31

Ἐκ τοῦ ἁγίου Ἱεροθέου. 14S_142 § 15. α. Τόν ἔρωτα: Ἐπίστησον, ὅπως μέγας Ἱερόθεος τά περί

τοῦ ἐπαινετοῦ ἔρωτος ἄριστα φιλοσοφεῖ· πρῶτον μέν θεῖον αὐτόν λέγων, ἐπειδή καί πρῶτον αἴτιον τοῦ οὐρανίου ἔρωτος ὁ Θεός ἐστιν ἐξῃρημένως καί ἀναιτίως· εἰ γάρ ὁ ἔρως αὐτός ἐστιν ἡ ἀγάπη, ὡς προείρηται, γέγραπται δέ, ὅτι «Θεός ἀγάπη ἐστί», δῆλον ὅτι πάντων ἑνοποιός ἔρως, ἤτοι ἀγάπη, ὁ Θεός ἐστιν. Ἐκεῖθεν οὖν μεταβατικῶς πρόεισιν ἐπ' ἀγγέλους, ὅθεν καί ἀγγελικόν αὐτόν φησιν, ἔνθα μάλιστα καί τόν τῆς ἑνότητος εὕροι τις ἄν ἔρωτα θεῖον· οὐδέν γάρ ἀσύμφωνον ἤ στασιάζον παρ' αὐτοῖς· εἶτα μετ' ἀγγέλους, καί νοερόν φησιν ἔρωτα, τουτέστι παρά θεοσόφοις ἀνδράσιν, οἵ εἰσι τῆς Ἐκκλησίας, πρός οὕς ὁ Παῦλός φησιν, «ἵνα τό αὐτό λέγηται», καί τά ἑξῆς, καί ὁ Κύριος, «ἵνα ὦσιν ἕν, καθώς καί ἡμεῖς ἕν ἐσμεν». Καί ταῦτα μέν περί τῶν ἐξ ἀληθείας Χριστιανῶν, λοιπόν δέ καί περί πάντων ἀνθρώπων, ἐν οἷς ὁ περί φιλίας νόμος· τάς δέ λογικάς ψυχάς νοεράς προσεῖπεν ἐκ τοῦ θείου νοῦ προσειπών αὐτάς· ψυχικόν δέ ἐκάλεσεν ἔρωτα τόν τῶν ἀλόγων, τήν αἰσθητικήν φιλίαν, ἄνουν μέντοι δηλονότι· ἐκ γάρ τῆς ἐρωτικῆς ταύτης δυνάμεως καί πτηνά ἀγεληδόν ἵπτανται, ὡς κύκνοι καί χῆνες καί γέρανοι καί κόρακες καί ὅσα τοιαῦτα· καί πεζά μέντοι εἰσί τοιαῦτα, ἔλαφοι, βόες, καί τά παραπλήσια· καί νηκτά δέ εἰσιν, ὡς θύννοι καί κέφαλοι καί ὅσα ὁμοιότροπα. Καί τά μή ἀγελαῖα δέ πρός τήν τῶν ὁμοστοίχων σύνοδον ἔνθεν κινοῦνται. Φυσικόν δέ ἔρωτά φησι τόν τῶν ἀψύχων καί ἀναισθήτων κατά τήν ἑκτικήν ἐπιτηδειότητα, ἤτοι τῆς ποιότητος, ἐρώντων τοῦ 14S_144 δημιουργοῦ διά τό ὑπ' αὐτοῦ συνεστάναι· κατά οὖν τήν ζωτικήν, ἤτοι τήν φυσικήν κίνησιν, καί αὐτά ἐπέστραπται πρός τόν Θεόν.

