CAPUT IV.

De convenientia et differentia animalium penes partes superiores, penes modos dentium sumpta, et penes os et linguam.

Partes autem penes quas sumitur animalium convenientia et differentia, sunt superiores et inferiores. Et quantum ad istam attinet considerationem partes vocamus superiores, quae sunt a capite usque ad anum, ubi ejiciuntur superfluitates. Inferiores autem voco quae a coxa sunt usque ad pedum extremitates. Hoc igitur sic suppositp, dico quod quamdiu homo completur et augetur quantitas ejus in longum, superiores partes ipsius majores sunt proportionaliter inferioribus : et hoc dico, secundum geometricae medietatis proportionem : puerorum enim in hac proportione partes superiores majores sunt inferioribus. Cum autem steterit augmentum, et decrepitus esse incipit, fit e converso. Quoniam calor augens subtiliter digestum nutrimentum, primo elevat, quod frigus calorem obtinens in frigido phlegmatico nutri- mento facere non potest : et hoc sui pondere ad Inferiora descendit membra.

Haec igitur est causa diversitatis motus processivi : quoniam infans hominis propter pondus superiorum membrorum ex teneritudine inferiorum., primo ambulare incipit super pedes et manus sicut quadrupes : deinde erigit corpus suum paulatim quousque juventutem compleat et vigorem status virilis : et cum in aetate processerit usque ad senium et senectutem incurvabitur superius ex siccitate membrorum superiorum carentium nutrimentali humido subtiliter digesto, et non incurvatur inferius, quinimo in illis grassatur et praecipue mulieres : et sic quidem est in homine.

Sed in quibusdam aliis animalibus e converso contingit : quorumdam enim illorum pars superior prius est minor quamdiu vicina sunt sperrnati, et Inferior est major : et cum creverint, erit e converso, sicut omne animal habens caudam pilosam : horum enim omnium proportionaliter loquendo inferius propius est majus, et superius minus : et cum pervenerit ultra statum complementi substantiae et virtutis, erit superius majus et Inferius minus. Talia enim animalia sunt humida : et superiora sunt eorum circa locum digestionis vicina : propter quod calor juventutis dispergit humidum nutrimentale subtile in membra longius distantia. Cum autem ad declinationem venerint, tunc debilis calor et grossus et viscosum humidum in membris vicinis remanent, et haec ingrossantur. Haec igitur proportio est membrorum superiorum cum inferioribus in animalibus.

Amplius autem de superioribus in quo magna diversitas invenitur in animalibus, est dentes : quoniam In oculis et auribus parum differunt animalia : omne enim animal quadrupes generans sibi simile, dentes habet anteriores, qui incisores vocantur : et illi sunt qui. dicuntur dupli et quadrupli, aut duales et quaterni, sicut diximus in libro primo. Quaedam autem eorum habent dentes in mandibula

superiori et inferiori, sicut equus, et porcus : et quaedam habent dentes in mandibula superiori: dentes autem superiores et anteriores, sicut bubalus, et taurus. Et quia aliquis posset dicere, quod materia dentis superioris mandibulas transiret in cornua, videmus hoc non generaliter esse verum : quoniam quaedam non habentia cornua, carent dentibus anterioribus in mandibula superiori, sicut camelus. Quaedam autem inter dentes habent culmos duos longos et prominentes videlicet dentes, sicut aper, et porcus masculus. Quaedam autem carent his, sicut multa alia animalia.

Adhuc autem quaedam sunt acutorum, dentium et diversi situs, ita quod unus ordo venit in alium, sicut duae serrae conjunctae, ut leo, leopardus, et canis, et cattus : quaedam antem non, sed linealiter ordinatos habent dentes, ita quod unns ordo venit super alium in masticando aequaliter, sicut equus, et taurus : tamen secundum ordinem naturae in homine mandibula inferior cum suis anterioribus dentibus stat infra superiorem cum suis dentibus : sed molares stant super se invicem : in quibusdam tamen qui habent mentum longum, ordo inferioris mandibulae ambit ordinem dentium mandibulae superioris.

Generale autem est, quod numquam culmi simul et cornu inveniuntur in uno animali : nec etiam umquam dentes acuti. Inveniuntur cum cornu in uno et eodem animali specie : quia materia, cornu transit in culmos et In acutos longos dentes. Sed animal participabit alterum istorum tantum, propter arma magis quam propter cibi masticationem. In camelis autem videtur dentium et cornuum materia transire in gibbum.

