CAPUT III.

Et est DIGRESSIO declarans causam quare quaedam animalia latent ad tempus, quaedam autem mutant locum.

Ea vero quae dicta sunt de mutatione locorum animalium, oportet ad duos modos ordinari et reduci. Quaedam enim omnino latent quasi dormientia et immobilia, et nihil in cibum accipientia. Quaedam autem de loco transeunt ad locum, ut temperatiorem inveniant aerem. Et horum utrorumque oportet scire causam.

Dicamus igitur, quod quaecumque animalia frigida sunt, et frigidis utentia, et cum hoc valde sunt viscosa, et voracia sunt consequenter, eo quod frigiditas inordinatum facit cibi appetitum : et haec necesse est multos contrahere ex cibis humores superfluos viscosos circa locum digestionis : quoniam calor debilis potens est converte, et non est potens sufficienter alterare et digere et superfluum consumere : propter quod phlegmaticus circa intestina adhaeret multus et pinguis humor, qui est materia boni sanguinis si esset calor, qui posset eum sufficienter terminare. Quaecumque autem talium sunt haec, consequenter necesse est etiam esse spissae et viscosae pellis: quoniam pellis eorum ex tali procreatur humido, quod constat coagulatum in circuitu : et propter pellis hujus spissitudinem et viscositatem frigiditas claudit poros et comprimit partes pellis, ita quod nihil ex profundo vaporabiliter spirare potest per ipsam. Sed et si quid debili vapore ab interiori resolvitur, reflectitur rursus ad interiora a pelle clausa, cujus pori oppilati sunt, et convertitur in humorem phlegmaticum. Sicut sumus elevatus a fundo ollae coopertae, quae est ad dibilem ignem : hic enim a cooperculo reflexus, convertitur in aquam, et recurrit in ollam: ita etiam talis exaltatio rediens auget phlegma, et praecipue tempore frigoris, quod exterius magis constringit poros, et immobilitat animalia et prohibet ab ambulatione : et tunc inspissatur humor, et hebetatur digestio, et pigrescit desiderium cibi : eo quod mesaraicae plenae sunt spisso naturali phlegmate, quod calor cordis et hepatis convertere et distribuere per corpus non potest. Eadem etiam ratione venae stant plenae tali humore, et similiter membra in quibus ultima celebratur digestio : propter quod utrumque desiderium ab animali tunc praeciditur, famis videlicet, et sitis : et pigrities frigoris, et pondus corporis superimpleti, facit desiderium quietis et absconsionis : et sic in latibula ingrediuntur, et quiescunt plurima animalium. Praecipue tamen fit in his quae fructus vel vermes aut ranas et alia repentia frigida et aquatica comedunt, eo quod talia nutrimenta non cito convertuntur in sanguinem, sed potius in phlegma : et postea per diutinam decoctionem vix redeunt ad sanguinem frigidum, et quasi congelatum: et est non purpureus, sed phlegmaticus sanguis. Propter quod pisces etiam plus latent quam aliqua alia animalia, et post haec aves, et post haec quadrupedia reptilia, et reptilia serpentia, et post haec qua-

drupedia ambulantia et generantia sibi simile.

Est autem adhuc aliquid multum cooperans, quod videlicet sit animal vorax et parum luxurians, sicut ursus, qui solus habet hoc inter quadrupedia generantia sibi similia proprium, quod multum comedit, et parum coit. Et causa est quam diximus, quod super impletio hebetat calorem, quod per digestionem non separat purius quod descinditur in semen, nec movet in vaporem humidum nutrimentale, quo extendantur membra, sicut extenduntur in desiderio coitus : et propter hoc magis pinguescunt hujusmodi animalia. Tempus autem est in fine autumni et in principio hiemis, quando maxime superimpleta sunt animalia talibus cibis phlegmaticis quales diximus.

Causa autem quietis est maxime pondus capitis : quoniam phlegma frigiditate cerebri generatum, gravat caput, et claudit visum, et immobilatat organa sensus cujus signum est, quod in primo ingressu per mensem hujusmodi animalia jacent immobilia, et postea parum movent aliquando caput et pedes, et tandem omnia membra laxantur ad. vigiliam et egrediuntur : abstinentia enim et fames accendunt calorem hebetatum : et hoc ex somno digeritur ad interius ad locum digestionis, et fit per eum dissolutio humiditatis phlegmaticae, et conversio ad. nutrimentum naturalis sanguinis : et ideo quaedam ipsorum in quibus multa est hujusmodi phlegmatica humiditas, multum impinguantur in tempore illo, sicut ursus.

