CAPUT II.

De generatione piscium ovantium ova multa incompleta, ex quibus plurima pereunt, et de generatione eorum quae sine coitu et ovis generantur.

Pisces vero ovantes, sicut diximus, divisas in duo habent matrices, et matrix eorum est posita in imo corporis. Omnes autem pisces habentes cortices, qui squamae dicuntur, ovant, sicut etiam in antehabitis diximus, sicut lebracam et castoron et chacalom et omnes pisces qui albi vocantur ex albedine squamarum. Similiter autem ovant omnes lenes et non squamosi pisces, ita quod etiam conchelim, quod est anguilla, tempore pluviae in gutture ova invenitur habere aliquando : omnia enim ista piscium genera ova ovant mollia non indurata et incompleta propter matrices eorum plenas ovis quae ex arctitudine uteri compleri non possunt ante ovationem. in parvis autem piscibus apparet divisio ovorum in duo, quamvis non appareat matrix in eis propter parvitatem et tenuitatem ipsius.

Superius autem universaliter locuti sumus de coitu omnium piscium. In plu- ribus vero modis piscium invenitur mas et foemina. Dubium autem est de his quae vocantur haram et horcavim : quoniam in omnibus individuis harum specierum inveniuntur ova. Non autem inveniuntur ova nisi in his qui coeunt piscibus, et non coeunt nisi cum his confricati qui lac habent : lac autem habens in his speciebus non invenitur. Forte autem solutio hujus est, quod ova in talibus sine coitu inveniuntur, sicut semina inveniuntur in plantis. Cognoscitur autem hoc ex quibusdam fluvialibus piscibus : in his enim quidam sunt, in quibus mox dum nascuntur, ova inveniuntur, sicut in eo qui vocatur Graece choccinos, de quibus non potest dici quod ex coitu nascantur.

In piscibus autem ovantibus ex coitu multa ova pereunt, eo quod quidam dicunt ipsas foeminas piscium iterato sua ova glutire et comedere. Multa etiam damnantur ex ipsa frigiditate humidi aquei et impetu aquae, nec salvantur ex eis nisi illa quae, cadunt in locis quietis, in quibus foetus calore loci et quiete educi potest. Si enim omnia ova salvarentur, nimium pisces multiplicarentur. . Nec fit ex aliquo ovorum piscis, nisi ex illo super quod mas sperma ejecerit : et ideo ovante foemina sequitur eam mas ejiciendo sperma : et quod tangetur spermate, fiet piscis parvus : et plurima sunt qua) non tanguntur, et plurimum spermatis cassatur in mari.

Adhuc autem quod generatur ex hujusmodi ovis parvis, casualem habet generationem, et per multa potest impediri.

Similiter autem accidit in modis malachie : quando enim ovat foemina animalis quod est de genere malachie, quod vocatur chabchie, statim mas ejicit sperma super ea, et similiter complentur ova in aliis modis specierum malachie, licet non viderimus hoc experimento nisi in chabchien, quia ratio hoc persuadet ex his quae videmus in aliis. Malachie autem ovat super terram, chabchie autem su-

per lapidem : et id quod exit primo a suo ovo, est latum et molle. Ovat autem in terra ideo quia loca marina quae sunt super faciem terrae, sunt calida, et est in eis militus cibus : et pullos qui ibi sunt, non comedunt alia animalia parva marina. Et propter hanc causam major pars piscium pulli fleat in mari quod dicitur Kaycam Graece, et est mare Kachim dictum Arabice, Latine autem vocatur mare Bosphoros. Pullificant autem ascendentes de mari ripam fluvii qui dicitur Fermodon, quem quidam Nilum esse interpretantur, quoniam in ripa fluminis illius non est impetus ventorum, et est locus calidus, et recipit in se multas aquas dulces propter longum fluxum ejus ab aequinoctiali usque ad mare. Pisces autem taliter ovantes non faciunt foetus nisi semel in anno, praeter fochidon quod est parvum genus piscium : hoc enim genus pullificat bis in anno. Differentia autem quae est inter marem et foeminam hujus generis malachie est, quod mas est magis niger et majoris conchae.

