53

Παραδείγματα δέ φαμεν εἶναι: Πλάτων μέν τάς ἰδέας καί τά παραδείγματα ταπεινῶς καί ἀναξίως Θεοῦ ἐξείληφεν, ὁ δέ πατήρ τῇ μέν λέξει ἐχρήσατο, τήν δέ ἔννοιαν εὐσεβῶς ἐξηγήσατο. Ἀφοριστικά δέ ἔφη τά θεῖα θελήματα καί ποιητικά, τό μέν, ὅτι μόνῳ τῷ βούλεσθαι τά πάντα ὑφίστησι καί ποιεῖ· τό δέ, καί διά τό ἑτεροειδῆ καί διάφορα τά ὄντα γενέσθαι. Σημείωσαι οὖν, ὅτι παραδείγματα καλεῖ τούς ἐν τῷ Θεῷ τῶν ὄντων οὐσιοποιούς καί ἑνιαίως προϋφεστῶτας λόγους, ἤτοι προορισμούς.

§ 9. Πρόεισι μέν, οὐ διά κυρίων: Μᾶλλον ὁ μακάριος (14S_244> Κλήμης δόξῃ τινί κατηκολούθησε λεγούσῃ, καί ἐν τῇ γενέσει τῶν ὄντων αἰσθητῶν εἶναι ἀρχικάς τινας αἰτίας, οἷον τά τῶν νοητῶν, ἤτοι ἀσωμάτων ἀγγέλων ἐνεργείας, ἤτοι εἰς οὐσίαν παραγωγούς, αἰτίας ἀρχικάς ἔχειν τάς ἰδέας, ἤτοι νοήσεις, τοῦ Θεοῦ· περί ἅς ἰδέας παραδειγματικάς οὔσας, τά νοητά εἶναι ὡς ἐνεργείας ἀρχικάς καί εὐδαιμονικάς καί ἡγεμονικάς· ἐπί δέ τῶν αἰσθητῶν, αἴτιον ἀρχικόν καί εὐδαιμονικόν καί δημιουργικόν τό εἶδος, τό ἐπί τῇ ὕλῃ ἡ εἰρημένη φησί δόξα· τόν γάρ λόγον τῆς ἐν γενέσει φύσεως, καθ' ἥν εἰδοποιήθη τά αἰσθητά, τοιοῦτον εἶδός φησιν ἀρκτικόν. Ἔοικεν οὖν τάχα τοῦτο εἰρηκέναι ὁ μακάριος Κλήμης· οὐκ ἔστι δέ κυρίως ταῦτα εἰπεῖν παραδείγματα, ἤτοι ἰδέας ἀρκτικάς, ἤγουν ἀρχικά αἴτια· οὐ γάρ ἐξ αὐτῶν ταῦτα, ἀλλ' ἐκ τῶν Θεοῦ νοήσεων, ὅς μόνος προσκυνητός.

Προόδου καί ἀγαθότητος: Πρόοδόν φησι τό μή μόνον αὐτήν περί τήν αὐτῆς ἀσχολεῖσθαι θεωρίαν, ἀλλά χυθῆναι καί ὁδεῦσαι καί τά ὄντα ὑποστήσασθαι.

Πάντα μέν ἐν ἑαυτῆ: Ὅτι ἐπί πᾶσι τοῖς οὖσιν ἀγάλλεσθαί φησι τόν Θεόν, κατά τό ψαλμικόν· «εὐφρανθήσεται Κύριος ἐπί τοῖς ἔργοις αὐτοῦ», καί ἐν Παροιμίαις· «Ἐγώ ἤμην ᾗ προσέχαιρε». Τό δέ προέχει ἐνταῦθα ἀντί τοῦ προώρισε καί προείληφε κεῖται.

Πᾶσαν διπλόην: Ἐπειδή τινες τάς ἰδέας καί τά παραδείγματα ἐνυπόστατα ἔφησαν, τούτους ἐπιρραπίζει νῦν Ἕλληνας ὄντας, καί φησιν· Εἰ γάρ μή ἁπλῶς καί ἑνιαίως εἶεν αἱ ἰδέαι, νοήσεις ὑπερηπλωμέναι οὖσαι τοῦ ὑπερηπλωμένου καί ὑπερηνωμένου Θεοῦ, σύνθετος ἄν εἴη ὁ Θεός ἐκ παραδείγματος καί (14S_246> ἑαυτοῦ, ὅπερ διπλόην ὠνόμασε, Τό δέ ἀγαλλομένη συμφωνεῖ τῷ ∆αβίδ· «εὐφρανθήσεται Κύριος», καί τά ἑξῆς.

Καθάπερ καί φωνή μία: Σημείωσαι τό τῆς φωνῆς, ὅτι ἀσώματος καί μία οὖσα ὑπό πολλῶν ὁμοίως ἀκούεται, καί οὔτε δαπανᾶται ἐκ τοῦ πλήθους. Οὕτω καί ὁ Θεός ὑπό πάντων ἐπίσης μετέχεται· τοῦτο γάρ ἐστι τό 'ἑνικῶς'. Κατά ἀναλογίαν δέ τῆς πίστεως, καί οὔτε μεριζόμενος δαπανᾶται.

§ 10. Ὡς τοῦ ἕνεκα: Ἄνω ἐν τῷ πρό τούτου κεφαλαίῳ εἴπομεν, τελείως ὁρίσαντες τελικόν αἴτιον εἶναι τό οὗ ἕνεκα τό γινόμενον.

Καί πέρας πάντων: Τῷ πέρατι πάντως ἡ ἀπειρία ἀντεπινοεῖται, ὁ δέ Θεός πέρας πάντων· οὐδέν γάρ ἐκβαίνει τήν αὐτοῦ πρόνοιαν καί δυναστείαν· καί ἀπειρία δέ, ἐπεί κατά τήν θείαν Γραφήν· «καί τῆς συνέσεως αὐτοῦ οὐκ ἔστιν ἀριθμός»· καί πάλιν· «καί τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται πέρας». Ὡς οὖν ἀπερίληπτος καί ἄπειρος· ταῦτα γάρ ὑπερεξόχως ἔχει ὁ Θεός καί πάντα ὑπερβεβηκώς καί πέρας παντός πέρατος ὤν· εἰς αὐτόν γάρ τά πάντα περατοῦνται, καί ἀπειρία ἐστί πάσης ἀπειρίας. Κἄν οὖν ἀπειρία λέγηται καί ἡ ὕλη, ὡς ἀεί μετασχηματιζομένη καί ἄλλοτε εἰς ἄλλα εἴδη μεταβάλλουσα, ἀλλ' οὖν πεπέρασται ἐν τῷ Θεῷ, εἰ καί ἄστατός ἐστι καί ἀόριστος ὑπό Θεοῦ μεταγομένη εἰς εἰδοποιίας. Καί εἰκότως ὁ Θεός πέρας ἐστί τῆς τοιαύτης ἀπειρίας καί ἄπειρος τοῖς πέρασι τῶν ὄντων, ὡς καί τήν ὕλην ἐξ οὐκ ὄντων παραγαγών· φησί γάρ ἡ Γραφή· «ἐξ αὐτοῦ καί δι' αὐτοῦ καί εἰς αὐτόν τά πάντα».

(14S_248> Ἐν ἑνί γάρ, ὡς πολλάκις: Ἀντίκειται τό πέρας τῇ ἀπειρίᾳ κατά ἀπόφασιν καί κατάφησιν, ὡς τό θνητόν καί τό ἀθάνατον. Καλῶς δέ τό 'ὡς