CAPUT IX.

De colla ipsorum corporum mixtorum quae est triplex humidum, et de convenientia et differentia horum humidorum.

Colla autem mixturae corporum mixtorum est humidum : nec aliquid est quod contineat mixta in continuatione unius formae mixturae, nisi humidum. Specialiter tamen humidum quod est colla mixtorum, est in animatorum corporibus.

Et hoc humidum est triplex. Unum quidem imbibitum mixtis elementis, et hoc praestat continuationem. Alterum autem est fluens per ipsa, quod praestat mollificationem. Et tertium est quod continue assimilatur eis, et hoc praestat nutrimentum. Et primum quidem horum est in corporum substantia. Secundum autem diffunditur in partium spongiositate et poris. Tertium autem discurrit per vias quae transeunt per corpora, et influit partibus et unitur eis. Et ultimo quidem subtracto, adhuc manet secundum et primum : et secundo subducto per aliquantulum tempus, adhuc manet tertium : sed illo remoto, non remanet nisi unum : propter quod etiam collae nomen perprius et posterius participant haec humida: quoniam absque dubio vere et primo colla est humidum continuativum : et alia duo sunt collae posterius. Secundum quidem,quia infundendo se in profundum mixti mollificando facit fluere partem ad partem. Tertium autem, quia restituendo humidum partibus impedit dissolutionem quae fieret evaporatione duorum aliorum humidorum.

Est autem hic advertendum, quod humidum continuativum est corporis secundum quod recipit quantitatem et figuram. Humidum autem molli fcativum est corporis in quantum est receptivum formarum sensibilium, quae sine humido mollificativo non recipiuntur. Cujus signum est, quod nervi sensibiles ab anteriori cerebri descendunt, ubi est mollior et medullosior pars cerebri. Humidum autem tertium est animati secundum quod est animatum : eo quod est ad nutrimentum et augmentum et restaurationem deperditi, quae sunt primae operationes animati corporis. Hoc igitur modo illa mixtorum corporum animalium colla triplex est, sicut diximus, humidum.

Quaeret autem fortassis aliquis, qualiter humidum continuativum sit universaliter in corporibus mixtis animalium ? Ea enim quae diversarum sunt specierum et terminorum, non sunt continua : partes autem animatorum sunt caro, os, nervus, vena, et hujusmodi : et haec sunt di-

versarum formarum et terminorum : propter quod non continua esse videntur : et jta non est in eis unum humidum continuans. Sed hoc de facili solvitur si advertantur ea quae in quinto Physicorum sunt determinata de continui multiplicitate : quoniam aliud est omnino et simpliciter continuum, et aliud est continuum ut colla: quoniam continuum sim pliciter est, cujus terminus est unus et idem, et cum forma substantialis rei proprius et essentialis terminus, oportet quod in hac ratione continuum sit unius formae et simplex : etideomixtum esse non potest, quia multa in se salvat mixtum secundum esse primum : et ideo continuum secundum rationem est ante mixtum. Continuum autem secundum collae rationam est colligatum, sicut lapides in muro per caementum : hoc enim eollam vocavit Empedocles. Humor igitur omnia quae sunt diversarum formarum infundens in animalium corporibus, unus est secundum primum formans ipsum quod est cor, et unus est in materia mixti corporis, et unus est in relatione ad formam unam quae est anima in omnibus partibus operans. Et ideo dicitur hujusmodi continuum unum ut per collam effusum est humidum ex uno et eodem semine vel corde vel utroque, quod diffunditur et distrahitur per omnes partes : et ex omnibus continuatio est ad unum quod est origo, et hoc est colla quod ex uno quod est origo, sic in omnia diffunditur : et ideo ab isto vere et proprie corpus colligatum esse dicitur.