Quaedam autem alia in quibus illa humiditas est pauca, et calor acutior, macerentur, sicut maceratur homo ex longo somno, quando saepe et diu dormit jejunus. Quaedam etiam ipsorum sunt quae in antris in fine suae quietis pariunt: propter quod etiam ignoratur locus partus ursorum. Concipiens enim ursa ex coitu propter frigiditatem complexionis et repletionem phlegmatici humoris, adeo vix format partum factum semen, quod exspectatur formatio ejus perfecta usque ad abstinentiae tempus, praecipue cum eadem frigiditate et repletione adeo constringantur meatus per quos parere debet, quod eniti illo tempore vix posset ; et ideo tempore latentiae suae enititur in fine quando incipit evigilare: et hujus signum est, quod etiam cum toto hoc quod sic exspectatur formatio partus ex semine, generat quasi partum informem : ita quod quidam putaverunt poetarum, quod frustum carnis pariat, et postea illud ipsum spiritu et lingua formet in animalis figuram : quod tamen nullatenus est verum. Hujusmodi autem complexionem ostendit haec ursi dispositio, qui latos habet pedes, grossum corpus et vix mobile, spissam valde pellem, diligens fructus in cibum. Et de piscibus etiam qui latent, satis superius dictum est. De avibus autem paucae carnes comedentium. latent, excepto milvo, qui in hieme latet ad modicum tempus: et causa est, quoniam avis est pigra et frigida, propter quod nullius est audaciae : et ideo cum carnes non. invenit, venatur lumbricos terrae et ranas, et his phlegmatico superimpletur humore : et oportet eum aliquo tempore latere.

Egredientia autem de antris animalia, praecipue quaerunt cibum ea quae aliquam habent acredinem, quae desiderium cibi excitent in stomacho, sicut est herba guguli, quam quidam alleluia vocant, et alluf, et jaruspes : has enim herbas egrediens comedit usus. Hiricius autem etiam latet, et egrediens quaerit hujusmodi acria quaedam propter desiderii excitationem. Similiter autem et rnus varius, quem quidam glirem vocant, dormit, ita quod in silva foveae profundae fiant, et terra, et palea, et lignis superius cooperiantur, plenae inveniuntur in hieme gliribus hujusmodi.

Homines autem quidam patiuntur hoc ipsum, et praecipue mulieres. Ita ego vidi mulierem in Colonia, quae saepe sine cibo remansit per triginta dies, et ali-

quando per viginti. Et vidi virum melancholicum, qui custoditus et clausus salvis signaculis, sine cibo per septem septimanas, sed in die semel aut alternis diebus bibit haustum unum aquae limpidae frigidae, et alium potum non accepit. Et hoc quidem ego vidi, et signacula quibus clausus fuit, probavi diligenter : et referebant mihi veridici de eo viro, quod. saepe per quinque et per quatuor septimanas hoc facere consuevit.

Latent animalia differenter, quaedam diutius, et quaedam brevius, secundum quantitatem et viscositatem phlegmatis digerendi, et secundum acumem caloris digerentis. Commune autem tempus latentiae est in hieme tempore generationis phlegmatis et pigritiae. Sunt tamen quaedam quae aestate latent in locis frigidis, sicut avis Diomedis : et hujus causa, est, quia sunt caloris paucissimi et terrestris valde substantiae : propter quod in aestate et temperato tempore dissolverentur omnino, et morerentur, nisi fugerent latentia in frigidis locis, In hieme autem constante extrinsecus corpore, colligitur et adunatur calor interior, et tunc apparent, parvo tamen tempore. Hujusmodi autem valde sunt pauca, et sunt brevis vitae et generationis : propter quod etiam non multum multiplicantur. Haec est igitur causa latitationis animalium.

Ea autem quae de loco moventur ad locum, aliam sui motus habent causam. : quoniam illa animalia mutant locum propter duplicem causam : aut enim propter aeris mutationem, aut propter cibum mutant locum. Aeris enim qualitas una convenit quibusdam animalibus, et non alia : frequentius tamen a frigido constringente mutant se ad. calidum temperatum : hoc enim modo mutationis mutant locum grues, et anseres : et cum mutare volunt locum, altissime volant, ut flatu venti subvectae levius moveantur et diutius sustineant volatum : altior enim ventus subtilioris et minoris est flatus, et semper vincit super inferiores ventos diutius durando. Causas autem clamorum ipsarum avium quando volant superius, satis explanavimus. Sunt autem aves quae sic mutant locum maxime aquaticae, aut quae juxta aquas pascuntur, et sunt melancholicoae et frigidae, quas ingens frigus nimis constringeret, nisi subtraherent se in principio hiemis. Quando autem fiat ventus austrinus, aut appropinquat aestas, est tempus dissimile complexioni talium animalium : et ideo tunc retrahunt se versus Aquilonem, et ibi pullilicant. Cibum autem sequuntur animalia quaedam, et cum frigore mortificante subtrahitur eis cibus in una regione, trahunt se ad aliam sequendo cibum : et ideo mutantur de loco in locum, procedendo versus austrum. Et cum mitigatur frigus, plus multiplicatur cibus talium animalium ad Aquilonem quam ad Meridiem : eo quod siccitas destruit cibum in Meridie, et tunc revertuntur ad Aquilonem. Eadem autem omnino causa est, quare moventur de vallibus ad montes, et e converso.

Ex his ergo et similibus possunt conjici, quare locum mutant, et quare latent quodam tempore quaedam animalium.