Adhuc autem multorum animalium dentes quidem anteriores in utraque mandibula sunt acuti, et interiores qui molares dicuntur, sunt lati : quia anteriores sunt ad dividendum sive incidendum, interiores autem ad molendum cibum, ut undique sugi possit a visceribus ad mesaraicas. Sed Instantia a generalitate praedicta non est nisi in animali marino, quod vocatur cochi : hoc enim habet dentes acutos ante, et tamen unum ponit directe super alium., ut citius dividat, ne aqua intret os ejus quando masticat. In hoc enim suum genus diversatur a generibus piscium acutos dentes habentium. Dico autem acutos qui cannis sunt similes, et sunt acutissimi in puncto terminato acuti anguli. Non est autem aliquod animal notum nobis, quod in una et eadem mandibula duas habeat dentium acies vel plures.

Sunt tamen quidam de monstris mundi scribentes Philosophi, quorum praecipuus quidam Perses Astyages fuit, quem Avicenna corrupte Antistum dicit : cujus si debemus credere sermonibus, tunc scimus ab ipso in terra Indiae esse quoddam animal in. multis simile urso, quod tamen ipse Astyages genus lupi esse dicit, quod a Graeco nomine vocat mariam morion, quod sonat vir insanus apud nos : et dicit, quod hoc animal in utraque mandibula habet tres ordines dentium, et tres in superioribus commandentes et collacerantes, et in tres divisiones statim dividentes quidquid rapiunt. Et hujus quidem animalis magnitudo est sicut quantitas leonis, et est pilosum sicut ipse leo : et pedes ejus sunt similes pedibus leonis, quia sunt rotundi, et in inuitos digitos fissi cum unguibus acutis. Facies vero et aures sunt et oculi, sicut sint hominis, et est tuscorum oculorum. Color autem ejus est rubicundus, sicut sit perfusum minio, et cauda ejus est in figura caudae magni scorpionis agrestis, et est rubea, retro habens aculeum, sicut dicit Avicenna : et hoc animal ejicit pilos, et mutat eos pro tempore, et loquitur, tamen imperfecte, et habet vocem sonoram tubalem, et currit ad velocitatem cervi, et est agreste vix domabile comedens homines. Haec autem monstra et alia multa esse de quibus insequentibus istius scientiae libris loquemur, facit mihi credibile quod.

in silvis Saxoniae versus Daciam, in deserto murice cujusdam capta sunt parum ante haec tempora duo monstra pilosa fere in omnibus habentia figuram hominis : et foemina quidem mortua fuit morsibus canum et vulneribus venatorum. Masculus autem captus factus est domesticus, et didicit ire supra pedes erectus, et didicit loqui imperfecte valde, et non multa verba, et habuit vocem oxilera sicut capreolus, et rationem nullam habuit, et ideo de secessu et egestione et aliis talibus non verecundabatur : multum autem appetiit coire cum mulieribus, et has publice qualescumque essent tempore libidinis tentavit.

His autem dimissis, paulisper revcrtamur ad propositum de differentia dentium sermonem, dicentes quod homo quidem ejicit dentes in aetate vicina spcrmati, et hoc etiam faciunt animalia alia, sicut equus, et mulus, et asinus. Sed homo non ejicit nisi anteriores, et non molares. Capreoli autem qui sunt similes cervis in cornibus, sicut diximus superius, non mutant dentes, et quando ingrossantur dentes eorum, significant diuturnitatem vitae eorum : et tales capreoli sunt pulchrorum oculorum et acuti visus valde, et abundantes in Africa ultra mare Carthaginis, ut dicit Avicenna : in Germania autem est ejus maxima abundantia. Sed et porcus nullum omnino ejicit dentem. De canibus autem est dubium. Quidem enim opinati sunt canem nullum ejicere dentem. Quidam autem opinantur eos ejicere duos longos dentes suos, qui sunt in eis pro culmis i et hoc plures experti circa canes testificantur. Quae autem ejiciunt dentes, non ejiciunt dentes anteriores, sicut homo. Sed hoc latet multos, eo quod industria ad hoc non ponitur experiendi. Id enim quod ejicit dentes, nullum ejicit nisi prius sub eo in eodem loco alter oriatur. Hoc enim accidens omnibus agrestibus convenit quod dentes ejiciunt. Culmos vero eorum plura ejiciunt. Culmus enim est sicut cornu, ut diximus : et hoc est signum

quod in porcis culmus inferius est concavus, sicut cornu : et ingreditur in cum ex mandibula inferiori pars ossea tenens cum mandibula : et similiter est in culmis elephantis, et in culmis celorum.

