6

Κύριος, ὅτε ἐν τῷ ὄρει μετεμορφώθη, καθά φησιν ὁ Ἀπόστολος περί τῶν ἁγίων, ὅτι «τότε ἔσονται ὡς καί αὐτός ἐστι, καί πάντοτε σύν Κυρίῳ ἔσονται».

Ὁρατῆς αὐτοῦ θεοφανείας: Σημείωσαι, ὅτι καί τό θεῖον αὐτοῦ σῶμα ὁρατήν θεοφάνειάν φησιν, ὡς κατά ταὐτόν ἁρμόττειν τό ρητόν καί κατά Νεστοριανῶν καί Ἀκεφάλων, καί τῶν ὑπολαμβανόντων μή εἶναι καί νῦν καί ἔσεσθαι μετά σαρκός τόν Κύριον· καί ὅτι ἡ μέν τίς ἐστιν ὁρατή αὐτοῦ θεοφάνεια, ὅ ἐστιν ἡ ἐμψυχωμένη σάρξ, ἡ δέ νοητή, ἥτις κατά νοῦν ἔσται ἡμῖν μεθεκτή τότε τελειοτέρως. Ὅθεν ἐπιστραφέντες πρός Θεόν, ἐκεῖθεν τελείως ἐλλαμπόμενοι, ἑνοειδῶς ἕν γενώμεθα, ἐλευθερωθέντες τῶν κατά σύνθεσιν ἑτεροτήτων ἡμῶν, ὅπερ δηλοῖ τάς κοσμικάς αἰσθήσεις καί ἐπιθυμίας.

Ἐν θειοτέρᾳ μιμήσει: Θειοτέραν μίμησιν εἴρηκε τήν ἀκριβεστέραν καί τελεωτέραν σημαίνων, ὡς καί νῦν ἀγγελοπρεπής ὁ τῶν ἁγίων βίος ἐν τῇ τοῦ Θεοῦ αἰνέσει καί ὑπεροψίᾳ τῶν σᾳρκικῶν, κἄν οὐ παντελεῖ· διό καί τά τῆς μιμήσεως μετριώτερα· τότε δέ τό τέλειον ἐν τούτοις φανήσεται.

Τῶν νοητῶν θεαμάτων: Ὅτι ἐκ τῶν συμβόλων τά περί 14S_036 ἀγγέλων νοητά ἐποπτεύομεν· περί γάρ ἀγγέλων φησίν, ὡς δηλοῖ καί τό λέγειν αὐτούς θεοειδεῖς. Ἄνω δέ καί τά περί αὐτῶν σύμβολα δηλοῖ ἐν τῷ Περί τῆς οὐρανίας ἱεραρχίας, συνάπτει δέ νῦν καί περί Θεοῦ.

Ἀποπαύοντες: Ἀπόπαυσιν τῆς νοερᾶς ἐνεργείας εἶπε, σημαίνων τό τῆς θείας φύσεως ἀκατάληπτον· οὐδέν γάρ τῶν ταύτης τῇ κινήσει τοῦ νοῦ καταλαμβάνεται, ἤ πρός τινα ὁμολογουμένην καί τρανήν πληροφορίαν ἡ νόησις φέρεται, παρά τό ἀκατάληπτον, ὅπερ τῇ οἰκείᾳ ἀνενεργησίᾳ καταλαμβάνεται.

Ὑπεραρρήτως προϋφέστηκε: Τό προϋφέστηκε σπουδαστέον νοῆσαι· τά γάρ ἕργα πάντα διατρανοῖ ἐφεξῆς· ἐκ τούτου τοίνυν νοηθήσεται, πῶς φησιν ὁ Ἀπόστολος, «ἐν τῷ Θεῶ εἶναι ἡμᾶς πρό καταβολῆς κόσμου». Ἰστέον οὖν, ὡς τῆς ἁπάντων παραγωγῆς κατά τό αἴτιον καί τήν ἀρχήν αὐτοῦ ἀπηρτημένης, ἐπειδή τά ὄντα πάντα ἐξ αὐτοῦ ἐστιν· εἰκότως, ἅτε καί μέλλοντα ἔσεσθαι διά τό αὐτοῦ ἀνεπινόητον θέλημα, ἐν αὐτῷ καί προϋφέστηκε, τῷ εἰδότι, καί ὅτι παράξει καί ὁπότε παράξει. Προαιωνίως οὖν ἐν αὐτῷ προεγνωσμένα, προϋφέστηκε· πρίν γάρ τά νοητά παραχθῆναι, ἅτινά εἰσιν αἰῶνες, καί πρό πάσης ἑτέρας κτίσεως ἔγνωστο αὐτῷ τά ἐσόμενα, ὡς εἴρηται· «ὁ εἰδώς πάντα πρίν γενέσεως αὐτῶν»· καί πάλιν «πρό τοῦ με πλᾶσαί σε ἐν κοιλίᾳ ἔγνωκά σε».

Ὅν οὔτε ἐννοῆσαι δυνατόν: Οὕτω γάρ φησι καί ὁ θεολόγος Γρηγόριος, μεταφράζων τό εἰρημένον τοῖς Ἕλλησι· «Θεόν νοῆσαι μέν ἀδύνατον, φράσαι δέ ἀδυνατώτερον».

14S_038 Καί πασῶν: Εἰπών ἀποπερατώσεις τῶν οὐσιωδῶν γνώσεων καί δυνάμεων, τόν αὐτόν ἐπανελάβετο λόγον, ὅν καί πρό μικροῦ εἶπε· «πάντα τά πέρατα πασῶν τῶν γνώσεων»· ἤ οὖν τοῦτο δι' ἑκατέρας φωνῆς ὑποτίθεται, ὅπερ καί προπαρετέθη, ὅτι ἐν τῷ Θεῷ πᾶσα γνῶσις ἀργεῖ καί τέλος ἔχει πάσης κινήσεως, διά τό τῆς θείας φύσεως ἀκατάληπτον, ὅπερ ἀϊδίως καί οὐκ ἐν χρόνῳ περί αὐτήν θεωρεῖται, ἤ μᾶλλον πέρας καί ἀποπεράτωσις, ἤτοι τό τέλος ἑκάστης οὐσιώδσυς γνώσεως. Αὗταί εἰσιν αἱ οὐσίαι καί δυνάμεις πάσας ἅμα καί οὐκ ἀνά μέρος, ἀλλά ἀθρόως ἐν τῷ Θεῷ προϋφεστάναι, φησί, κατά τόν ἄρρητον τῆς προγνώσεως αὐτοῦ λόγον, εἰδότι ἕκαστον τῶν πρός γένεσιν παραγομένων, ὅπως ἕξει φύσεων καί δυνάμεως, οὗ ἡ οὐσία ὑπερούσιός τε καί ὑπεράγνωστος. Ἰστέον δέ, ὅτι ἕτερον οὐσία καί ἕτερον δύναμις· ἡ μέν γάρ τῶν καθ' ἑαυτά ὑφεστώτων, ἡ δέ, τῶν ἐν ἑτέρῳ τό εἶναι ἐχόντων.