Animal autem bedec sive blace Latine vocatum, concipit ova : et cum venerit tempus partus, finduntur ova in utero ejus et parit animat, et exeunt pulli de ipso. Iste enim piscis habet additamentum quoddam elargans uterum suum sub ventre et hepate, et quando concipit ova, remanent ova simul in ipso et continuantur ad invicem, et non pariunt isti pisces nisi id. animal quod generatur ex ovis suis : sed. ova illa aliquando retinent intra se in. additamento praedicto sive ejiciant extra : quia quando efficiuntur animalia intra in additamento, producuntur in tela subtili, et erunt oculi sicut in principio formationis eorum magni rotundi, ex quo perpenditur differentia generationis eorum a generatione eorum quae generant vermes : quoniam in vermibus illis primo apparent partes inferiores majores. In his antem piscibus qui ex ovis formantur, primo majores manifestantur partes superiores, et in vermibus in fine generantur oculi et ca- put : in piscibus autem in principio. In omnibus autem hic piscium generibus quando privatur humiditas ovi ex quo formatur pisciculus, non amplius ex ovo cibatur piscis. Sed post modicum sui incrementum dilabitur sufficienter ex his quae sunt ex aqua rivi.

Quoddam autem est genus quod tonzum Graeci antiqui vocaverunt, et quando hoc genus ovat, ducit ad terram quemdam humorem viscosum citrinum, quem kochon vocant quidam : et dixerunt, quod est flos ejus, ex quo dicunt generari animal dictum keochion, et in hoc genere in principio aestatis inveniuntur conchae, et dicunt quidam experti marinorum, quod kochon flos non acquiritur nisi ex piscibus parvis, qui sunt in loco suae pullilicationis.

Amplius autem pisces qui. habitant in lacunis et fluviis, in majori parte impraegnantur post quinque menses. Sed praecipue post unum annum pullificant omnes, et non ovant ova sua simul, sed successive spargunt ea, sicut etiam faciunt pisces marini. Animal autem aquaticum quod kochomom dicitur, quinquies aut sexies in anno ovat, et pullificat in majori parte apud apparitiones stellarum diversarum, quae in mutatione sex signorum aquilonarium de sub radiis solis emergunt. Halchim etiam dicitur quod ter in anno pullificat. Residui autem modi piscium fere omnes semel in anno pullificant, et faciunt hoc etiam in ripis fluviorum et lacuum, et praecipue ubi inveniunt ima arborum et cannarum, sicut sepiae, et sicut piscis qui choclica dicitur, et berica. Animal autem quod begunim vocatur, et berica, sunt continuae generationis, et ovant omnia ova sua simul sicut rana, et in tantum involvuntur inter ova sua in generatione et coitu, quod nautae auferunt unum ab altero, et frequenter inveniunt ipsos inter cannas. Est autem piscis magnus galnon vocatus, qui pullificat in loco cujus profunditas est stadii unius. Parvi autem pisces frequentius pullificant in locis, in

quibus est pauca aqua, et praecipue in locis in quibus sunt radices silicum, aut aliarum arborum, aut cannaram.

Adhuc autem pisces magni coire videntur et confricant se ad ventrem in loco qui umbilicus ventris vocatur, et est juxta anum : per hanc tantum viam mas ejicit sperma, et foemina ejicit ova, et omnia ova quae cito tanguntur a spermate, apparent magis alba post unum diem, et post modicum tempus apparent in eis oculi piscium : et hoc fere generale est in omnibus piscibus. Apparet autem forte idem et in aliis animalibus, quorum etiam oculi in formatione eorum ex semine apparent cito magni. Cum autem crescunt pulli piscium, ejiciunt ex se pellem ovi quae erat pro testa quae continebat totum ovum, et piscem parvulum incompletum. In principio autem quando sperma maris tangit ovum, facit ipsum molle et viscosum. In tali enim dispositione inveniuntur adhaerere radicibus arborum, inter quas pullificant : et mas quidem manet diu in loco ubi foemina ovavit multa ova : sed foemina minus de eis sollicita vagatur : et masculus quidem piscis qui logmon vocatur, manet super ova quae sperma suum tetigit quadraginta aut forte quinquaginta diebus, eo quod ova illa non cito complentur, neque ea animalia quae fiunt ex suis ovis, cito convalescunt. Idem autem dicitur facere piscis quem kakomon Graeci quidam vocaverunt.

