51

αἴσθησιν περί τά σώματα ὁρώμενα, οἷον χρῶμα, σχῆμα, πηλικότης, καί τά ὅμοια, ἅπερ σωμάτων ἐκτός συνίστασθαι ἀδύνατον. ∆ιεῖλε δέ αὐτά ὁ πατήρ τῶν κατ' ἐπίνοιαν· ταῦτα δέ εἶναί φαμεν τά τῇ νοήσει καταλαμβανόμενα, οἷον νόημα, λόγον, αἴσθησιν, καί τά τοιαῦτα, ἅτινα τῇ ἐπινοίᾳ μόνῃ οἱονεί τῇ ἐπενθυμήσει γνωρίζομεν, ἤ καί κατ' ἐπίνοιαν λέγει τά νοητά, καί αἰσθήσει ὑποπίπτοντα μηδαμῶς.

§ 8. Αἱ νοηταί καί νοεραί: Σημείωσαι δέ, ὅτι τό 'νοηταί' ὡς πρός ἡμᾶς, τό δέ 'νοεραί ' ὡς πρός τόν Θεόν νοεῖται.

Καί τό εἶναι: Καί τό θεοειδῶς εἶναι. Καί τά ἄλλα πάντα: Ὅτι αὐτός αἴτιος τοῦ εἶναι τά πάντα, καί πρό τοῦ εἶναι,

ἅτε καί ἰδέα, ἤτοι παράδειγμα, ὤν τοῦ εἶναι, ὡς ἐντεῦθεν δηλοῦται· τό γάρ αὐτό εἶναι, οὐκ αὐτό ἐστιν ὁ Θεός, διά τό εἶναι τόν Θεόν, ἀλλά διά τόν Θεόν, καί τό εἶναί ἐστι καί λέγεται· διό ἐν τῷ Θεῷ ἐστι τό εἶναι ὡς ἰδέα, οὐ μήν ὁ Θεός ἐν τῷ εἶναί ἐστι· πρό γάρ τοῦ εἶναι ἦν· ὅμως διά τό πάντων αἴτιος εἶναι, καί παραγωγεύς δείκνυται, καί ἔξω πάντων ἐστίν, ὡς αἴτιος πάντων, καί τοῖς τῶν πάντων γνωρίσμασι προσαγορεύεται, ὡς τά πάντα παραγαγών.

Καί αὐτοῦ ἐστι τό εἶναι: Αὐτοῦ μέν, ὡς ἐξ αὐτοῦ ἐστι τό εἶναι, ἐν αὐτῷ δέ, τῷ συντηρεῖσθαι παρ' αὐτοῦ· οὐκ αὐτός δέ τοῦ εἶναι, οὐδέ ἐν τῷ εἶναι συνεχόμενος· ὑπέρ γάρ τό εἶναι ὁ ὑπερούσιος.

(14S_236> Καί οὐκ αὐτός ἐν τῷ εἶναι: Προσυπακουστέον ἐν ἀμφοτέροις τό αἴτιον, τουτέστι τό εἶναι αὐτόν ἔχει αἴτιον, καί οὐχί αὐτός ὡς ἐκ προηγουμένης αἰτίας ἔχει τό εἶναι.

Κατά πᾶσαν τῶν ὄντων ἐπίνοιαν: Ἡ τῶν ὄντων θεωρία, ἥν ἐνταῦθα ἐπίνοιαν ἐκάλεσε, πολλή τις οὖσα καί ποικίλη πάσῃ ἐπιβολῇ τοῦ νοῦ, προϋπαντῶσαν εὑρίσκει τοῦ αἰτίου τήν ἔννοιαν, ἤγουν τοῦ δημιουργοῦ· τό οὖν πολλαπλασιάζεσθαι δηλοῖ, τό ἐν τοῖς πολλοῖς τόν αὐτόν αἴτιον θεωρεῖσθαι.

Καί τό ἐστί καί τό ἔσται: Ἅπερ ἐν τῷ πρό αὐτοῦ ἀπέφησε, νῦν ἐπειπών τῷ Θεῷ ἀναγκαίως ἑαυτόν ἑρμηνεύων κατά τήν τοῦ αἰτίου ἔννοιαν ταῦτα νοεῖν ὑποβάλλει. Τό μέν οὖν ἐγένετο καί γίνεται καί γενήσεται ἐπί μέν τῶν κτισμάτων κυρίως κατηγορεῖται· τά μέν γάρ ἅπαξ ἐγένετο, οἷον οὐρανός, ἄγγελοι, ἥλιος καί τά τοιαῦτα, ἐφ' ὧν χώραν οὐκ ἔχει τό γίνεται, γενήσεται, τό δέ παρά τοῦ ∆αυίδ λεχθέν, «ὁ ποιῶν τούς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα», ἤ κατά τό συντηρεῖσθαι ληπτέον, καθά εἴρηται, «ὁ Πατήρ μου ἕως ἄρτι ἐργάζεται», ἤ κατά τήν συνήθειαν τῆς Γραφῆς, ἐνηλλαγμένως τήν σημασίαν τήν χρονικήν πολλάκις προαγούσης, καί ἀντί παρῳχηκότος μέλλοντι κεχρημένης, καί τό ἔμπαλιν. Ἐπί τούτων μέν οὖν κυρίως τό ἐγένετο· γίνεται δέ καί τά ἐν γενέσει καί φθορᾷ πάντα καί ὅσα κατά ἀντιπεριχώρησιν, οἷον ἡ νύξ, ἡ ἡμέρα, θέρος, καί ἔαρ, καί τά τοιαῦτα, γενήσεται δέ μόνον, ἅτινα οὔπω γεγόνασιν ὅλως, προσδοκῶνται δέ, οἷον ἡ τοῦ παντός μεταστοιχείωσις καί τά σύν αὐτῆ. Ὡς τούτων οὖν ἁπάντων αἴτιος ὁ Θεός ὑμνεῖται· οὐ γάρ εἶπε, 'ταῦτα ἐπ' αὐτοῦ κατηγορεῖται', ἀλλά «κυρίως ὑμνεῖται». Τό δέ ἦν καί τά σύν αὐτῷ κατά πᾶσαν ἐπίνοιαν οὐκ ἄλλῳ τινί ἤ τῷ Θεῷ ἁρμόσει, διά τό (14S_238> πάσης ἀρχῆς ἀνώτερον ἐπ' αὐτοῦ θεωρεῖσθαι τό ἦν. Τό δέ 'ἔστι' καί τό 'ἔσται' ὡς πάντῃ τό ἀναλλοίωτον καί κατά πάντα ἀμετάβλητον ἔχοντος· διό καί ὑπερούσιος λέγεται. ∆ιό καί πάντα αὐτοῦ καί ἄμα κατηγορεῖται. Κατά τήν τοῦ αἰτίου ἔννοιαν πάντα αὐτοῦ φησι τοῦ Θεοῦ λέγεσθαι, ἤ ἐπ' αὐτοῦ νοεῖσθαι. Τό γάρ κατηγορεῖσθαι κατά φιλοσόφους τοῦτο δηλοῖ. Αὐτός δέ οὐδέν τῶν πάντων ἐστίν, ὧν ἐστιν αἴτιος, διά τό εἶναι καί ὑπερεῖναι· διό καί αἱ ἀποφάσεις τοῦτο δηλοῦσιν, οἷον τό ἄμορφος, τό ἀκαλλής, καί τά ὅμοια· τό δέ πάνσχημος καί πανείδεος τό παντός εἴδους καί σχήματος αἴτιον αὐτόν ὑπάρχειν δηλοῖ. Καθό καί τά ἑξῆς νοητέον,