11

Ὅτι δέ, ὅτε ἦν ἐν Πάτμῳ ὁ θεῖος Εὐαγγελιστής, ὅπου καί τήν Ἀποκάλυψιν εἶδεν, ἐγίνωσκεν ὁ ἅγιος ∆ιονύσιος, καί τοῦτο μαθήσῃ κάτω ἐκ τῆς ι' ἐπιστολῆς, ἧς ἔγραψε πρός αὐτόν τόν ἅγιον Εὐαγγελιστήν καί θεολόγον Ἰωάννην.

Προφητῶν: Ὁ ∆αυίδ τοῦτο λέγει. Τό ὄν, ὅ παρά τοῦ Πατρός: Ἐπίσκεψαι, πῶς φησι τήν χρῆσιν ταύτην· οὐ γάρ

φέρεται νῦν οὕτως. Τήν θεαρχίαν: Ἐν ἄλλοις θεαρχικήν ζωήν. Θεογόνου θεότητος. Σημείωσαι, ὅτι θεογόνον θεότητά φησι τόν Πατέρα, καί

υἱικήν θεότητα τόν Μονογενῆ. ∆ιεξοδικῶς: Ἀντί τοῦ πλατυτέρως. Τά πάντα δι' αὐτοῦ: Σημείωσαι, ὅταν λέγῃ, ὅτι τά πάντα ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστι,

περιληπτικῶς τήν ὅλην θεότητα σημαίνει, τουτέστι τήν ἁγίαν Τριάδα· ὅταν δέ φῇ, «τά πάντα δι' αὐτοῦ καί εἰς αὐτόν ἔκτισται», διεξοδικῶς περί τῶν ὑποστάσεων σημαίνει· τοῦτο γάρ εἰς τόν δημιουργικόν Λόγον ἐδέξαντο πάντες.

Καί αὐτοῦ: Τοῦ Λόγου δηλονότι. Κοινωνικῶς καί ἡνωμένως: Σημείωσαι, ὅτι κοινωνικῶς ἥνωται τά τῆς ἁγίας

Τριάδος. Τάς θεουργίας: Οἷον τό, «Ἐγώ ἐν Πνεύματι Θεοῦ ἐκβάλλω τά δαιμόνια»· τό

σέβας, ὡς τό· «εἰς τό ἅγιον Πνεῦμα βλασφημήσαντι οὐκ ἀφεθήσεται»· τό δέ τῶν δωρεῶν, ἤτοι τῶν χαρισμάτων, ἐν τῷ λέγειν· «λήψεσθε δύναμιν ἐπελθόντος τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐφ' ὑμᾶς». 14S_058 Τήν πηγαίαν: Εἴρηται ἐν τοῖς Ψαλμοῖς, «ὅτι παρά σοί πηγή ζωῆς», καί ἐν Ἰερεμίᾳ, «Ἐμέ ἐγκατέλιπον, πηγήν ὕδατος ζῶντος». Ὁ οὖν Θεός λέγεται πηγή, οἷά τις μήτρα καί ἀρχή καί αἰτία τῶν φανέντων καί προελθόντων εἰς οὐσίαν ἁπάντων· ἅ γάρ καλεῖν εἰώθασί τινες καθολικά, ἤτοι γένη ἤ ὅλα ἤ περιέχοντα, ἅτε περιληπτικά τῶν μερικῶν ἐξ αὐτῶν προόδων, ταῦτα αἱ θεῖαι Γραφαί 'πηγαίαν αἰτίαν' φασί· διά τό δημιουργικόν τοίνυν καί ἀνέκλειπτον τῶν διά τοῦ Πνεύματος ὑφισταμένων, καί ὅτι τό Πνεῦμα τό ἅγιον καί αὐτό πάντων τῶν ὄντων αἴτιον, ὡς καί ἐν τῇ Σοφίᾳ εἴρηται, εἰκότως καί πηγαίαν αὐτό αἰτίαν θεολογεῖ· τό δέ ἀνέκλειπτον τοῦ δημιουργεῖν ἐκεῖθεν νόησον εἰς τό· «ὁ Πατήρ μοι ἕως ἄρτι ἐργάζεταί, κἀγώ ἐργάζομαι». Ὡσαύτως καί τό Πνεῦμα τό ἅγιον, σύν τῷ Πατρί καί τῷ Υἱῷ ἀεί ἐργάζεται ἀνεκλείπτως· εἴρηται γάρ· «ἐξαποστελεῖς τό Πνεῦμά σου, καί κτισθήσονται».

§ 2. Ἀδιαστρόφοις ἐννοίαις: Καλῶς εἶπε τό 'ἀδιαστρόφοις'· ἐπειδή καί οἱ αἱρετικοί ἀναγινώσκουσι τάς Γραφάς καί ἐντρέφονται ἐν αὑταῖς, καί ὅμως διαστρέφουσιν ἑαυτούς.

Θεοπρεποῦς διαιρέσεως: Θεοπρεπῆ διαίρεσιν ἐπί τῆς ἁγίας Τριάδος τήν περί τῶν ὑποστάσεων ἀσύγχυτον ἔφη γνῶσιν, καί ὅτι οὐ χρή φροντίζειν πείθειν τούς μή δεχόμενους τήν θείαν Γραφήν. Τό γάρ κοινῶς ἐπί τῆς ἁγίας Τριάδος θεολογεῖν οὐκ ἔστι σύγχυσιν εἰσάγειν τῶν ὑποστάσεων.

Ἐπί τήν θεολογικήν: Θεολογικήν ἐπιστήμην ἀνωτέρω περί Θεοῦ διηγούμενος, οὐκ ἔφη αὐτήν ἐπιστήμην εἶναι, ἐνταῦθα δέ τά περί θεολογίας ἐπιστήμην φησίν. Ἐπιστήμη δέ ἐστι 14S_060 δόξα ὀρθή λογισμῷ δεθεῖσα, ἤ λόγος ἀληθής ἐπί διάνοιαν ἀμετάπτωτος, καί ἡ ἀκριβής εἴδησις τοῦ πράγματος καί ἀπόφανσις, οὗ καί λέγεται ἐπιστήμη, ἀληθείας λόγον καί δόξαν ὀρθήν προβαλλομένη, μή δεομένη τῆς ἐκ παραθέσεως τοῦ ὁμοίου βεβαιώσεως.

Τάς θείας ἐκφαντορίας: Ἐκφαντορίας φησί τάς τά μυστήρια ἐκφαινούσας διδασκαλίας.