84

συμμετρούντων τῇ οἰκείᾳ δόξῃ τήν ἀλήθειαν καί μή εἰδότων διαφοράν ὄντων κυρίως καί ὁμωνύμων ὄντων, οὐσιῶν καί αὐτοῦ τοῦ ὑπέρ τά ὄντα, διό καί ὑπερουσίου. Οἱ γοῦν τοιοῦτοι, ὡς ἀμύητοι, τῶν ὑψηλοτέρων ὑπολαμβάνουσι κατά ἀλήθειαν σκότος εἶναι τό ἀφεγγές τοῦτο τό παρ' ἡμῖν σκίασμα καλύπτον τόν Θεόν καί ἀποκρύπτον αὐτόν τῆς ἁπάντων θέας, ὅπερ ὡς ἀληθῶς νοσοῦσι πολλοί καί ἐν ἡμῖν, ἅτε μή γινώσκοντες τό ἀνυπέρβλητον φῶς πᾶσαν ὅψιν σκοτίζειν. Εἰ οὖν εἰσι, φησίν, ἐν ἡμῖν τοιοῦτοι, τί ἄν εἴποιμεν περί εἰδωλολατρῶν τῶν παντάπασι πάντων μυστικῶν ἀμετόχων καί πρός ξόανα τεθηπότων; Κυρίως μέν οὖν ὄντα τά νοητά, ὁμωνύμως δέ τά αἰσθητά. Τό δέ ὑπέρ τούτους, τούς πιστούς δηλονότι, τούς ἐν τοῖς φθαρτοῖς ἐνισχημένους.

∆έον ἐπ' αὐτῇ: Ὡς πάντα οὔσης θεοπρεπῶς καί μηδέν οὔσης ὑπερουσίως· αὕτη γάρ καί θέσις ἐστί καί ἀπόφασις, ἐπεί καί κυρίως ἀμφότερα ἐπί τῆς θείας λέγονται μεγαλειότητος. Τί δέ εἰσιν αἱ ἀποφάσεις τῶν ἀφαιρέσεων καί αἱ καταφάσεις τῶν (14S_388> θέσεων, καί τί αἱ στερήσεις, καί ἐνταῦθα σαφηνίζεται, καί μάλιστα ἐν τῷ τρίτῳ κεφαλαίῳ, καί ἐν τῷ Περί θείων ὀνομάτων λόγῳ διαφόρως καί πλατέως παραθέμεθα.

Ἀντικειμένας εἶναι: Ὅτι ἐπί Θεοῦ οὐκ ἀντίκεινται αἱ ἀποφάσεις ταῖς καταφάσεσιν· ὑπέρ πᾶσαν γάρ ἐστιν ὁ Θεός καί ἀφαίρεσιν καί θέσιν. Ἀνάγνωθι καί ἐν τοῖς Περί τῆς οὐρανίας ἱεραρχίας μετ ' ὀλίγον τῆς ἀρχῆς.

§ 3. Οὕτω γοῦν ὁ θεῖος Βαρθολομαῖος: Σημείωσαι καί ἐντεῦθεν τό ἄπλαστον τοῦ εἶναι ταῦτα τά θεῖα συντάγματα τοῦ μεγάλου ∆ιονυσίου. Πρός οἶς γάρ ἐν τοῖς προτέροις λόγοις τινῶν τῶν συνόντων τοῖς ἀποστόλοις μνήμην χρήσεων ἐποιήσατο, νῦν παραπλησίως τοῦ θείου Βαρθολομαίου χρῆσιν ἄγει, ὡς δηλοῖ τό «φησίν»· εἰ γάρ ἀγράφως ἦν διδάξας, εἰρήκει ἄν, 'ἔφη'. Σημείωσαι δέ ὅτι τοῦ ἁγίου Βαρθολομαίου χρῆσιν προφέρει, πῶς πολλή καί ἐλαχίστη ἡ θεολογία.

Ὅτι καί πολυλόγος: Πολυλόγος παροξυτόνως ὁ πολλά λέγων, πολύλογος δέ προπαροξυτόνως ὁ πολλῶν λόγων δεόμενος· ὡς καί πρωτότοκος προπαροξυτόνως ὁ πρώτως τεχθείς, πρωτοτόκος δέ παροξυτόνως ἡ πρώτως τεκοῦσα γυνή, ὡς καί Ὅμηρος.

«Πρωτότοκος Κινύρη, οὐ πρίν εἰδυῖα τόκοιο». Ὅς οὔτε λόγον: ∆ηλαδή τῆς οἰκείας φύσεως παραστατικόν ἐν τοῖς ἔξωθεν.

Ὁμοίως καί περί νοήσεως νοητέον. Πάντα θεῖα φῶτα καί ἤχους: Ἤχους καί λόγους οὐρανίους φησί τά περί Θεοῦ

ἐν ταῖς Γραφαῖς εἰρημένα, ὡς μή κατά τήν ἀνθρωπίνην καί γηΐνην ἐπίνοιαν, ἀλλά κατά θείαν ἐπίνοιαν λεχθέντα καί παραδοθέντα.

Ὁ θεῖος Μωϋσῆς: Σημείωσαι, πῶς διεξέρχεται τά περί (14S_390> Μωϋσέως, ὅτι, ἐν τῷ ὄρει ἀνελθών καί εἰσελθών εἰς τόν γνόφον εἶδεν, ὡς ἐφικτόν ἀνθρώπῳ, τόν Θεόν. Σημείωσαι καί τήν τάξιν τῶν τελεσθέντων ἐπί Μωσεῖ, πρίν ἀξιωθῆναι εἰσελθεῖν εἰς τόν θεῖον γνόφον.

Ἀλλά τόν τόπον οὗ ἔστη: Τίς ὁ τόπος ἐν ᾧ ἔστη ὁ Θεός ἐπί Μωϋσέως, καί τί ἐστιν ἀκρότητος νοητῶν, καί τί ὁρατῶν, ἐν τῷ Περί τῆς ἐν οὐρανοῖς ἱεραρχίας εἰς τό τέλος τοῦ πρώτου κεφαλαίου διεξήλθομεν.

Ὑποθετικούς: Ὑποθετικούς λόγους φησί τούς ὑπογραφικούς, ἤ ὡς θεωρητικούς τῶν ὄντων, ἅπερ ὑποβεβλημένα ἔφη τῷ Θεῷ εἶναι· δι' αὐτῶν γάρ, ἤγουν τῆς τούτων διαμονῆς καί συντηρήσεως, τοῖς πᾶσιν αὐτόν παρεῖναι διδασκόμεθα, οὐ μεταβατικῶς, ἀλλά προνοητικῶς· νοητάς δέ ἀκρότητας τάς οὐρανίας καί νοεράς οὐσίας τάς περί Θεόν οὔσας καλεῖ, ἅς καί τόπους αὐτοῦ ἁγιωτάτους ὠνόμασεν, ὧν καί αὐτῶν ὑπέρκειται, ἤ ὡς ἀπολύεται, κατά μηδέν αὐτοῖς ὅλως προσεοικώς.