dubia.

Sed dubitatur de istis proprietatibus.

1. Ignis enim non est in omnibus, cum quaedam sibi sint contraria : sed nihil est sensibile ubi non est : ergo ignis non est sensibilis in omnibus.

2. Item, Contrarium non vadit clare per suum contrarium -: sed ignis habet quaedam contraria ; non ergo vadit clare per omnia.

3. Item, Quod venit ad mixtionem omnium mixtorum, non est remotum ab omnibus : sed ignis est hujusmodi, cum " omnia mixta componantur ex . quatuor " elementis, " ut dicit Philosophus : non ergo est remotus ab omnibus.

4. Item, Quod est occultum, non est lucidum : sed ignis est occultus, ut postea dicitur : et Alexander dicit, quod " non lucet in sphaera propria, sed tan-" tum in aliena materia : " ergo non est proprium sibi, quod sit lucidum.

5. Item,. Quod per se. manifestatur,

hoc non est occultum : sed ignis etiam in propria sphaera manifestatur, apparet enim lumen ejus in galaxia : ergo non est occultus et incognitus in propria materia.

6. Item, Nihil quod est finitae essentiae, est immensurabile : sed ignis est hujusmodi, sicut omne creatum : ergo non est immensurabilis.

7. Item, " Lucidum seipso videtur, " ut dicit Philosophus : sed ignem dicit esse lucidum : ergo non est invisibilis.

8. Item, Non solum calidum est activum, sed etiam frigidum : cum igitur aliquid dicatur potens ex victoria quam habet supra patiens, agendo in ipsum, non videtur proprium ignis, cujus qualitas est calidum, quod sit per se potens.

9. Item,Videtur superflue ponere, quod sit immobilis :cum postea dicat, quod sit semper motus et per se motus, cum etiam non sit sibi proprium, sed cuilibet corpori naturali conveniat.

10. Item, Supra dixit, quod " per om-" nia vadit : " sed quod est hujusmodi, omnibus se tradit : superflue ergo addit approximanti bus.

11. Praeterea, Non videtur tradere se omnibus approximantibus : quia luna approximat sibi, quae non recipit impressiones ejus : similiter ebenus, et similia.

12. Item, Proprium per se convenit alicui : sed renovari non convenit igni, nisi secundum quod est in materia aliena in qua de novo generatur : ergo non debet poni proprium ejus.

13. Praeterea, Magis custodit naturam propriam in materia sua quam in aliena, et ita non videtur renovativus naturae custodia.

14. Item, Splendores ignis et in se manifeste apparent, et etiam alia manifestant : sed quod est velatum, non est manifestum. : ergo male dicit, quod sit illuminativus circumvelatis splendoribus.

15. Item, Ignis comprehenditur etiam secundum materiam, a sensu et intelle- ctu : ergo non est incomprehensibilis.

16. Item, Idem est clarum et illuminativum : ergo superflue addit primo clarum, post illuminativum.

17. Item, Discretum et communicativum illuminativum sunt opposita : sed primo dixit, " tradit se omnibus commu-" nicando : " non ergo est discretus.

18. Item, Ignis movetur ad mixtionem : non ergo est resiliens : quia quod resilit, non miscetur.

19. Item, Ignis movetur sursum a generante : ergo potius debet dici sursum latus, quam sursum ferens.

20. Item, Philosophus in secundo Caeli et Mundi arguit quosdam ponentes ignem acutotum angulorum, et ostendit quod non debetur elementis secundum naturam aliqua figura, nisi forte rotunda, secundum quod situantur in sphaeris suis : angulus autem aliquid figurae est, et non rotundae : ergo non videtur ignis esse acutus, cum acutum sit passio anguli,

21. Item, Quod est excelsum, non ordinatur ad mixtionem quae fit circa locum medium : sed. ignis est elementum mixtorum : ergo non debet esse sum.

22. Item, Non est contumelia alicui corpori esse in loco suo naturali, sive sit sursum, sive deorsum : ergo per hoc quod ignis est sursum, non debet dici non receptus contumelia minorationis.

Solutio. Dicendum, quod primae septem proprietates sunt referendae ad igneum caeleste, scilicet calorem caeli : aliae autem omnes referuntur ad ignem qui est elementum, aut secundum quod est in materia propria, aut secundum quod est in aliena materia,quam omnino vincit non mixtus , aut secundum quod est in mixto.

Unde dicendum ad primum, quod caor caelestis sentitur in omnibus per effectum et in elementis et in elementatis : quia nihil consequitur propriam speciem nisi virtute caloris caeli. Unde aurum alchimiae non laetificat, quia non habet speciem auri.

