4

Καί τήν ἀγαθοδότιν ἀρχήν: Κατά τί ἐστιν ὁ Θεός ἀρχή πάσης φωτοφανείας, καί τίνες αἱ φωτοφάνειαι καί ἀναμορφώσεις.

Ἀνάστασις: Τοῦτό ἐστιν ὅ λέγει Συμεών, ὅτε τόν Χριστόν εἶδεν· «Οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν καί ἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῷ Ἰσραήλ»· πτῶσιν μέν τοῦ ἐν ἡμῖν χείρονος, ἀνάστασιν δέ τοῦ βελτίονος.

Τῶν φωτιζομένων ἔλλαμψις: Βαθμηδόν, ὥσπερ ἐπί τά μείζονα προϊών, φησί, πρῶτον φωτιζομένους, εἶτα τελουμένους. Τελεῖσθαι δέ ἐστι, τό εἰς τελειότητα ἄγεσθαι διά τῆς μετά 14S_026 τό βάπτισμα δι' εὐζωίας προκοπῆς, ἵνα δύνηταί τις εἰπεῖν, «τόν δρόμον τετέλεκα, τήν πίστιν τετήρηκα». Ἡ οὗν προσκυνητή Τριάς, τῆς τοιαύτης τελετῆς ἄρχουσα, ἅτε καί πάσης τελειώσεως ποιητική τελετάρχις, εἰκότως νοεῖται. Οἱ γοῦν τῇ προκοπῆ τελειούμενοι θεοῦνται πάντως, θείας κοινωνοί φύσεως γινόμενοι, ὧν ἀναλόγως ἡ θεαρχία ὁ Θεός, θεῶν γεγενημένων ἀρχή τις ὤν. Μετά γοῦν τήν ἀνάβασιν ταύτην εἰς ἁπλότητα προκόπτουσιν, ἰσάγγελοι διά τῆς ἀναστάσεως γινόμενοι, καί οὐκέτι ψυχικόν ἔχοντες σῶμα, κατά τόν Ἀπόστολον, τουτέστι διά ψυχῆς συνεστός τε καί κινούμενον, ἀλλά πνευματικόν, ἀντί τοῦ διά τοῦ παναγίου Πνεύματος ἐπί μέγα χυθέντος ἐπ' αὐτούς τῆς πολυσυνθέτου τῶν λογισμῶν ποικιλίας, καί τῶν αἰσθήσεων ἀπηλλαγμένοι· ὅθεν καί ἑνίζονται εἰς ἑνάδα ἁπλότητος ἀγόμενοι, καθά προέφημεν· λέγει γάρ καί ἀλλαχοῦ· «ἦν» γάρ, φησί, «τῶν πιστευσάντων καρδία καί ψυχή μία».

Ἡ τῶν ζώντων ζωή: Καθ' ἑαυτόν ὁ Θεός οὐ νοεῖται· ἐπεί δέ τῶν ὄντων πάντων ἐστίν αἰτία καί ἀρχή, τῶν ἁπλῶν ἁπλότης ἐστί, τῶν ζώντων ζωή, τῶν οὐσιῶν ὑπερούσιος, καί ἁπλῶς πάντων ἀγαθῶν μεταδότις ἐστίν.

§ 4. Ἐκφαντορικῶς: Ἐκφάντορες κυρίως ἐλέγοντο οἱ τῶν μυστηρίων τά ἄρρητα συμβολικῶς ἐκφαίνοντες.

Ὡς μονάδα μέν: Ἐνταῦθα τρανοῖ τί μάλιστα θέλει δηλοῦν 'ἑνάς' καί 'μονάς' ἐπί Θεοῦ λεγομένη, καί φησιν, ὅτι περ, ἵνα παραστήση τήν ἀμέρειαν τοῦ Θεοῦ, τοῦτο λέγεται παρά τῶν θεολόγων· τό γάρ ὄγκοις καί πηλικότησι διειλημμένον, τοῦτο ἅτε καί σῶμα μερίζεται, τό δέ ἀμερές καί ἀνέμφατόν ἐστι σώματος, ἀλλά καί ὑπέρ πᾶσάν ἐστιν ἀσωματίαν· ἄλλως τε, ἐπειδή διανοηθείς 14S_028 ὁ Θεός βουλητικῶς τά πάντα ὑπέστησεν, οὐχ οἷά τις νοῦς εἰς νοήσεις μερισθείς ἐπολλαπλασιάσθη, ἀλλά μείνας καί μένων, φησίν, ἐν τῇ ἑνάδι ἀμερῶς καί ἀσκεδάστως καί ὑπέστησε καί ὑφίστησι τά ἐν τῇ κτίσει· «ἕως γάρ ἄρτι ἐργάζεται ὁ Θεός», ὡς ἐν Εὐαγγελίοις εἴρηται· ὑπερήπλωται οὖν πᾶσαν ἁπλότητα ἀμερῶς ὑπεραίρων.

Καί τῶν μεριστῶν: Ἐπί τῶν ὑπερουρανίων κόσμων καί τοῦδε τοῦ ὁρατοῦ τά κατώτερα ἔστραπται ἐπί τά ὑπερκείμενα, καί τό σωματικόν ἥδρασται ἐν τῷ ζῶντι· «ἐν γάρ χειρί αὐτοῦ πάντα τά πέρατα τῆς γῆς»· ἀλλά γάρ καί οἱ οὐρανοί· «ἐν ᾧ», γάρ, φησί, «τά πάντα»· ἐπί δέ τοῦ καθ' ἡμᾶς θνητοῦ τό ἀνάπαλίν ἐστι τῶν εἰρημένων· ἡ γάρ ψυχή ἔστραπται πρός τό πνεῦμα ἐν ᾧ εἰσιν ἐστηριγμέναι αἱ αἰσθήσεις καί οἱ λογισμοί, δι' ὧν τά ἐν τῇ σκέψει λογιζόμεθα, «ὅπερ πνεῦμα οἶδε τά ἐν τῷ ἀνθρώπῳ», κατά τόν Ἀπόστολον· ἐπεστραμμένη οὖν πρός τοῦτο τό πνεῦμα ἡ ψυχή, ἐπέστραπται καί πρός τάς ἐν αὐτῷ αἰσθήσεις, καί δι' αὐτῶν πρός τό σῶμα· καί ἐν τῷ νῷ αἱ νοήσεις οἱονεί μερίζονται, καί εἰς ἑτερότητας σκεδαστῶς προΐασιν ἀπό πρώτης νοήσεως εἰς δευτέρας, εἰς κρείττονας, ἤ εἰς φαύλους. Φησίν οὖν ὅτι, ἀνατεινόμενοι πρός Θεόν, γινόμεθα ὑπό τῆς ἑνάδος ἐκείνης ἕν ἀμερές, τῶν πολυμερῶν ἡμῶν ἑτεροτήτων ἐκ τοῦ σκεδασμοῦ εἰς σύμπτυξιν ἀθροιζομένων, καί ἑνοποιουμένων ὑπερκοσμίως, τουτέστιν οὐκ αἰσθητῶς, ἀλλά νοερῶς, οὐκ ἔτι ἀσυμβάτων ὄντων ἡμῶν πρός ἑαυτούς, ἀλλά γινομένων ἕν ἑνοειδές, ὡς καί αὐτός «ἕν ἐστιν», ὥς φησιν ἐν Εὐαγγελίοις.