74

διό ταῦτα ἔγχρονα καί αἰώνιά φησι· προεῖπε γάρ τά μένοντα τῷ αἰῶνι δηλοῦσθαι, τουτέστιν (14S_340> ὅσα καί περί Θεοῦ λέγεται, τά δέ ἐν γενέσει τῷ χρόνῳ· εἰ καί ἀκούοντας αἰώνια καί ἔγχρονα, οὐχ ἁπλῶς οὕτω ταῦτα λαμβάνειν χρή, ἀλλά κατά τούς συνεγνωσμένους αὐτοῖς τρόπους φησιν, ἤγουν τούς σαφῶς πιστευομένους.

ΕΙΣ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΑ'

§ 1. Ἀρχισυνάγωγον εἰρήνην: Σημείωσαι, ὅτι τόν Θεόν ἐκάλεσεν

ἀρχισυνάγωγον, τό δέ 'μεριστόν πλῆθος' νόησον τό αἰσθητόν. Εἰς τήν ὅλην ἑνότητα: Ὅλην ἑνότητα οἱ μέν ἔλαβον τήν ἁπλῆν καί ἀμερῆ

τῶν ὄντων αἰτίαν, πρός ἥν τά πάντα ἐπέστραπται, ὡς ἐν αὐτῇ συνιστάμενα, οἱ δέ τήν τοῦ παντός ἁρμονίαν ἐξ ἑτεροφυῶν τῶν στοιχείων συγκεκραμένην· διό καί πόλεμον ἐμφύλιον ὠνόμασε τήν τῶν ἐν αὐτοῖς ποιοτήτων ἐναντιότητα, θερμοῦ πρός ψυχρόν, καί ὑγροῦ πρός ξηρόν, καί τῶν ἄλλων ὁμοίως, ἅπερ εἰς ἑνός κόσμου συμπλήρωσιν ἥνωται.

Ἐνούσης εἰς ἑνοειδῆ συνοικίαν: Μή νοήσης ὡς οἱ ἄθεοι Μανιχαῖοι, ὅτι στασιάζουσα πρός ἑαυτήν ἡ ὕλη ἀπεκύησε τά δαιμόνια ταῦτα, ἀλλ' ὅτι φύσει τῷ ξηρῷ τό ὑγρόν πολέμιον, καί τό ψυχρόν τῷ θερμῷ· Θεός γάρ καί τά οὕτως ἔχοντα συνάπτει πρός φιλίαν καί σύστασιν τοῦ παντός. Τό ἐμφύλιον οὖν ἔμφυτον νόησον.

Αἱ γοῦν πρεσβύτεροι: Πρεσβυτέρας δυνάμεις οὐχ ἁπλῶς τήν τῶν σεραφίμ ταξιαρχίαν φησίν, ἀλλά πρός τό συνάγειν, ἤγουν συνάπτειν, ταῖς θείαις ἐλλάμψεσι τάς ὑφειμένας τό πρεσβεῖον ἔχουσαν· τήν γάρ πρώτην αὐταί δέχονται θεοφάνειαν· ἀμερῶς δέ, τουτέστιν οὐκ ἐν μέρει τισίν, ἀλλ' ἀθρόως τοἷς ὅλοις.

Χυθῆναι πρός τό ἄπειρον: Μεγάλας πλάνας φιλοσόφων (14S_342> Ἑλλήνων διελέγχει νῦν καί πρός τήν εὐσέβειαν μετάγει· πολλῶν γάρ ἐν ἐκείνοις στασιαζόντων, καί τῶν μέν ἐξ ἐναντιώσεως καί πολέμου πάντα δι' ἔριδος καί μάχης λεγόντων γεννᾶσθαι, τῶν δέ, ἐκ φιλίας καί συμφωνίας μόνον δημιουργεῖσθαι τά πάντα, Θεοῦ δέ μή κατ' ἀξίαν δή φροντιζόντων, οὗτος, τάς ἐκείνων ὀνοματοποιίας εἰς ὀρθότητα μεταφέρων, Θεόν ἐφίστησι τοῦ παντός καί ποιητήν καί συναγωγέα, ἐμφύλιον μέν πόλεμον τοῦ παντός νοῶν τῶν ἀσωμάτων καί ἀΰλων καί νοητῶν πρός τήν τῶν σωμάτων καί ὑλικῶν καί αἰσθητῶν φυσικήν ἀσυμφωνίαν· ἀνόμοια γάρ ταῦτα ταῖς οὐσίαις καί ἀσύμφωνα· «ἡ γάρ σάρξ ἐπιθυμεῖ κατά τοῦ πνεύματος, καί τό πνεῦμα κατά τῆς σαρκός». Οὐ μόνον δέ τοῦτο, ἀλλά καί τά αἰσθητά πάντα, ἤτοι σώματα, ἄπειρα λεγόντων ἐνίων καί εἰς ἀπειρίαν φθείρεσθαι, καί τό μίγμα τῶν ἁπάντων, ὅπερ φησίν ἀπειρίαν, τρεπόμενον εἰς διαφοράν καί χωρισμόν καί μέρη, διακρίνεσθαι καί χωρίζεσθαι εἰς γενέσεις, καί ἐκ τούτου μᾶλλον αὐξανομένης τῆς διαστάσεως, καί μή μόνον τά μεμιγμένα τῶν ἀσυμφυῶν καί ἀλλοτρίων ἀποκαθαιρούσης, ἀλλά καί εἰς τομήν καί θραῦσιν ἤδη τῶν συμφυῶν φερομένης, καί εἰς ἀνομοιότητα πᾶσαν καί διαφοράν τά συγκρίματα ἀγούσης, λύεσθαι καί φθείρεσθαι πάντα, πλήν τῶν ἁπλῶν, ἤτοι στοιχείων, καί τοῦτο πόλεμον λεγόντων τό μή ἐᾶν ἡνῶσθαι τά ὅλα· ὁ μέγας ∆ιονύσιος, ἅτε τῆς ἀληθείας φίλος τυγχάνων, τόν τοιοῦτον, ὡς ἔφην, φυσικόν πόλεμον (τοῦτον γάρ φυσικόν καλεῖ, τόν ἐμφύλιον, ὡς καί σύμφυλον τόν ὁμοφυᾶ), λύειν φησί τόν Θεόν, ἀντί τοῦ ἐμφυλίου πολέμου, εἰρήνην καί ἁρμονίαν καί σύμπνοιαν τῷ παντί δωρούμενον, καί ἐν ἑαυτῷ συνέχοντα πάντα καί ἀποκαταλλάττοντα, ὥς φησιν ὁ Ἀπόστολος, καί ἀποκαταλλάξει τά ἐπουράνια τοῖς ἐπιγείοις, δι' (14S_344> ὧν, τάς μέν ἐπιτεταγμένας τοῖς καθ' ἕκαστον δυνάμεις καί διακονικῶς διοικούσας τῇ ἀγάπῃ τῶν ὑποτεταγμένων ἑνοῖ, τά δέ πάντα πρός ἑαυτόν ἐπιστρέφει, πηδαλιουχῶν καί συνέχων τά πάντα.