75

Ἥν ὁ ἱερός Ἰοῦστος ἀφθεγξίαν καλεῖ: Σημείωσαι περί Ἰούστου, καί ὅτι τήν τοῦ θείου εἰρήνην ἀφθεγξίαν καί ἀκινησίαν ὀνομάζει. Τούτου δέ τοῦ ἁγίου Ἰούστου μέμνηνται αἱ Πράξεις τῶν ἁγίων ἀποστόλων, φάσκουσαι αὐτόν καί Ἰωσῆν καλεῖσθαι. Μᾶλλον οὖν καί συνέγραψέ τι, ἤ καί ἀγράφοις διδασκαλίαις ἐχρήσατο. Καί τοῦτο οὖν παρατίθεται τοῦ ἁγίου ∆ιονυσίου τήν ἀρχαιότητα, καί ὅτι τοῖς ἀποστόλοις αὐτοῖς καί ἀποστολικοῖς ἀνδράσι συνήκμασε. Σημείωσαι δέ ὅτι καί οἱ θεῖοι ἐκεῖνοι ἄνδρες φιλοσόφοις λέξεσιν ἐχρῶντο, ἀφθεγξιαν καί ἀκινησίαν τήν τοῦ Θεοῦ εἰρήνην ὀνομάζοντες.

Ἀπολείπει τήν ἑαυτῆς ἕνωσιν: Ἕνωσιν ἐνταῦθα τό ἁπλοῦν καί ἑνιαῖον, ἤγουν ἀδιαίρετον, φησίν.

Ἔνδον ὅλη μένουσα: Τουτέστι τήν ἑαυτοῦ κρυφιότητα παρεξιοῦσα καί ἀπολείπουσα.

Τάς νοητάς αὐτῆς καί ρητάς: Νοητάς καί ρητάς μετουσίας φησίν ὅσα διά τῶν εἰρημένων τῇ Γραφῇ ἐφεῖται νοεῖν ἡμᾶς.

§ 2. Κατά τήν ἀσύγχυτον αὐτῶν ἕνωσιν: Ὅτι καί τά εἰς σύνθεσιν ἰόντα ἕνωσιν καλεῖ, κἄν ᾖ ἀνόμοια· καί ποῖόν φησιν, ὅν προέφη ἐμφύλιον πόλεμον.

Ὅμως ἀκραιφνῆ: Εἰ καί τά στοιχεῖα, φησί, τήν πρός ἄλληλα καί μίξιν καί συμπλοκήν ἀδιαίρετον ἔχουσιν, ἀλλ' ὅμως αἱ τούτων ποιότητες τήν ἀκρότητα αὐτῶν οὐ παραπολλύουσιν, οἷον τό θερμόν, τό ξηρόν, καί τά λοιπά ἐν τῇ τῶν ἑτεροειδῶν κράσει, τήν ἐν τῷ παντί θεωρουμένην.

Πρός τά ἀντικείμενα κράσεως: Κρᾶσιν ἐνταῦθα νοητέον οὐ τήν ὡς ἐπί τοῦ ὑγροῦ φύρασιν, καί τήν ἀφανίζουσαν τά ὑποκείμενα, ἀλλά τήν σύμπνοιαν καί ἀλληλουχίαν, τήν ἐν ἁρμονίᾳ (14S_346> φυλάττουσαν τά ἐφεστῶτα καί τά ὑποτεταγμένα, νοητά φημι καί αἰσθητά, τουτέστι τά ἐν γενέσει, καί αὐτά δέ τά ἐναντία, οἷον εἰρηνεύοντα πρός ἄλληλα, ὡς τό ὕδωρ καί τήν γῆν, ᾧ περιβεβλημένη ἡ γῆ οὐ λύεται, καί ὁ οὐρανός ἐξ ὕδατος ὤν, καί ὁ αἰθήρ οὐ λύων τόν οὐρανόν· καί οὗτός ἐστιν ὁ ἐμφύλιος πόλεμος, ὅν οὐ μόνον ὁ δημιουργός σοφῶς ἐξεῦρεν, ἀλλά καί σοφωτέρως εἰς φιλίαν καί ἁρμονίαν ἄγει τά πάντα δι' αὐτῶν τῶν ἁπλῶν στοιχείων, κατά τό εἰρημένον, «θέρος καί ἔαρ σύ ἐποίησας».

Καί ἀμιγῆ: Ἀμιγῆ καί συγκεκραμένα εἶπε κατά τήν προτεθεῖσαν ἐκδοχήν. ∆ι' ἥν οἱ θεῖοι νόες ἑνούμενοι: Εἴπομεν καί ἄνω τούς θείους νόας καί ἑαυτούς

νοεῖν, καί τούς ἐπαναβεβηκότας, καί τά ὑποδεέστερα· καί μένειν μέν ἐν ἑαυτοῖς, ὅταν τά ἑαυτῶν ἐνεργῶσι ταῖς ἑαυτῶν ἑνούμενοι νοήσεσιν, εἰς δέ τά ἔξω δοκεῖν προϊέναι, ὅταν δέ τά ὑποβεβηκότα νοῶσι καί τά ὑπερκείμενα, καί οὕτως ὡς ἐφικτόν εἰς τό νοεῖν, καί τῶν πάντων αἴτιον ἐπανίωσιν. Οὕτω δέ νοοῦντες οἱ θεῖοι νόες, ὁμολογουμένως ἑνοῦνται τοῖς νοουμένοις· τό γάρ νοοῦν τῇ γνώσει ἑνοῦται τῷ γνωσθέντι καί νοηθέντι, ὡς καί ὁ ἀγνοῶν σκεδάννυται, μή καταλαβών ὅ ἠγνόησε. Νοῶν οὖν ὁ τοιοῦτος νοῦς εἰς ἑαυτόν ἀνακάμπτει, οὐ σκεδαζόμενος ἔξω ἑαυτοῦ, ἀλλ' ἑνούμενος ἑαυτῷ, δι' ὧν εἰς ἑαυτόν ἀνέστρεψεν. Ἄλλη δέ παρά τούς ἁγίους νόας, ἥτις ψυχῆς ἐστι νοητική ἕνωσις· οἱ μέν γάρ νοητοί, ἡ δέ νοερά, πάντων ὑποβεβηκυῖα τῶν ἀγγέλων. Νοερά δέ μόνον ἐστί, δι' ἅς εἰρήκαμεν ἀνωτέρω αἰτίας, ἔνθα καί πλατέως διεξήλθομεν περί τῶν ἐνταῦθα λεγομένων ἐν κεφαλαίῳ πρώτῳ.

(14S_348> ∆ιά τῆς ἀΰλου καί ἀμεροῦς: Ὅτι καί ἐπί τῶν ἡμετέρων ψυχῶν ἐνδέχεται ἀμερῆ καί ἄϋλον εὑρεθῆναι νόησιν, ὅταν τούς παντοδαπούς αὐτῶν λογισμούς πρός μίαν νοεράν καθαρότητα συνάγωσι· τότε γάρ καί ἐπί τήν ὑπέρ νόησιν ἕνωσιν οἰκείως ἑαυταῖς ὁδῷ τινι καί τάξει προβαίνουσι.

Συμφωνίᾳ παντελεῖ καί ὁμονοίᾳ: Παντελῆ εἰρήνην λέγει τήν πάντων τελείαν τῶν ἀγαθῶν, τουτέστι τόν Θεόν.