Amplius autem canes juvenes cognoscuntur in dentibus : quoniam dentes juvenum sunt albi acuti, et dentes senum sunt fusti vel crocei et hebetes : et idem omnino est in dentibus hominum : propter longe enim distare a suae generationis principio quod est sanguis in quo est virtus spermatis, destituuntur nutrimento proprio et nigrescunt in seipsis. Ex putredine autem corrupti phlegmatis cum parvo cholerico in eo resperso efficiuntur crocei. In equis autem proprium accidens dentium accidit : omnis enim animalis pro vectae aetatis existentis nigrescunt dentes, propter eam quam induximus causam : in equis autem fit per conversum modum. Et causa hujus est, quoniam equus abundat humore aqueo qui decoquitur calore juventutis, et convertitur in croceitatem, aut forte terrestreitatem cineream : in provecta autem aetate cum refrigeratur calor, remanet aqueus : et ille cum in terminatum corpus convertitur, efficitur albissinius. Distinctio autem quae est inter dentes acutos et latos, non est in materia creationis eorum, sed potius in figura : quoniam acuti inferius sunt lati vel rotundi superius, acuti autem superius et inferius sunt lati. Sed nos subtiliorem dictinctionem in primo libro hujus scientiae supra posuimus.

Adhuc autem ut in pluribus masculina animalium sunt plurium dentium quam faeminina, ut frequenter patet in hominibus, capris, et porcis. In aliis vero non est ita manifestum. Et causa hujus manifesta est, virtus videlicet calidioris sanguinis magis virtutem spermatis consecuti.

Oportet autem scire, quod in quolibet genere uno et eodem animalium individua quae sunt plurium dentium, secundum naturam sunt longioris vitae propter majorem virtutem principii generantis in eis quod est sperma formativum corporis.

Illa vero quaesiuit paucorum dentium separatorum et distantium ab invicem, propter causam oppositam sunt brevioris vitae secundum naturam, nisi per accidens hoc patiantur : quoniam in his quae dura masticant frequenter in infantia et pueritia, evaporat materia dentium propter confricationem.

Dentes autem adulterini qui intra gingivam oriuntur extra ordinem dentium naturalem, ut frequenter non oriuntur nisi post vigesimum annum. Ego tamen vidi puellam cui ortus est deus talis circa duodecimum annum suae aetatis, et ortus est in exteriori mandibulae superioris. Hi autem dentes oriuntur in quibusdam mulieribus post octoginta annos. Et ego vidi virum octogenarium, cui tales dentes plures orti sunt, et materia eorum est sperma descendens a capite in loco mandibula?. : propter quod etiam frequentius in mandibula superiori oriuntur: et est origo dentium cum dolore et calore febrili, et praecipue quando non oriuntur in tempore suo naturali in juventute.

Cervus autem quatuor habet dentes in una parte oris in dextra, et totidem in alia parte sinistra : eo quod major pars materiae cedit in cornua. Per istos autem molit cibum. Insuper habet duos dentes alios magnos : et hi sunt in cervo masculo majores et in cervo foemina minores, et declinant ad inferius dentes cervi sicut sunt repandi.

Adhuc autem cum generatur elephas, apparent subito in eo dentes cum eo generati propter siccitatem complexionis suae, et longam impraegnationem matris ejus : et est in hoc utilitas, quia parva ubera matris non diu possunt nutrire cum. : et ideo praevenit natura et format instrumenta solidum cibum dividentia. Dentes sui. magni qui culmi sui sunt, non apparent in eo quousque adolescat.

Adhuc autem diversitas est in linguis animalium generantium sibi simile : quoniam lingua elephantis est valde parva et curva retracta ad interius gutturis sui. : et ideo difficulter videtur ab inspicienti bus et considerantibus eam. Aliorum autem linguae quorumdam sunt valde longae, ita quod etiam ante ora ipsorum extenduntur, sicut lingua canis, et hominis : et aliorum sunt proportionatae, sicut lingua tauri, et porci, et hujusmodi aliorum animalium.

Adhuc autem quaedam animalia sunt magis oris et hiatus, et quaedam parvi. Magnum enim os et fissum labium inferius habent animalia habentia dentes serrales, sicut leo, canis, et feher quem nos dicimus leopardum. Fere autem talia ora omnia habent animalia serratilium. Haec autem acutorum dentium, quorum unus ponitur in clausura mandibularum in alium, sicut canis et cattus. Inferiores enim longi concluduntur intra superiores longos, sicut si dentes duarum serrarum ad invicem sint conversi. Quaedam autem animalia e converso istorum sunt parvi oris, sicut homo, et simia : et quaedam sunt mediocris, sicut porcus secundum omne genus suum.

