inanimata ; hoc ipso quod sunt, ipsam participant ; nam esse omnium, est ea quae illud esse superat Divinitas : verum res viventes, ejusdem supra omnem vitam vivificae virtutis sunt consortes ; at quae ratione spirituque pollent, super ejus omnem rationem et intelligentiam per se perfectae ac praeperfectae sapientiae compotes exsistunt.

nitatis in diversis gradibus entium vel creaturarum, quae sunt existentia, viventia, rationalia, intellectualia.

Sed est hic dubium ad intellectum litterae, utrum Deus vere dicatur de omnibus tanquam ens de substantia eorum. Et videtur, quod sic.

1. Quodcumque assumit aliquid ut sit, vere praedicatur de illo : sed omnia sunt assumptione divinae essentiae, ut dicit in littera : ergo quaelibet res est Deus vel essentia divina.

2. Ad idem, Id quod est eidem rei secundum suum esse, vere praedicatur de illo : esse autem divinum, ut dicit in lit-

tera, est esse omnium: ergo vere praedicatur de omnibus.

3. Et hoc idem videtur per verba Commentatoris, quae talia sunt : " Est igitur " participatio divinae essentiae assumptio : " assumptio autem ejus sapientiae divinae " fusio est, quae est omnium substantia " et essentia, et quaecumque in eis natu-" raliter intelliguntur. "

4. Hoc idem videtur per rationem. Omne illud in quo stat resolutio omnium, verissime est de substantia cujuslibet rei: sed in eodem primo, quod est Deus, stat resolutio omnium : ergo verissime est de substantia cujuslibet, et praedicatur de omnibus. Probatio, Si id in quo stat resolutio, non est Deus : ergo determinatur aliqua differentia superaddita ei, in qua stat resolutio, et sic non est primum, sed secundum.

5. Ad idem, Aut aliquid vere negatur de Deo, aut nihil. Si nihil : ergo ipse vere est omnia. Si vero aliquid negatur ab ipso, cum omnis negatio fundetur super aliquam differentiam, ut homo non est asinus, quia est rationalis, oportebit quod determinetur aliqua differentia : et sic erit compositum et non primum : cum ergo hoc sit falsum, omnia vere dicentur de ipso.

6. Ad idem, Quaecumque sunt, et nullo modo differunt, sunt eadem : Deus et materia prima sunt, et nullo modo differunt : ergo sunt eadem : et sic Deus erit de substantia cujuslibet rei, sicut prima materia. Probatio medii. Quaecumque nulla differentia differunt, non differunt: sed quae nullam differentiam habent, nulla differentia differunt : cum igitur Deus et materia prima, quae sunt simplicia, nullam differentiam habeant: et sic videtur, quod non differant, eti ta sunt idem.

Ad oppositum :

i. Sicut dicit Philosophus in III Physicorum, tres causae coincidunt in unam, materia autem non coincidit cum aliis : et intelligit secundum substantiam et non secundum rationem : quia sic nulla coincidit cum alia. Cum igitur Deus sit primum agens, non erit in substantia cum materia : nec etiam est forma rerum, cum in formalibus res differant. Cum igitur nihil sit de substantia rei nisi materia et forma, Deus non erit de substantia rerum.

2. Ad idem, Quidquid causat et regit res praeter quam quod commisceatur cum eis, non est de substantia rei : Deus est hujusmodi : ergo non est de sustantia rerum. Media scripta est in libro de Causis.

3. Item, Quod miscetur alii, aut est potentia, sicut materia : aut est in potentia, sicut forma quae educitur de potentia materiae : sed Deus non est potentia, quia potentia non incidit in idem cum agente : nec etiam est in potentia, quia cum nihil educat se de potentia in actum, ut supra probavimus, oporteret esse aliquod agens prius eo quo educeretur in actum : sed hoc est falsum : ergo nulli rei commiscetur.

4. Ad idem, Movens et motum differunt per essentiam : ergo universaliter movens, et universaliter motum : sed Deus est universaliter movens, quia non movente primo, nihil movebit secundario, ut probat Philosophus : materia autem est universaliter motum, quia omne motum in quantum hujusmodi est in potentia quam participat a materia : ergo Deus et materia differunt per essentiam. Similiter non est forma cujuslibet rei : quia sic omnia essent idem, quod est error Parmenidis reprobatus in I Physicorum. Et probatur sic per rationem. Movens in quantum hujusmodi, est in actu : motum in quantum hujusmodi, est in potentia : cum ergo idem non sit in actu et potentia, quia idem esset ens et non ens, movens et motum non erunt idem. Nec potest dici, quod sint diversa solum ratione, quia realiter ibi ponitur actus et potentia.

Solutio. Dicimus, quod " Deus qui-" dem est esse omnium, ut dicit Bernar-" dus, non essentiale, sed causale, ut ef" fidens formale. " Hoc autem potest es- se duobus modis, aut secundum actionem univocam, sicut homo generat hominem : aut sicut efficiens per formam

ordinis, sicut domus esse in mente artificis est esse efficiens formale exterioris domus : et hoc modo cum omnia sint in Deo ut unum per formam exemplarem per quam agit, dicitur esse suum esse cujuslibet rei efficienter formale, maxime cum forma rei in ipso sit sua substantia.

Ad primum ergo dicendum, quod res non dicuntur assumere essentiam divinam ut sint secundum substantiam, sed exemplariter : et secundum illum sensum dicitur esse omnia et substantia et essentia omnium. Et hoc patet per hoc quod dicit Commentator, " Assumptio essentiae fusio divinae sapientiae est: " funditur enim sapientia manifestando se in causatis. Et sic patet solutio ad duo sequen- tia.

Ad quartum dicendum, quod Deus non est illud ens in quo stat resolutio, cum usque ad. ipsum non perveniat : propter quod Deus cum dicimus, " Credo in unum Deum, " non est illud unum in quo stat ratio resolvens, sed est unum quod ratio non attingit : aliter enim non esset articulus, cum articulus sit de eo quod fides arguit, et ratio contradicit: illud enim ens in quo stat resolutio generum, est quaedam intentio simplex secundum rationem, et devenitur in ipsum resolvendo particulare in intentionem universalem, quae dicitur de ipso. Deus autem est simplex secundum esse, et devenitur ad ipsum non resolvendo, sed accipiendo entia secundum ordinem propinquitatis et remotionis ab ipso. Quare unum non resolvitur in aliud, nec dicitur de alio : et tunc dicimus, quod determinatum est, non quidem per differentiam additam, sed. per seipsum.

Ad quintum dicendum, quod negationes omnium verissimae sunt in eo, et negatur ab omnibus secundum sua omnia, ut a sapientibus per excessum suae sapientiae, et sic de aliis, et non per diffe-

rentiam facientem compositionem in ipso.

Ad sextum dicendum, quod Deus et materia prima differunt, non per differentiam quam habeant, sed seipsis : hoc enim modo differunt simplicia, sicut homo et asinus rationali et irrationali, et hoc seipsis : aliter enim iretur in infinitum.