80

§ 2. Ἕν δέ, ὅτι πάντα: Πολλά τῷ ἀριθμῷ, ἕν δέ τῷ εἴδει, (14S_366> τά νομίσματα καί τά ἀργύρια καί οἱ ὀβολοί· τό γάρ εἶδος ἕν, ἤ χαλκός ἤ χρυσός ἤ ἄργυρος, τό δέ πολλά ταῖς δυνάμεσιν, ὡς αἱ πόαι, ἕν δέ τῷ εἴδει· πᾶσαι γάρ χόρτος· τό δέ πολλά τοῖς εἴδεσιν, οἷον ἵππος, βοῦς, ἄνθρωπος, καί τά νοητά, ἕν δέ τῷ γένει, ὅτι ταῦτα ζῶόν εἰσι· τό δέ πολλά ταῖς προόδοις, αἱ δημιουργίαι, ἕν δέ τῇ ἀρχῇ· Θεός γάρ αἴτιος πάντων.

Ἀλλ' ὥσπερ ἅπας ἀριθμός: Καλῶς ἀποδείκνυσιν ὅπερ καί βούλεται. Σκοπός γάρ τῷ θείῳ τούτῳ ἀνδρί καί ἀπό τῆς ἀριθμητικῆς συστῆσαι τά ἑαυτοῦ. Λέγει γοῦν, ὅτι οὐδέν ἐστι τῶν ὄντων ἀμέτοχον τοῦ ἑνός, τουτέστι τοῦ Θεοῦ· διότι καί πᾶς ἀριθμός μονάδος μετέχει· εἰ γάρ ἐκ τῶν δύο ἄρξεταί τις, μίαν δυάδα πρώτην ἀριθμεῖ, καί ἐκ τῶν δέκα ὁμοίως, τό πλέον φησίν, ὅτι, κἄν ἐν τῶν λεγομένων πολλοστημορίων ἄρξηταί τις πρῶτον, ἀριθμεῖ ἥμισυ ἕν, καί τρίτον ἕν, δέκατον ἕν, καί οὕτως ἐφεξῆς, ὥστε μή εἶναι ἀριθμόν μή μετέχοντα τοῦ ἑνός, ἤτοι τῆς μονάδος· κἄν γάρ μορίου ἐπιμνησθῇς, ἐρεῖς ἥμισυ ἕν, καί τρίτον ἕν, καί δέκατον ἕν, καί ἐφεξῆς· καί ὅτι μία δυάς, καί μία δεκάς λέγεται, ὡς καί τούτων ἐξ αὐτῆς συμπληρουμένων.

Τόο πάντων αἴτιον ἕν: Ὁ σκοπός δῆλος, ὅτι 'ἕν' λεγόμενος ὁ Θεός, οὐχ ὁμοίως τοῖς ἀριθμητοῖς ἕν λέγεται· ὁ μέν γάρ Θεός ἕν ἐστι, καθό ἁπλοῦς τε καί ἀμερής καί τῆς κατ' εἶδος διαφορᾶς ἄμοιρος καί πάντων παθημάτων καί συμβεβηκότων ἀλλότριος· λέγεται καί ἕν, ἀρχή τις ὥσπερ καί στοιχεῖον τῶν ἐσομένων νοούμενος. Τό δέ ταὐτόν, ἤ ἕτερον, ἤ μεῖζον, ἤ ἔλαττον, ἔτι δέ ἄρτιον ἤ περιττόν, ἤ ἶσον ἤ ἄνισον, ὅπερ ἐν τοῖς ἀριθμοῖς θεωρεῖται, οὐκ ἄν τις εὐλόγως ἐπί τήν ἀρχήν ἀναφέροι, ἀρχήν αὐτά ποιούμενος· τά γάρ τοιαῦτα πάθη καί συμβεβηκότα ἐξ ἀνάγκης εἰσί. Τῶν μέν οὖν ἐν ἀριθμοῖς διαιρέσεων εἰς πλῆθος τό πέρας (14S_368> εἰς μονάδα ἀνάγεται, ἡ δέ ἀρχή ἐν ἑκάστῳ γένει ἁπλούστατόν ἐστι· καί ἐν τοῖς οὖσιν οὖν, εἴτε τό ἕν πολλά ἐστιν, εἴτε τά πολλά ἕν, ἀρχή τις καί στοιχεῖον τό ἁπλούστατόν ἐστι, καί πάντων ἀμέτοχον ἕν, ἐξ οὗ ὥσπερ ἐκ παραδείγματος καί ἰδέας καί τό ἐν τοῖς οὖσιν ἕν, οἷον κἄν τό αἰσθητόν φῶς πολλά ᾖ τοῖς μέρεσιν, ἀντί τοῦ τοῖς ἄστροις πᾶσιν, ἀλλ' ὅλον συλλεγόμενον, ἕν φῶς ἐστι· καί πολλά τοῖς συμβεβηκόσιν, οἷον τό ταώς· ἔχει γάρ καί χρυσίζοντα καί κυάνεα καί λευκά, ἕν τῷ ὑποκειμένῳ σώματί ἐστιν· οὕτω καί τά ἑξῆς νοητέον.

