41

ἀκίνητός ἐστι λόγος ὁ ἐν τῷ ὅλῳ, ὅς ἐστιν ἡ θεία τέχνη, ἥν ἔφημεν φύσιν, εἶδος οὖσα, οὐ μήν ἐξ ὕλης καί εἴδους· τί γάρ αὐτή ὕλης δεῖ, θερμῆς ἤ ψυχρᾶς; ἡ γάρ δεδημιουργημένη ὕλη τοῦτο φέρει ἐν ἑαυτῇ· οὐ γάρ δεῖ πῦρ προσελθεῖν, ἵνα πῦρ ἡ ὕλη γένηται, ἀλλά λόγον· ὅ καί σημεῖόν ἐστι οὐ μικρόν τοῦ καί ἐν τοῖς ζώοις καί τοῖς φυτοῖς, τούς λόγους εἶναι τούς ποιητικούς κατά τήν φύσιν εἶναι λόγον τόν μένοντα· λόγους δέ τούς κατά τάς μορφάς τῶν ὁρωμένων τῆς φύσεως εἶναι γεννήματα, ἤτοι τοῦ κατ' αὐτήν ἀκινήτου καί μένοντος λόγου. Πῶς οὖν ἐν τῇ καθόλου φύσει τό κακόν, τῶν ἐν τοῖς δημιουργήμασι λόγων φυσικῶν ὄντων, καί ἐν οὐδενί ἐναντιουμένων τῇ ὅλῃ φύσει ἐξ ἀγαθοῦ οὔσῃ; Εἰ τοίνυν ἀποδέδεικται τήν καθόλου φύσιν ἐκ τἀγαθοῦ εἶναι, τούς δέ καθ' ἕκαστον ἐν τοῖς δημιουργήμασι λόγους μή ἐναντιοῦσθαι τῇ καθόλου φύσει, πρόδηλον ὡς οὐδέ ἐν φύσει τό κακόν· τοῦτο δέ τῷ καλῷ ἐναντίον· οὐκοῦν οὐκ ἔστι τό κακόν, οὐδέ ἐν τῷ καθόλου. Τά δέ ἐν τοῖς κατ' εἶδος τῆς δημιουργίας ἐναντία, εἴτε ἐν κράσεσιν, εἴτε ἐν ζώοις καί λοιποῖς, οὐχ ἑαυτοῖς εἰσι παρά φύσιν, ἀλλά τοῖς ἄλλοις· ἐν οἷς δέ παρά φύσιν πλημμελῶς φέρονται, τοῦ κατά φύσιν ἐστίν ἀσθένεια, οὐ μήν τοῦτο κακόν· κακία δέ τάξεως μᾶλλόν ἐστι.

Τῆς καθόλου φύσεως: Καθόλου φύσιν τήν θείαν φύσιν καλεῖ. ζ. Εἰ γάρ οἱ πάντες. Πάντες, φησίν, οἱ τῆς φύσεως λόγοι, ἤγουν αἱ αἰτίαι καθ'

ἅς γεγόνασι καί εἰσί, παρά τῆς θείας φύσεως ὑπάρχουσιν, ἥν, ὡς εἴρηται, καθόλου καλεῖ, ἐπειδή ἐξ αὐτῆς ἔφυ τά ὅλα· ὅλην δέ φύσιν πάντα τά ὑπό τοῦ Θεοῦ κτισθέντα (14S_190> ἐκάλεσεν. Οὐδέν οὖν ἐστιν ἐν τῇ φύσει, ὅπερ ὅλον ὅλοις ἀντίκειται· τό γάρ τινι τῶν ὄντων παρά τήν αὐτοῦ φύσιν ἑτέρῳ φύσις ἐστί· τοῦτο δέ ἀγαθόν. Πάσῃ οὖν φύσει τό μή μένειν ἐφ' οἷς γέγονε, κακόν· τοῦτο γάρ ἔφη στέρησιν τῶν τῆς φύσεως, τό μή ἐκτελεῖν καθ' ὁποιανοῦν αἰτίαν τά ἐφ' οἷς παρήχθη πρός γέννησιν.

