55

∆ιονύσιος· περί γάρ τῆς τῶν νοητῶν ζωῆς ἤ τῆς καθ' ἡμᾶς οὐ νοεῖ ταῦτα· τήν γάρ ζωήν ταύτην οὐσιωδῶς δημιουργήσας εἰς ἀθανασίαν ὁ Θεός, τοῖς νοητοῖς καί ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν οὐκ ἄν ἀφέλοι αὐτῶν τό ζῇν· ἐπεί οὐσίαι ἔσονται, ἀλλά καί περί ζώων ἀπό γῆς ἀνανεουμένων φησίν ὁ ∆αβίδ, οὐ μήν περί τούτων· καί περί τῆς ζωῆς δέ τῷν ἑκουσίως ἀποβάντων δαιμόνων, ἐπάγει, ὅτι καί αὐτή διαμένει ἀνώλεθρος, τοῦ κτίσαντος αὐτούς Θεοῦ τοῦτο βουλομένου, κἄν αὐτοί ἀπέστησαν τοῦ Θεοῦ· «ἀμεταμέλητα γάρ τά χαρίσματα τοῦ Θεοῦ», τοῦ ἐξ ἀρχῆς ποιήσαντος αὐτούς ἀθανάτους· ἔσχατον δέ ἀπήχημα λέγει τήν ἀμυδροτέραν μετοχήν τῆς ζωῆς, καί οἷον εἰπεῖν, ὀλίγως μετέχουσαν ζωτικῆς δυνάμεως.

Ἧς ἀνταναιρουμένης: Τό μέν ψαλμικόν ρητόν περί ἀνθρώπων, καί τῆς τελευταίας καί κοινῆς ἀναστάσεως λέγει, ἥν μικρῷ πρόσθεν τρανότερον τίθησιν ὁ πατήρ· ἐνταῦθα δέ τό ρητόν παρήγαγε, τόν λόγον ποιούμενος περί πάντων τῶν ὁπωσοῦν ζῇν ἐχόντων, δεικνύς μή ἄλλως ταῦτα ἤ ἐκ Θεοῦ τό ζῇν θεωρεῖσθαι ἐν αὐτοῖς. Τό δέ «ἀνταναιρεῖσθαι» ἀντί τοῦ 'κεχωρίσθαι' τέθεικεν, ὥσπερ καί τό «ἐπιστρεφόμενα» ἀντί τοῦ 'μετέχοντα'. Ἀσθενεῖν δέ ταῦτα πρός τό μετέχειν τῆς ζωῆς ταύτης φησί, διά τό μή οἴκοθεν καί παρ' ἑαυτῶν ἔχειν τήν ζωήν, ἀλλ' (14S_254> ἐπακτήν ἐκ Θεοῦ· τά γάρ ὅσον ἐφ' ἑαυτῶν, οὐκ ἐν τῷ ζῇν θεωρούμενα, τῇ δέ πρός τόν Θεόν ἀναθέσει τοῦτο ἔχοντα, τρόπον τινά ἀναζῇ, καί ὡς αὐτός φησι, πάλιν ζῶα γίνεται.

