49

Τάς αὐτομετοχάς: Μετοχάς φησιν, ὧν τά ὄντα μετέχουσιν, οἷον αὐτό τό εἶναι ἤ ζωή, ἤ σοφία, ἤ τάξις, καί τά λοιπά, αἵτινες μετοχαί θεῖαι τυγχάνουσι δωρεαί, ἅς καί ἀρχάς τῶν ὄντων ἐκάλεσε.

§ 6. Καί ἔστιν ἐξ αὐτῆς καί ἐν αὐτῇ: Οὕτω νοητέον· ἡ αὐτοϋπεραγαθότης, νοῦς οὖσα, καί ὅλη ἐνέργεια, εἰς ἑαυτήν ἐστραμμένη, ἐνεργείᾳ ἐστίν, οὐ δυνάμει, πρότερον οὖσα ἀφροσύνη, εἶτα νοῦς ἐνεργείᾳ γινομένη· ὅθεν καί ἐστι νοῦς μόνον καθαρός, οὐκ ἐπείσακτον ἔχων τό φρονεῖν, ἀλλά παρ' ἑαυτοῦ πάντως νοεῖ. Εἰ γάρ ἡ μέν οὐσία αὐτοῦ ἄλλη ἐστίν, ἅ δέ νοεῖ ἔτερα αὐτοῦ, αὐτός ἀνόητος ἔσται, ἤγουν ἡ οὐσία αὐτοῦ· εἴ τι δέ (14S_226> ἔχει, παρ' ἑαυτοῦ ἔχει, οὐ παρ' ἄλλου· εἰ δέ παρ' ἑαυτοῦ καί ἐξ αὐτοῦ νοεῖ, αὐτός ἐστιν ἅ νοεῖ. Οὐκοῦν νοῦς ὤν, ὄντως νοεῖ, τά ὄντα ὡς ὤν. Εἰ οὖν νοῶν ἑαυτόν τά ὄντα νοεῖ, αὐτός ἐστι τά ὄντα· ἤ γάρ ἑτέρωθι ὄντα αὐτά νοήσει, ἤ ἐν ἑαυτῷ, ὡς αὐτοῦ ὄντα· ἀλλαχοῦ μέν ὄντα οὖν οὐ δυνατόν νοῆσαι· ποῦ γάρ ὄντα ἐν αἰσθητοῖς; τά γάρ αἰσθητά οὔκ εἰσιν ὄντα, ἅτε τρεπτά ὄντα, καί γινόμενα, καί ἀπολλύμενα. Ἑαυτόν οὖν ἄρα καί ἐν ἑαυτῷ νοεῖ. Ἐπειδή δέ καί ποιητής τῶν ὄντων ἐστίν ὁ Θεός, ἐν τῷ μήπω ὄντι νοήσει αὐτά, ἀλλ' αὐτός ἀρχέτυπός ἐστι τούτου τοῦ παντός· καί ἅ νοεῖ, οὐ τύπους λαμβάνων ἀφ' ἑτέρων, αὐτός ὤν τῶν ὄντων παράδειγμα· ὥστε οὔτε αὐτός ἐν τόπῳ, οὔτε τά ἐν αὐτῷ ὡς ἐν τόπῳ, ἀλλ' ἔχει αὐτά ὡς ἑαυτόν ἔχων καί ἑνών αὐτοῖς, πάντων μέν ὁμοῦ ὄντων, καί ἐν ἀμερεῖ ὄντων ἐν αὐτῷ, διακεκριμένων δέ, ἐν τῷ ἀμερεῖ ἀμερῶς. Αἱ τοίνυν νοήσεις αὐτοῦ εἰσι τά ὄντα, τά δέ ὄντα εἰσί τά εἴδη. Νοήσεις δέ οὐχ οὕτως ἀκουστέον, ὅτι, ἐπειδή τόδε ἐνόησεν, ἐγένετο τόδε, ἤ ἐστί τόδε· ταύτης γάρ τῆς νοήσεως προηγεῖσθαι δεῖ νοούμενόν τι, ἵνα αὐτό νοήσας ποιήσῃ· ἀλλά νοεῖ τά ὄντα, ἅτε ἑαυτόν νοῶν καί τοῖς ἐνοῦσι συναπτόμενος· αὐτή γάρ αὐτῷ ἡ νόησις γένεσίς ἐστι τοῖς οὖσι. Τό οὖν ἐνόν ἐν αὐτοῖς, τοῦτό ἐστι τό εἴδος, καί τοῦτό ἐστιν ἡ ἰδέα· αὐτός δέ, νοῦς ὤν ὅλος, ὅλος ἐστίν ἐπιστήμη, τά δέ ἐξ αὐτοῦ καί ἐν αὐτῷ νόες ἐοικότες θεωρήμασι τῆς ἐπιστήμης. Εἰσί δέ ὁμοῦ πολλαί ἐπιστῆμαι οὖσαι, ἀσύγχυτοι μένουσι, καί ἐνεργοῦσι ἕξω κατά μίαν, ὅταν δέῃ· καί πάσας ὁμοῦ τάς δυνάμεις ἡ ψυχή ἐν ἑαυτῇ ἔχει, καθ' ἄς προνοεῖ τοῦ σώματος, καί ὅμως ἀσυγχύτως αὐτάς κατά καιρόν προβάλλει, τήν μέν φυσικήν (14S_228> ἐνεργοῦσα περί τό σῶμα δύναμιν, καθ' ἥν τρέφει τοῦτο καί αὕξει καί πρός γένναν ἐπιτήδειον ποιεῖ, τήν δέ αἰσθητικήν ἐνεργεῖ δύναμιν περί φλέβας καί ἀρτηρίας καί τήν σάρκα καί τά νεῦρα, καθ' ἥν δύναμιν τῶν αἰσθητῶν ἀντιλαμβανόμεθα· τήν δέ δοξαστικήν, καθ' ἥν κρίνει τά αἰσθητά· ἀναζωγραφικήν δέ, καθ' ἥν ἀναπλάττει· καί μνημονευτικήν, καθ' ἥν μέμνηται· ὀρεκτικήν δέ, καθ' ἥν ὀρέγεται καί κινεῖ τό ζῶν κατά τόπον· καί εἰκαστικήν, καί θυμοειδῆ, καί ἐπιθυμητικήν. Ταύτας γάρ ἔχει δυνάμεις σώματι χρωμένη ἐν τῷ ἀλόγῳ αὐτῆς μέρει. Μετά δέ θάνατον ὁ νοῦς μόνος ἔσται ἐνεργῶν, τοῦτων ἀργουσῶν.