Ad secundum dicendum, quod sol dupliciter causat calorem, aut per naturam suam propriam, aut secundum figuram angulorum radii ejus, qui secundum quod reflectitur ad angulum acutum, causat calorem, et perpendiculariter cadens facit combustionem : et secundum angulum obtusum frigus, et secundum quod tangit linealiter latera, facit perpetuum frigus. " Radii autem solis, ut probat Pto-" lemaeus, conjunguntur in centro terrae, " et sic vadunt per omnia elementa, et " iterum movent ad mixtionem, et sic " veniunt in elementata. " Item, " Omnia " corpora caelestia recipiunt lumen a sole, " ut dicunt Philosophi, sicut luna, : " et sic ignis caelestis aut per calorem aut per claritatem vadit per omnia, nec contrariatur alicui, cum ex eo unumquodque generatum propriam speciem habeat.

Ad tertium dicendum, quod ignis caelestis removetur ab omnibus generatis secundum substantiam, sed miscetur secundum virtutem.

Ad quartum dicendum, quod ignis sive caelestis, sive elementaris, lucidus est in se : sed lux ejus non subjicitur visibus nostris, dum est in materia tenui, sed tantum secundum quod est in materia cujus partes adunantur ad invicem. Unde dicit Avicenna, quod " ex congrega" tione diaphani fit lucidum, ut patet in " crystallo : " et ideo dicit Alexander, quod " ignis in propria materia non lucet. "

Ad quintum dicendum, quod ignis in materia propria non manifestatur per lumen. Galaxia enim non est ex splendore ignis, quoniam semper esset in eadem parte caeli : compertum est autem, quod movetur in centum annis gradu uno : sed causa ejus est multitudo stellarum minutarum in illa parte caeli, quarum lumen videtur continuum.

Ad sextum dicendum, quod quamvis sit finitae essentiae, tamen virtus ejus non coarctatur ad unum effectum, sed in omnia generabilia potest : et ideo virtute non est commensurabilis alicui eorum.

Ad septimum dicendum, quod lucidum non videtur seipso, nisi sit in materia spissa : non enim ubicumque est, videtur, ut supra dictum est : unde dicitur indivisibilis prout est in materia tenui.

Ad octavum dicendum, quod per se activum est proprietas ignis, secundum quod est elementum habens qualitatem per se activam, scilicet calorem : frigus enim agit per accidens, quasi sistendo motum : agit enim privando, et ideo non dicitur per se potens.

Ad nonum dicendum, quod dicitur mobilis et motus, ut non intelligatur de motu locali, sed de motu alterationis : sed hoc convenit sibi secundum quod per virtutem activam per se transmutat omnia in speciem suam, ut dicitur in quarto Meteororum, " omnia erunt materia ignis. "

Ad decimum dicendum, quod approximatio ista non tantummodo intelligenda est secundum locum, sed secundum convenientiam materiae unitae : et propter hoc licet lunam tangat, non tamen imprimit in ipsam, cum eorum non sit materia unita : in elementis vero ad ultimum imprimit, licet difficulter propter indispositionem materiae. Supra autem locutus est de igne caelesti, qui communiter omnibus corporibus se tradit, ad minus secundum lumen, etiam caelestibus. Et similiter dicendum ad undecimum.

Ad duodecimum dicendum, quod non est inconveniens aliquam assignari proprietatem ignis, in quantum est in materia aliena, in quantum renovatur per novas generationes, et extra sphaeram propriam, sic melius custodit naturam suam quam si esset in materia propria : quia a materia grossa tardius evellitur per actionem contrarii. Et similiter dicendum ad decimum tertium.

Ad decimum quartum dicendum, quod non dicuntur splendores circumvelati quasi occultati, sed quia non ex se habet, sed ab exteriori, secundum quod commu- nicat eum caelesti corpori, ut dicit Philosophus.

Ad decimum quintum dicendum, quod dicitur incomprehensibilis, quia non potest contineri inclusus in loco : et hoc non est sic in propria sphaera, sed secundum quod est in materia aliena : quia enim quaerit materiam raram, rarefaciendo disrumpit id in quo includitur ut contineri non possit, sicut patet in vase undique clauso posito ad ignem : aer enim inclusus rarefit, et constringit vas. Similiter est in musto, et similibus.

Ad decimum sextum dicendum, quod clarus dicitur per remotionem ab obscurantibus, ut a vapore grosso vel fumo, qui facit in ipso rubedinem : lucidus vero dicitur, secundum terminum ad quem, secundum participationem lucis.