§ 16. Ἐπειδή τούς ἐκ τοῦ ἑνός: Καί ἄνω εἴπομεν, νοερά μέν εἶναι τά νοοῦντα, νοητά δέ τά νοούμενα, καί ἀζητήτως τά νοερά ὑπερβαίνεσθαι ὑπό τῶν νοητῶν, ὅθεν καί τροφήν εἶναι τῶν νοούντων τά νοούμενα· τῶν οὖν νοητῶν τά νοερά ἐρᾷ, ὡς ἐπεστραμμένα πρός αὐτά καί ὥσπερ ἀναβεβηκότα· ἐρᾷ δέ καί τά νοητά τῶν νοερῶν προνοητικῶς τῷ μεταδιδόναι τῆς ἴσης ὠφελείας· ὡμολόγηται οὖν, ὅτι οἱ τῶν τοιούτων ἔρωτες ὑπερεστᾶσι τῶν αἰσθητῶν. Ἀλλά ταῦτα, οἶμαι, νοητά καί νοερά εἴρηται ἐκ μετοχῆς τοῦ ὄντος ἀγαθοῦ τοιαῦτα γενόμενα. Οἱ δέ αὐτονόητοι ἔρωτες οἱ θεῖοί εἰσιν, ἀντί τοῦ οἱ τοῦ Θεοῦ· ὥσπερ γάρ ἐστιν ἀγαθόν ὧτινί ἐστιν ἀγαθόν, καί ἄλλο τό ἁπλῶς ἀγαθόν καί αὐτό τό ἀγαθόν, οὕτως ἐστί καί νοητόν τῷ τινι νοητόν, ἅτε νοούμενον ὑπ' αὐτοῦ, καί ἁπλῶς νοητόν· οὐχ ὁ χρόνος ἥ ὁ τόπος (νοητά γάρ καί ταῦτα, ἐπεί μή αἰσθητά), ἀλλά νοῦς νοητῶν, ἐνέργεια ὤν καί ζῶν καί ζωή· τά γάρ μετά τοῦτο νοητά ἐκ ζητήσεως καί τῆς περί τά προβλήματα ἀκολουθίας εὑρίσκουσιν, ἤ ἐξ ἀποκαλύψεως ἔχουσιν.

Ἄσχετος αἰτία: Ἄσχετόν φησι τό ἀπόλυτον, οὗ πρός τό πᾶν οὐδεμία σχέσις, ἤτοι οἰκειότης φυσική.

§ 17. Ἀπάντων ὁλικός ἔρως. Εἰπών 'ὁλικόν ἔρωτα', δηλοῖ καί μερικούς, λέγων τόν Θεόν εἶναι τόν ὁλικόν καί τόν μερικόν, ὡς αἴτιον καί πᾶσι χορηγοῦντα κατά τήν ἑκάστου δύναμιν, ἐρωτικήν οἱονεί ἀπορροήν, Πῶς οὖν ὁ Θεός τό ὅλον καί τό μέρος, ἀνεκφοιτήτως ἑαυτῷ συνών, εἶναι δύναται, ἐκ τοῦ 14S_146 σπερματικοῦ λόγου σαφές ἔσται· ὅταν μέν γάρ τό σπέρμα ἀδιακόπως ὀμοῦ εἰς τήν μήτραν καταβληθῇ ἕν ἀποτελεῖται τό ἔμβρυον, ἐάν δέ μερισθῇ τό σπέρμα εἰς διαφόρους κύστιδας τῆς μήτρας, ἕκαστον μέρος ὁλόκληρον ἔμβρυον ἀποτελεῖ· ἔσται δέ τοῦ σπέρματος τό μέν ρίς, τό δέ ὀφθαλμοί, καί τά ἑξῆς, καί πάντα τέλεια. Ὅμοιον οὖν τι καί περί τόν παντέλειον νοῦν κατά ἀναλογίαν θεωρητέον· ὅλη γάρ ἡ ἐνέργεια περιέχει καί τά μέρη, τῶν δέ μερῶν ἕκαστον ἀπήρτισται· καί τό μέν αὐτοδικαιοσύνη,