Adhuc autem pisces generati ex ovis piscium parvorum crescunt in tribus diebus, et ova eorum quae tanguntur a multo spermate convertuntur, et crescunt in uno die : et dicitur, quod quantitas ovi ejus quod gal amum vocatur, est sicut quantitas seminis orobi quod est sicut vicia. Eadem autem est quantitas ovi kokom et similis sibi. Et hallim quidem pullificat omnes pullos suos in loco multae aquae, et trahit pullos suos post se sicut gregem. Cylon autem pullificat prope ripam maris, ubi planus est locus ad quem semper potest percutere ventus :

et hoc animal etiam discurrit cum generatione sua more gregis. Kokoncom autem et bclenim vadunt tempore suae pullificationis ad loca paucae aquae, et saepe videntur consequentes unam foeminam tredecim vel quatuordecim mares, sicut faciunt canes post unam catulam : et quando foemina ejecit ova sua, et revertitur ad locum quietis suae, sequuntur mares ova, et ejiciunt spermata sua super ea. Major autem pars ovorum hujus piscis damnatur, eo quod foemina ovat vagando, et ova quae exeunt in impetu cursus aquae, damnantur, nisi cadant in aliquam materiam herbae vel radicum retinentem ea, donec compleantur spermatibus masculorum. Omnes autem masculi piscium semen habere inventi sunt, praeter quaedam genera quae hahalon dicuntur, de quibus supra fecimus mentionem, in quibus nec ova, nec sperma invenitur : et de istis generibus est anguilla. Id autem genus quod castonom vocatur, ascendit a mari ad fluvium et paludes sive lacunas, quando vult pullificare. Halom autem facit e converso.

Quidam autem pisces generantur ex limi putredine et arenarum sine coitu et ovis,et praecipue in loco qui vocatur Canideon. Iste enim locus desiccari dicitur in ortu Canis, et tunc purgatur a limo et putredine, ita quod nihil remanet in eo de ovis piscium praeteritorum. Cum autem circa hiemem revertitur ad ipsum aqua, generantur in eo sine coitu pisces parvi : et similiter fit in pluribus aliis aquis Germaniae lacunalibus. Illi autem qui in lacu qui Calideon dicitur, generantur, sunt de genere fastaleon et anguillarurn : quia nullus eorum invenitur habere sperma lacteum aut ovum. In Asia autem in locis ubi multa flumina intrant in mare, sunt quidam parvi pisces in quantitate piscium, qui Graece cayzata vocantur, et quidam alii dictis similes : de quibus quidam dixerunt, quod omnia genera eorum sicut fastinom et anguillarum, generantur sine coitu, et mentiri sunt de illis parvis hoc dicendo, quia jam visae sunt foeminae ipsorum ovis foetae, et masculi inventi sunt pleni semine. Tamen est aliquis modus piscium, qui fit ex putredine et arenis.

Ex dictis igitur est manifestum, quod pisces quidam per se generantur non sine ovis et coitu, et quidam generantur ex limo, et quidam generantur ex arena, et quidam etiam, sicut dicit Avicenna, generantur ex vermibus, qui lumbrici terrae vocantur, quando supervenerit eis aqua, sicut enchelim quam nos anguillam vocamus. In hac enim non apparuit masculus vel foemina : quia falsum est quod dicunt quidam, quod illae quae sunt longi capitis, sunt mares. Ova etiam quae inveniuntur in eis tempore pluviae, non inveniuntur in loco ovorum in ventre vel in matrice, sed in collo : et ideo sunt quaedam superfluitates granulosae similes ovis, sed non sunt ova secundum veritatem.

Quidam autem etiam pisces generantur ex putrefactione quae natat super aquam spuinosam,sicutaffrom,sic dictum eo quod ex aquae virtute per putrefactionem generatur : hoc enim ex solius aquae quidem vi non gignitur, quia ex pura aqua nihil generatur, et generatum non habet semen : et quando pertransierit magnum tempus, moritur, et generabitur ex eo piscis alius : et hoc genus piscis modicum est et valde parvum omni tempore, et hic piscis quiescit a principio veris in autumno ab operatione piscium affrototom dictorum : in aestate autem et hieme non generat, et ideo numquam potest generare, sed ex putredine nasci videtur. Signum autem quod hoc animal ex terrae putredine generetur, est quod tempore frigido absconditur in terra, ita quod venari non potest : major enim calor tunc est in terra quam in aqua vel aere, propter majorem calorem acris : in tempore autem calido sereno aere propter majorem calorem aeris et aquae ascendit ex terra, et tunc venari poterit.

