CAPUT III.

Et est digressio declarans summam de difficultate solutionis inductarum quaestionum, et de solutione ipsarum secundum Alexandrum Peripateticum qui secutus est Empedoclem.

Oportet autem nos laborare ad harum quaestionum solutionem veram : et ut melius solutio earum intelligatur, capitulariler repetamus quaestionis difficultatem.

Est autem quaestionis summa, quid sit illud quod agit in spermate primas operationes, conversionem videlicet, et distinctionem, et formationem membrorum. Cum enim tam anima in se, quam omnis pars animae, sit endelechia corporis organici, non potest anima vel aliqua animae pars operari ubi non sunt jam formata organa : in spermate autem formata non sunt, cum sit homogenium : virtutes autem corporeae physicae quae sunt calidum et frigidum et hujusmodi, non inducunt animam, cum jam olim in libro de Ani ma probatum sit, quod anima nulla talium est virtutum, neque mixtura ex talibus, neque mixturae est consequens.

Praeterea formare sperma in figuras membrorum, non est qualitatum corporalium activarum et passivarum : quia cum actio . sit secundum formam, non convenit hujusmodi formatio formae alicujus primarum qualitatum : neque congruit omnibus simul mixtis, sicut manifestum est omnibus qui etiam parvam naturalium habent cognitionem : quoniam omnes tales formae corporeae non operantur nisi unum, et in hoc differunt ab anima quae multa per se operatur. Operatio autem spermatis in multas terminatur formas et figuras. Cum igitur nihil sit vel possit esse intrinsecum spermati, nisi aut virtus animae, aut virtus corporea activa vel passiva, vel utraque, et neutra harum virtutum possit operari spermatis operationes, non videbitur sperma ab aliqua intrinsecarum virtutum pati conversiones in sanguinem et membra similia et officialia.

Et si propter hoc concedatur, quod hoc sustinet ab exteriori virtute aliqua : illa autem aut erit spermati conjuncta, aut non conjuncta : et quodcumque horum duorum modorum dicatur, non potest illa esse qualitas corporea propter rationes inductas. Oportet igitur quod sit aut anima matris, aut aliqua virtus in aliqua parte cum spermate exiens a substantia patris, divisa tamen a spermatis substantia : et utrumque horum irrefragabilibus syllogismis destructum est in capitulo praecedenti. Haec igitur est ratio difficultatis quaestionum praeinductarum.

Solvit autem adhuc Alexander Peripateticus, dicens animam esse corporis mixti et complexionati harmoniam : et ideo virtutes elementorum dicit esse mirabilis efficaciae in mixtis, in quibus dividuntur secundum minima, ita quod minimum cujuslibet earum sit cum minimo cujuslibet aliarum. Ex naturis enim et proportionibus minimorum sic commixtorum et ad invicem ligatorum per actum mixti mirabiles, ut dicit, resultant operationes vincentibus pluribus, ut una earum non in toto operetur, sed secun- dum aliquam proportionum arithmeticarum aut geometricarum, et participantibus medium arithmeticum vel geometricum aut musicum. Ad unum enim dictorum mediorum numeros elementorum secundum proportiones miscibilium dicit terminari, asserens quod licet quaelibet elementi qualitas quando est simplex agat unum tantum : tamen in proportione numeri cum alia accepta efficitur multarum virtutum : et tunc agit plura et per se et secundum quod ipsa est non quidem simplex, sed immixta numeris et proportionibus aliarum. Et in tantum iste credit virtuti hujusmodi proportionum, quod etiam intellectum possibilem talem dixit corporearum qualitatum et virtutum praeparationem, sicut in libro de Anima diximus.

Est autem iste error pessimus et impediens omnem circa naturalia verum intellectum : sequitur enim ex isto animas non esse nisi formas corporeas, et corporearum qualitatum harmonias : quod quia falsum sit, in libro de Anima jam ostendimus. Sed etiam hic aliqua oportet inducere : quia quantumcumque secundum numerum et propositiones ligentur in mixto qualitates corporeae, semper tamen corporeae sunt, et si efficiantur in proportione immixtae multiplicium virtutum, tamen ista multiplicitas manet in genere virtutum corporearum. Corporeae autem virtuti sive sit simplex, sive multiplex, duo sunt convertibilia et propria : quorum unum est esse majorem in majori subjecto proprio, et minorem in minori. Aliud vero est non nisi corporaliter agere, sive agat virtute simplici, sive composita. Anima igitur omnis haec habebit propria : erit ergo omnis anima sic actus corporis, quod major in majori erit, et minor in minori: quod absurdum est et intelligi non potest in aliqua animarum.

Et adhuc omnis anima corporaliter agit, et iterum omnino est falsum : quia nulla anima agit ad modum corporeae virtutis.

Adhuc autem nulla actio animae esset nisi ex harmonia corporis, et non tantum secundum corporis harmoniam : quae omnia sunt absurda et veritati inimica : propter quod ista sunt refutanda.