Οὑδέ γάρ ἐστι πλῆθος: Ὧδε ἐξ ἀριθμητικῆς περιγίνεται τοῦ λεγομένου. Σημείωσαι δέ, ὅτι καί πρό τοῦ ἑνός λέγει εἶναι τόν Θεόν εἰκότως, ἐπειδή πάντων ὑπάρχει, ὅθεν καί τοῦ ἀριθμοῦ δημιουργός, ἤτοι ἐφευρέτης ἐστίν.

Ἀλλά τό μέν πολλά: Προσυπακουστέον ἐφ' ἑκάστου τούτων τό 'ὑπάρχον', ἵνα ἦ τό λεγόμενον τοιοῦτον, τό ὑπάρχον τοῖς μέρεσι πολλά ἕν ἐστι τῷ ὅλῳ, οἷον τό σῶμα, οὕτω καί τά λοιπά ἕν τῷ ὑποκειμένῳ ἐστίν, ἤτοι οὐσίᾳ· ἀλλά πολλά τοῖς συμβεβηκόσιν, οἷον ὁ ἄνθρωπος. Συμβεβηκότα δέ τά μέν χωριστά, ὡς τό καθέζεσθαι, περιπατεῖν, καί τά ὅμοια, τά δέ ἀχώριστα, ὡς τό γλαυκόν ἤ γρυπόν καί τά ὅμοια, καί πάλιν, ἕν μέν εἶδος, ἵππος ἤ βοῦς, ἀλλά τοῦτο πολλά ὑπάρχει τῷ ἀριθμῷ· πολλοί γάρ ἵπποι, καί πολλοί βόες. Ἀλλά καί ταῖς δυνάμεσι ταῖς φυσικαῖς πολλά ὑπάρχει· καί αὗθις τά πολλά εἴδη, οἷον ἄνθρωπος, ἵππος, κύων καί τά ἄλλα, ἕν εἰσι τῷ γένει· ζῶον γάρ τούτων ἕκαστον· οὕτω γοῦν καί τό πολλά ὑπάρχον ταῖς περιόδοις, ἤγουν τοῖς βουλεύμασιν, ἤ καί τοῖς ἔργοις ἕν εἰσι τῇ ἀρχῇ.

Πάντα καί ὅλα πάντα: Πάντα λέγεται, ὅταν εἴδη καί μέρη καί διαφοραί ἐν ταῖς διαιρέσεσιν ὦσιν, ὅλον δέ, ὅταν τά μέρη (14S_370> συλλεγόμενα ἕν ὁλόκληρον ἀποτελῶσιν, ἤ τά εἴδη ἕν γένος, ἤ καί τά ἐναντία καί ἀντικείμενα εἰς σύμπνοιαν καί συμπάθειαν ἡσυχάζῃ, ὡς ὕδωρ ὁμοῦ, καί γῆ, καί ἀήρ, καί τά πυρώδη ἄστρα, καί οὐρανός· λέγεται γάρ ὅλα ταῦτα κόσμος.