Quidam est equus fluminis Nili, qui ab Antiquis pegasus non volans vocatur : moratur quidem superius in terra. Est enim hoc animal habens quidem pilos sicut pili equi, sed dividit ungulam in duo : et sunt sotulares ejus sicut sotulares vaccae : et attollit in sublime faciem suam, et in pedibus suis habet cahab, hoc est, calcaneum tale sicut vacca cum duabus parvis ungulis, quod non habet equus : et cauda ejus similis est caudae porci : sed quando vocat, hinnit sicut equus. Sed magnitudo ejus est sicut magnitudo asini, habens corium spissum grossum, ex cujus spissione fiant soleae calceorum, et ex tenuiore fiunt corrigiae angulorum. Interiora autem ventris ejus sunt sicut ea quae sunt in ventre equi aut asini. Et hoc genus animalis est fissi labii inferius.

Amplius autem quaedam sunt animalia communicantia in naturali figura corporis pluribus speciebus aut generibus animalium, sicut medium communicat suis extremis, sicut simiarum genus homini

et quadrupedi communicare videtur, et maxime simia Graeco nomine chibor vocata, et etiam illa quae caput caninum videtur habere : quae etiam canina simia vocatur. Chibor autem voco simiae quoddam genus, quod habet caudam. Simia autem habens caput canis, vultus quidem similis est cani, sed totum residuum corpus est majus et fortius quam canis : et haec sunt quae in Mappa mundi canini homines vocantur. Facies enim illarum simiarum similes sunt faciebus canum : sed mores eorum sunt valde graves et duri, eo quod feroces sunt et mordaces. Et dentes earum sunt similes dentibus canum, sed fortiores sunt et longiores. Habet autem fere omne genus simiarum quod aliquando elevatur, et vadit super duos pedes, sed non diu.

In hoc autem quod simiarum genus pilosum est anterius et posterius, et quod pili earum sunt duri et grossi,communicat cum quadrupedibus. In multis autem membris faciei similis videtur esse homini, scilicet in naso, et auribus, et dentibus : quoniam tam anteriores dentes qui incisores dicuntur, quam posteriores qui sunt molares, habet sicut homo, praeter solam simiam quae vocatur canina. Assimilatur item homini simia in palpebris, in quarum utraque, scilicet superiori et inferiori, habet pilos, sicut homo. Alia autem quadrupedia non habent pilos, nisi in palpebra superiori. Supercilia etiam Addetur habere sicut homo : sed sunt curta et subtilia, et ideo a quibusdam non considerantur : et in ejus pectire pendent duae mamillae cum duobus conis papularibus, sicut et in pectore mulieris et viri: et duo brachia ejus sunt duo brachia hominis, sed sunt pilosa, et flectunt manus et pedes sicut homo, et habent manus quas superius vocavimus minores, hoc est quod continuantur ad arundines brachiorum, et digitos in illis, et ungues in digitis sicut homo. Pedes etiam ejus sunt in figura fere suarum manum, et digiti pedum et ungues sicut in digitis manuum : medius enim digitus est longus in pede sicut in manu ejus : et utitur manibus ad usum manuum, et ad usum pedum : sed non habet umbilicum prominentem sicut homo : sed locus ille in eo est durus : et id quod est supra umbilicum superius, est majus eo quod est sub umbilico inferius, et in hoc communicat cum quadrupedibus. In omnibus enim quadrupedibus pars quae est super umbilicum ad eam quae est sub umbilico, proportionem talem habet, quam habent quinque ad tria. Haec autem proportio in arithmeticis vocatur superbipartiens, eo quod continet major numerus minorem, et duas ejus tertias : haec enim proportio est de genere partientium proportionum quae a divisione duarum incipiunt tertiarum. Pedes autem simiarum, sicut jam diximus, sunt similes manibus earum, et compositae quasi ex manu et pede. Ex pedibus enim videtur habere calcaneum, ex manibus autem digitos et alias partes. Ambulant autem simiae super quatuor pedes, nisi forte erigantur super duos pedes parvo tempore, sicut diximus : non enim habent auchas ita ligatas sicut bipedia, neque habent caudam sicut quadrupes, praeter hoc quod chibor vocatur. Alia enim genera simiarum non habent quidem caudam, sed signum quoddam loco caudae : et vulva foeminae simiarum est similis vulvae mulieris, sicu tet virga masculi est similis virgae viri. illa vero quae dicitur chibor, habet caudam, sicut diximus : sed anterius ejus est sicut anterius hominis omnino.

Ista igitur sunt membra exteriora animalium generantium sibi similia, et situs et figura eorum : et in his conveniunt et differunt per modum quem diximus. Ex dictis enim alia facile possunt cognosci.