25

ψυχικός, ἐγκόσμιος ὁ σαρκικός. Ἄλλως ὑπερκόσμιός ἐστιν ὁ καί τήν θεολογίαν κατορθώσας, περικόσμιος ὁ τήν φυσικήν θεωρίαν, ἐγκόσμιος ὁ τήν πρακτικήν ἀρετήν.

Πάντα συνάγουσα: Ὁμοῦ πάντα ποιοῦσα, καί θάλπουσα, καί αὔξουσα, καί μεταποιοῦσα.

∆ιαιρετική: ∆ιαιρεῖ γάρ ἀπό τοῦ Θεοῦ ἡ ἄγνοια, ὡς μᾶλλον τό φῶς συνάγει, καί ἀολλῆ ποιεῖ, ὡς ἔφη ἄνω.

∆οξασμάτων: Τῶν εἰδώλων καί τῆς αὐτῶν πολυθεΐας. Φαντασίας: Φαντασίας φησί τάς πλασματώδεις ἐννοίας περί αἰσθητά, ἤ ὡς

αἰσθητά. § 7. Καί ὡς καλόν: Καλός μέν εἴρηται ὁ Θεός καί ἐν τῷ Ἄσματι τῶν ἀσμάτων,

ὥσπερ οὖν καί κάλλος λέγεται· καί ὁ ∆αυίδ· «ὡραῖος κάλλει παρά τούς υἱούς τῶν ἀνθρώπων». Λέγεται δέ καλόν καί τό κάλλους μετέχον. Καί σημείωσαι, πῶς διαιρεῖται τό καλόν καί τό κάλλος ἐπί τῶν ὄντων, εἰς μετέχοντα καί μετεχόμενα, ἐπί δέ τοῦ Θεοῦ, οὐχ οὕτω· κάλλος μέν γάρ λέγεται 14S_118 διά τήν ἐξ αὐτοῦ διαδεδομένην πᾶσι καλλονήν, καί ὅτι πάντα πρός ἑαυτοῦ καλεῖ· καλόν δέ, ὡς ἀεί ὄν καί μηδέποτε μειούμενον ἤ αὖξον.

Μεθ' ἑαυτοῦ μονοειδές: Μονοειδές καλόν ἐστιν ὁ Θεός, ἐπεί μήτε σκεδάννυται εἰς ἕξεις καί διαφοράς καλλοποιούς, μήτε πρός ἐνίους μέν τό καλόν κέκτηται, πρός ἐνίους δέ οὔ, ἀλλ' ἀτρέπτως αὐτό τό καλόν ἀνάρχως καί ἀπολύτως, ἀνεπιτηδεύτως καί ὥσαύτως ἀεί ἐστι· καί διά τοῦτο προέχειν ἐν ἑαυτῷ λέγεται τήν καλλονήν, ὡς καί πρό τῶν δημιουργημάτων πηγή, καί ἀρχή, καί αἴτιον ὤν τοῦ καλοῦ· ὅθεν καί ὑπεροχικῶς ἔχει τό καλόν· κἄν γάρ πολλά καλά, ἀλλ' ἐξ αὐτοῦ εἰσι καλά, καί οὐδέ κατ' αὐτόν καλά· πόθεν ὅ γε ἀναιτίως καλόν, αὐτά δέ αἰτιατῶς καί κατά μετοχήν· ἑνοειδῶς γάρ ἐστι καλόν ὁ Θεός, ἐπεί ἐξ αὐτοῦ τά μετ' αὐτόν καλά, καί ὡς ἐν ποιότητι κεκτημένα τό καλόν.

Ἐκ τοῦ καλοῦ τούτου: Τό, «ἰδού πάντα καλά λίαν», καί τό κατά τόν Ζαχαρίαν, «πᾶν εἴ τι καλόν αὐτοῦ» ἐκεῖθεν ἐκ τοῦ ἀναιτίου καλοῦ γέγονε· διά γάρ τό καλόν αἱ τῶν στοιχείων γεγόνασιν ἀλληλουχίαι, ἅς ἐφαρμογάς φησι· καί αἱ τῶν ὄντων εὔτακτοι συνδέσεις διαρκοῦσι, λεγόμεναι φιλίαι καί κοινωνίαι πάντων ἐναρέτων λογικῶν, αἱ πρός Θεόν που διανοήσεις, ὡς ἡ τῶν πρωτοτόκων Ἐκκλησία ἐν οὐρανῷ καί ἐπί γῆς· ἐπί δέ τῶν ἀλόγων αἱ ἀγελαῖαι συνδιαγωγαί, ἐπί δέ τῶν ἀψύχων αἱ πρός ἄλληλα ἑκτικαί συμπάθειαι. Πάντα οὖν ἥνωται τῷ καλῷ τῇ μεθέξει πρός τόν αἴτιον ἐπεστραμμένα.

Καί πέρας πάντων: Πέρας πάντων λέγεται ὁ Θεός, καί ὡς συνέχων πάντα, καί ὡς πάντων εἰς ἀσφάλειαν περιδεδραγμένος, καί ὡς αὐτοῦ γε ἕνεκα πάντων εἰς τό εἶναι παραχθέντων καί ἑτέρου τινός εἰς τό τετελέσθαι οὐ δεομένων· ὅθεν ὡς ἀρχή πάντων, ἅτε αἴτιος, λέγεται, οὕτω καί μέσον, ὡς τήν εἰς τό συνεστάναι 14S_120 παράτασιν διδούς, καί τελευτή, ὡς, ἐν τῷ θελήματι αὐτοῦ περατουμένων τῶν ὄντων, ἐφ' ὄν καί ἐπέστραπται, καθό καί τελικόν αὐτόν φησιν, ὡς ἀρχήν ὄντα καί τέλος, κατά τόν θεῖον Ἰωάννην ἐν Ἀποκαλύψει, καί παραδειγματικόν, ὡς πάντων τῶν ἐσομένων τούς προορισμούς ἐν ἑαυτῷ προειληφότα, καί πρίν ἤ προαγαγεῖν, ὥς φησιν ὁ Ἀπόστολος, «οὕς καί προώρισε», καί τά ἑξῆς· ταῦτα γάρ ὁ ἅγιος ∆ιονύσιος παραδείγματα ἐνόησε, τό προωρίσθαι ἐν ἑαυτῷ προγνωστικῶς τά ἐσόμενα, καί πρίν παραχθῆ, τουτέστι πρίν ἀφορισθῇ καί διακριθῇ διά τῆς περιεχούσης τά πάντα ἑνιαίας προγνώσεως τοῦ Θεοῦ. Ταῦτα εὑρήσεις καί ἐν τῷ ἑξῆς πέμπτῳ κεφαλαίῳ. Σημείωσαι δέ, ὅτι ταὐτόν εἶναί φησιν τῷ ἀγαθῷ τό καλόν.