DUBIA.

Circa partem istam occurrunt tria dubia. Primo, utrum sit necessarium nobis describi spiritualia per sensibilia. Secundo, utrum sint describenda per corporalia nobiliora vel ignobiliora. Tertio, utrum cognitio spiritualium per corporalia valde optime et artificialiter fiat.

Circa primum sic proceditur.

i. Videtur enim, quod non oporteat nos duci in cognitionem Angelorum per corporalem similitudinem. Intellectus enim noster intelligit abstrahendo : quae igitur abstracta sunt, secundum se possunt optime intelligi : Angeli sunt tales : ergo ad eos intelligendos non indigemus corporalibus figuris.

2. Ad idem, Omnis cognitio fit per assimilationem cognoscentis ad cognitum : intellectus autem noster magis assimilatur spiritualibus essentiis quam corporalibus, cum sit spiritualis et intellectualis : ergo magis ea cognoscit per se quam per corporalia.

3. Ad idem, Lumen corporale alteri potest uniri sine medio : lumen autem spirituale fortius est : cum igitur inte.lle-

ctus noster et Angeli sint quaedam spiritualia lumina, possunt conjungi sine medio.

Contra :

1 . Secundum Philosophum intellectus noster nihil est habens eorum quae intelligit ante intelligere : sed non potest species eorum quae intelligit accipere nisi a phantasmate : ergo oportet quod per phantasma quod est rerum corporalium, ducatur in intellectum quorumcumque.

2. Ad idem, Secundum Philosophum in libro Posteriorum, omnis nostra cognitio ortum habet a sensibili : ergo de Angelis cognitionem accipere non poterimus nisi per sensibilia.

Solutio. Dicimus, quod ad hoc quod intellectus noster intelligat, oportet quod informetur specie rei quae debet intelligi. Unde et apud Philosophos dicitur informatio intellectus in cognoscendo incomplexa. A substantiis autem spiritualibus non potest accipere aliquam speciem qua informetur, quae faciat phantasiam substantiae ejus. Unde cum non possit sine phantasmate secundum conditionem hujus vitae intelligere nisi ea quae sunt per essentiam in ipso, ut Deum, et se, oportet in ejus cognitionem devenire per effectum, ut per motum, et per symbola quae sibi faciant phantasiam : et concedimus rationes ad hoc.

Ad primum autem dicendum, quod est quaedam abstractio secundum distinctivam rationem, secundum quod mathematica sunt abstracta ratione tantum, spirituales autem substantiae secundum esse et rationem. Et est alia abstractio qua indiget intellectus in conditione cujuscumque, et haec est universalis a particulari, abstrahit enim universalem lineam ab hac linea, et angulum ab hoc angulo. Ad secundum dicendum est, quod cognitio non fit per assimilationem quae est in participando easdem qualitates, qualis est inter intellectum nostrum et Angelos, sed per illam quae consistit in informatione per speciem acceptam a re.

Ad tertium dicendum, quod licet lumen spirituale corporali simpliciter sit potentius, lumen tamen corporale simpliciter

activum est, et ideo potest se multiplicare usque ad aliud lumen. Intellectus autem noster, quo distinctam cognitionem de re accipimus, receptivus tantum est, et ideo indiget recipere per aliquas species : et sic patet solutio.

Circa secundum sic proceditur.

1. Videtur enim, quod per nobiliora, sive spiritualia, sive corporalia, melius cognoscuntur, ex quo sine medio non possunt cognosci. Omnis enim res magis cognoscitur per id quod ipsam magis repraesentat. Cum igitur nobiliora magis repraesentent ipsum Angelum, magis per illa cognoscetur.

2. Item, Sicut dicit Avicenna, " intelligentiam esse in nobis est impressionem ejus esse in nobis. " Et Augustinus idem dicit, quod " miris modis operantur in intellectu nostro. " Impressiones autem illae spirituales sunt. Cum igitur intelligentiam esse in nobis, sit ipsam cognosci a nobis, videtur quod per nobiliora et spiritualiora magis cognoscatur.

3. Ad idem, Unumquodque melius cognoscitur per effectum proprium quam per alienum. Cum igitur effectus Angeli in nobis sit spiritualis, videtur quod per spiritualia optime cognoscatur.