Est autem et alius modus generationis

quorumdam piscium, qui cito crescunt propter totam materiam putrescentem, quae secundum totam sui quantitatem mutatur in piscem : haec autem generatio maxime fit in lucis umbrosis, et temperato tempore quod educit calidum et humidum de eo quod putrescit et non consumit ipsum, et fit in terra calefacta aliquantulum exhalante : et ideo plurimi talium piscium generantur in locis qui dicuntur coloniae et dmastochilia et mavescam, eo quod in locis his spuma ex spiritu exhalante plurimum generatur in tempore pluviae. Generantur enim pisces hi ex spuma quae venit ex spuma pluviae : propter quod etiam pisces spumosi vocantur : cujus signum est, quod visus est piscis iste ebullire in spuma tali sicut ebulliunt vermes in stercore putrescente. Adhuc autem semper invenitur iste piscis in loco spumae, et quando fuerit annus calidus pluviosus, invenitur abundantia piscis istius.

Est autem adhuc alius modus piscium ex putredine generatorum cum aquae putrescentis virtute : et hoc genus faucor nominatur, et generatur ex putredine alterius animalis cum aquae virtute, et hoc vocatur scarpohion : generatur etiam a putredine malorum piscium viscosorum sub terra habitantium : et etiam ex eo quod belbykinom vocatur generatur piscis qui vocatur meliniredem. Similiter etiam ex animali quod dicitur tongidem, et ex eo quod vocatur tarichion, generatur animal quod vocatur targala, quod est species generis piscis, quod vocatur achonim. Similiter autem invenitur in terra Occumixae piscis qui vocatur ancharamolos.

Adhuc autem aquae vis putrefacta imputrescente alio animali in ipsa habet alium modum piscium : ex meridon enim et ex fastoreon putrefactis in aqua quidam speciales pisces generantur.

De animali autem quod dicitur aff orem quod superius sphaericum sive hemisphaericum diximus esse, et substantiam ejus esse sicut album ovi in cujus medio duae gemmae, apparent magnae, sicut oculi., dicitur quod non talem habet generationem : sed ex ipsa potius generatur aqua aliquantulum pinguescente, et vivit tempore modico, et cadens super arenam dissolvitur in aquam, ita quod nihil remanet de ipso nisi parva pars quae est circa oculos ejus, et caput quod est in medio ipsius ubi est substantiae spissioris. Verumtamen experti in mari dicunt hoc animal diu durare si satiatur, quod non sufficienter tamen probatum est : sed. si ita est, tunc fit hoc est salis desiccatione. Videtur tamen mihi quod potius ex sale dissolvitur, quia sal liquescit ex aquositate ipsius.

Aliud autem est genus piscis vocatum attholos, vel est thelos, hoc est, anguilla, quod non generatur ex. coitu, nec foemina ejus ovat, nec mas sperma habet, et per anatomiam in his animalibus non invenitur in mare via spermatis, neque in foemina invenitur matrix : hoc enim genus secundum omnes suos modos inter sanguinem habentia non generatur ex coitu, neque ex ovis qua sunt in quibusdam sicut semina plantarum, sicut supra diximus. Hoc autem probatur ex hoc quod aliqui lacus sunt in quibus est lutum liberum ab omni semine piscium : a quibus si tota aqua auferatur, ita quod non remaneat ibi nisi lutum, et superveniente aqua pluviae super lutum, generatur statim anguilla, et non. invenitur generari in arido non lutoso : et signum hujus est,quod, anguilla crescit et impinguatur inlacubus et.aquis lutosis. Quod autem vivit ex aqua pluviae, signum est quod delectatur in ea, et ideo in pluvia venit ad. aquae superficiem, et quando tonat natat in superficie aquae, quasi sit attonita ex. pluviae delectatione, et tunc optime capitur.

Manifestum est igitur ex his, quod anguilla non generatur ex coitu aut ovis. Opinantur tamen quidam anguillas generari ex se invicem, eo quod in anguillis quibusdam aliquando inveniuntur vermes parvi filares, ex quibus putatur generari anguilla, sicut et nos

superius diximus : et bi dicunt, quod anguilla non generatur ex animali, sed generatur ex eo quod vocatur anthoron terrae, hoc est, terrae intestinum sive terrae lumbricum, quod tamen dicit Avicenna principium esse suae generationis, hoc enim intestinum per se generatur ex lud et terra humida putrescente.

Adhuc autem anguilla est etiam in mari, praecipue in quo est nubes sive fumus aquosus viridis, et inveniuntur etiam in ripis fluviorum, eo quod abundat in eis calor ex repercussione solis quae inducit putridum in lud locorum illorum. Ex his igitur probabilius generari videtur, et non ex vermibus filaribus longis qui ex. aliquo vitio complexionis ejus in ventre suo inveniuntur aliquando.