Ad decimumseptimum dicendum, quod dicitur discretus quasi discretivus : discernit enim materias, ut plumbum ab argento : assumit enim ad se subtilia similia sibi, et rejicit grossiora. Propter quod dicitur congregare homogenia sibi. Ad decimum octavum dicendum, quod elementa in mixto sunt secundum primum esse, quod est ex forma substantiali, sed non secundum esse secundum quod est in perfectione qualitatum activarum et passivarum : et inde est, quod dum. sunt in mixto, unumquodque tendit ad locum suum : et ideo, ut dicit Philosophus in libro Caeli et Mundi, " opor-" tot compositum ex elementis quando-" que dissolvi : " quia quodlibet erit in loco suo, et secundum hoc dicitur ignis resiliens, et maxime secundum quod est in materia quam vincit.

Ad decimum nonum, dicendum, quod dicitur sursum ferens, id est, sursum latus : vel etiam quia cogit alia in quibus habet victoriam, sequi motum suum, quantum participant de forma ejus.

Ad vicesimum dicendum, quod ire in acutum accidit sibi in quantum est in materia aliena quam successive convertit, et ideo convertendo quamlibet partem post partem semper in acutum vadit : si

enim simul converteret, moveretur in rotundum vel in latus. Philosophus autem intelligit, quod non habet angulos permanentes : et hoc verum est, cum semper varientur.

Ad vicesimum primum dicendum, quod esse excelsum convenit sibi prout est in propria sphaera, quae est altior locus inter omnia loca elementorum, sed virtute solis movetur in mixtionem. Quodlibet enim elementum habet aliquid in caelo movens ipsum, sicut terra movetur ab orbe stellarum fixarum, propter diversas species generatas in ipsa. Aqua vero ab orbe lunae : quod manifeste apparet in refluxu maris. Ignis vero ab orbe solis. Aer vero propter multitudinem motuum in ipso ab aliis quinque planetis, qui sunt multorum motuum.

Ad vicesimum secundum dicendum, quod quanto corpus in eminentiori loco est, tanto nobilius est secundum naturam : quia habet plus de specie :" species enim est in terminis, " ut dicit Philosophus : et ideo secundum altitudinem loci sui naturalis convenienter dicitur non receptus contumelia minorationis.

Item, objicitur de aliis proprietatibus.

1. Et primo de hoc quod dicit semper motus : videtur enim falsum, nihil enim motum motu recto, semper movetur, quia stat in termino motus : sed ignis motus est rectus, quia sursum : ergo non movetur semper.

2. Praeterea, Nulla linea recta est infinita : sed non posset moveri motu recto semper nisi esset linea recta infinita : quia " in reflexione incidit quies media, " ut dicit Philosophus : ergo non semper est motus.

3. Praeterea, Philosophus probat in octavo Physicorum, quod " solus motus " circularis est perpetuus : " hic autem non est motus ignis, sed motus corporis primi, ut probatur in primo Caeli et Mundi : ergo non est semper motus.

4. Item, Videtur, quod non sit per se motus : sicut enim probat Philosophus contra Platonem, " nihil est seipsum " movens : " quod autem per se movetur, se movet: ergo ignis non est per se motus.

5. Praeterea, Cum semper sit sibi praesens, si per se moveretur, semper moveretur : quod falsum est, cum quiescat naturaliter in suo loco, ut probat Philosophus.

6. Praeterea, Nulla forma simplex essentialis potest movere suam materiam, eo quod movens est distinctum per essentiam a mobili, quod non convenit formae : nihil autem potest poni movens si per se moveretur nisi forma : non ergo per se movetur.

7. Item, Videtur non esse sibi proprium quod sit movens alterum : omne enim generans transmutat alterum in speciem suam : sed quodlibet elementorum generat sibi simile : ergo non solus ignis est movens alterum.

8. Item, Quod est extra locum suum, comprehenditur, et non comprehendit : ignis autem frequenter est extra proprium locum : ergo non est comprehendens incomprehensus.

9. Praeterea, Omne quod corrumpitur, comprehenditur a virtute corrumpentis : ignis autem quandoque corrumpitur ab aliis : ergo comprehenditur non comprehendens.

10. Item, Dum est extra proprium locum, non potest salvari, nisi in materia aliena, qua consumpta deficit : ergo non est sibi proprium, quod sit non indigens alterius.

11. Item, Quod crescit ex seipso, in infinitum crescet, quia numquam deficit sibi unde crescat : sed ignis non crescit actu in infinitum : ergo non est latenter crescens a seipso.

12. Item, Ignis non suscipit materiam propriam, sed tantum alienam : omnis autem virtus materialis debilitatur in materia aliena : ergo ignis non manifestat crescendo suam magnitudinem ad susceptas materia.

13. Item, Esse activum in suum contrarium est maxime frigidi, quod est qua-

litas activa, sicut calidum, quae est qualitas ignis : ergo non est proprium ignis esse activum.