Humidum autem nutrimentale illi infunditur ut ab ipso primum humidum instauretur et retineatur, ne consumatur a calore naturali : et hoc humidum quoad virtutem generaliter nutritivam, etiam a corde sicut a primo in quo est principium vitae et nutrimenti, informatur : et ideo hoc etiam ad idem secundum ordinem reducitur. A corde enim est omnis nutrimenti vigor ad nutriendum, sicut in antehabitis probatum est. Mollificativum autem est, quod antequam convertatur

in membra, ab humido nutrimentali membris infunditur, et humectando resolvit ad mollitiem terrestreitatem et duritiem membrorum : quod quia etiam naturale est, oportet naturale esse factum a virtute cordis : quoniam si hanc non habeat, inordinate resolvit membra, et facit inordinatis motibus animalia inepta et incongrua.

Omnia igitur haec tria humida continuantur ad unum quod est cor, causa ipsorum existens : licet ex corde fluentia haec humida in multa dividantur. Signum autem ejus quod diximus est, quod omnia membra animatorum ex corde generantur : neque ex corde generari possunt, nisi per humorem qui terminatus et digestus diffunditur membris a corde tam ad membrorum formationem, quam ad ipsorum continuationem: neque sufficit, sicut diximus, sola continuatio : quoniam haec non facit materiam corporis animalis. Corpus enim solum continuum non necessario habet in se penetrans humidum. Hoc autem habet omne animatum tam in nutrimento quam in augmento : et si hoc habeat, necessario erit animalis corpus : quoniam et plantae corpus habet in se penetrans humidam : sed quia hoc corpus (non mollificat, ideo sensibilium non est susceptivum. Et ideo ad animalis corpus exigitur humidum mollificativum. Omnia ante haec humida in prima sunt materia seminis et in commixtione ipsius. In omnibus enim tam intra in matrice generans, quam in ovis extra, est humidum radicale infusum membris et partibus, et est humidum cibale aut affluens continue in matrice, sicut humor menstruus animalium, aut congregatum per modum thesauri ut accipiat inde natura operans unde suppleat formationem membrorum et nutrimentum. Tertium autem ex utroque est relictum, quod infunditur membris formatis ut mollificans.

Amplius haec tria humida ordinem habent ad invicem causae et effectus : quoniam primum quod radicale est quasi pri- rum animalium, habet virtutem assimilandi sibi aliud humidum, quod quasi nutrit partes : nec enim illud converteretur in partes mixti, nisi prius assimilaretur a virtute radicalis humidi : et quod ex assimilato et assimilante relinquitur non conversum in partes mixti nec unitum, diffunditur per corpus et mollificat ipsum. Haec igitur causa est mollitiei corporum animalium : quamvis enim quaedam partes corporum quorumdam animalium sint durae, sicut ossa, et cartilago, tamen humido mollificante interiora ipsarum partium non destiuuntur: ethoc patet in medullis quae sunt in partibus illis. Talis igitur colla propria est corporibus animalium. Mixtura enim corporum animalium non est ad actum duri, sed ad actum mollis humidi. Et hoc contingit propter duas causas : quarum una est motus animalis, qui in duro nullo modo perfici potest. Alia autem est sigillatio et impressio sensuum, quae iterum in duro nulla ratione perfici possent. Signum autem hujus est, eaquaeduros oculos habent male videre.

Mineralia quidem et plantae mixta ex elemeutis habent corpora : sed tamen actus et complementum in quo sicut in termino stat mixtio, non est molle, sed durum. Mineralia enim omnia frigido vel calido aut utroque coagulantur et constant: et sive humidum comprimatur per frigidum, sive educatur per calidum, et postea residuum ejus comprimatur per frigidum, sicut in lapidibus fit, semper operatio terminatur ad durum. In plantis autem non est hujusmodi coagulatio, sed potius terrestris pars et virtutes terrae vincunt in eis. Et ideo etiam plantae quamvis non omnino durae sint, tamen rigidae sunt et ad duritiem tendunt, ita quod tactae non cedunt in sui empipedum : sed propter dictas superius causas actus quo consummatur mixtio elementorum in corporibus animalium est, ut sint mollia: nec durae partes interponuntur mollibus, nisi propter sustentationem mollium. Operationum enim animae om-

nes exercentur per molles et in mollibus. Humidum ergo est colla mixtorum in animalium corporibus, sicut diximus.