η. § 27. Ἀλλ' οὐδ' ἐν σώματι: Ὥσπερ τό κάλλος συμμετρία ἐστί μελῶν καί μερῶν μετά εὐχροίας, οὕτως αἶσχος ἀσυμμετρία ἐστί τῶν αὐτῶν.

θ. Αἴτιον τῇ ψυχῇ: Ἐπειδή τινες τῶν φιλοσόφων φασίν, ἐκ τοῦ ἀλόγου τῆς ψυχῆς μέρους, ὕλῃ καί σώματι μεμιγμένου, ρεπούσης ἐπ' αὐτό τῆς ψυχῆς τά κακά πράττειν, ὡς ἀνωτέρω διῆλθεν, παγκάλως ὁ θεῖος ∆ιονύσιος λύει τό ἐπαπόρημα ἐκ τῶν ἄλλων ἀσωμάτων καί ἀμιγῶν σώματος πάντῃ, οἵ καί δίχα σώματος, ἐλλείψει τοῦ ἀγαθοῦ πλημμελοῦσι.

Παρυφίστασθαι κακίαν: Ὅτι δυνατόν καί ἄνευ σώματος παρυφίστασθαι κακίαν, ὡς ἐν τοῖς δαίμοσι.

Καί σώμασι κακόν: Τί ἐστι κακόν. § 28. Ἥ μηδέ τό πάσχειν δύνασθαι καθ' ἑαυτήν: Εὔλογον ἐπιδρομάδην

ἐκθέσθαι τάς δόξας τῶν λεγόντων τήν ὕλην μή ὄν, καί πῶς καλοῦσιν αὐτήν μή ὄν, ἵνα καί οἱ συλλογισμοί τοῦ θειου ∆ιονυσίου νοηθῶσι. Καλοῦσιν οὖν τήν ὕλην μή ὄν ἐκ τοῦ τοιούτου· φασί γάρ, ὅτι τό ὄν, ὅ ἐστιν ἐν τοῖς νοητοῖς διακόσμοις, ἐκ τοῦ πρώτου τοῦ ὑπό τό ὄν ὄντος ἐγένετο. Ἐπεί οὖν ἐκεῖνος ὑπέρ τό ὄν ἐστι, τό ὄν ἐξ αὐτοῦ ὄν ἐκλήθη, ἕτερον ὄν τοῦ ὄντος καθ' ὑπόβασιν· τό γάρ ὄν, ὅ λέγουσι, τήν τῶν νοητῶν ὕλην ὀνομάζουσι, λόγῳ μόνῳ θεωρητήν, ἥν καἱ αὐτήν εἶδος καί ζωήν φασιν, οἱονεί τό ὑποκείμενον ταῖς νοηταῖς οὐσίαις· (14S_192> τήν δέ ἐν τοῖς αἰσθητοῖς ὕλην, ὡς ἐνδεῆ πάντων τῶν ἐν τοῖς νοητοῖς· οὔτε γάρ εἶδος, οὔτε ζωή αὐτή. Ἐγένετο δέ αὕτη, ὥς φασιν, ὑπό τοῦ ὄντος, ὅν ἔφησαν γενέσθαι ἀπό τοῦ πρώτου καί ὑπερόντος· ὥστε ἕτερον αὐτήν οὖσαν τοῦ ὄντος οὐ λέγουσιν αὐτήν εἶναι ὄν, ἀλλά μή ὄν· φασί γάρ χρῆναι τήν ὑπόβασιν καί μέχρι τῶν ἐσχάτων ἱέναι, καί διά τοῦτο ἕτερόν φασι τήν ὕλην τοῦ ὄντος καί τοῦ καλοῦ, ὡς μηδέ καλόν εἶναι. Οὐδέν οὖν φασιν αὐτήν ἐνεργείᾳ εἶναι, ἀλλά πάντων ἐστερῆσθαι τῶν ἐπ' αὐτῆς συμβαινόντων, οἷον εἴδους καί ποιότητος· οὔτε γάρ ἑαυτήν μορφοῖ εἰς εἶδος, οἷον