Hic tamen non consentit, quod sperma ab extrinsecis sibi movetur virtutibus : quia vidit quod si ab extrinseco moveretur principio aliquo, istud non induceret formam naturalem : forma enim naturalis omnis inducitur ab extrinsecis principiis, eo quod ipsa inchoata est in materia et intrinseca ei, et id quod exterius operatur sicut ars non inducit nisi formam accidentalem, eo quod in specie in qua est non transmutatur materia ad speciem aliam, nisi per alterantia et ingredientia in materiam.

Haec igitur est summa dictorum Alexandri, quae extrahitur ex his quae dixit in libro suo quem de materia et forma conscripsit. Confitetur tamen, quod virtutes elementales, quae secundum mixturas dissimilibus gradibus et earum species rerum generatarum et corruptarum, subtiliores et simpliciores quasque suas virtutes accipiunt a lumine caelesti, quod multiplici modo incedit eis a caelo, qui modus multiplex causatur ex multis stellis et imaginibus specie et natura diversis : et fit in luminibus illis diversa mixtio sicut in qualitatibus elementalibus. Et causa diversae mixtionis luminum est situs et motus secundum conjunctionem et praeventionem et distantiam et propinquantem respectum ipsorum multiplicem ad invicem.

Adhuc autem secundum diversum casum radiorum ipsorum super materiam generatorum et corruptorum, cui radii ipsorum incidunt, aut linea contingente, aut angulo obtuso, aut recto diametro, aut angulo acuto : et in acutis angulis eorum et obtusis multis est differentia valde.

Adhuc autem ex hoc, quod quaedam tangunt recto radio sub situ uno : quaedam autem reflexo sub duplici situ radii. Ex omnibus his et pluribus aliis diversimode informantur qualitates elementales a virtutibus caelestibus : et secundum hoc fiunt in eis virtutes acutiores vel hebetiores, simpliciores vel multipliciores, subtiliores sive formaliores sive materialiores, mirabiliores sive ignobiliores.

Quocumque autem istorum modorum dicatur, iste non vult esse in rebus generatis nisi formas corporeas mixturas qualitatum et luminum caelestium consequentes : et sic omnes formas substantiales sive sint inanimatorum, sive sint animae ipsae, dicit harmonias aut harmoniarum corporum consequentias quasdam. Videtur etiam velle, quod non sint nisi quaedam propria accidentia, sic vel illo modo commixtae. Quod licet absurdum sit omni Peripatetico, tamen non est locus hic disputandi de hoc : sed in philosophia prima habet hoc declarari: quia ibi considerantur principia substantiae secundum quod est substantia. Hic autem sufficit quod in libro de Anima diximus , ''ubi probatum est nullam animam esse harmoniam corporis, aut harmoniam consequens.

Si autem objiciatur Alexandro, quod secundum hoc non oportet in animalibus esse masculum et foeminam : quia in sola foemina cum virtutibus caelestibus completur hujusmodi mixtio : et natura contenta est paucioribus quam potest: ergo non producit nisi generans in seipso : et hoc est foemina, et sic mas omnino superfluit in natura.

Respondet Alexander dicens, quod non est verum: quia generatio non perficitur, nisi virtutibus activis et passivis diversimode se invicem excedentibus et excessis: id enim quod formatur in ge-

neratione, oportet quod habeat virtutes recipientes formam et tenentes: virtus autem formam recipiens est humor : tenens autem est idem humor constans per frigidum aliquo modo comprimens, et per siccum terminans. Oportet tamen istas virtutes esse sic digestas, quod calidum digerens non sit acuens siccum quod terminat humidum quod suscipere debet formam, et non omnino expellatur frigidum quod comprimit humidum ut forma sigilletur in ipso. Sicut autem exigitur formam in generatione recipiens, sic etiam exigitur formas imprimens et sigillans : et hoc oportet esse motivum et impressivum et acutum : et hae virtutes non perficiuntur nisi calido acuto et sicco acuto penetrante. Haec autem oportet esse digesta, ita quod frigidum abscedat, et non impediat motum calidi, et humidum vincatur, ita quod non impediat acumen sicci. Oppositos igitur modos et terminos istae habent digestiones, et ideo in una et eadem complexione fieri non possunt: propter quod causati sunt, ut dicit, masculus et foemina. In mare enim completur id quod est sigillans in qualitatibus istis: in foemina autem id quod sigillatur.

Omnia autem haec sunt abusiones Empedoclis qui negavit esse formas substantiales et animas: et dixit tamen aliam rationem mixturae in osse, et aliam in carne. Et quod nihil sit quod dicunt isti, patet ex hoc: quia secundum dictum eorum masculus et foemina in omni deberent esse generante: quia talis excedens et excessus modus qualitatem in sigillando et recipiendo est in omni generatione animalium.

Haec igitur est capitulariter loquendo summa dictorum Alexandri, in quibus Empedoclem et non Aristotelem est secutus.