§ 2. Τήν ὡς συμμίκτοις: Θαυμασίως πάντα τά δόγματα μετά ὀρθότητος διδάσκει. Τόν γάρ περί τῆς ἀναστάσεως τρόπον νῦν παραδιδούς, θνητούς μέν ἡμᾶς ἀποφαίνει, ἅτε ἐξ ἀθανάτου ψυχῆς καί θνητοῦ σώματος ὄντας θνητούς, τήν δέ ζωήν οὐσιώδη τῆς ψυχῆς ἐλάττονά φησι τῶν ἀγγελικῶν οὐσιῶν, παρ' ὅσον αὐτήν καί ἀγγελοειδῆ ζωήν, οὐ μήν ἀγγελικήν ὀνομάζει, οὐχ ὡς αὐτοαγγελικήν, ἀλλά παρεμφερῆ· καί ἡμᾶς μέν μερικῶς φησιν εἶναι τάς λογικάς ψυχάς, ὅλους δέ ἡμᾶς τούς ἐκ ψυχῆς καί σώματος ὄντας· ἀπαθανατίζεσθαι δέ φησι τά σώματα ἡμῶν ἐν τῇ ἀναστάσει, φάσκων τό περί ἀναστάσεως δόγμα ἄπιστον δοκεῖν τῇ παλαιότητι, ἀντί τοῦ 'τῇ ἀνοήτῳ δόξῃ τῶν Ἑλλήνων', διά τό παρά φύσιν εἶναι τῆς ὕλης τό ἀπαθανατίζεσθαι. Παλαιότης δέ λέγεται ἡ ἀνοησία· εἰ δέ καί ὑπέρ φύσιν τό πρᾶγμα τῆς ἀναστάσεως, οἷον πρός τόν παρόντα βίον τόν διά τροφῆς καί ἐκκρίσεως καί νόσων διεξαγόμενον, ἀλλά πρός τόν Θεόν, οὐδέν παρά φύσιν οὐδέ ὑπέρ φύσιν, ἐπειδή αὐτός ἐστιν ὁ πάσης ζωῆς αἴτιος.

Φημί καί τά συζυγῆ σώματα: Ὅτι καί τά σώματα ἡμῶν ἀθανασίας μετέχειν ὁ θεῖος βούλεται λόγος, κατά τόν Ἀπόστολον· «δεῖ γάρ τό θνητόν τοῦτο ἐνδύσασθαι ἀθανασίαν».

Ὑπέρ φύσιν: Τοῦτό φησι διά τό μόνῳ Θεῷ κατά φύσιν εἶναι τό ζωοῦν. Σίμωνος ἀντιρρητικοί λόγοι: Σίμωνός φησιν ἀντιρρητικούς εἶναι λόγους

κατά τοῦ δόγματος ἡμῶν τοῦ λέγοντος, 'τό σῶμα (14S_256> ἡμῶν ἀνίστασθαι καί ἀθανατίζεσθαι', ὡς παρά φύσιν ὄντος τοῦ πράγματος. Οἱ δέ εἰρηκότες κατά Σίμωνος καί περί τούτων αὐτόν ἐλέγχουσιν Εἰρηναῖος καί Ὠριγένης καί Ἱππόλυτος καί Ἐπιφάνιος. Ὁ δέ μέγας ∆ιονύσιος θείως ἐκλύει τό λεγόμενον παρά Σίμωνος, παρά φύσιν εἶναι τήν ἀνάστασιν τῶν σωμάτων· τῷ γάρ Θεῷ οὐδενός ὄντος ἐναντίου, πῶς ἔσται τι παρά φύσιν; Τό δέ οἴεσθαί τινα ἐκ φανερῶν καί αἰσθητῶν τούτων τάς ἀποδείξεις πορίζεσθαι κατά τῆς ἀκαταλήπτου καί πᾶσαν ἀφανοῦς αἰτίας τῶν πάντων, τουτέστι κατά τοῦ Θεοῦ, τοῦτό ἐστι ἀληθῶς παρά φύσιν· τά γάρ δοξαστά καί νοητά πῶς ἀνατρέψει τό ὑπέρ πᾶσαν αἴσθησιν καί νόησιν;

Τῷ προφανεῖ τῆς αἰσθήσεως: Οὐ χρή, φησι, διά τά τῇ αἰσθήσει ληπτά ἀπιστεῖν τοῖς περί Θεοῦ λόγοις, ὅς ἐστιν ἡ πάντων ἀφανής αἰτία. Κυρίως γάρ τοῦτό ἐστι παρά φύσιν εἰπεῖν, τό ἀθετεῖν τά ὑπέρ αἴσθησιν, διά τό τῶν αἰσθητῶν προφανές.