14. Item, Potentia non manifestatur nisi per actionem : ergo idem videtur esse activum et potens.

15. Item, Ignis est in seipso sicut alia omnia elementa : ergo non videtur simul omnibus praesens.

16. Item, Quaeritur secundum quid accipiuntur istae proprietates ignis?

Solutio. Dicendum ad primum, quod semper moveri non convenit igni motu proprio, sed secundum quod est in sphaera propria, et movetur motu caeli : quia non solum est verum in orbibus, quod attingit inferius motum superioris, sed etiam in omnibus corporibus attingit inferius motum superioris quantum potest : unde quodlibet elementorum movetur ab aliquo orbium, ignis autem a Sole et Marte, ut dicit Rabbi Moyses : et motus talis non est rectus, sed circularis : et sic potest esse semper non a virtute intrinseca semper movente, sed a virtute extrinseca : et iste motus est innaturalis igni, secundum quod est in specie sua, sed naturalis, secundum quod est elementum : quia aliter non posset venire ad mixtionem nisi ex qualibet parte deferretur per radios solis. Et per hoc etiam patet solutio ad secundum et tertium.

Ad quartum dicendum, quod dicitur per se motus ignis, secundum quod per se opponitur ad per accidens moveri, et non secundum quod opponitur ad ab alio moveri, movetur enim a generante : sed motus suus est consequens formam, quia quantum accipit de forma, tantum accipit de motu naturali : et etiam est accidens per se ejus, sicut accidens speciei, non accidens per accidens, sicut accidens individui : et propter hoc etiam dicitur naturalis quasi naturam consequens, ut in secundo Physicorum dicit Philosophus. Et per hoc patet solutio ad quintum et sextum.

Ad septimum dicendum, quod calidum solum movet simpliciter ut dans motum : frigidum autem movet privando motum : unde etiam movet ad centrum, ubi fit congregatio in immobilitatem, et non diffusio : et quia principium calidi est ignis, ut dicit Philosophus in secundo Metaphysicae, ideo proprium est sibi movere simplex quid, quamvis etiam aliud aliquo modo agat. Et per hoc patet solutio ad octavum.

Ad nonum dicendum, quod calidum per se habet movere frigidum et comprehendere illud sub propria sua virtute, quamvis frigidum sit privatio, ut dicit Philosophus in duodecimo de Animalibus, et imperfecte habens actum. Quod autem frigidum quandoque comprehendat ignem in quo est calidum extra locum suum, est per accidens, scilicet per abundantiam frigidi superabundantis virtutem parvi calidi. Ipse autem posuit id quod per se inest.

Ad decimum dicendum, quod licet extra sphaeram propriam indigeat aliena materia in qua multiplicet se, potest tamen esse in se ut in sphaera sua sine aliena materia: et ideo non indiget alterius.

Ad undecimum dicendum, quod crescit a seipso, quia virtute sua, et non quod in ipso sit materia sui crementi : et ideo non crescit nisi addito combustibili.

Ad duodecimum dicendum, quod licet in principio materia in quam agit, sit aliena, et debilitet virtutem agentis resistendo et in minori virtute recipiendo, in fine autem efficitur materia propria, et roboratur virtus ignis multiplicata materia : quia " patiens est dissimile in principio, " simile autem in fine, " ut dicit Philosophus.

Ad decimum tertium dicendum, quod solum calidum est simpliciter activum, ut prius dictum est : et ideo ponitur proprium ignis.

Ad decimum quartum dicendum, quod potens dicitur secundum virtutem in ultimo actus.

Ad decimum quintum dicendum, quod ignis est in omnibus quodammodo : est

enim in caelo per principium sui : quia cum omnis alteratio reducatur sicut in principium in alterans non alteratum, neque dispositum per qualitates alterabiles, oportet in caelo esse principium omnium qualitatum activarum et p assivarum, sicut Mars principium est calidi et sicci intemperati, et Sol temperati, vel etiam ulterius in aliquam stellarum fixarum, et similiter : in aliis vero elementis et elementatis est per mixtionem secundum esse primum, quod est a forma substantiali, cum formae substantiales miscibilium remaneant in mixto, ut dicit Commentator et Avicenna : aliter non resolveretur mixtum in illa, nec agerent in mixto, cum omnis actio sit a forma : sed non est in eis secundum esse ultimum quod habet a qualitatibus activis et passivis : et ideo est invisibiliter in eis et insensibiliter : in se vero est secundum esse primum et secundum et sensibiliter.

Ad decimum sextum dicendum, quod plures proprietates ignis possunt inveniri, ut ipse dicit, sed quae ponuntur, sunt triginta tres.