Καί τά ὁπωσοῦν τῷ εἶναι: Ἐκ τῆς τοῦ Θεοῦ ὑπεραγαθότητός φησιν, ἥτις ἐστίν αὐτό τό εἶναι αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ, ἡ ὕπαρξις τῶν ὄντων καί ἡ τούτων διαμονή. Ἑνιαίως φησίν, ἤγουν κατά ἁπλῆν τινα καί περιεκτικήν τῶν ὅλων αἰτίαν καί ἄσχετον· οὐδενί γάρ λόγῳ ἤ νοήματι καί πράγματι ἔχει τό Θεῖον τήν πρός τά ὄντα σχέσιν τε καί κοινωνίαν, ἀλλ' ἔστι πάντῃ καί κατά πάντα ὑπερηρμένον, μόνῳ τῷ συνέχειν καί προνοεῖσθαι τούτων ἐφαπτόμενον, ὡς ἄν τις εἴποι. Τά δέ ἑξῆς ὑποδείγματα πιστωτικά τοῦ λόγου τοῦ εἶναι πάντα ἐκ Θεοῦ, ὡς αἰτίου τῆς τούτων ὑπάρξεως, ἄλλο παρά ταῦτα ὑπάρχοντος καί ἐν ἑαυτῷ συνεστάναι ἄλλῳ παρά ταῦτα ὑπάρχοντι.

Καί ἔχει πάντα ἀριθμόν: Ὁ γάρ ἀριθμός ἐκ πολλῶν μονάδων συντιθεμένων εἰς μέγεθος παραύξει· ἡ οὖν μονάς, ὡς αἰτία ἀριθμῶν, ἑνοειδῶς τούς πάντας περιείληφεν ἀριθμούς· οὕτω καί τό κέντρον, ἤτοι σημεῖον, τάς ἐπί τόν κύκλον εὐθείας περιέχει.