65

ἤ ἐν πράγμασι παρά τῶν ἀδίκων καί πλεονεκτῶν), καί ἀπολογεῖται δεξιῶς. Λέγει γάρ, ὅτι οἱ ὅσιοι οὐκ ὀφείλουσι τοῖς γηΐνοις καί προσκαίροις προσπάσχειν, ἐπεί οὐκ ἔτι ὅσιοι· προτιμᾷν γάρ ὀφείλουσι τά ὄντως ἐραστά καί θεῖα· χρημάτων γάρ ἐφιέμενοι, οὐκ ἔτι ὅσιοι. Καί λέλυται ἡ ἐρώτησις· τοῦτο γάρ ὁ θεῖος Παῦλός φησι, «διά τί γάρ μή μᾶλλον ἀδικεῖσθε», λέγων μή περί τά κοσμικά ἐπτοῆσθαι. Καί πάλιν τόν θεῖον ἔρωτα εἰσηγούμενος, περί ὅν οὔτε ἀδικία, οὔτε πλεονεξία δύναται γενέσθαι, φησί· «τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπό τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ; θλῖψις ἤ στενοχωρία;» καί τά ἑξῆς. Προσύλους δέ φησι τούς ἐμπαθεῖς καί μόνοις τῆς γηΐνοις προκειμένους. 'Παρευδοκιμεῖσθαι' δέ ἐστι τό ἡττόνως εὐδόκιμον φαίνεσθαι.

Ταῖς ἀγγελικαῖς ἀρεταῖς: Ὅτι καλῶς λέγεται καί ἐπ' ἀγγέλων ἀρετή, ὥσπερ καί ἐπί Θεοῦ, κατά τό, «ἐκάλυψεν οὐρανούς ἡ ἀρετή αὐτοῦ», καί ὅτι ἀδικεῖσθαι τούς περί τά ὑλικά πράγματά τῆς θείας ἐστί προνοίας συνεθιζούσης αὐτούς τῶν θειοτέρων ἐφίεσθαι.

Τῆς τῶν ὑλικῶν προσπαθείας: Ὅρα πῶς φησιν, ὅτι τό μή προσπάσχειν τοῖς ὑλικοῖς πράγμασιν ἀρρενότητα δηλοῖ, τουτέστιν ἀνδρίαν· οἱ γάρ δουλεύοντες κοσμικοῖς καί σωματικοῖς πάθεσι θηλυδρίαι εἰκότως προσαγορεύονται. Καί ὅτι ἡ θεία δικαιοσύνη οὐ βούλεται διά τούτων ἡμᾶς θέλγειν καί ἀπολλύειν, (14S_300> ἀλλά συνεθίζει πρός τήν τούτων περιφρόνησιν, κατά τό εἰρημένον, «ὅν γάρ ἀγαπᾷ Κύριος, παιδεύει· μαστιγοῖ δέ πάντα υἱόν ὅν παραδέχεται». Τί οὖν; Οἱ τόν πλοῦτον ἔχοντες οὐκ ἀγαπῶνται ὑπό τοῦ Θεοῦ; Ἐρεῖς, ὅτι πρῶτον μέν οὐχ ὁ πλοῦτος καθ' ἑαυτόν κακός, ἀλλ' ἡ περί τοῦτον προσπάθεια καί ἡ κακή χρῆσις· ἔπειτα οἶδεν ὁ Θεός τούς ἐν ἡμῖν ἀσθενεῖς, καί βουλόμενος αὐτούς περισῶσαι εἰς προτροπήν, καί χρήματα ἴσως καί βίου περιφάνειαν δίδωσιν αὐτοῖς, οὐκ ἀγνοῶν ὅπερ εἰσί· πῶς γάρ ὁ γινώσκων πάντα πρίν γενέσεως αὐτῶν; Ἀλλ' ἵνα μηδεμίαν ἔχωμεν ἀπολογίαν κατά τόν Ἀπόστολον, «διά τοῦτο ἀναπολόγητος εἶ, ὦ ἄνθρωπε»· καί πάλιν· «ἔχομεν Ἀρχιερέα μέγαν, δυνάμενον συμπαθῆσαι ταῖς ἀσθενείαις ἡμῶν».

Τό μή θέλγειν: Θέλγειν ἐστί τό δι' ἡδονῆς ἀπατᾷν· λέγεται δέ καί τό ἁπλῶς ἡδύνειν.

Τῶν ἀρίστων: Τῶν ἐπιθυμητῶν. Ἀμειλίκτῳ στάσει: Ἀμείλικτον στάσιν φησί τήν ἀνένδοτον πρός τόν

γαργαλισμόν τῶν γηΐνων ἔνστασιν, καί τό μή κάμπτεσθαι πρός τά ὑλικά διά τῶν πειρασμῶν.

§ 9. Τῆς ἐν τοῖς ὅλοις ἰδιοπραγίας: Ἰδιοπραγίαν ὠνόμασε τήν ἑκάστου τῶν ὄντων κατά φύσιν ἰδιάζουσαν κίνησιν· οὐδέ γάρ τά ἀγγέλων ἀνθρώποις πράττειν δυνατόν, ἤ τά πυρός ὕδατι, καί τό ἔμπαλιν.

Καί ὡς ἐκ τῶν χειρόνων: Τά χείρω ἐνταῦθα μή νοήσῃς πρός τά ποιήματα (οὐδέν γάρ ἐν αὐτοῖς κακόν), ἀλλά πρός τήν ἁμαρτίαν, ἥτις ἐκ τῆς ἡμῶν προαιρέσεως κατά στέρησιν ἀγαθοῦ παρυπέστη. Ἀναρπάζει γάρ ἡμᾶς ὁ Θεός ἐξ αὐτῆς ἑκόντας, εἰ προσδράμοιμεν αὐτῷ.

(14S_302> Καί ἀρρεπῆ πρός τά χείρω: Ταῦτα περί τῶν αἰσθητῶν καί ὑπό τήν κτίσιν ὄντων νόμιζε λέγειν αὐτόν, ὅτι πάντα ἐν τῇ οἰκείᾳ εὐταξίᾳ διαφυλάττει· οὐδέν γάρ αὐτῶν μετετράπη, ἀλλ' οὕτως ὡς ἐκτίσθησαν, ἔμειναν· τοῦτο δηλοῖ τό ἀμετάβλητα. Ἀρρεπῆ δέ πρός τά χείρω, ἤ ὅτι προαιρετάς αὐτάς πεποίηκεν, ἤ ὅτι οὐδέν ἐξ αὐτῶν τῆς οἰκείας ἐξέστη καταστάσεως, ἤ πρός τά ὑποδεέστερα μετηνέχθη. Ὁ γάρ οὐρανός καί ἡ γῆ ἔμειναν, καί τά ἐν αὐτοῖς ὡσαύτως ἔχοντα. Τό δέ τήν ἀλλοτριοπραγίαν ἐξορίζειν καί ἀμεταπτώτους φυλάττειν τάς ἑκάστου ἰδιότητας, οὕτω νόησον, ὅτι τά στοιχεῖα ἐναντία μένουσιν ἀλλήλοις, οἷον τό θερμόν καί ψυχρόν, καί ὑγρόν καί ξηρόν, καί ἕκαστον αὐτῶν ἐν τῇ ἰδίᾳ ὁλότητι ἐναπομένει, καί οὐ μεθίσταται πρός τό ἐναντίον· οὐδέποτε γάρ τό πῦρ ὕδωρ γίνεται, οὐδέ τό ὕδωρ