13

ἀφιστάμεθα λοιπόν τοῦ περί ἀγνώστου ζητεῖν. Παννόητος δέ πάλιν ὁ Θεός, ἐκ τῶν φιλοδώρων προνοιῶν νοούμενος, ὅ,τι ἐστί, καί ἐκ τῶν δημιουργημάτων· ἐκ τῶν μέν, ὅτι σωτήρ ἐστιν, ἐκ τῶν δέ, ὅτι δημιουργός. Καί θέσιν μέν τήν ὕπαρξίν φησιν, ὡς ἐξ αὐτῆς τῆς πάντων οὔσης ὑπάρξεως. Λέγουσι δέ καί οἱ φιλόσοφοι 'θέσιν' τά ἐπιτιθέμενα εἴδη τῇ ὕλη, 'ἀφαίρεσιν' δέ, ὅταν αἱ ποιότητες ἀφαιρεθῶσι τῶν εἰδῶν, οἷον γῆς τό βαρύ, ὕδατος τό ὑγρόν. Ὁ οὖν Θεός, ὁ καί ταῦτα μετασχηματίζων, ἡ πάντων θέσις καί ἀφαίρεσίς ἐστι· θέσις μέν πάντων, ὡς τά πάντα θείς καί ποιήσας καί ἱδρῦσθαι παρασκευάζων· ἐν αὐτῷ γάρ τά ἅπαντα συνέστηκεν· ἀφαίρεσις δέ πάντων ἐστίν, ὡς καί τήν θέσιν αὐτήν τῶν ὄντων καί τήν ποίησιν μεταρρυθμίζων καί μετασκευάζων καί ἀφαιρῶν ἐκ τῶν τεθειμένων τά κατά φύσιν· εἰ γάρ ὁμολογεῖται τά ἐν γενέσει, πάντως καί φθείρεσθαι· αὐτός δέ πλούτῳ ἀγαθότητος τῶν μέν ἀνεῖλε καί τό φθαρτόν, ὡς ἀγγέλων καί ψυχῶν, τῶν δέ τό φθαρτόν εἰς ἀφθαρσίαν καί τό θνητόν εἰς ἀθανασίαν μετάγει, ὡς τά σώματα ἡμῶν ἐν τῇ ἀναστάσει· δῆλον ὡς αὐτός ταῦτα 14S_066 ἡμῖν ὑπάρχων, αὐτός καί ὑπέρ θέσιν ἐστί καί ἀφαίρεσιν, καί θεμέλιος καί ρίζα πάντων ὤν, οὐ τοπικῶς, ἀλλά κατά τό αἴτιον· οὔτε ἀφαίρεσις αὐτός ὤν, ὧν αὐτός ἔχει· αὐτό γάρ ἀθάνατον αὐτός ἔχει. Τό γάρ ἀθάνατον καί ἀκατάληπτον καί ἄγνωστον καί ὅσα τοιαῦτα ἔχει, οὐχ ὡς μή ὤν τό ἐναντίον, ἀλλά κατά ἰδιότητά τινα πᾶσιν ἄρρητον καί ἀνεπινόητον· ἐξῄρηται γάρ τῶν ἁπάντων, ὡς ἀφῃρημένος τῶν ὄντων, καί ὑπ' οὐδενός νοούμενος τῶν ἐν δημιουργίᾳ ἤ καταλαμβανόμενος, ὡς αὐτός ἑαυτόν ἁρπάσας διά τῆς ἀπειρίας· οὐ γάρ ἐστιν αὐτοῦ πέρας. Σημείωσαι δέ τό ἐν ἀλλήλαις εἶναι, κατά τινα μονήν καί ἵδρυσιν τάς θείας ὑποστάσεις, ὡς τό· «Ἐγώ ἐν τῷ Πατρί, καί ὁ Πατήρ ἐν ἐμοί»· οὕτω καί περί τοῦ ἁγίου Πνεύματος ὁ Ἀπόστολος λέγει.