Ad oppositum :

Intellectus noster nihil intelligit sine continuo et tempore, ut dicit Philosophus. Unde si simplicitatem alicujus spiritualis substantiae debeat accipere, assimilat puncto quod in continuo accipit, cum tamen simplicitas spiritualis substantiae non sit simplicitas puncti. Hujusmodi autem sunt corporalia. Ergo per ea optime intelligit.

Solutio. Dicimus, quod Angeli secundum suam substantiam magis repraesentantur et melius cognoscuntur in re nobiliori, quam in re ignobiliori : quantum vero ad eorum officia, qualiter maxime traditur eorum cognitio in sacra Scriptura, melius cognoscitur per viliora materialia secundum proportionem ad actus proprios. Vel dicendum, quod licet secundum repraesentationem melius cognoscantur per nobiliora, tamen secundum utilitatem cognoscentium melius cognoscuntur per ignobiliora, de quibus non possumus aestimare, quod sint Angeli in rei veritate, sicut possemus de nobilioribus : et ideo in hoc occasio errandi tollitur. Prima tamen solutio melior. Per hoc patet solutio ad objecta.

Circa tertium sic proceditur.

1. Videtur enim, quod non sit congruissima cognitio nobis per sensibilia. Sicut enim dicit Augustinus : " Ea quae per suam essentiam sunt in anima, optime cognoscuntur a nobis. " Hujusmodi autem non sunt sensibilia. Ergo cognitio per ea non est maxime congrua nobis.

2. Praeterea, Cognitio conclusionum certissima nobis est, quarum tamen acceptio non est per sensum : ergo hujusmodi cognitio non est nobis maxime congrua.

3. Ad idem, Philosophus in principio de Anima dicit, quod " scientia de anima, quia est certior et melior, debet esse ante scientiam de corpore : " anima autem non est sensibilis sicut corpus : ergo cognitio sensibilium non est certissima.

4. Ad idem, Idem non. potest esse principium occultationis et manifestationis : dissimilitudo autem principium est occultationis : ergo Angeli non congruissimo manifestantur nobis per corporalia dissimilia.

Solutio. Dicimus, quod cognitio potest dici magis congrua aut certa dupliciter, aut secundum conditionem cogniti, vel cognoscentis. Cognitio ergo per intellectualia est magis congrua secundum naturam ipsorum cognoscibilium. Secundum autem nostram naturam, qui sumus

cognoscentes, minus : magis enim nobis est cognata cognitio sensibilium. Unde dicit Philosophus, quod " intellectus noster se habet ad manifestissima naturae, id est, secundum naturam, sicut oculus vespertilionis ad lumen solis. " Si tamen sensibilium perfectam cognitionem habere velimus, oportet accipere per intelligibilia, resolvendo substantias sensibiles in principia prima substantiae, quae secundum quod hujusmodi non sensibilia sunt.

Ad primum ergo dicimus, quod ea quae secundum suam essentiam sunt in anima, optime cognoscuntur per se secundum eorum naturam, sed non secundum quod competit nobis.

Ad secundum dicendum, quod ipse loquitur de cognitione incomplexorum, quae accipitur per species sensibiles, ex quibus etiam accipiuntur prima principia quae per terminos cognoscuntur, per quae etiam conclusiones fiunt notae.

Ad tertium dicendum est, quod cognitio animae dicitur certior et prior in quantum est principium corporis talis : unde et ibi subinfertur : " videtur enim esse principium quoddam animalium : " sed tamen ipse intellectus se intelligit sicut et alia, ut dicit Philosophus, id est, per speciem suam quam accipit in speciebus rerum, quae sunt apud ipsum, participantibus speciem ejus prout intelligibiles factae sunt. Unde secundum nos ejus cognitio est minus certa sensibilibus licet in se magis.

Ad quartum dicendum, quod in quantum dissimilia sunt, non manifestantur, sed. in quantum habent similitudinem proportionaliter ad spiritualia in respectu ad proprios actus. Et ideo Dionysius dicit, quod " cognoscuntur in dissimilitudine simili. "