Καθάπερ φῶτα λαμπτήρων: Ὅλος ὁ νοῦς τοῦ πατρός τοῦτον ἔχει τόν τρόπον. Παράδειγμα εἶπεν ἐπί τῆς ἁγίας Τριάδος, ὥσπερ τριῶν τινων λύχνων, φησίν, ἤ κηρῶν ἡμμένων ἔν τινι ναῷ ἤ οἴκῳ, ταῖς μέν ὑποστάσεσι διακεκριμένων, ἤγουν κεχωρισμένων ἀλλήλων· ἄλλος γάρ καί ἄλλος λύχνος ἐστίν ἰδικῶς ὁ καθείς, τῷ δέ φωτί ἡνωμένην ἔχουσι καί ἀχώριστον τήν κοινωνίαν τῆς φύσεως καί τῆς ἐνεργείας· καί οὐδείς δύναται ἐν τῷ οἴκῳ ἐν τῷ ἀέρι αὐτοῦ διακρῖναι καί εἰπεῖν, ποῖον μέν ἐστι φῶς τοῦδε τοῦ λύχνου, ποῖον δέ τοῦ ἑτέρου. Ταῦτα εἰπών, μετέρχεται λοιπόν ἐκ τοῦ τριαδικοῦ εἰς τόν τῆς οἰκονομίας λόγον καί τήν ἔνδοξον ἔξοδον τοῦ Θεοῦ Λόγου τήν ἐκ Πατρός κατά τήν αὐτοῦ φωνήν τήν φάσκουσαν, ὅτι, «ἐκ τοῦ Πατρός μου ἐγώ ἐξῆλθον, καί πρός τόν Πατέρα μου ὑπάγω», σαφηνίζει καθά φησιν· Ἀλλ', εἰ καί τόν ἕνα τις τῶν πυρσῶν ὑπεξάγοι τοῦ δωματίου, 14S_068 συνεξελεύσεται καί τό οἰκεῖον ἅπαν φῶς, οὐδέν τῆς τῶν ἑτέρων φώτων ἐν ἑαυτῷ συνεπισπώμενον λαμπηδόνος, ἤ τό ἑαυτοῦ τοῖς ἑτέροις καταλεῖπον. Ἐλθών γάρ ὁ Υἱός ἐκ τοῦ Πατρός καί ἐπιδημήσας ἐν τῷ κόσμῳ οὐδέ τόν Πατέρα καί τό Πνεῦμα συνήγαγεν ἐν ἑαυτῷ, οὐδέ μήν τῶν οἰκείων ἐξελθών ἐκείνοις κατέλιπεν, ἀλλ' ἀδιαίρετον τῆς ἑαυτοῦ μονῆς ἐποιήσατο τήν ἔξοδον.

Ὅπου γε καί τήν ὑπερούσιον: Αἱ τῶν σωμάτων ἑνώσεις, τῶν τε στοιχειωδῶς θεωρουμένων καί τῶν ἄλλως πως μιγνυμένων, δυνάμεσι καί ποιότησι τό παρηλλαγμένον ἔχουσι, καί ἕτερόν τι παρά τήν τῶν ἁπλῶν φύσιν ἡ τούτων ἕνωσις ἀποτελεῖ· ὡσαύτως καί ψυχικαί δυνάμεις τό ἑτεροειδές κατά τήν κίνησιν διάφορον ἔχουσι· καί μήν καί αἱ τῶν ἀγγέλων πρός τάς θείας ἐλλάμψεις ἑνότητες τό ἀνά μέρος καί ἀνάλογον ταῖς οἰκείαις τάξεσιν ἔχουσιν, ἡ δέ ἐν τῇ ἁγίᾳ Τριάδι θεότης καί ὅσα ταύτης, οὐδενί τῶν εἰρημένων διακοπτομένη ἤ ἑαυτῆς διαφέρουσα, εἰκότως ὑπέρ ταύτας τάς ἑνώσεις εἶναι δοξάζεται.